UZASADNIENIE

Powodowie J. C. i H. C. w pozwie wniesionym w postępowaniu nakazowym przeciwko W. K. dochodzili zapłaty kwoty 84.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 31 października 2014 r. do dnia zapłaty. Dochodzona kwota stanowiła niezapłaconą przez pozwanego część ceny sprzedaży nieruchomości objętej księgą wieczystą (...), którą powodowie sprzedali pozwanemu za cenę 500.000 zł, przy czym kwota 360.000 zł została zapłacona przy zawarciu umowy, natomiast pozostała część ceny miała być płatna w miesięcznych ratach, począwszy od dnia 25 stycznia 2009 r., które to raty miały być równe kwotom zapłaconym przez powodów bankowi, jako spłata kredytu zabezpieczonego hipoteka na sprzedawanej nieruchomości. Powodowie podali, że pomimo spłaty przez nich kredytu, pozwany zapłacił jedynie 56.000 zł, zalega natomiast z płatnością kwoty 84.000 zł.

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 20 lutego 2015 r. Sąd Okręgowy w Kielcach nakazał pozwanemu W. K., aby zapłacił na rzecz powodów J. C. i H. C. solidarnie kwotę 84.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 31 października 2014 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 4.684 zł tytułem kosztów procesu, w tym kwotę 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, w terminie 2 tygodni o doręczenia nakazu lub wniósł w tym terminie zarzuty.

Pozwany wniósł zarzuty od powyższego nakazu zapłaty twierdząc, że dochodzona wierzytelność nie istnieje i odwołał się do zapisu § (...) umowy. Przyznał, że zaprzestał spłaty ceny, ale było to wynikiem niespłacania przez powodów kredytu zabezpieczonego hipoteką na nabytej przez niego nieruchomości, a następnie jego spłaty z wieloletnim opóźnieniem. Pozwany twierdził też, że zaniechanie spłaty kredytu przez pozwanych pozbawiło go możliwości osiągnięcia wyższej ceny przy sprzedaży nieruchomości osobie trzeciej i z tego tytułu przedstawił do potrącenia wierzytelność w wysokości 300.000 zł. Pozwany podnosił też zarzut przedawnienia roszczenia powodów twierdząc, że roszczenie to przedawniło się z upływem dwuletniego terminu liczonego od daty sprzedaży.

Wyrokiem z dnia 16 marca 2015 r. Sąd Okręgowy w Kielcach utrzymał w całości w mocy nakaz zapłaty.

Uzasadniając powyższy wyrok Sąd Okręgowy poczynił następujące ustalenia faktyczne:

H. C. i J. C. byli współwłaścicielami, na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej, nieruchomości rolnej położonej w M. oznaczonej jako działki numer (...) o powierzchni 1 ha 7.400 m², dla której Sąd Rejonowy w K. Wydział VI Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...).

W dniu 11 września 2007 r. powodowie zawarli z Bankiem(...). w W. umowę kredytu mieszkaniowego (...), na podstawie której udzielono im kredytu w kwocie 150.000 zł z przeznaczeniem na spłatę kredytu mieszkaniowego oraz remont i modernizację domu położonego na nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...). Zabezpieczeniem spłaty kredytu miała być hipoteka zwykła w wysokości 150.000 zł oraz hipoteka kaucyjna do kwoty 37.500 zł na należącej do powodów nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...). Umowa kredytu została zawarta na okres 10 lat, powodowie mieli spłacać kredyt w ratach miesięcznych do dnia 1 września 2017 r.

Na mocy umowy sprzedaży z dnia 23 grudnia 2008 r., zawartej w formie aktu notarialnego przed Notariuszem P. S.Rep. (...), powodowie sprzedali pozwanemu W. K. nieruchomość położoną w M. oznaczoną jako działki numer (...), dla której Sąd Rejonowy w K.Wydział VI Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) za cenę 500.000. W umowie sprzedaży wskazano, że przedmiotowa nieruchomość jest obciążona hipoteką zwykłą w kwocie 150.000 zł oraz hipoteką umowną kaucyjną do kwoty 37.500 zł ustanowionymi na rzecz Banku (...)., a stan zadłużenia powodów na dzień 17 grudnia 2008 r. wynosi 139.405,89 zł. Przy zawarciu umowy pozwany zapłacił powodom kwotę 360.000 zł, zaś pozostałą część ceny w kwocie potrzebnej do wykreślenia hipotek pozwany miał zapłacić w miesięcznych ratach płatnych do dnia 25 każdego miesiąca, począwszy od stycznia 2009 r., przy czym wysokość rat miała być równa kwotom zapłaconym przez powodów Bankowi (...). na poczet spłaty kredytu zabezpieczonego hipotekami. Strony postanowiły, że w przypadku gdyby powodowie nie spłacali kredytu zabezpieczonego hipotekami, W. K. zostaje zwolniony z zapłaty reszty ceny (§ (...) umowy).

W okresie od stycznia 2009 r. do grudnia 2009 r. pozwany uiszczał na rzecz powodów należności z tytułu nabycia nieruchomości w ratach wynoszących od 4.000 zł do 9.000 zł, przewyższających wysokość rat kredytu hipotecznego. Łącznie uiścił w tym okresie na rzecz powodów kwotę 56.000 zł, po czym zaprzestał spłat.

Powodowie regularnie spłacali raty kredytu hipotecznego. Dokonali wcześniejszej spłaty całości zadłużenia do dnia 2 grudnia 2013 r.

W oświadczeniu z dnia 3 grudnia 2013 r. Bank (...) S.A. stwierdził, że wierzytelność zabezpieczona hipoteką umową w kwocie 150.000 zł oraz hipoteką umowną kaucyjną do kwoty 37.500 zł, ustanowionymi na nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...), wygasła oraz wyraził zgodę na wykreślenie hipotek.

W dniu 5 stycznia 2013 r. W. K. zawarł ze spółką (...) Sp. z o.o., której był wówczas Prezesem Zarządu, przedwstępną umowę sprzedaży, na podstawie której strony zobowiązały się do zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), w terminie do dnia 31 maja 2013 r. za cenę 1.000.000 zł.

Pozwany sprzedał przedmiotową nieruchomość w styczniu 2014 r. za cenę 700.000 zł. Do tego czasu wynajmował ją, otrzymując czynsz w wysokości 1.000 zł miesięcznie.

W dniu 31 października 2014 r. H. C. wezwała W. K. do zapłaty kwoty 84.000 zł tytułem nieuiszczonej ceny nabycia nieruchomości, jednak pozwany odmówił zapłaty.

Jako podstawę powyższych ustaleń sąd I instancji powołał dokumenty w postaci wypisów z aktów notarialnych, przedwstępnej umowy sprzedaży nieruchomości, oświadczenia banku, dowodów wpłat, zaświadczenia banku i zestawienia operacji na rachunku bankowym, korespondencję stron oraz zeznania powodów i częściowo zeznania pozwanego. Zdaniem sądu I instancji brak jest podstaw, aby kwestionować powołane dokumenty, zeznania przesłuchanych świadków nie wniosły niczego do sprawy, zeznania świadków i pozwanego jakoby powodowie nie spłacali kredytu są sprzeczne z przedstawionymi przez powodów dokumentami. Zeznania powodów znajdują natomiast potwierdzenie w tych dokumentach.

W swych rozważaniach prawnych sąd I instancji stwierdził, że zarzut przedawnienia roszczenia jest bezpodstawny, gdyż zastosowanie znajduje dziesięcioletni termin przedawnienia z art. 118 k.c., a nie dwuletni z art. 554 k.c. Termin ten nie upłynął przed dniem wniesienia pozwu. Skoro powodowie regularnie spłacali raty kredytu, to pozwany był zobowiązany do spłaty w odpowiednich ratach pozostałej ceny nieruchomości i nie ziścił się warunek do zwolnienia pozwanego z zapłaty reszty ceny. Umowa nie określała terminów, w których powodowie mieli spłacać kredyt, jednak z umowy o kredyt wynikają terminy jego spłaty i w tej sytuacji kwestie wywiązywania się powodów z obowiązku spłaty należy odnieść do terminów wynikających z umowy kredytowej. Powodowie spłacili natomiast kredyt przed tym terminem. Co do zarzutu potrącenia sąd powołał przepis art. 493 § 3 k.p.c. w zw. z art. 485 k.p.c. stwierdzając, że pozwany nie wykazał przewidzianymi tymi przepisami dokumentami istnienia swej wierzytelności, nie twierdził też, że oświadczenie o potrąceniu złożył przed doręczeniem odpisu nakazu zapłaty, a nadto brak jest podstaw do przyjęcia, że pozwany poniósł jakąkolwiek szkodę, do naprawienia której zobowiązani byliby powodowie.

Wyrok powyższy zaskarżył pozwany w całości zarzucając sprzeczność ustaleń faktycznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na uznaniu, że z zaświadczenia z dnia 8 stycznia 2016 r. wynika, że powodowie spłacali regularnie raty kredytu hipotecznego, podczas gdy dokument ten nie zawiera cech zaświadczenia potwierdzającego zawarte w nim informacje, gdyż nie jest podpisany przez osoby upoważnione do składania oświadczeń woli w imieniu banku i nie jest opatrzony pieczęcią banku, a zatem na jego podstawie nie można dokonać ustalenia przyjętego przez sąd. W konkluzji pozwany domagał się zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia powództwa, ewentualnie jego uchylenia i przekazania sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Powodowie wnieśli o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjni zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności wskazać trzeba na bezzasadności wniosku dowodowego zgłoszonego w apelacji. Pozwany domaga się dopuszczenia dowodu z akt postepowania toczącego się w Prokuraturze Rejonowej K. Wschód, a w szczególności zawiadomienia o przestępstwie przez niego złożonego i protokołu jego przesluchania, na okoliczność nieautentyczności zaświadczenia z dnia 8 stycznia 2016 r. Wnioskowany dowód jest nieprzydatny dla wykazania okoliczności mającej być jego przedmiotem. W szczególności w sposób przez pozwanego wskazany nie można dowieść nieautentyczności zaświadczenia, a jedynie, że pozwany zawiadomienie o przestępstwie złożył i twierdzi, że zaświadczenie nie jest autentyczne. Takie twierdzenia pozwanego wynikają z samej treści oświadczeń procesowych przez niego w niniejszej sprawie składanych i nie wymagają dowodu.

Próba podważenia mocy dowodowej zaświadczenia wystawionego dnia 8 stycznia 2016 r. przez bank (...) (k. 122) nie może odnieść skutku. Wprawdzie dokument ten nie został przedstawiony w oryginale, ale stanowi odpis poświadczony przez pełnomocnika będącego adwokatem zgodnie z art. 129 § 2 k.p.c. Pozwany składał wprawdzie wniosek o zobowiązanie powodów do złożenia oryginału tego dokumentu, ale wniosek taki nie jest dla sądu wiążący, gdyż zgodnie z przepisem art. 129 § 4 k.p.c. sąd uwzględnia taki wniosek, gdy jest to uzasadnione okolicznościami sprawy. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie nie zachodziły żadne okoliczności mogące nasuwać wątpliwości co do zgodności tego odpisu z oryginałami, przy uwzględnieniu elektronicznej formy oryginałów. W szczególności zauważyć trzeba, że dołączone do pozwu i niekwestionowane przez pozwanego oświadczenie banku wyrażające zgodę na wykreślenie hipoteki (k. 13) potwierdza, że kredyt został spłacony. Co więcej, po oddaleniu wniosku pełnomocnika pozwanego o złożenie oryginału zaświadczenia z dnia 8 stycznia 2016 r., znajdującego się na karcie 122 akt, nie zostało złożone zastrzeżenie do protokołu w trybie art. 162 k.p.c., a zatem pozwany utracił prawo powoływania zarzut dotyczącego tej kwestii. Wreszcie zasadnie powodowie odwołują się do treści art. 7 prawa bankowego, który stanowił postawę elektronicznego wygenerowania tego dokumentu i został w treści tego dokumentu powołany i do art. 21 ust. 1a ustawy o rachunkowości, nadającego takim dokumentom charakter dokumentów księgowych. W konsekwencji brak podstaw do kwestionowania, że ww. zaświadczenie stanowi dokument i że może stanowić podstawę ustaleń sądu.

Pozbawione są znaczenia zarzuty dotyczące czasokresu objętego przez przedstawione przez powodów zestawienia operacji bankowych. Umowa sprzedaży zawarta została w grudniu 2008 r. a objęty tą umową obowiązek spały rat dotyczył dopiero okresu od stycznia 2009 r., taki tez okres obejmuje zestawienie operacji bankowych przedłożone przez powodów. Natomiast kwestionowane w apelacji zaświadczenie obejmuje okres wcześniejszy i z tego powodu jego treść jest dla rozstrzygnięcia sprawy nieistotna.

Pozwany w apelacji koncentruje się na wyżej wskazanym zaświadczeniu banku i zestawieniach spłat, gdy tymczasem nie stanowiły one jedynej podstawy ustalenia, że kredyt został przed terminem spłacony. Z samej treści umowy kredytowej jednoznacznie wynika, że miał on być spłacany w ratach do 2017 roku. Niekwestionowane przez pozwanego oświadczenie banku z dnia 3 grudnia 2013 r. (k. 13) jednoznacznie wskazuje, że najpóźniej w tej dacie zabezpieczona hipoteką wierzytelność wygasła. Pozwany nie twierdzi, że kiedykolwiek, jako właściciel nieruchomości, na której kredyt został hipotecznie zabezpieczony, został przez bank poinformowany o zaleganiu ze spłatą kredytu przez powodów lub że taką wiedzę posiadał z innych źródeł. Jego twierdzenia, że kredyt nie był spłacany mają charakter ogólnikowy, nie powiązany z żadnymi konkretnymi faktami. Z jego zeznań wynika, że przeświadczenie o niespłacaniu kredytu przez powodów czerpał jedynie z faktu, że hipoteka nieruchomości jest cały czas obciążona, nie widział natomiast zadnich dokumentów, z których wynikałoby, że powodowie zaprzestali spłaty kredytu. W konsekwencji oczywiście wiarygodne są zeznania powodów dotyczące regularnego spłacania kredytu i dokonania jego całkowitej spłaty przed terminem. Zauważyć też trzeba, że umowa sprzedaży nie nakładała na powodów obowiązku doprowadzenia do wykreślenia hipoteki lub chociażby dostarczenia powodowi oświadczenia banku umożliwiającego takie wykreślenie i nie uzależniała obowiązku zapłaty przez pozwanego reszty ceny od wykreślenia hipoteki. Co więcej, gdyby powodowie spłacali raty kredytu zgodnie z obowiązkiem wynikającym z umowy kredytowej, a nie przedterminowo, kredyt do chwili obecnej nie byłby spłacony, a zatem hipoteka nadal obciążałaby nieruchomość. Umowa sprzedaży nie zawierała żadnych postanowień, z których wynikałoby, że powodowie zobowiązali się spłacić kredyt przed terminem wynikającym z umowy kredytowej.

W konsekwencji powyższych rozważań apelacja jest oczywiście bezzasadna i podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zasądzając od pozwanego, jako strony przegrywającej sprawę, na rzecz strony powodów kwotę odpowiadającą wynagrodzeniu pełnomocnika będącego adwokatem ustalonemu w stawce minimalnej określonej przez przepisy § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

SSA Jerzy Bess SSA Andrzej Struzik SSA Teresa Rak

WYROK

UZASADNIENIE