UZASADNIENIE

Od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 4 kwietnia 2016 roku skazującego M. J. (1) za przestępstwo z art.286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. apelacje wnieśli obrońcy oskarżonego wnosząc o zmianę wyroku i uniewinnienie skarżonego ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacje nie zasługują na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy prawidłowo dokonał ustaleń faktycznych należycie oceniając ujawniony materiał dowodowy. Wszystkie dowody mające znaczenie dla rozstrzygnięcia poddane zostały wnikliwej analizie, a ich ocena zgodna jest z wymogami określonymi w art. 7 k.p.k.

Odnosząc się do zarzutów podniesionych w apelacji obrońcy adw. R. B. stwierdzić przede wszystkim trzeba, że poddawanie w wątpliwość prawidłowości poczynionych przez Sąd ustaleń faktycznych z powodu braku dokumentów księgowych i rachunkowych , które potwierdziłyby zeznania kontrahentów S. o nieotrzymaniu faktur VAT wskazanych na str. 2 – 9 uzasadnienia zaskarżonego wyroku - uznać należy za niezasadne.

Skoro transakcje, których dotyczą przedmiotowe faktury nie zostały zrealizowane, powstaje pytanie jakie dokumenty księgowe czy rachunkowe miałyby wykazać niedoręczanie tychże faktur . Jak słusznie podniósł obrońca w wywodach apelacji, księgi rachunkowe zawierają dane dotyczące przeprowadzonych transakcji finansowych, zatem przedmiotowe transakcje , które nie zostały zrealizowane nie są w tych księgach odnotowywane. Nie ma też w księgach wzmianki o fakturach dotyczących tych transakcji, które to faktury ( a co za tym idzie i faktury korygujące ) w ogóle nie trafiały do kontrahenta.

Jeśli zaś chodzi o dokonywanie rozliczeń w drodze kompensat lub przez płatność na inny rachunek w innym banku, zeznania świadków w tym zakresie znajdują potwierdzenie w dowodach przelewów zaliczonych do materiału dowodowego.

Z tych też przyczyn za niezasadne należy uznać także podniesione w apelacji zarzuty obrazy art. 167 k.p.k. i art. 193 k.p.k. ( zarzut 4 ) oraz zarzut obrazy art. 167 k.p.k. – zarzut 5.

Sąd Apelacyjny nie stwierdza by ostanowienia Sądu Okręgowego w przedmiocie wniosków dowodowych , których dotyczą zarzuty 4 i 5 oraz 6 i 8 apelacji adw. R. B. a także zarzuty 5 i 6 apelacji adw. W. C. (1) zapadły z obrazą przepisów prawa procesowego.

W tym miejscu odnośnie do podniesionych w obu apelacjach zarzutów niewyjaśnienia, z obrazą art. 167 k.p.k., w drodze konfrontacji rzekomych sprzeczności między zeznaniami M. J. (2), M. O. i M. C. w przedmiocie sposobu realizacji umowy faktoringu i kontaktu z oskarżonym, zauważyć trzeba, że skarżący nie wskazali sprzeczności, które uzasadniałyby konieczność przeprowadzenia tej konfrontacji, a Sąd Apelacyjny sprzeczności takich nie stwierdził.

Niezasadny jest także podnoszony w obu apelacjach zarzut dotyczący oceny zeznań świadka T. Z. oraz podniesiony w apelacji obrońcy adw. R. B. zarzut dotyczący oceny zeznań A. D. i B. B. . Skarżący kwestionując ocenę dokonaną przez Sąd nie przestawili argumentów, które mogłyby poddać w wątpliwość jej prawidłowość. Wobec braku potrzeby powtarzania argumentacji zawartej uzasadnieniu zaskarżonego wyroku wystarczy w tym miejscu podkreślić, iż - jak słusznie uznał Sąd Okręgowy - nie może być dziełem przypadku , że aż w kilkudziesięciu wypadkach nie dochodziło do realizacji przyjętego zamówienia i by miało to miejsce tak często w stosunku do tych samych podmiotów, tym bardziej ,że rzekome zamówienia zostały dokonane w okresie kiedy większość tych podmiotów już nie utrzymywała stosunków handlowych z S..

Podkreślenia także wymaga, że świadek T. Z. nie wykluczył - jak podnosi w zarzucie 2 swej apelacji adw. W. B. - przeprowadzania przez oskarżonego weryfikacji zestawienia faktur wysyłanego do banku, a jedynie stwierdził, że nie sądzi by oskarżony je sprawdzał .

Na marginesie należy podnieść, że nawet gdyby stanąć na gruncie zeznań powyższych świadków i wyjaśnień oskarżonego i ustalić w ich oparciu, że faktury wystawiano i wprowadzano do sytemu w momencie przyjęcia zamówienia , a jeśli dostawa nie została zrealizowana sporządzano korektę faktury - to ustalenie takie nie pozbawia zasadności przypisania oskarżonemu przedmiotowego przestępstwa.

Przede wszystkim należy podkreślić, że umowa ramowa nabywania przez bank przedmiotowych wierzytelności od S. nie pozostawia żadnych wątpliwości co do okoliczności, że procedura factoringu nie przewidywała możliwości przedstawienia do dyskonta faktur na towary zamówione, ale nie dostarczone klientowi przez (...). Przywołać w tym miejscu należy § 20 pkt 7 umowy zgodnie z którym zbywca zapewnia, że każdy kontrakt został ważnie i skutecznie zawarty przez zbywcę i dłużnika i nie został rozwiązany , wypowiedziany, zmieniony w całości lub części oraz nie wygasł w żaden inny sposób. (k. 18 odw.) . Jest oczywistym , że faktura dokumentująca zamówienie, które nie zostało zrealizowane ( w związku z czym wystawiono fakturę korygującą ) dotyczy kontraktu, który wygasł. Podkreślenia wymaga, że do każdego zestawienia ( wyciągu ) faktur przedstawianych do dyskonta dołączane było oświadczenie podpisane przez oskarżonego zapewniające, że wierzytelności wynikające z faktur istnieją. Niespornym jest, że faktury dotyczące niezrealizowanych zamówień nie spełniają tego warunku.

Zatem przedmiotem umowy faktoringu mogły być i były tylko wierzytelności istniejące.

Z uwagi na powyższe nieuzasadnione jest przedstawione w wywodach obu apelacji stanowisko, że oskarżony był uprawniony do przedkładania bankowi do dyskonta faktur dokumentujących przyjęcie zamówienia , a nie tylko takich, które dotyczyły zrealizowanych dostaw .

Fakt , że w S. umieszczane były w systemie faktury dotyczące niezrealizowanych jeszcze zamówień nie uzasadnia wykazywania ich w zestawieniu wysyłanym do banku przy wniosku o dyskonto.

Jak wyjaśnił oskarżony, w zestawieniu wysyłanym do dyskonta zamieszczane były faktury wydrukowane z systemu , ale nie podpisane przez klienta , gdyż faktura dopiero jechała do odbiorcy z towarem ( zatem faktury jeszcze nie zrealizowane). Jeśli nie dochodziło do realizacji zamówienia wystawiana była korekta.

Z wyjaśnień tych wynika, że oskarżony świadomie naruszał przywołany wyżej art. § 20 pkt 7 umowy oraz, że składał fałszywe oświadczenie zapewniające, że wierzytelności wynikające z faktur przedstawionych do dyskonta istnieją - a zatem świadomie wprowadzał bank w błąd co do istotnej okoliczności umowy.

Jak dalej wyjaśnił oskarżony, jeśli została wystawiona faktura korygująca, bo towar nie został dostarczony do klienta - nie informował o tym banku. Z wyjaśnień tych wynika zatem, iż świadomie zaniechał informowania banku o niezrealizowaniu zamówień, których dotyczyły przedstawione do dyskonta faktury.

Odnosząc się do argumentu przedstawionego w apelacji adw. R. B., iż umowa ramowa nie nakładała na (...) obowiązku dostarczania faktur korygujących stwierdzić trzeba , iż skoro z umowy jednoznacznie wynika, że do dyskonta mogą być przedstawione jedynie faktury obrazujące istniejące wierzytelności ( o czym oskarżony każdorazowo zapewniał bank) - to nie ulega wątpliwości , że inne faktury nie powinny się znaleźć w wykazie dołączonym do wniosku o dyskonto, a jeśli już się znalazły - to, aby uczynić zadość wskazanemu wyżej warunkowi, koniecznym było nadesłanie faktury korygującej i dokonanie zwrotu kwoty wynikającej z korekty.

Obowiązek taki, choć nie określony w zapisach umowy, w sposób oczywisty wynika z jej z treści , co trafnie wskazała w swych zeznaniach M. C..

W świetle powyższego, zwłaszcza wobec treści podpisywanego przez oskarżonego zapewnienia, stanowisko skarżących, że oskarżony nie miał świadomości , iż ma obowiązek przedstawiania bankowi korekty faktur - uznać należy za nieuzasadnione.

Oskarżony wyjaśnił także, iż przy realizacji zamówień ,na które wystawiono faktury i przedstawiono je bankowi do dyskonta, zdarzały się przypadki kompensat oraz sytuacje, że klient płacił za towar kierowcy. Przyznał, że nie informował o tym banku ani też nie zwracał bankowi otrzymanych kwot.

W świetle tych wyjaśnień , zważywszy na ( znaną oskarżonemu ) treść § 19 ust. 2 umowy, który w takiej sytuacji nakłada na (...) obowiązek zwrotu bankowi otrzymanej od dłużnika zapłaty najpóźniej w ciągu dwóch dni od jej otrzymania - oczywistym jest , że oskarżony świadomie wykorzystał błąd banku co do wymagalności wierzytelności wynikających z przedmiotowych faktur nie informując o dokonanych kompensatach lub o opłaceniu faktury bezpośrednio na rzecz S..

Odnosząc się do zarzutu podniesionego w pkt 2b apelacji adw. W. C. (2) zwrócić należy uwagę , że wykorzystanie błędu banku polegało nie tylko na przedstawieniu do dyskonta faktur ,co do których oskarżony wiedział, że rozliczenie nastąpi w drodze kompensaty ale także na tym ,że nie informował banku - co przyznał - o dokonanych kompensatach.

Przedstawione wyżej działanie oskarżonego ( przyznane w jego wyjaśnieniach ) ocenione z uwzględnieniem zasad logiki i doświadczenia życiowego stanowi wystarczającą przesłankę ustalenia, że oskarżony działał z zamiarem bezpośrednim doprowadzenia banku do niekorzystnego rozporządzenia mieniem.

W tym miejscu podnieść należy, że zarzut obrazy art. 167 k.p.k. zgłoszony w pkt. 8 apelacji adw. R. B. dotyczący rzekomej sprzeczności między zeznaniami M. J. (2), M. O. i M. C. jest niezasadny. Fakt, iż - jak zeznały M. J. (2) i M. O. – klient nie miał obowiązku składania faktur do wniosku o dyskonto, a bank w większości nie żądał od S. przedstawienia faktur, lecz opierał się na ich wyciągach

nie oznacza, że dopuszczalne były wnioski o dyskonto na podstawie niezrealizowanych faktur. Zatem zeznania M. J. (2) i M. O. nie pozostają - wbrew stanowisku skarżącego - w sprzeczności z przywołanymi w wywodach apelacji zeznaniami M. C..

Mając na uwadze wszystkie wskazane wyżej okoliczności, przy uwzględnieniu logicznej argumentacji przedstawionej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku - Sąd Apelacyjny uznał za prawidłowe ustalenia Sądu Okręgowego w przedmiocie winy oskarżonego i kwalifikacji prawnej przypisanego mu czynu.

Wobec powyższego Sąd Apelacyjny uznał apelacje obrońców oskarżonych w tym zakresie za niezasadne.

Zasadny jest natomiast zarzut podniesiony w uzasadnieniu apelacji adw. W. C. (2) dotyczący orzeczenia obowiązku naprawienia szkody na podstawie art. 46 § 1 k.k.

Wbrew stanowisku Sądu Okręgowego, w niniejszej sprawie znajduje zastosowanie przepis art. 415 § 1 k.p.k. Przedmiotem postępowania egzekucyjnego prowadzonego na podstawie bankowego tytułu wykonawczego przeciwko PW (...) sp. z o.o. jest bowiem roszczenie wynikające z przedmiotowej umowy ramowej , w której (...) sp. z o.o był poręczycielem wierzytelności jakie powstaną z tytułu wykupionych przez bank wierzytelności ( § 22 pkt 6 umowy ramowej). Bankowemu tytułowi egzekucyjnemu z tego tytułu , przeciwko PW (...) sp. z o.o . Sąd Rejonowy d. W. M. postanowieniem z 17 maja 2010 roku nadał klauzulę wykonalności . Po uprawomocnieniu się tego postanowienia, od dnia 27 .05 2010 roku istnieje ważny tytuł wykonawczy przeciwko PW (...) sp. z o.o. dotyczący wierzytelności wynikającej z popełnienia przez oskarżonego przypisanego mu w niniejszej sprawie przestępstwa, stanowiący podstawę prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Bez znaczenia przy tym pozostaje okoliczność, że postępowanie to nie jest skierowane przeciwko oskarżonemu lecz przeciwko innemu podmiotowi. Ze zdania drugiego art. 415 § 1 k.p.k. wynika kategoryczny zakaz rozstrzygania w różnych postępowaniach o tej samej szkodzie, a co za tym idzie kumulowania tytułów egzekucyjnych wynikających z różnych orzeczeń. Jeżeli zatem roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania to nie jest możliwe (niejako ponowne) orzekanie o obowiązku naprawienia ( tej samej) szkody, i to niezależnie od tego, czy roszczenie to zostało wyegzekwowane.

Wymierzone oskarżonemu kary nie noszą cech rażącej niewspółmierności. Zostały orzeczone z uwzględnieniem wszystkich okoliczności tak podmiotowych jak i przedmiotowych a okoliczności te znalazły należyty wyraz w wysokości kar oraz w zastosowaniu wobec oskarżonego dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE