Sygn. akt III Ca 1261/16
Dnia 2 grudnia 2016r.
Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:
Przewodniczący-Sędzia: SO Tomasz Pawlik (spr.)
Sędziowie: SO Marcin Rak
SO Roman Troll
po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 2016 r. w Gliwicach na posiedzeniu niejawnym
sprawy z wniosku K. J. (W. – J.) i M. J. (J.)
z udziałem H. W. i P. W.
o wpis hipoteki przymusowej
na skutek apelacji uczestnika postępowania P. W.
od wpisu Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 4 maja 2016r.,
sygn. akt (...)
postanawia:
oddalić apelację.
SSO Roman Troll SSO Tomasz Pawlik SSO Marcin Rak
Sygn. akt III Ca 1261/16
Wnioskiem z 28 grudnia 2015 r. wnioskodawcy domagali się wpisania w księdze wieczystej (...) hipoteki przymusowej o sumie 67 500 zł na swoją rzecz, obciążającą udział uczestniczki postępowania w prawie własności nieruchomości wynoszącym 6/10.
Jako podstawę wpisu powołali postanowienie Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 7 grudnia 2015 r. sygn. akt I C 1445/15, którym to postanowieniem Sąd , Rejonowy udzielił im jako powodom zabezpieczenia roszczenia poprzez obciążenie udziału dłużniczki w nieruchomości hipoteką przymusową do kwoty 67.500 zł.
Postanowieniem z dnia 9 lutego 2016 r. referendarz sądowy oddalił wniosek. W uzasadnieniu wskazał, że wnioskodawcy dołączyli co prawda opisane wyżej postanowienie udzielające zabezpieczenia, jednakże –mimo dodatkowego wezwania- nie dołączyli wymaganego z uwagi na treść art.743 § 2 k.p.c. orzeczenia ze wzmianką o wykonalności.
W skardze na postanowienie referendarza wnioskodawcy, nie kwestionując stanowiska prawnego wyrażonego w tym orzeczeniu, wnieśli o przedłużenie terminu do uzupełnienia braku. Wskazali jednocześnie na zakłócenia w funkcjonowaniu odpowiedniego Wydziału Sądu Rejonowego oraz na to, że pomimo takiego wypływającego z ustawy obowiązku postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia nie zostało zaopatrzone we wzmiankę o wykonalności z urzędu.
Ostatecznie, po wyznaczeniu kolejnego terminu, wnioskodawcy dołączyli wspomniane postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia zaopatrzone w dniu 7 marca 2016 r. we wzmiankę o wykonalności. Dokument ten stał się podstawą wnioskowanego wpisu hipoteki przymusowej. Wpis dotyczący udziału uczestniczki postępowania został dokonany w dniu 4 maja 2016 r.
Od opisanego wpisu apelację wniósł uczestnik postępowania P. W., w chwili złożenia wniosku współwłaściciel nieruchomości odnośnie(...), na rzecz którego uczestniczka postępowania przeniosła prawa własności pozostałej części nieruchomości umową z dnia 9 lutego 2016 r. (k.285-287 akt księgi wieczystej).
Skarżący, zarzucając Sądowi Rejonowemu naruszenie: art.626 9 , art.626 8 § 2, art.626 6 §1 w związku z art.743 § 2 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, wniósł o uchylenie zaskarżonego wpisu i oddalenie wniosku.
W uzasadnieniu apelacji powołał się na uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2009 r. (sygn. akt III CZP 80/09), zgodnie z którą sąd rozpoznający wniosek o wpis w księdze wieczystej związany jest stanem rzeczy istniejącym w chwili złożenia wniosku i kolejnością jego wpisu. Podniósł w tym kontekście, że wszystkie dokumenty stanowiące podstawę wpisu powinny być złożone jednocześnie z wnioskiem. Brak było podstaw prawnych do wzywania do uzupełnienia braków merytorycznych wniosku.
W ocenie skarżącego wniosek powinien być zatem oddalony, gdyż nie zostało do niego dołączone postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia we właściwej postaci tj. zaopatrzone we wzmiankę o wykonalności. Podstawa prawna wpisu powstała już po złożeniu wniosku.
Wnioskodawcy wnieśli o oddalenie apelacji w całości. W odpowiedzi na apelację podkreślili, że podstawa wpisu w postaci postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia istniała już w chwili złożenia wniosku o wpis hipoteki, a nadanie wzmianki o wykonalności nie wykreowało żadnego nowego stanu prawnego. Nie można przy tym było, ich zdaniem, doprowadzić do sytuacji aby hipoteka zabezpieczająca ich roszczenie, mająca źródło w orzeczeniu sądowych, nie była wpisana wyłącznie dlatego, że Sąd udzielający zabezpieczenia omyłkowo nie dokonał czynności technicznej. Zwrócili w tym kontekście uwagę, że wobec działań dłużniczki, która przeniosła prawo własności obciążonej części nieruchomości na rzecz uczestnika postępowania, w razie oddalenia wniosku pozostaną bez należnej ochrony prawnej.
Sąd Okręgowy zważył:
Apelacja nie mogła być uwzględniona.
Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, że wniosek o dokonanie wpisu został złożony przed rozporządzeniem przez uczestniczkę postępowania udziałem w nieruchomości, którego dotyczyło postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia. Nie mogło być zatem mowy o naruszeniu przez Sąd I instancji kolejności rozpoznawania wniosków tj. art.626 6 § 1 k.p.c..
Nie kwestionując tezy uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2009 r. (sygn. akt III CZP 80/09), zgodnie z którą sąd rozpoznający wniosek o wpis w księdze wieczystej związany jest stanem rzeczy istniejącym w chwili złożenia wniosku, wypada zauważyć, że nie stała ona na przeszkodzie do uwzględnienia wniosku o wpis hipoteki w niniejszej sprawie.
W tym zakresie należy bowiem zauważyć, że podstawa wpisu w postaci postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia istniała w realiach sprawy już w chwili złożenia wniosku o wpis hipoteki przymusowej. Wymagana natomiast także do wpisu wzmianka o wykonalności nie kreowała żadnego nowego stanu prawnego, nie wiązała się z oceną czy postanowienie jest prawomocne, itd.. Z tego też względu wzmiankę taką nadaje z urzędu, jednocześnie z wydaniem postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia przewodniczący (art.743 § 2 k.p.c.). Czynność ta nie jest zatem podejmowana w formie postanowienia czy innego orzeczenia i ma de facto charakter czysto techniczny.
W tej sytuacji nie mogą obciążać wierzyciela tak daleko idące skutki zaniechania przewodniczącego, jak oddalenie wniosku o wpis hipoteki, niweczące udzielone przez sąd zabezpieczenie roszczenia. Nie było zatem podstaw do oddalenia wniosku na zasadzie art.626 9 k.p.c..
Zgodnie z art.626 2 § 3 k.p.c. do wniosku o dokonanie wpisu należy dołączyć dokumenty stanowiące podstawę wpisu w księdze wieczystej. Sąd rozpoznający wniosek o wpis nie ma zatem obowiązku wzywania wnioskodawcy do uzupełnienie braku wniosku, co nie oznacza, że nie może dokonać takiego wezwania w sytuacji gdy dostrzeżone braki mają charakter formalno-techniczny, a oddalenie wniosku mogłoby narazić wnioskodawcę na szkodę. Działanie przeciwne musiałoby być traktowane jako przejaw nadmiernego formalizmu procesowego. Dokonanie wpisu także na podstawie dokumentów dołączonych po złożeniu wniosku o jakiego dokonanie, w realiach rozpatrywanej sprawy, nie stanowiło zatem naruszenia art..626 8 § 2 k.p.c..
Z tych wszystkich względów, gdy apelacja okazała się bezzasadna, na podstawie art.385 k.p.c. w zw. z art.13 § 2 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.
SSO Roman Troll SSO Tomasz Pawlik (spr.) SSO Marcin Rak