UZASADNIENIE

Powódka M. P. w pozwie skierowanym przeciwko pozwanym M. C. (1), T. C., G. C., M. M. (1), T. M., I. M., R. D., J. W. (1), (...) W. wniosła o stwierdzenie nieważności aktu notarialnego Repertorium(...) z dnia 9 października 2001 r. i zawartej nim umowy ustanowienia odrębnej własności lokali w budynku wielomieszkaniowym przy ul. (...) w W. i udziałów w prawie użytkowania wieczystego gruntu i części wspólnych budynku i urządzeniach nie służących wyłącznie do użytku właścicieli poszczególnych lokali ujawnionych w Kw nr (...) z uwagi na jej zadaniem rażące naruszenie oprawa oraz praw osób trzecich, w tym powódki.

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa.

W związku z częściowym cofnięciem powództwa postanowieniem z dnia 19 listopada 2010 r. Sąd umorzył postępowanie w stosunku do pozwanego R. D., zaś postanowieniem z dnia 29 maja 2012 r. w stosunku do pozwanych G. C. i T. C..

W związku ze śmiercią J. W. (1) postępowanie zostało zawieszone a następnie podjęte z udziałem jej następców prawnych.

Wyrokiem z dnia 24 stycznia 2014 r. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie oddalił powództwo i zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 7200 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że nieruchomość przy ul. (...) w W. stanowiła przed wojną własność M. M. (2). W dniu 16 sierpnia 1940 roku pokwitował on S. P. - ojcu powódki otrzymanie nieokreślonej kwoty jako należności za lokal nr (...) w budynku znajdującym się na tej nieruchomości. Po wojnie ojciec powódki pomógł M. M. (2) w odremontowaniu budynku i zamieszkał w lokalu numer (...), uzyskując nakaz tymczasowy. Na mocy dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy z dniem 21 listopada 1945 r. nieruchomość przeszła na własność Gminy (...) W. a następnie na mocy ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej (Dz.U. Z 1950r Nr 14 poz. 130) na rzecz Skarbu Państwa z zastrzeżeniem praw dotychczasowych właścicieli wynikających z art. 7 powołanego wyżej dekretu. Aktem notarialnym z dnia 15 listopada 1988 r. Skarb Państwa w wykonaniu decyzji administracyjnej z dnia 14 czerwca 1988 r. oddał w użytkowanie wieczyste na 99 lat do dnia 15 listopada 2087 r. nieruchomość położoną przy ul. (...) w W. oznaczoną, jako działka numer (...) w obrębie (...) o powierzchni 640 m kw. na rzecz J. W. (2) w udziale 1/12 części, M. W. (2) w udziale 1/12 części, J. W. (1) w udziale 162/512 części, M. C. (1) w udziale 162/512 części oraz H. M. w udziale 60/512 części. Z dniem 27 maja 1990 r. nieruchomość stała się mieniem komunalnym przechodząc na własność D. Gminy P. na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym (Dz.U. nr 32 poz 191). Według wpisów w księdze wieczystej KW nr (...) na dzień 9 października 2001 r. prawo użytkowania wieczystego gruntu i współwłasności budynku przy ul. (...) w W. przysługiwało J. W. (1) w udziale wynoszącym 187/512 części, M. C. (1) w udziale wynoszącym 192/512 części, T. i I. małżonkom M. w udziale wynoszącym 123/512 części, M. M. (1) w udziale wynoszącym 10/512 części. Jako właściciel gruntu w księdze wieczystej ujawniony był jednak w dalszym ciągu Skarb Państwa. Lokale nr (...) znajdujące się w budynku przy ul. (...) stanowiły samodzielne lokale mieszkalne w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali.

Na mocy umowy z dnia 9 października 2001 r. współwłaściciele budynku J. W. (1), T. M., działający w imieniu własnym oraz żony I. M., M. C. (2) działający w imieniu M. C. (1), oraz M. M. (1) ustanowili odrębną własność lokali w budynku przy ul. (...) w W. w ten sposób, że T. i I. małżonkowie M. stali się właścicielami na zasadach wspólności ustawowej lokali numer (...) (wraz z udziałem wynoszącym (...) w prawie użytkowania wieczystego i prawie współwłasności wspólnych części budynku), 2 (wraz z udziałem wynoszącym (...)), 3 (wraz z udziałem wynoszącym (...) części), i 4 (wraz z udziałem wynoszącym (...) części), J. W. (1) stała się właścicielem lokalu numer (...) (wraz z udziałem wynoszącym (...) części), M. M. (1) stał się właścicielem lokali numer (...) (wraz z udziałem wynoszącym (...) części), 8 (wraz z udziałem wynoszącym (...) części) natomiast M. C. (1) stała się właścicielem lokali numer (...) (wraz z udziałem wynoszącym (...) części) i 10 (wraz z udziałem wynoszącym (...) części). Ustanowienie odrębnej własności lokali nastąpiło bez spłat i dopłat. Jednocześnie właściciele dokonali podziału nieruchomości do użytkowania. M. P., jako spadkobierca S. P. wystąpiła z powództwem o ustalenie, że przysługuje jej prawo własności lokalu numer (...) w budynku przy ul. (...) jednakże zostało ono oddalone prawomocnym wyrokiem z Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 17 października 2003 r. od którego apelacja została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 grudnia 2004 r. Wyrokiem zaocznym z dnia 9 czerwca 1999 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Pragi w Warszawie nakazał M. P. opuszczenie lokalu numer (...) przy ul. (...) w W.. Prawomocnym wyrokiem z dnia 13 grudnia 2010 r. Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie oddalił powództwo M. P. o ustalenie nieważności umowy z dnia 15 listopada 1988 r. Rep. A-IV- (...) o oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste. Apelacja od tego wyroku została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 listopada 2011 r.

Powyższy stan faktyczny nie był sporny między stronami i wynikał zarówno z treści prawomocnych orzeczeń sądowych i decyzji administracyjnych jak i kserokopii dokumentów, których zgodność z oryginałami nie była kwestionowana. Znajdowały się one w aktach własnościowych nieruchomości nadesłanych przez Biuro (...) Urzędu (...) Sąd z urzędu podczas rozpoznawania sprawy o sygn.

II C 613/09 uzyskał natomiast wiedzę odnośnie treści orzeczeń jakie zapadły w sprawach o sygn. II C 2337/03, II C 297/03 i II C 249/99 i przyjął je za podstawę do dokonania ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie.

Sąd dał wiarę zeznaniom powódki, aczkolwiek nie przyczyniły się one znacząco do wyjaśnienia okoliczności sprawy.

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo podlega oddaleniu. Podstawę prawną żądania stanowił art. 189 k.p.c. zgodnie z którym powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Powyższy przepis określa materialnoprawne przesłanki zasadności powództwa, w którym powód domaga się sądowego ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa. Powództwo będzie oddalone przede wszystkim, jeżeli powód nie ma interesu prawnego do jego wytoczenia, ale także jeżeli interes taki istnieje, ale twierdzenie powoda o istnieniu lub nieistnieniu stosunku prawnego okaże się bezzasadne. Interes prawny zachodzi, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości.

Powyższe określenie interesu prawnego in extenso znalazło aprobatę w wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 5 kwietnia 2007 r., III AUa 1518/05, LEX nr 257445. Sąd Okręgowy stwierdził, że po stronie powódki jako osoby, której nie służy żaden tytuł prawny do nieruchomości położonej w W. przy ul. (...) w W. brak jest interesu prawnego w uzyskaniu orzeczenia ustalającego nieważność umowy o ustanowieniu odrębnej własności lokali. Kwestia braku tego tytułu została prawomocnie rozstrzygnięta w wyroku z dnia 17 października 2003 r. oddalającym powództwo M. P. o ustalenie, że przysługuje je prawo własności lokalu numer (...) znajdującego się w spornym budynku. Z kolei wyrokiem zaocznym z dnia 9 czerwca 1999 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy - Pragi w Warszawie nakazał M. P. opuszczenie lokalu numer (...) przy ul. (...) w W.. W toku niniejszego postępowania powódka nie przedłożyła żadnych dowodów świadczących o przysługiwaniu jej jakiegokolwiek prawa rzeczowego lub obligacyjnego w stosunku do lokalu numer (...) czy też budynku przy ul. (...) w W.. Po raz kolejny natomiast składała ona kserokopie pisemnych oświadczeń i umów nieformalnych zawieranych przez jej ojca S. P. z ówczesnym (...). Dokumenty te były już wielokrotnie oceniane przez sądy orzekające i aktualnie nie wnoszą nic nowego do sprawy. W tych okolicznościach brak jest podstaw do przyjęcia, iż powódka powinna być stroną umowy z dnia 9 października 2001 r. repertorium(...), a co za tym idzie, że pominięcie jej w akcie notarialnym mogło skutkować jego nieważnością.

Odnośnie samych przesłanek nieważności czynności prawnej Sąd odwołał się do treści art. 58 k.c. zgodnie z którym czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (§ 2). Oceniając umowę o ustanowieniu odrębnej własności lokali w budynku przy ul. (...) w W. Sąd nie dopatrzył się naruszenia bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa, ani też sprzeczności z zasadami współżycia społecznego czy też sytuacji w której umowa zmierzałaby do obejścia ustawy.

Powódka w swoich zeznaniach powoływała się na to, iż umowa określała inną wysokość udziałów w prawie użytkowania wieczystego gruntu w stosunku do powierzchni przydzielonych poszczególnym właścicielom lokali aniżeli wynikałoby to z obliczeń powódki. Wskazywała również na fakt, iż jako właściciel gruntu został wskazany Skarb Państwa, mimo iż w dacie zawierania umowy jego własność przysługiwała (...) W.. Zdaniem Sądu zawarcie umowy przez osobę nieuprawnioną mogłoby co najwyżej skutkować bezskutecznością umowy co oznaczałoby brak skutku rzeczowego nie zaś nieważnością umowy. Potwierdza to zasada że nikt nie może przenieść na inną osobę więcej praw aniżeli sam posiada ( nemo plus iuris in allium transfere potest quam ipse habet).

Odwołując się do wyroku Sądu Okręgowego Warszawa- Praga w Warszawie z dnia 13 grudnia 2010 r. Sąd stwierdził, że umowa z dnia 15 listopada 1988 r. o ustanowieniu prawa użytkowania wieczystego gruntu oraz własności budynku przy ul. (...) w W. była ważna i skuteczna. Ponieważ w dacie zawarcia umowy grunt ten był zabudowany budynkiem wielomieszkaniowym, zgodnie z art. 235 k.c. budynek ten stanowił współwłasność użytkowników wieczystych, a prawo własności budynku na wzniesionego na użytkowanym gruncie jest prawem związanym z użytkowaniem wieczystym.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o własności lokali odrębną własność lokalu można ustanowić w drodze umowy, a także jednostronnej czynności prawnej właściciela nieruchomości albo orzeczenia sądu znoszącego współwłasność. 2.Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu powinna być dokonana w formie aktu notarialnego; do powstania tej własności niezbędny jest wpis do księgi wieczystej. Art.8.1 Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu powinna określać w szczególności:

1)rodzaj, położenie i powierzchnię lokalu oraz pomieszczeń do niego przynależnych,

2)wielkość udziałów przypadających właścicielom poszczególnych lokali w nieruchomości wspólnej.

2.Współwłaściciele mogą w umowie określić także sposób zarządu nieruchomością wspólną.

3. Umowa o ustanowieniu odrębnej własności lokalu może być zawarta albo przez współwłaścicieli nieruchomości, albo przez właściciela nieruchomości i nabywcę lokalu.

Art. 3.1. W razie wyodrębnienia własności lokali właścicielowi lokalu przysługuje udział w nieruchomości wspólnej jako prawo związane z własnością lokali.

2. Nieruchomość wspólną stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali.

3.Udział właściciela lokalu wyodrębnionego w nieruchomości wspólnej odpowiada stosunkowi powierzchni użytkowej lokalu wraz z powierzchnią pomieszczeń przynależnych do łącznej powierzchni użytkowej wszystkich lokali wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi. Udział właściciela samodzielnych lokali niewyodrębnionych w nieruchomości wspólnej odpowiada stosunkowi powierzchni użytkowej tych lokali wraz z powierzchnią pomieszczeń przynależnych do łącznej powierzchni użytkowej wszystkich lokali wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi.

4. Do wyznaczenia stosunku, o którym mowa w ust. 3 niezbędne jest określenie, oddzielnie dla każdego samodzielnego lokalu, jego powierzchni użytkowej wraz z powierzchnią pomieszczeń do niego przynależnych.

6. W wypadku gdy na podstawie jednej czynności prawnej dokonanej przez właściciela lub przez wszystkich współwłaścicieli nieruchomości następuje wyodrębnienie wszystkich lokali, wysokość udziałów, o których mowa w ust. 1, określają odpowiednio w umowie właściciel lub współwłaściciele. Jeżeli natomiast budynek został wzniesiony na gruncie oddanym w użytkowanie wieczyste, przedmiotem wspólności jest to prawo, a dalsze przepisy o własności lub współwłasności gruntu stosuje się odpowiednio do prawa użytkowania wieczystego (art. 4 ust. 3 ustawy o własności lokali).

Użytkownicy wieczyści gruntu, będący zarazem współwłaścicielami budynku byli zatem uprawnieni do zawarcia umowy o ustanowieniu odrębnej własności lokali znajdujących się w budynku, zważywszy, że lokale te miały charakter lokali samodzielnych w rozumieniu art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali, zgodnie z którym samodzielnym lokalem mieszkalnym, w rozumieniu ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. 3. Spełnienie wymagań, o których mowa w ust. 2 stwierdza starosta w formie zaświadczenia.

Stosowne zaświadczenia zostały okazane przy podpisaniu aktu notarialnego z dnia 9 października 2001 r. Wątpliwości nie budziło także prawo własności budynku przysługujące osobom przystępującym do aktu i wynikało z przedłożonych notariuszowi dokumentów. Zawarcie umowy nie wymagało natomiast udziału właściciela gruntu, na którym posadowiony jest budynek. W tych okolicznościach nie można uznać, ażeby przy zawieraniu umowy doszło do naruszenia bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa skutkujących nieważnością umowy. Kwestia określenia przez współwłaścicieli wielkości udziałów w prawie użytkowania wieczystego gruntu należała do właścicieli budynku i nastąpiła w oparciu o przedłożone notariuszowi dokumenty.

W świetle powyższych okoliczności Sąd stwierdził, że powódka niezależnie od tego, że brak po jej stronie interesu prawnego w uzyskaniu wyroku ustalającego, nie wykazała także ażeby umowa z dnia 9 października 2001 r. była dotknięta nieważnością.

O zwrocie kosztów Sąd orzekł w oparciu o art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. nr 163 poz. 1348 ze zm.).

Apelację od tego wyroku wniosła powódka zaskarżając go w całości i zarzucając nierozpoznanie istoty sprawy, naruszenie zasady równości podmiotów i dochodzenia do prawdy obiektywnej, błędne ustalenia faktyczne naruszenie zasad współżycia społecznego, naruszenie prawa materialnego prowadzące do oddalenia powództwa, a ponadto nieważność postępowania.

Przy tak określonych zarzutach powódka wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie sprawy bądź też jej przekazanie do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

W ocenie Sądu Apelacyjnego apelacja powódki jest bezzasadna, a podniesione w niej zarzuty nie mogły spowodować uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Po pierwsze wbrew opinii powódki w sprawie nie zachodzi nieważność postępowania, a wskazane przez nią przyczyny nieważności, albo nie miały miejsca, albo też nie stanowią podstawy do stwierdzenia nieważności. Powódka nie wykazała, aby sprawę przed zamknięciem rozprawy prowadził inny sędzia niż ten, który widnieje w sentencji wyroku. Nie stanowi też podstawy do stwierdzenia nieważności brak udziału pełnomocnika jednej ze stron ((...) W.), w sytuacji gdy prawidłowo był zawiadamiany o terminach rozpraw. Udział strony w rozprawie poza pewnymi wyjątkami jest jej uprawnieniem, a nie obowiązkiem.

Nie jest także podstawą stwierdzenia nieważności brak numeracji stron w wyroku i jego uzasadnieniu.

Powódka nie wykazała też, aby była pozbawiona obrony swoich praw przez nienależyte wykonywanie obowiązków przez ustanowionego dla niej pełnomocnika z urzędu. To wskutek zachowań jej samej – niepodejmowanie kontaktu z pełnomocnikami, kolejni pełnomocnicy wnosili o zwolnienie z obowiązku reprezentacji powódki i Sąd te wnioski uwzględniał.

Nie mogą też stanowić podstawy do stwierdzenia nieważności podnoszone przez powódkę – choć niezasadne - uchybienia związane z postępowaniem dowodowym, takie jak oddalenie wniosków dowodowych związanych z analizą pełnej dokumentacji przedmiotowej nieruchomości.

Powódka nie uzasadniła w żaden sposób zarzutu braku bezstronności sędziego i równego taktowania obu stron procesu. Zarzuty te nie mogą być potwierdzone jedynie tym, iż roszczenia powódki nie zostały uwzględnione przez Sąd Okręgowy.

Wbrew zarzutom powódki Sąd pierwszej instancji rozpoznał istotę sprawy, a ponadto rozstrzygnięcie Sądu poddaje się kontroli instancyjnej.

Nierozpoznanie istoty sprawy zachodzi wówczas, gdy sąd pierwszej instancji: rozstrzygnął nie o tym, co było przedmiotem sprawy; zaniechał w ogóle zbadania materialnej podstawy żądania; pominął całkowicie merytoryczne zarzuty zgłoszone przez stronę; rozstrzygnął o żądaniu powoda na innej podstawie faktycznej i prawnej niż zgłoszona w pozwie; nie uwzględnił (nie rozważył) wszystkich zarzutów pozwanego dotyczących kwestii faktycznych, czy prawnych rzutujących na zasadność roszczenia powoda (post. Sądu Najwyższego z 26 listopada 2012 r., III SZ 3/12, Legalis; post. Sądu Najwyższego z: 9 listopada 2012 r., IV CZ 156/12, Legalis; 23 listopada 2012 r., niepubl.; 19 grudnia 2012 r., II CZ 141/12, Legalis; 15 lutego 2013 r., I CZ 186/12, Legalis).

Przez nierozpoznanie istoty sprawy należy rozumieć zatem nierozstrzygnięcie żądań stron, czyli niezałatwienie przedmiotu sporu.

Nierozpoznanie istoty sprawy polega zatem na pominięciu przez sąd pierwszej instancji podstawy roszczenia, chodzi tu o podstawę faktyczną. W niniejszej sprawie ta podstawa faktyczna nie została podana na tyle precyzyjnie, aby określić zakres przedmiotowy żądania. W sprawie niniejszej żadna z wyżej opisanych sytuacji nie miała miejsca, zatem zarzut nierozpoznania istoty sprawy jest chybiony.

Sąd Apelacyjny podziela też w całości ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy, jak też jego ocenę prawną.

Wbrew zarzutom powódki Sąd Okręgowy w swoich ustaleniach nie pominął żadnych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy dowodów, w tym dokumentów dotyczących będącej przedmiotem kwestionowanego aktu umowy.

Jeśli chodzi o art. 233 § 1 k.p.c. wymaga podkreślenia, że przepis ten określa zasady oceny dowodów. Jak przyjmuje się w judykaturze do jego naruszenia może dojść wówczas, gdyby zostanie wykazane uchybienie podstawowym kryteriom oceny mocy dowodowej czy też wiarygodności dowodów, np. zasadom doświadczenia życiowego, źródłom wiedzy, regułom poprawności logicznej, właściwemu kojarzeniu faktów, prawdopodobieństwu przedstawionej wersji (por. m. in. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2005 r., sygn. III CK 314/05, Lex nr 172176). Zaniechanie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału czy też pominięcie przy wyrokowaniu określonej okoliczności faktycznej, nawet jeżeli strona uważa ją za okoliczność istotną dla rozstrzygnięcia sprawy nie wyczerpuje zatem istoty przepisu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2003 r., II CK 293/02, Lex nr 151622). Uchybienia w tym zakresie powinny się skonkretyzować w zarzucie sprzeczności ustaleń faktycznych z materiałem dowodowym (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 września 2014r., II CSK 727/13, Lex nr1537557). Dla postawienia zatem skutecznego zarzutu nie wystarcza przedstawienie własnej wersji zdarzeń czy poprzestanie na stwierdzeniu wadliwości podstawy faktycznej ustalonej przez sąd, lecz konieczne jest wskazanie przyczyn, które dyskwalifikują postępowanie sądu w zakresie ustaleń, oznaczenia jakie kryteria oceny naruszył sąd, a nadto wyjaśnienia dlaczego zarzucane uchybienie mogło mieć wpływ na ostateczne rozstrzygnięcie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2001 r., IV CKN 970/00, Lex nr 52753 czy wyrok z dnia 6 lipca 2005 r., III CK 3/05, Lex nr 180925).

Zatem jedynie odmienna od dokonanej przez Sąd ocena pewnych dowodów nie może stanowić skutecznego zarzutu naruszenia art.233 k.p.c.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej analizy przesłanek uwzględnienia powództwa opartego na 189 k.p.c. Powód może żądać na podstawie tego przepisu ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Powyższy przepis określa zatem materialnoprawne przesłanki zasadności powództwa, w którym powód domaga się sądowego ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa.

Powództwo będzie oddalone przede wszystkim, jeżeli powód nie ma interesu prawnego do jego wytoczenia, ale także jeżeli interes taki istnieje, ale twierdzenie powoda o istnieniu lub nieistnieniu stosunku prawnego okaże się bezzasadne.

Interes prawny zachodzi, jeżeli sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości.

Interes rozumieć należy jako "potrzebę", zaś interes prawny jako potrzebę prawną, wynikającą z sytuacji prawnej, w jakiej się powód znajduje. Jeżeli z prawa przedmiotowego nie wynika, że ma on potrzebę ustalenia, wyrok ustalający jest zbyteczny. Wydanie wyroku ustalającego ma sens wtedy, gdy powstała sytuacja grożąca naruszeniem stosunku prawnego lub powstała wątpliwość co do jego istnienia. Interes prawny oznacza interes odnoszący się do stosunków prawnych, w jakich znajdują się powód, a nawet obie strony. Ustalenie stosunku prawnego lub prawa może nastąpić tylko wtedy, gdy stwierdzony stosunek prawny rzeczywiście istnieje (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 1995 r., III CZP 179/94, OSNC 1995 nr 5, poz. 76).

Powód musi udowodnić w procesie o ustalenie, że ma interes prawny w wytoczeniu powództwa przeciwko konkretnemu pozwanemu, który przynajmniej potencjalne, stwarza zagrożenie dla jego prawnie chronionych interesów (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 18 czerwca 2009r., II CSK 33/09, OSNC 2010, Nr B, poz. 47).

Interes prawny zachodzi wówczas, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub prawa, przy czym niepewność ta powinna być obiektywną, tj. zachodzić według rozumnej oceny sytuacji, a nie tylko według odczucia wnioskodawcy (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 1 grudnia 1983 r., I PRN 189/83, Legalis).

W powództwach o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa chodzi o rozstrzygnięcie ewentualnych wątpliwości w tym zakresie w stosunku do pozwanego, ze względu na określony stosunek prawny. Interes ten należy rozumieć jako potrzebę wprowadzenia jasności co do konkretnego stosunku prawnego lub prawa – w celu ochrony przed grożącym naruszeniem sfery uprawnień powoda (wyrok Sądu Najwyższego z 24 marca 1987 r., III CRN 57/87, Legalis).

W sprawie niniejszej powódka wnosiła o ustalenie nieważności umowy z dnia 9 października 2001 r. Powódka ani nie była stroną tej umowy, ani też nie wykazała, iż w umowie tej ją bezzasadnie pominięto.

Trafnie wskazał Sąd Okręgowy, iż powódka nie przedstawiła żadnych dowodów, według których przysługiwałoby jej jakiekolwiek prawo wynikające ze stosunku obligacyjnego lub rzeczowego do lokalu numer (...) w budynku przy(...) i ochrona, których to praw uzasadniałaby ingerencję w kwestionowaniu umowy z dnia 10 października 2001 r. o ustanowieniu odrębnej własności lokali poprzez ustalenie przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa.

Jak trafnie wskazał Sąd Okręgowy o istnieniu jakiegokolwiek interesu nie mogły świadczyć dokumenty, na które powoływała się powódka. Pokwitowania udzielone przez M. M. (2) rodzicom powódki nie stworzyły żadnych roszczeń o charakterze rzeczowym lub obligacyjnym związanych z lokalem numer (...). Wszelkie roszczenia powódki co do tego lokalu, w tym ustalenie, że jest jego właścicielką zostały prawomocnie oddalone, ponadto powódka została eksmitowana z tego lokalu.

Nie zasługują też na uwzględnienie zarzuty powódki odnoszące się do naruszenia w kwestionowanej umowie praw innych osób, na przykład części rodziny C.. Nikt powódki do reprezentowania praw tych osób nie upoważnił, zatem powódka w tym zakresie nie posiada żadnego interesu ( gravamenu) do występowania z jakimikolwiek roszczeniami.

Podobnie należy ocenić zarzuty powódki odnoszące się do treści samej umowy, choć należy podzielić dokonaną przez Sąd Okręgowy merytoryczną ocenę przedmiotowego aktu pod względem formalnym, jak też materialnym.

Nie mają znaczenia w niniejszej sprawie o ustalenie nieważności umowy zarzuty powódki dotyczące rozliczeń jej rodziny związanych z budynkiem przy (...) w tym lokalem nr (...).

Podobnie należy się odnieść do zarzutów związanych z niezałatwieniem wniosków powódki o wykup lokalu nr (...), bezczynność organów administracji państwowej lub samorządowej mogła być przedmiotem stosownego postępowania sądowo - administracyjnego.

Powódka w swojej apelacji nie uzasadniła zarzutu naruszenia art.5 k.c. i nie wskazała, jakie to zasady współżycia społecznego zostały naruszone poprzez rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego.

Mając na względzie wyżej wskazane okoliczności na podstawie art.385 k.p.c. orzeczono, jak w sentencji wyroku.

SSA Edyta Jefimko SSA Jerzy Paszkowski SSO del. Paweł Iwaniuk

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE