UZASADNIENIE

Powód A. W. (1), pozwem wniesionym dnia 16 lutego 2016 r. wniósł

o obniżenie zasądzonych od niego alimentów na rzecz małoletniego pozwanego J. W. , z kwoty po 900 zł miesięcznie do kwoty po 400 zł miesięcznie.
W uzasadnieniu powództwa wskazano, iż możliwości zarobkowe powoda uległy zmniejszeniu w odniesieniu do sytuacji, w której orzekano o alimentach w poprzedniej wysokości.

Małoletni pozwany, J. W., reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata, w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości, a nadto złożył powództwo wzajemne, żądając podwyższenia alimentów na swoją rzecz od powoda z kwoty po 900 zł miesięcznie orzeczonej wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie do kwoty po 1200 zł miesięcznie oraz
o zasądzenie kosztów procesu na swoją rzecz od strony powodowej. W uzasadnieniu swego stanowiska małoletni powód wzajemny (dalej zwany: pozwanym) podniósł, iż w jego ocenie rozwiązanie umowy o pracę przez powoda ma charakter pozorny i ma na celu obniżenie alimentów, a ponadto, iż wzrosły koszty jego utrzymania, a szczególnie żywności. Ponadto pełnomocnik pozwanego w odpowiedzi na pozew podniósł, iż powód w ogóle nie interesuje się dzieckiem, nie uczestniczy w procesie jego wychowania i kształcenia, a zatem powinien w większym stopniu uczestniczyć w finansowaniu potrzeb małoletniego pozwanego aniżeli jego matka.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem z dnia 5 grudnia 2014 r. wydanym w sprawie o sygnaturze XRC 214/14 Sąd Okręgowy w Szczecinie rozwiązał związek małżeński rodziców małoletniego J. (...) bez orzekania o winie. Tymże wyrokiem wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnim J. W. powierzono K. W., ograniczając władzę rodzicielską A. W. (1) nad małoletnim J. W. do współdecydowania o istotnych sprawach dziecka. Jednocześnie rzeczonym wyrokiem Sąd podwyższył zasądzone uprzednio alimenty od powoda na rzecz małoletniego J. W. z kwoty po 650 zł miesięcznie do kwoty po 900 zł w skali miesiąca.

Podczas orzekania w sprawie o rozwód małoletni J. W. liczył niespełna trzy i pół roku. Powód mieszkał wówczas w N. ze swymi rodzicami. Początkowo mieszkał w S., a w dalszej fazie trwania procesu o rozwód zamieszkał w N. ze swoimi rodzicami i dojeżdżał do pracy do S., co kosztowało około 300 do 350 zł miesięcznie. Zarabiał około 2000 zł w skali miesiąca. Spłacał kredyt zaciągnięty na kwotę w wysokości 46 000 zł w ratach po 1000 zł miesięcznie. Ukończył Wyższą Szkołę (...) i pracował, jako dysponent w Kolejach Bałtyckich.

Małoletni pozwany mieszkał z matką. Uczęszczał do przedszkola, za które oplata wynosiła 600 zł. Matka małoletniego pracowała jako lekarz i zarabiała około 2000 zł miesięcznie. Czynsz opłacała w wysokości po około 800 zł miesięcznie. Ponosiła też dodatkowe opłaty w kwocie 200 zł w skali miesiąca.

Dowód: dokumenty w aktach sprawy XRC 214/14

Powód obecnie liczy 29 lat. Z zawodu jest magistrem inżynierem transportu. Zamieszkuje w N. ze swymi rodzicami. 30 listopada 2015 r. rozwiązano z powodem stosunek pracy w Kolejach Bałtyckich z powodu utraty do niego zaufania przez pracodawcę. Od 26 stycznia 2016 r. do 25 kwietnia 2016 r. powód został zatrudniony jako rzemieślnik w Kolejach Bałtyckich w wymiarze ½ etatu i zarabiał wówczas netto 641 zł miesięcznie. Umowa o powyższą pracę wygasła wraz z upływem okresu na jaki została zawrta. Ponadto od października 2015 r. zatrudnił się na umowę zlecenia na Uniwersytecie (...). Z tego tytułu prowadził zajęcia ze studentami w wymiarze czterech godzin tygodniowo i zarabiał około 550 zł brutto miesięcznie. W toku procesu, w czerwcu 2016 powód zrezygnował z powyższej pracy. Powodem rezygnacji był fakt, że powoda nie było stać na dojazdy do S.. Od czerwca do września 2016 r. A. W. (1) pracował jako ślusarz za wynagrodzeniem około 2000 zł w skali miesiąca. Od września 2016 r. A. W. (1) zatrudnił się, jako magazynier na umowę zlecenia w miejscowości M. i zarabia około 590 zł w skali miesiąca z tego tytułu. Na dojazdy do pracy wydatkuje około 90 zł miesięcznie. Do pracy powód dojeżdża busem. Rodzicom na poczet opłat mieszkaniowych powód daje około 300 zł miesięcznie. Powód jest zadłużony: posiada obecnie cztery kredyty oraz debet na kwotę 5000 zł. W dniu 20 lipca 2016 bank (...) wypowiedział powodowi trzy umowy kredytowe w związku z faktem niespłacania przez niego zaciągniętych zobowiązań kredytowych. Umowy, których dotyczy wypowiedzenie były zawarte przez powoda jeszcze w czasie trwania procesu o rozwód pomiędzy nim a K. P.. Matka powoda zarabia około 1300 zł w skali miesiąca, a jego ojciec otrzymuje rentę w wysokości po 740 zł miesięcznie. Ponadto ojciec powoda dorabia do renty i z tego tytułu otrzymuje niespełna 700 zł miesięcznie. Z małoletnim pozwanym powód nie ma kontaktu. Pozostaje w złych relacjach ze swoją byłą żoną, a matką małoletniego pozwanego. Zainicjował postępowanie sądowe o ustalenie kontaktów z synem. Poza małoletnim pozwanym nie posiada innych osób na utrzymaniu.

Dowód: przesłuchanie powoda;

zeznania świadka B. W. k.94-95;

zaświadczenie k. 49-51;

informacja k. 58;

informacje bankowe k. 81-83;

informacje o dochodach B. i A. W. (2) k. 91-93

Małoletni pozwany aktualnie zamieszkuje tylko z matką w jej mieszkaniu własnościowym, które nabyła jeszcze przed zawarciem małżeństwa z powodem. K. P. tytułem czynszu płaci około 750 zł miesięcznie. Za prąd płaci około 150 zł, a za gaz – w granicach 50 zł co dwa miesiące. Matka pozwanego pracuje jako lekarz w Przychodni (...). Zarabia netto około 2570 zł miesięcznie. Znajduje się w okresie rezydentury i nie może obecnie otworzyć prywatnej praktyki. Małoletni pozwany liczy 5 lat i uczęszcza do przedszkola. Przedszkole jest prywatne, a opłata za nie wynosi około 600 zł miesięcznie. Matka małoletniego J. W. pracuje czasami do godziny 18.00. (...) przedszkole zapewnia dziecku opiekę do tej późnej godziny, w odróżnieniu od tańszych, prywatnych przedszkoli. Do tego przedszkola małoletni uczęszcza już trzeci rok, a samo przedszkole mieści się blisko miejsca zamieszkania dziecka i jego matki. K. P. korzysta z pomocy finansowej swoich rodziców, albowiem powód nie płaci alimentów w ustalonej dotychczas wysokości. Nie robi dziecku prezentów i nie interesuje się nim. Matka powoda nie posiada zobowiązań kredytowych. Poza małoletnim synem J. nie ma innych osób na utrzymaniu. Średni miesięczny koszt utrzymania syna ocenia na kwotę około 1500 - 1800 zł miesięcznie. Na wyżywienie syna przeznacza 450 zł miesięcznie, na odzież i obuwie - 250 zł miesięcznie, wyjścia do bawialni i kina - 100 - 150 zł w skali miesiąca, na środki czystości - 30 zł miesięcznie.

Dowód: przesłuchanie K. P. k. 85-86;

zaświadczenia k. 47- 48;

opis listy płac k.74-79

Aktualnie Powiatowy Urząd Pracy w G. nie posiada ofert pracy dla mężczyzn w zawodzie magistra inżyniera transportu; natomiast posiada ofert pracy dla mężczyzn bez kwalifikacji, oferując wynagrodzenie brutto w granicach od 1850 do 2200 zł brutto miesięcznie.

Dowód: informacja PUP w G. k. 103.

Sąd ustalił stan faktyczny głównie na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych zarówno w aktach niniejszej sprawy jak i aktach załączonej sprawy XRC 2114/14. Ich autentyczność oraz zgodność zawartych w nich treści z rzeczywistością nie budziła wątpliwości, nie było zatem podstaw do kwestionowania ich wiarygodności. Sąd czynił ustalenia faktyczne również na podstawie przesłuchania stron, które zasadniczo uznał za wiarygodne, a także przesłuchania świadka B. W.. Sąd nie uwzględnił wniosku dowodowego A. W. (1) zgłoszonego w odpowiedzi na pozew wzajemny o przesłuchanie świadka B. P., uznając, że nie jest on przydatny w niniejszej sprawie. Okoliczność czy K. P. wynajmuje pokoje została dostatecznie wyjaśniona w drodze jej przesłuchania. Z kolei zarzut przywłaszczenia przez matkę powoda wzajemnego pieniędzy pochodzących z prezentów weselnych rodziców małoletniego J. W. może być przedmiotem rozpoznania w ewentualnym innym postępowaniu cywilnym czy karnym. nawet jeżeli pieniądze te pozostają bezprawnie w posiadaniu K. P., to nie stanowią majątku małoletniego J. W. i nie maja wpływu na rozmiar obowiązku alimentacyjnego jego ojca.

Sąd zważył co następuje:

Oba powództwa oparte zostały na treści art. 138 ustawy z dnia
25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 1964 r., Nr 9, poz. 59 ze zm. – cyt. dalej jako: kro). W ocenie Sadu powództwo wzajemne okazało się bezzasadne, natomiast powództwo główne okazało się zasadne co do istoty oraz częściowo w zakresie wnioskowanej wysokości alimentów.

Zgodnie z powołanym unormowaniem, w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenie lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez zmianę stosunków rozumie się istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania przez stosowne zmniejszenie albo zwiększenie wysokości świadczeń alimentacyjnych (Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz pod red. prof. dr hab. Krzysztofa Pietrzykowskiego, 2. wydanie, Wydawnictwo C.H. Beck, s. 1123). Zmiana orzeczenia dopuszczalna jest tylko w razie zmiany stosunków powstałych po jego wydaniu, a jej ustalenie następuje przez porównanie stosunków obecnych z warunkami i okolicznościami uprzednio istniejącymi.

Rozmiar obowiązku alimentacyjnego uregulowany został w art. 135 § 1 i 2 kro. Przepis ten stanowi, iż zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Jednocześnie wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie może polegać także w całości lub części na osobistych staraniach o jego utrzymanie lub wychowanie. Powołany przepis nie określa górnej granicy wiekowej dziecka, wobec, którego rodzic zobowiązany jest do alimentacji.

Zakres potrzeb dziecka, które powinny być przez rodziców zaspokajane, wyznacza natomiast treść art. 96 kro, według którego rodzice zobowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie – odpowiednio do jego uzdolnień – do pracy dla dobra społeczeństwa. Nie budzi wątpliwości, że każde dziecko musi mieć zapewnione podstawowe warunki egzystencji w postaci mieszkania, wyżywienia zapewniającego jego prawidłowy rozwój fizyczny, stosowną do wieku odzież, środki na ochronę zdrowia itp. Każde dziecko musi mieć zapewnione podstawowe warunki egzystencji w postaci wyżywienia, zapewniającego jego prawidłowy rozwój fizyczny, stosowną do wieku odzież, środki na ochronę zdrowia, kształcenie podstawowe i zawodowe oraz
na ochronę jego osoby i majątku. Wyjście poza wymienione potrzeby zależy już tylko od osobistych cech dziecka oraz od zamożności i przyjętego przez zobowiązanego modelu konsumpcji. W szczególności pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można odrywać od pojęcia zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Pojęcia te w praktyce pozostają we wzajemnej zależności i obie przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, zwłaszcza przy ustaleniu przez Sąd wysokości alimentów. Taki pogląd wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 października 1969 roku (sygn. akt III CRN 350/69, OSNPG 1970/2/15) i podzielił go Sąd Rejonowy orzekający w niniejszej sparwie.

Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają zarobki
i dochody, jakie uzyskiwałby on przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych
i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody. Dzieci mają prawo
do równej stopy życiowej z rodzicami; niezależnie od tego, czy wyżyją z nimi wspólnie, czy też oddzielnie ((por. orzeczenie Sądu Najwyższego z 5 stycznia 1956 r., III Cr 919/55, OSN 1957, poz. 74).

W ocenie Sądu, przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe nie wykazało ażeby potrzeby małoletniego powoda wzajemnego zwiększyły się w jakikolwiek sposób w odniesieniu do sytuacji, kiedy to o wysokości należnych dziecku alimentów wyrokował Sąd Okręgowy w Szczecinie orzekając w sprawie rozwodowej jego rodziców. Przeciwnie – z poczynionych ustaleń wynika, iż nawet w ocenie matki małoletniego powoda wzajemnego średni miesięczny koszt utrzymania syna uległ zmniejszeniu w stosunku do 5 grudnia 2014 r. Na rozprawie w dniu 5 grudnia 2014 r. K. P. podała, że na przedszkole syna wydatkuje 600 zł miesięcznie, ponadto opłaca dodatkową opiekę nad synem po 500-600 zł miesięcznie, a oprócz tego na zaspokojenie potrzeb dziecka wydatkuje jeszcze dodatkowo około 1000 zł w skali miesiąca. Łącznie stanowiło to sumę 2100- 2200 zł miesięcznie. Aktualnie matka małoletniego J. W. oceniła jego średni miesięczny koszt utrzymania na kwotę koszt około 1500 - 1800 zł. W pozwie wzajemnym K. P. podała, że na wyżywienie dziecka wydatkuje 450 zł, na odzież i obuwie – po 250 zł, na sport i rozrywki po 150 zł i zabawki książki i kolorowanki po 200 zł miesięcznie. Zdaniem Sądu tak określony pułap niektórych potrzeb pięcioletniego, ogólnie zdrowego chłopca należało uznać za zawyżony. W oparciu o zasady doświadczenia życiowego Sąd uznał za zawyżony koszt wyżywienia dziecka podany przez matkę przy uwzględnieniu faktu, że znaczną cześć dnia dziecko przebywa w przedszkolu, w którym otrzymuje posiłki, a koszt przedszkola to wydatek 600 zł miesięcznie. Wobec powyższego należało przyjąć średni miesięczny koszt wyżywienia małoletniego (ponad posiłki jakie spożywa w przedszkolu) na poziomie 300 zł miesięcznie. K. P. do dnia
1 grudnia 2014 r. pracowała za wynagrodzeniem netto 1400 zł. Od 1 grudnia 2014 jej zarobek wzrósł do kwoty netto około 2000 zł, a aktualnie jest jeszcze wyży i wynosi około 2570 zł w skali miesiąca. Za zawyżony uznał także koszt kolorowanek, zabawek, książeczek, odzieży i obuwia. Zdaniem Sądu każda z podanych grup wydatków może być niższa o około 100 zł miesięcznie, przy racjonalnym gospodarowaniu środkami finansowymi. Obecnie rynek w Polsce oferuje bardzo bogatą podaż różnego rodzaju towarów, produktów, usług itp., przy czym nie zawsze relatywnie niewysoka cena idzie w parze z kiepską jakością danego wyrobu. Nie jest sztuką wydanie pieniędzy na zaspokojenie przeróżnych potrzeb dziecka w każdym wieku, jednak każdy rodzic powinien potrzeby dziecka zaspakajać w sposób racjonalny, licząc się także zawsze z możliwościami płatniczymi drugiego rodzica dziecka. K. P. korzysta z pomocy finansowej swoich rodziców i oczywiście z tego tytułu ma prawo zaspakajać potrzeby syna także w zakresie ponadprzeciętnym, jednakże okoliczność powyższa nie może zdaniem Sądu wpływać na zakres obowiązku alimentacyjnego powoda.

W odniesieniu do powoda Sąd zważył, iż utracił ona pracę, którą świadczył w dacie orzekania alimentów w poprzedniej wysokości. A. W. (1) posiada wprawdzie wyższe wykształcenie, jednakże nie stanowi ono obecnie jego atutu na rynku pracy. Brak bowiem ofert pracy w wyuczonym przez niego zawodzie. Powód zamieszkuje niewielkiej miejscowości, jaką jest N.. Najbliższy Powiatowy Urząd Pracy mieści się w G. i oferuje oferty pracy dla mężczyzn bez zawodu za wynagrodzeniem od 1850 zł do 2200 zł brutto, przy czym praca za 2200 zł dostępna jest w S.. Trzy z pozostałych proponowanych ofert dotyczą miejscowości Ł.. Jak widać z powyższego – żadne z oferowanego zatrudnienia nie jest dostępne w N., a zatem w miejscowości, w której obecnie zamieszkuje powód. Gdyby zdecydował się podjąć którąś z proponowanych ofert pracy, zmuszony będzie przeznaczać stosowne środki na dojazdy do miejsca zatrudnienia. Powód w toku niniejszego procesu podejmował zatrudnienia poniżej swoich kwalifikacji, jednak wykonywał prace jedynie na podstawie okresowych umów i w znacznej mierze postaje na utrzymaniu swoich rodziców. Jest osobą zadłużoną w banku i nie posiada majątku. W dacie orzekania w niniejszej sprawie powód pozostawał bez pracy, jednakże z uwagi na ciążący na nim obowiązek alimentacyjny i wskazane wyżej możliwości zatrudnienia, powinien niezwłocznie podjąć pracę zarobkową. Zważywszy na istniejące obecnie możliwości zarobkowe jakie posiada powód, a wynikające z ofert pracy proponowane przez PUP w G., Sąd uznał, że kwota 650 zł miesięcznie stanowi górną granicę możliwości płatniczych powoda. Warto w tym miejscu wskazać, iż zgodnie utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego, górną granicę świadczeń alimentacyjnych stanowią zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego do alimentacji, chociażby w tych granicach nie znalazły pokrycia wszelkie usprawiedliwione potrzeby osoby zobowiązanej do alimentacji (np. orz. SN z dnia 20 stycznia 1972 r., III CRN 470/71, I..Pr. 1972, nr 1-2, poz. 15; (...) 1972, nr 9).

Uwzględnienie powództwa jako dalej idące aniżeli obniżenie alimentów do kwoty po 650 zł miesięcznie, uznał Sąd za nieuzasadnione. Powód poza małoletnim J. nie ma innych osób na utrzymaniu. Koszty związane z opłatami mieszkaniowymi pokrywają w znacznej mierze jego rodzice, podczas gdy matka małoletniego pozwanego zmuszona jest je ponosić sama. Oczekiwanie, że mieszkając z małym dzieckiem będzie wynajmowała odplatanie komuś obcemu część swego mieszkania w zamian za uzyskanie dodatkowego dochodu, o jakim mówił powód, należy uznać za nietrafne. Matka małoletniego pozwanego jest kobietą samotną, wychowującą syna, wykonującą odpowiedzialną i obciążającą pracę, ponadto ustawicznie dodatkowo się kształci i trudno wymagać od niej aby zamieszkiwała z kimś obcym, jak wówczas, gdy była studentka, nie mającą obowiązków rodzicielskich i zawodowych. W odniesieniu zaś do powoda i sygnalizowanych przez niego problemowo finansowych związanych ze spłatą kredytów, Sąd zważył, iż A. W. (1) jako osoba zobowiązana do alimentów przez Sąd jeszcze przed orzeczeniem rozwodu, powinien był, liczyć się z tym przy podejmowaniu wydatków (w tym i na spłatę rat) i ich wysokość planować stosownie do posiadanych możliwości z uwzględnieniem wspomnianego obowiązku alimentacyjnego. Pogląd taki wyraził Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 12 listopada 1976, III CRN 236/76, niepubl.) i podzielił go Sąd orzekający w niniejszej sprawie.

Mając na uwadze treść powołanych przepisów i całokształt wskazanych okoliczności Sąd orzekł jak w pkt od 1do 3 wyroku. Sąd w pkt. 4 zniósł między stronami koszty procesu w oparciu o treść art. 100 kpc, zgodnie z którym, w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Małoletni powód wzajemny dochodzący podwyższenia alimentów z mocy ustawy zwolniony był od ponoszenia kosztów sądowych i w związku z tym kosztami od pozwu wzajemnego obciążony został Skarb Państwa, o czym orzeczono w pkt. 5 sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE