POSTANOWIENIE

Dnia 22 grudnia 2016 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Janusz Roszewski (spr.)
Sędziowie:	SSO Barbara Mokras SSR del. Małgorzata Wawrzonowska
Protokolant:	st. sekr. sąd. Elżbieta Wajgielt

po rozpoznaniu w dniu 22 grudnia 2016 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z wniosku A. M.

z udziałem (...) S.A. z/s w G. , Skarbu Państwa Starosty K.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego w Kaliszu

z dnia 5 lipca 2016r. sygn. akt I Ns 1408/12

p o s t a n a w i a:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że ustanowić na rzecz uczestnika postępowania (...) S.A. Oddział w K. służebność przesyłu polegającą na prawie korzystania, utrzymywania oraz prowadzenia konserwacji i napraw linii energetycznej średniego napięcia przebiegającej przez nieruchomość położoną w K. oznaczoną jako działka nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Kaliszu Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą pod nr (...) obejmującą obszar zawierający się między punktami (...) według opinii biegłego geodety L. B. z dnia 31 marca 2014r.;

2.  zasądzić od uczestnika postępowania (...) S.A. Oddział w K. na rzecz wnioskodawcy A. M. kwotę 8.300 (osiem tysięcy trzysta) złotych tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu;

3.  zasądzić od uczestnika postępowania (...) S.A. Oddział w K. na rzecz wnioskodawcy A. M. kwotę 100 (sto) złotych tytułem zwrotu połowy opłaty sądowej,

4.  nakazać ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kaliszu:

– od wnioskodawcy A. M. kwotę 935,33 (dziewięćset trzydzieści pięć, 33/100) złotych;

- od uczestnika postępowania (...) S.A. Oddział w K. kwotę 1.135,33 (jeden tysiąc sto trzydzieści pięć, 33/100) złotych

tytułem reszty nieuiszczonych wydatków;

5.  zasądzić od uczestnika postępowania (...) S.A. Oddział w K. na rzecz wnioskodawcy A. M. kwotę 280 (dwieście osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

SSR del. Małgorzata Wawrzonowska SSO Janusz Roszewski SSO Barbara Mokras

Sygnatura akt II Ca 532/16

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Kaliszu po rozpoznaniu sprawy z wniosku A. M.
z udziałem (...) S.A. z siedzibą w G. i Skarbu Państwa – Starosty K. o ustanowienie służebności przesyłu, postanowieniem z dnia 5 lipca 2016 r. oddalił wniosek oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania nieprocesowego.

Sąd Rejonowy ustalił w sprawie, że Wnioskodawca jest właścicielem nieruchomości stanowiącej działkę numer (...) dla której Sąd Rejonowy w Kaliszu prowadzi księgę wieczystą (...). działce znajdują ę dwa pojedyncze słupy i dwa słupy o dwóch podporach, na których zawieszone są przewody sieci elektrycznej średniego napięcia oraz jeden słup
o czterech podporach, na którym zawieszone są słupy elektryczne wysokiego napięcia. Na potrzeby prawidłowej obsługi linii energetycznej i jej urządzeń, niezbędny jest pas technologiczny. Powierzchnia projektowanej służebności przesyłu linii energetycznej średniego napięcia na tej działce wynosi 0.09.96ha. Wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu wynosi 8.300zł jednorazowo), 798,46zł (rocznie), 66,54zł (miesięcznie). (...) K. – Północ usytuowany jest na nieruchomości położonej w K., dla której Sąd Rejonowy w Kaliszu prowadzi księgę wieczystą (...). Linia energetyczna przebiegająca przez nieruchomość wnioskodawcy jest awaryjna. Nikt nigdy nie zgłaszał pretensji do uczestnika postępowania o te linie czy dokonywane na nich naprawy, prace konserwacyjne. Wymieniane były słupy, bez zastrzeżeń właściciela, zostały pobudowane obok miejsca, gdzie stały poprzednie, linia nie zmieniła swojego przebiegu, jest w tym samym miejscu.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny, których istotna podstawą w zakresie podniesionego przez przedsiębiorstw przesyłowe zarzutu zasiedzenia służebności stanowiły zeznania dwóch świadków, pracowników uczestnika postępowania tj M. T. (1)
i M. K., Sad Rejonowy zważył, że podniesiony zarzut zasiedzenia służebności przesyłu jest skuteczny, nawet przy założeniu złej wiary posiadacza samoistnego. Zdaniem Sądu I instancji linia średniego napięcia usytuowana na nieruchomości wnioskodawcy istniała co najmniej od lat 60-ych ubiegłego śmiecia. Wymagany przez ustawę 20-letni okres posiadania upłynął z dniem 1 stycznia 1985r. a służebność przesyłu nabył Skarb Państwa. Na uczestnika postępowania prawo to zostało skutecznie przeniesione w skutek uwłaszczenia przedsiębiorstwa państwowego. W konkluzji tych stwierdzeń Sad Rejonowy zważył, że wniosek właściciela nieruchomosci A. M. nie zasługuje na uwzględnienie.

Apelacją z dnia 8 sierpnia 2016r. postanowienie Sądu Rejonowego w Kaliszu zaskarżył w całości wnioskodawca A. M.

Skarżonemu postanowieniu apelujący zarzucił sprzeczność istotnych ustaleń Sądu
z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wyrażającą się w dokonaniu oceny dowodów poprzez przyjęcie, że linia energetyczna należąca do uczestnika była nieprzerwanie użytkowana od lat 60-tych XX wieku, oraz przyjęcie, że jednocześnie z utworzeniem przedsiębiorstwa państwowego na mocy zarządzenia Ministra Przemysłu nr 32/ORG/89 doszło do przekazania przez Skarb Państwa na majątek wnioskodawcy infrastruktury przesyłowej w postaci linii energetycznych przebiegających przez działki uczestnika, a w konsekwencji, że posiadanie wykonywane przez wnioskodawcę i jego poprzedników prawnych miało charakter nieprzerwany, a także błędną ocenę materiału dowodowego w postaci zeznań świadka M. T. (2) polegającą na uznaniu tych zeznań za wiarygodne. Ponadto zarzucił naruszenie prawa materialnego,
a mianowicie art. 348 zd. 2 k.c. w zw. z art. 6 k.c. poprzez jego niezastosowanie,
a w konsekwencji uznanie, że służebność przesyłu w odniesieniu do linii energetycznych przebiegający en przez działki wnioskodawcy została na uczestnika skutecznie przeniesiona przez jego poprzednika prawnego, art. 292 k.c. w zw. z art. 176 § 1 k.c. poprzez uwzględnienie podniesionego przez uczestnika zarzutu zasiedzenia, mimo niespełnienia określonej w tych przepisach przesłanki w postaci nieprzerwanego posiadania przez uczestnika oraz jego poprzedników prawnych służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu.

Podnosząc powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w pkt I poprzez uwzględnienie wniosku w całości i zasądzenie od uczestnika E.’ (...) S.A. na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania za I instancję i kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelacje wniesioną przez wnioskodawcę uczestnik postępowania (...) S.A. w G. wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika postępowania kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w podziela ustalenia faktyczne oraz rozważania prawne Sądu Rejonowego za wyjątkiem tych, które dotyczą podniesionego zarzutu zasiedzenia służebności gruntowej odpowiadającej swoja treścią służebności przesyłu linii energetycznej średniego napięcia usytuowanej na nieruchomosci wnioskodawcy. Ustalenia faktyczne wbrew wnioskom Sądu I instancji nie pozwalają na stwierdzenie, iż zostały spełnione przesłanki zasiedzenia przez Skarb Państwa służebności przesyłu z dniem 1 stycznia 1985r.

Sąd Rejonowy powyższą ocenę prawną zarzutu zasiedzenia wywiódł z błędnej oceny, że uczestnika postępowania (...) S.A. zdołał wykazać, iż linia średniego napięcia usytuowana na nieruchomości wnioskodawcy istniała co najmniej od lat 60-ych ubiegłego stulecia a ponadto, że na nieruchomosci Skarbu Państwa znajdował się w tym czasie punkt zasilania, do którego była ona przyłączoną. Dokonując takich stwierdzeń Sąd Rejonowy nie wskazał jednak o jakie dowody je oparł. Z treści twierdzeń uczestnika wynika jedynie, że fakt pobudowania przez poprzednika prawnego linii w latach 60-tych wynika z wiedzy jego pracowników tj świadków M. K. i M. T. (1). Tymczasem w oparciu
o treść ich zeznań nie można stwierdzić daty budowy lub roku rozpoczęcia jej użytkowania tej linii nawet w latach następnych przed datą uwłaszczenia przedsiębiorstwa państwowego. Doda należy, że świadek M. T. (1) rozpoczął pracę u uczestnika dopiero w 1992r.
a wiedze o użytkowaniu linii czerpał z dokumentów dołączonych do sprawy ( k.393) oraz
z informacji od swojego poprzednika na zajmowanym stanowisku tj. świadka M. K. (k.70) Ten zaś świadek tj. M. K. również rozpoczął pracę
u uczestnika w 1992r i nie jest w stanie powiedzieć, kiedy linia przesyłowa została pobudowana lub co najmniej od kiedy rozpoczęła się jej eksploatacja, czyli przesył energii. Zatem nie mogły te zeznania stanowić podstawy do ustalenia daty uruchomienia linii przesyłowej średniego napięcia na nieruchomosci wnioskodawcy. Przedłożona przez uczestnika dokumentacja stanowi wyłącznie dowody przekształceń własnościowych przedsiębiorstwa energetycznego i nie zawiera jakichkolwiek danych dotyczących przebiegu linii energetycznej przez określone nieruchomości, a co najistotniejsze z punktu widzenia ewentualnego nabycia w drodze zasiedzenia służebności gruntowej związanej z korzystaniem z linii energetycznej, oznaczenie daty rozpoczęcia jej eksploatacji.

Zgodnie z art. 292 k.c. służebność gruntowa może zostać nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega ona na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Do zasiedzenia służebności nie jest wymagane posiadanie samoistne. Znajdują natomiast zastosowanie odpowiednio przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie dotyczące terminów posiadania w zależności od dobrej lub złej wiary posiadacza (art. 172§1
i 2 kc). Bieg zasiedzenia rozpoczyna się od momentu, gdy posiadacz służebności przystąpił do korzystania z trwałego i widocznego urządzenia. W przypadku linii elektroenergetycznej dla ustalenia początku biegu terminu zasiedzenia istotne jest zatem, kiedy linia energetyczna została oddana do użytku, a tym samym kiedy przedsiębiorstwo energetyczne rozpoczęło jej eksploatację w celu dokonywania przesyłu energii elektrycznej.

W przedmiotowej sprawie uczestnik postępowania (...) S.A. nie wykazał właśnie tej istotnej okoliczności – nie można bowiem w żaden sposób powiązać twierdzeń w tym zakresie ze skutkami wynikającymi z przekazania środków trwałych w toku przekształceń własnościowych przedsiębiorstwa państwowego.

Uczestnik postępowania (...) S.A. nie przedstawił żadnej dokumentacji,
z której wynikałaby niewątpliwa data posadowienia linii energetycznej na nieruchomości wnioskodawcy, lub co najmniej kiedy został wybudowany punkt zasilania, do którego linia ta została przyłączona, kiedy została do niego podłączona, oraz czy przebieg tej linii na odcinku nieruchomosci wnioskodawców, był niezmienny w okresie biegu terminu zasiedzenia. Skoro uczestnik postępowania nie wykazał terminu, od którego zakład energetyczny (wówczas jeszcze przedsiębiorstwo państwowe) korzystał z nieruchomości wnioskodawców w zakresie służebności gruntowej związanej z linią energetyczną średniego napięcia, to nie jest możliwe ustalenie, że Skarb Państwa nabył służebność gruntową w drodze zasiedzenia i to niezależnie od dobrej czy złej wiary. Nie jest bowiem możliwe obliczenie, czy i kiedy rozpoczął się a tym bardziej kiedy upłynął, termin określony w art. 172 kc. Zatem zarzut zasiedzenia podnoszony przez uczestnika postępowania (...) S.A. nie mógł zostać uwzględniony. Sąd nie badał przy tym, czy zasiedzenie nastąpiło po 01.02.1989r. na rzecz któregokolwiek
z kolejnych przedsiębiorstw przesyłowych (poprzedników uczestnika postępowania (...) S.A.) Zarzut uczestnika postępowania dotyczył bowiem zasiedzenia na rzecz Skarbu Państwa.

W związku z przebiegiem przez nieruchomość linii energetycznej wykorzystywanej przez przedsiębiorstwo przesyłowe, uzasadnione jest zadanie ustanowienia na rzecz tego uczestnika postepowania służebności przesyłu za stosownym wynagrodzeniem dla właściciela nieruchomosci na podstawie art. 305 ² §2 k.c. Przeznaczony do wykonywania służebności zakres oznaczył biegły geodeta i jest on niesporny. Zgodnie z wnioskami wskazanej opinii uzasadnione jest oznaczenie zakresu obszarowego ustanowionej służebności przesyłu oraz ustalenie w kwocie jednorazowej wysokości wynagrodzenia ustalonej przez biegłego
z dziedziny szacowania nieruchomosci, która także nie została zakwestionowana co do założeń przyjętych do jej wyliczenia. Z. z nimi należy uznać, że powierzchnia służebności przesyłu linii energetycznej średniego napięcia obliczona na podstawie położenia słupów i przebiegu przewodów tej linii na działce numer (...) wynosi 0.09.96ha, a odpowiednie wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu płatne jednorazowo wynosi 8.300 zł.

Skoro apelacja wnioskodawcy okazała się uzasadniona Sąd Okręgowy zmieniając
w myśl art. 386 §1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. zaskarżone postanowienie określił zakres korzystania przez uczestnika postępowania (...) S.A. ze służebności i wysokość wynagrodzenia dla wnioskodawcy A. M. za jej ustanowienie w sposób jak
w sentencji postanowienia. O kosztach postepowania nieprocesowego przed Sądem I instancji orzeczono na podstawie art. 520 §2 k.p.c. zaś o kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 §3 k.p.c.

SSR del. Małgorzata Wawrzonowska SSO Janusz Roszewski SSO Barbara Mokras