UZASADNIENIE

Powódka Agencja Nieruchomości Rolnych w W. wniosła o zasądzenie od pozwanego F. S. 17985,49 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz z kosztami procesu. W uzasadnieniu podała, że grunty rolne stanowiące działki nr (...) położone w gminie K. obręb B. były od 1 stycznia 2012r. do dnia 31 grudnia 2012r. bezumownie użytkowane przez pozwanego. Należność wskazana w pozwie obejmuje 15891,32 zł jako wynagrodzenie za bezumowne korzystanie
z nieruchomości, 1750 zł zwrotu kosztów równowartości podatku rolnego, 2094,17 zł skapitalizowanych odsetek ustawowe liczonych od 1 maja 2014r. do 31 lipca 2015r.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z 7 października 2015r. wydanym przez Sąd Rejonowy w Opolu uwzględniono powództwo w całości.

Pozwany wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty żądając oddalenia powództwa i zasądzenia od powódki na jego rzecz kosztów procesu. Podniósł, że ewidencja gruntów nigdy nie była podstawą do odpowiedzialności cywilnej.

Na rozprawie 18 maja 2016r. pełnomocnik pozwanego zakwestionował kwotę dochodzoną w pozwie.

Wyrokiem z 25 maja 2016 roku Sąd Rejonowy w Raciborzu oddalił powództwo
(pkt 1) oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego 4800 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2).

Orzeczenie to zapadło przy następujących ustaleniach faktycznych: Skarb Państwa jest właścicielem nieruchomości położonej w B. składającej się m.in. z działek nr (...), dla której Sąd Rejonowy prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...). Powódka jest instytucją powierniczą Skarbu Państwa i powierzono jej wykonywanie praw Skarbu Państwa odnośnie wymienionych działek położonych w B.. Pozwany od 1 stycznia 2012r. do 31 grudnia 2012r. bezumownie korzystał z działek nr (...).

Sąd Rejonowy oddalił wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z oględzin, gdyż nie miało to znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawie. A następnie oddalił powództwo, albowiem powódka wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 6 k.c. nie przedstawiła dowodów uzasadniających wysokość żądanej kwoty oraz sposób wyliczenia żądanej kwoty, a pozwany zakwestionował wysokość żądanej kwoty. Przywołał także art. 39b ust. 1 i 2 ustawy z 19 października 1991r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa podkreślając, że osoba władająca nieruchomością wchodzącą w skład zasobu bez tytułu prawnego jest zobowiązana do zapłaty na rzecz Agencji wynagrodzenia za korzystanie z tej nieruchomości w wysokości stanowiącej 5-krotność wywoławczej wysokości czynszu, który byłby należny od tej nieruchomości, gdyby była ona przedmiotem umowy dzierżawy po przeprowadzeniu przetargu. Powódka zaś nie wykazała wysokości czynszu, który byłby należny od nieruchomości stanowiących działki nr (...) położone w B., gdyby były ona przedmiotem umowy dzierżawy po przeprowadzeniu przetargu. Samo wezwanie do zapłaty nie mogło być podstawą do wyliczenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Nie ma znaczenia okoliczność, czy działki nr (...) stanowią łąki lub nieużytki, skoro zostały one włączone do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od tego orzeczenia złożyła powódka zaskarżając je w całości i zarzucając mu naruszenie prawa procesowego: art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny dowodów, a tym samym naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów poprzez uznanie, że powódka nie przedstawiła dowodów uzasadniających wysokość żądanej kwoty oraz sposobu wyliczenia tej kwoty, podczas gdy z wyliczenia stanowiącego załącznik do zawiadomienia z 15 stycznia 2014 roku, będącego dowodem w sprawie, wynika wysokość żądanej kwoty, a w szczególności wysokość rocznego czynszu dzierżawnego, wynagrodzenia
z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości i podatku rolnego oraz przedstawiono sposób w jaki dokonano wyliczeń tych wartości; art. 503 § 1 k.p.c. polegające na uznaniu, że pozwany skutecznie zakwestionował na rozprawie 18 maja 2016 roku kwotę dochodzoną
w pozwie, podczas gdy zgodnie z powołanym przepisem twierdzenia pozwanego powinny zostać pominięte tę jako spóźnione, z uwagi na niekwestionowanie przez niego kwoty dochodzonej w pozwie we wniesionym sprzeciwie od nakazu zapłaty.

Przy tak postawionych zarzutach wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez uwzględnienie powództwa i orzeczenie zgodnie z żądaniem pozwu od pozwanego na rzecz powódki 17 985,49 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania za obie instancje. Ewentualnie w przypadku nieuwzględnienia wskazanych wniosków oraz na wypadek uznania, że sąd pierwszej instancji nie rozpoznał istoty sprawy, lub że zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania z pozostawieniem Sądowi Rejonowemu rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelacje pozwany wniósł o jej oddalenie jako bezzasadnej i zasądzenie od powódki kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Niezależnie od zgłoszonych w apelacji zarzutów zaskarżone rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego podlegało uchyleniu, a sprawa przekazania do ponownego rozpoznania, albowiem doszło do nieważności postępowania w zakresie rozprawy przeprowadzonej 25 maja 2016 roku, na której został wydany zaskarżony wyrok. O tej rozprawie żadna ze stron nie została zawiadomiona. Nieważność postępowania Sąd Okręgowy bierze pod uwagę z urzędu (art. 378 § 1 k.p.c.).

Sąd Rejonowy na 25 maja 2016 roku wyznaczył termin ogłoszenia orzeczenia po zamknięciu rozprawy 18 maja 2016 roku. Natomiast 25 maja 2016 roku otworzył zamkniętą rozprawę i pomimo nieobecności stron dokonał czynności procesowych - oddalił wniosek dowodowy - oraz zamknął rozprawę i wydał wyrok /k. 65, 68/. Działając w ten sposób naruszył regulację art. 149 § 2 k.p.c., albowiem nie zawiadomił stron o terminie rozprawy, a na terminie ogłoszenia orzeczenia żadna z nich nie była obecna.

W takim stanie faktycznym brak zawiadomienia pełnomocników stron o rozprawie spowodował pozbawienia stron możności obrony ich praw co doprowadziło do nieważności postępowania (art. 379 pkt 5 k.p.c.). Strony nie mogą być zaskakiwane na terminie ogłoszenia orzeczenia tym, że sąd otworzy zamkniętą rozprawę i przeprowadzi jakiekolwiek czynności, za wyjątkiem ogłoszenia wyroku. Rozprawa został zamknięta 18 maja 2016 roku i odroczono ogłoszenie wyroku, a to stanowi informację dla stron, że na terminie ogłoszenia orzeczenia tylko czynności związane z tym ogłoszeniem będą wykonywane.

Z powyższych względów, niezależnie od zarzutów apelacji, na skutek nieważności postępowania - pozbawienia stron możliwości obrony swych praw na rozprawie 25 maja 2016 roku, o której żadna z nich nie została powiadomiona - należało uchylić zaskarżone orzeczenia, znieść postępowanie w tej części oraz przekazać sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Raciborzu, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 386 § 2 k.p.c. w związku z art. 379 pkt 5 k.p.c., art. 108 § 2 k.p.c., należało orzec jak w sentencji.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy - z uwagi na zgłoszenie zarzutu dotyczącego wysokość dochodzonej kwoty - umożliwi stronie powodowej odniesienie się do niego oraz oceni ewentualne zgłoszone w tym zakresie twierdzenia i wnioski dowodowe także przez pryzmat regulacji art. 207 § 6 k.p.c. oraz art. 217 § 2 k.p.c., biorąc pod uwagę, że zarzut pozwanego w tej części został złożony na rozprawie 18 maja 2016 roku. Jednocześnie zawiadomi pełnomocników stron o rozprawie, rozpozna wniosek strony pozwanej o dopuszczenie dowodu z oględzin, przeprowadzi ewentualne dodatkowe postępowanie dowodowe,
a następnie wyda stosowne do wyników postępowania orzeczenie.

SSR (del.) Barbara Glenc-Poślednik SSO Elżbieta Matyasik SSO Roman Troll

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE