UZASADNIENIE

Powódka I. C. domagała się orzeczenia eksmisji pozwanego B. K. z lokalu mieszkalnego znajdującego się przy ul. (...) w G. oraz zasądzenia od niego na swoją rzecz kwoty 6.600,-zł tytułem zwrotu kosztów czynszu. Uzasadniając swoje żądanie, wskazała, że w dniu 10 listopada 2014 r. wypowiedziała pozwanemu korzystanie z przedmiotowego lokalu. Stwierdziła, że B. K. był w tym lokalu mieszkalnym zameldowany jako mąż jej matki, z którą obecnie - na skutek orzeczonego rozwodu - nie pozostaje już w związku małżeńskim. Podniosła nadto, że pozwany nie chce dobrowolnie opuścić zajmowanego lokalu. Powódka wniosła też o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew, wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz od powódki kosztów postępowania, pozwany stwierdził, że matka powódki ustanowiła odrębną własność lokalu na rzecz członka spółdzielni z jednoczesnym przeniesieniem własności tego lokalu na powódkę, chociaż z racji trwania wspólności małżeńskiej majątkowej z pozwanym nie miała prawa tego zrobić. B. K. wskazał również, że lokal ten matka powódki nabyła w trakcie trwania małżeństwa, w którym pozostawała w ustawowej małżeńskiej wspólności ustawowej, a tym samym pozwany jest współwłaścicielem tego lokalu i ma prawo w nim zamieszkiwać. Stwierdził też, że powódki nie chroniła w momencie przenoszenia własności lokalu wiara publiczna ksiąg wieczystych z uwagi na to, że lokal ten nie miał wówczas urządzonej księgi wieczystej. Podczas rozprawy w dniu 30 września 2016 r. pozwany zakwestionował wysokość kwoty dochodzonej pozwem i wniósł o przyznanie prawa do lokalu socjalnego.

Zgłaszając interwencję uboczną po stronie powoda, Gmina M. G. wskazała, że pozwanym nie jest lokatorem w rozumieniu ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów i wniosła - na wypadek orzeczenia eksmisji – o ustalenie, że pozwanemu nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany B. K. w dniu 16 maja 1992 r. wstąpił w związek małżeński z K. R.. Jeszcze przed ślubem oboje zamieszkiwali w lokalu mieszkalnym przy ul. (...) w G.. Spółdzielcze lokatorskie prawo do tego lokalu zostało przydzielone K. R. przed zawarciem małżeństwa z pozwanym, na podstawie przydziału z dnia 19 grudnia 1991 r., po rozwodzie ze jej poprzednim mężem, J. R..

/ dowody: przydział lokalu mieszkalnego - k. 106; protokół porozumienia stron - k. 103; protokół zdawczo-odbiorczy - k. 104-105; przesłuchanie pozwanego, od 00:06:06 do 00:23:15, protokół elektroniczny rozprawy w dniu 18 listopada 2016 r. - płyta w kopercie na k. 111; wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 10 grudnia 2015 r., II C 4782/14 - k. 4/

Przedmiotowe prawo na podstawie przydziału z dnia 10 grudnia 1998 r. przypadło powódce. Następnie zaś, w dniu 25 stycznia 2008 r., doszło do ustanowienia odrębnej własności lokalu przy ul. (...) w G. i przeniesienia jego własności na I. C..

/ dowód: umowa ustanowienia odrębnej własności lokalu na rzecz członka spółdzielni oraz umowa przeniesienia - k. 74-77/

Związek małżeński matki powódki i pozwanego rozwiązany został przez rozwód wyrokiem z dnia 10 grudnia 2015 r., prawomocnym z dniem 1 stycznia 2016 r.

/ bezsporne; nadto dowód: wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 10 grudnia 2015 r., II C 4782/14 - k. 4/

Prawo własności tej nieruchomości lokalowej przysługuje również obecnie powódce. Pozwany nadal w lokalu tym zamieszkuje, wspólnie z K. R..

/ bezsporne/

Pozwany nie ma nikogo na utrzymaniu, nie posiada też żadnej nieruchomości i nie ma dokąd się wyprowadzić. Uzyskuje wynagrodzenie miesięczne w kwocie 1.850,-zł netto. Na spłatę kredytu przeznacza miesięcznie 350,-zł (kwota pozostała do spłaty to około 5.000,-zł). B. K. cierpi na nadciśnienie tętnicze z zajęciem serca, zespół metaboliczny, dnę moczanową, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc oraz zwężenie miażdżycowe tętnicy udowej prawej. Konieczne jest poddanie się przezeń dalszemu intensywnemu leczeniu i konsultacji chirurga naczyniowego. Na lekarstwa pozwany wydatkuje miesięcznie kwotę ponad 100,-zł. Od lipca 2016 r. B. K. przebywa na zwolnieniu lekarskim.

/bezsporne; nadto dowody: przesłuchanie pozwanego, od 00:06:06 do 00:23:15, protokół elektroniczny rozprawy w dniu 18 listopada 2016 r. - płyta w kopercie na k. 111; zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia - k. 101; zwolnienie lekarskie - k. 102/

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w zakresie żądania orzeczenia eksmisji podlegało uwzględnieniu, zaś w pozostałej części, jako nieudowodnione co do wysokości, należało je oddalić.

Ustalając stan faktyczny niniejszej sprawy Sąd oparł się na przywołanych powyżej dokumentach, których autentyczność i moc dowodowa nie była przez strony kwestionowana, a także – w zakresie ustalonego stanu faktycznego – na przesłuchaniu pozwanego.

Właściciel może żądać od osoby, która faktycznie włada jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą (art. 222 § 1 k.c.).

Matka powódki, K. R., wstąpiła w związek małżeński z pozwanym - rozwiązany następnie prawomocnym z dniem 1 stycznia 2016 r. wyrokiem rozwodowym z dnia 10 grudnia 2015 r. - w dniu 16 maja 1992 r. Przydział lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w G. na jej rzecz - na warunkach spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego - nastąpił tymczasem jeszcze w 1991 r., a więc przed zawarciem przez nią związku małżeńskiego z B. K.. Nadto jeszcze w 1991 r. nastąpiło wydanie tego lokalu matce powódki, K. R.. W świetle obowiązującego w dacie przydziału art. 215 § 2 ustawy z dnia 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 1982 r., Nr 30, poz. 210 ze zm.) zasadnicze znaczenie dla zaliczenia tego lokalu do majątku wspólnego byłych małżonków ma data nabycia prawa do tego lokalu oraz jego przeznaczenie. Spółdzielcze prawo do lokalu przydzielone obojgu małżonkom lub jednemu z nich w czasie trwania małżeństwa i dla zaspokojenia potrzeb rodziny należy wspólnie do obojga małżonków, bez względu na istniejące między nimi stosunki majątkowe (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2008 r., IV CSK 60/08, niepubl.). W konsekwencji, w świetle przywołanej okoliczności w postaci przydzielenia prawa do lokalu przy ul. (...) wybrzeża 8B/39 w G. K. R. jeszcze przed wstąpieniem w związek małżeński z pozwanym, spółdzielcze prawo do tego lokalu stanowiło jej majątek odrębny (art. 215 § 2 a contrario Prawa spółdzielczego, przy uwzględnieniu braku unormowania przewidującego skutek odmienny w odniesieniu do lokalu przydzielonego osobie, która następnie, już po tym przydziale zawarła związek małżeński). Mając na względzie przepisy art. 31 i nast. k.r. i o. - które, na przestrzeni całego czasu ich obowiązywania, zgody małżonka na określone czynności podejmowane przez drugiego z małżonków wymagały (i wymagają również obecnie) wyłącznie w odniesieniu do czynności mających za przedmiot składniki majątku wspólnego - należy stwierdzić, iż matka powódki mogła bez udziału pozwanego przenieść skutecznie swoje uprawnienie do tego lokalu na rzecz powódki, która nabyła je na podstawie przydziału spółdzielni mieszkaniowej w dniu 10 grudnia 1998 r. Nie powinno w związku z tym budzić wątpliwości, iż ustanowienie aktem notarialnym z dnia 25 stycznia 2008 r. odrębnej własności tego lokalu nastąpiło na rzecz I. C. nie wymagało dla swej ważności i skuteczności jakiegokolwiek udziału B. K.. Tym samym stanowisko wyrażone przez pozwanego w odpowiedzi na pozew, jakoby był on współwłaścicielem przedmiotowego lokalu pozbawione jest podstaw faktycznych oraz prawnych. Co istotne, B. K. nie tylko nie wykazał, ale nawet nie twierdził, jakoby skuteczne uprawnienie do zamieszkiwania w spornym lokalu przysługiwało jemu na innej podstawie, aniżeli wskazana przezeń w odpowiedzi na pozew.

W tym stanie rzeczy, mając na względzie, iż prawo własności nieruchomości lokalowej przy ul. (...) w G. przysługuje powódce, pozwany zaś zamieszkuje w niej bez tytułu prawnego, działając na podstawie art. 222 § 1 k.c. orzeczono jak w punkcie I wyroku.

Przechodząc do zgłoszonego w pozwie żądania zapłaty, dotyczącego zwrotu kosztów czynszu za okres od dnia 1 listopada 2014 r. do dnia 29 lutego 2015 r. i za dalszy okres, to jest od marca 2015 r., do lutego 2016 r., roszczenie w tym zakresie nie zostało wykazane co do wysokości. Powódka nie zgłosiła skutecznie żadnego wniosku dowodowego w tym zakresie. Podkreślenia w tym kontekście wymaga, iż jej pismo procesowe datowane na 5 października 2016 r. zostało, wraz z załącznikami (w tym mającymi zmierzać do wykazania zasadności roszczenia o zapłatę), zwrócone podczas rozprawy w dniu 18 listopada 2016 r. - na podstawie art. 132 § 1 k.p.c. - w brzmieniu obowiązującym do dnia 8 września 2016 r. (mając w tym zakresie na względzie unormowanie przejściowe z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw /Dz. U. z 2015 r., poz. 1311/) - z uwagi na niedołączenie do niego dowodu doręczenia tego pisma ani dowodu nadania go przesyłką poleconą bezpośrednio pełnomocnikowi interwenienta ubocznego, będącemu radcą prawnym. Do pisma tego reprezentujący powódkę zawodowy pełnomocnik będący radcą prawnym dołączył bowiem dowód nadania go listem poleconym bezpośrednio jedynie pełnomocnikowi pozwanego. Nie bez znaczenia jest oczywiście fakt, iż interwenient uboczny traktowany jest w zakresie doręczeń co do zasady identycznie jak strona postępowania - co można wywieść z treści przepisu art. 80 k.p.c. (zob. r ównież uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 28 grudnia 1967 r., III CZP 87/67, OSNCP 1968, nr 6, poz. 97). Pamiętać przy tym należy, iż celem regulacji zamieszczonej w art. 132 § 1 k.p.c. jest przyspieszenie rozpoznania sprawy. Jakkolwiek zatem przepis art. 80 k.p.c. dotyczy doręczeń dokonywanych przez Sąd, to mając na względzie przywołany cel przepisu art. 132 § 1 k.p.c. należy uznać, iż art. 132 § 1 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym do dnia 8 września 2016 r. obejmuje obowiązek dołączenia do pisma wnoszonego przez zawodowego pełnomocnika dowodu doręczenia bądź nadania go bezpośrednio zawodowemu pełnomocnikowi interwenienta ubocznego (zaś co do postępowań wszczętych po powołanej ostatnio dacie - obowiązek złożenia przez składającego pismo procesowe zawodowego pełnomocnika oświadczenia o doręczeniu albo nadaniu go przesyłką poleconą bezpośrednio zawodowemu pełnomocnikowi interwenienta ubocznego). Zatem, uwzględniając przy tym obowiązek doręczania pism interwenientowi ubocznemu oraz wskazane już ratio legis regulacji z art. 132 § 1 k.p.c., brak jest - wbrew stanowisku zaprezentowanemu przez pełnomocnika powódki podczas rozprawy w dniu 18 listopada 2016 r. - podstaw pozwalających przyjąć, by unormowanie to nie przewidywało obowiązku dołączenia potwierdzenia doręczenia lub dowodu nadania pisma listem poleconym interwenientowi ubocznemu, który przystąpił do strony wnoszącej pismo. Nie sposób też pomijać, iż stosownie do art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r., poz. 1610), jeżeli gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze właśnie od gminy. Nie bez znaczenia jest też okoliczność, iż w przywołanym unormowaniu mowa jest nie o stronie przeciwnej, a o drugiej stronie. Już jedynie marginalnie należy wskazać, iż pełnomocnik powódki w ogóle nie twierdził, jakoby odpis pisma procesowego powódki datowanego na 5 października 2016 r. został doręczony pełnomocnikowi interwenienta ubocznego, czy też chociażby jemu wysłany. Pełnomocnik powódki złożył co prawda podczas rozprawy w dniu 18 listopada 2016 r. wniosek o przyjęcie powołanego pisma procesowego jako załącznika do protokołu. Niemniej jednak, mając na względzie, iż przewidziany w art. 161 k.p.c. załącznik do protokołu rozprawy pełni rolę pomocniczą do w stosunku do obowiązującej zasady ustności rozprawy i powinien ograniczać się do zreferowania i streszczenia ustnych wywodów i wniosków przedstawionych uprzednio na rozprawie (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 2003 r., I CK 229/02, niepubl.), zaś powołane pismo powódki datowane na 5 października 2016 r., wraz z załącznikami, z całą pewnością nie miało takiego charakteru (zob. kopia pisma k. 89-91), wniosek ten Sąd oddalił.

Mając tymczasem na względzie, iż pozwany zakwestionował wysokość zgłoszonego w pozwie roszczenia pieniężnego, na powódce spoczywał ciężar dowodowy w tym zakresie (art. 6 k.c.), który powinna zrealizować poprzez skuteczne złożenie właściwych w tym zakresie dowodów (art. 232 zd. 1 k.p.c. i art. 3 in fine k.p.c.). Obowiązkowi temu powódka jednakże nie uczyniła zadość. Uwzględniając, iż jeszcze przed wytoczeniem powództwa powódka wezwała pozwanego do opuszczenia lokalu przy ul. (...) w G., jej roszczenie w tym zakresie dało się zakwalifikować na podstawie art. 225 zd. 1 k.c. w zw. z art. 224 § 2 zd. 1 k.c., to jest jako roszczenie właściciela przeciwko posiadaczowi w złej wierze, który obowiązany jest w szczególności do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy.

Zatem te właśnie przepisy, stosowane a contrario, w zw. z art. 6 a contrario k.c. stanowiły podstawę oddalenia powództwa w omawianym zakresie w punkcie II wyroku - z uwagi na niewykazanie przez powódkę wysokości dochodzonego roszczenia. Dla porządku należy wspomnieć, iż Sąd nie oddalał powództwa w zakresie odsetek od dochodzonej kwoty, jako że żądanie w tym zakresie nie zostało nigdy przez powódkę skutecznie zgłoszone. Nie zostało ono sformułowane w pozwie (ani nawet w zwróconym piśmie procesowym datowanym na 5 października 2016 r.), zaś zgłoszenie go przez pełnomocnika powódki podczas rozprawy w dniu 18 listopada 2016 r. było nieskuteczne. Rozszerzenie powództwa, w tym polegające na zgłoszeniu nowego żądania, wymaga bowiem dla swej skuteczności złożenia pisma procesowego ( arg. ex art. 193 § 3 k.p.c.).

Jako że również po uzyskaniu praw do lokalu przy ul. (...) w G. przez powódkę, jej matka zamieszkiwała w nim za zgodą I. C., a więc na podstawie tytułu prawnego, to również powód był uprawniony do korzystania z tego lokalu stosownie do art. 28 [1] k.r. i o., i w konsekwencji miał on jednocześnie status lokatora w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (zob.: uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2006 r., V CSK 185/05, OSNC 2006, nr 12, poz. 208; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2008 r., II CSK 484/07, niepubl. oraz uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 2010 r., III CZP 109/10, OSNC 2011, 9, poz. 94), to w konsekwencji konieczne było orzeczenie przez Sąd w przedmiocie uprawnienia pozwanego do otrzymania lokalu socjalnego (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 66/01, OSNC 2002, nr 9, poz. 109). W stosunku do powoda nie znajdował zastosowania art. 14 ust. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego - a to z uwagi na wyłączenie przewidziane w art. 14 ust. 7 tej ustawy. Lokal przy ul. (...) w G. nie wchodzi bowiem do publicznego zasobu mieszkaniowego, o jakim mowa w art. 2 ust. 1 pkt 11 ustawy, przy czym pozwanego nie łączył bezpośrednio ze spółdzielnią mieszkaniową żaden stosunek prawny, na mocy którego byłby on uprawniony do korzystania z przedmiotowego lokalu. Niezależnie od powyższego należało stwierdzić, że nawet gdyby nie wyłączenie z art. 14 ust. 7 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, to powód nie spełnia żadnej z przesłanek obligatoryjnego przyznania uprawnienia do lokalu socjalnego przewidzianych w art. 14 ust. 4 tej ustawy. Nie jest on bowiem ani małoletni, ani niepełnosprawny, ani ubezwłasnowolniony, ani też nie sprawuje opieki nad taką osobą i nie zamieszkuje wspólnie z nią. Nie jest też emerytem ani rencistą - spełniającym kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej - ani też nie jest bezrobotny. Nie wykazał też, by spełniał przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały. Oceniając natomiast dotychczasowy sposób korzystania przez B. K. z przedmiotowego lokalu, mając przy tym na uwadze jego sytuację materialną i rodzinną (art. 14 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego), Sąd doszedł do przekonania, iż brak jest podstaw do przyznania pozwanemu uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego. Pozwany, uzyskując dochody na poziomie 1.850,-zł netto miesięcznie będzie w ocenie Sądu w stanie zapewnić sobie lokum. Sąd miał oczywiście na względzie i to, że pozwany wymaga dalszego leczenia w związku ze schorzeniami, na które cierpi, oraz że na lekarstwa wydatkuje miesięcznie przeszło 100,-zł, nadto zaś spłaca aktualnie kredyt po 350,-zł miesięcznie (do spłaty pozostała kwota około 5.000,-zł), niemniej jednak jego sytuacja bez wątpienia nie jest na tyle trudna, aby przyznanie jemu uprawnienia do lokalu socjalnego było konieczne dla zapobieżenia bezdomności B. K. na skutek wykonania wyroku eksmisyjnego. Istotne znaczenie ma w tym kontekście również i fakt, że pozwany nie ma nikogo na utrzymaniu.

W konsekwencji w punkcie III wyroku, działając na podstawie art. 14 ust. 1 zd. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, Sąd ustalił, że pozwanemu nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego.

Sąd jednak doszedł do przekonania, że w okolicznościach niniejszej sprawy zachodziły podstawy do odroczenia wykonania eksmisji na okres 6 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku, to jest do dnia 2 czerwca 2017 r. (przy uwzględnieniu postanowienia o sprostowaniu). Sąd miał w tym zakresie na względzie zarówno fakt, iż pozwany będzie potrzebował czasu na znalezienie nowego, odpowiedniego lokum - co przy ograniczonych środkach finansowych co do zasady wymaga czasu - i zorganizowanie sobie życia na nowo. Sad miał w tym zakresie na względzie również sytuację zdrowotną pozwanego.

Wobec powyższego, na mocy art. 320 k.p.c. Sąd orzekł jak w punkcie IV wyroku.

W punkcie V wyroku - mając na względzie jedynie częściowe uwzględnienie żądań pozwu, zakres, w jakim żądania te zostały uwzględnione oraz jednocześnie zbliżoną wysokość kosztów procesu po stronie I. C. i B. K. - działając na podstawie art. 100 zd. 1 k.p.c. Sąd zniósł wzajemnie te koszty między powódką i pozwanym.

(...)

Zarządzenia:

1. (...)

2. (...)

3. (...).

(...)

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE