UZASADNIENIE

W dniu 18 listopada 2015 roku powód K. J., reprezentowany przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, wytoczył przeciwko pozwanemu G. M. powództwo o zapłatę kwoty 6.441,10 zł wraz z odsetkami maksymalnymi w rozumieniu art. 359 kc od dnia 23 września 2015 r. do dnia zapłaty, a także wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości stawki minimalnej.

W uzasadnieniu powód podniósł, że zarówno on, jak i pozwany są użytkownikami serwisu internetowego kokos.pl, którego operatorem jest spółka (...) S.A. w S., umożliwiającego udzielanie pożyczek pomiędzy osobami fizycznymi. W dniu 10 lutego 2015 r. K. J. udzielił G. M. za pośrednictwem powyższego serwisu pożyczki nr (...)/2015-02-10 w kwocie 5.000 zł., z terminem zwrotu do dnia 11 lutego 2018 r. Ponadto powodowi przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 36 % kwoty udzielonej pożyczki, czyli 1.800 zł., a także umowne odsetki za opóźnienie w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego. G. M. miał zwrócić kwotę pożyczki w 36 równych, miesięcznych ratach, do jedenastego dnia każdego miesiąca, poczynając od 11 marca 2015 r. Pozwany zapłacił tylko pięć pierwszych rat, a od sierpnia 2015 r. zaprzestał wywiązywać się z umowy. K. J. za pośrednictwem serwisu (...).pl wezwał pozwanego do zapłaty zaległości wyznaczając termin do 21 września 2015 r. z tym zastrzeżeniem, że jeżeli pozwany nie ureguluje należności, wezwanie zgodnie z § 5 umowy przerodzi się w wezwanie do zapłaty całej pozostałej kwoty pożyczki wraz z wynagrodzeniem. Wobec tego, że pomimo wezwania G. M. nie uregulował zaległości, należność w kwocie 5.855,55 zł., na którą składało się 4.305,55 zł. tytułem pozostałej kwoty pożyczki oraz 1.550 zł. tytułem wynagrodzenia, stała się wymagalna w dniu 22 września 2015 r. Tego też dnia powód, znów za pośrednictwem Kokos.pl, wystosował do pozwanego ostateczne przesądowe wezwanie do zapłaty. Ponadto K. J. nabył cztery inne wierzytelności przysługujące wobec pozwanego, a wynikające z zaciągniętych przez niego w dniu 10 lutego 2015 r. umów pożyczek za pośrednictwem serwisu (...).pl. (...) nabył w dniu 1 października 2015 r. wierzytelność w kwocie 58,55 zł. tytułem umowy pożyczki nr (...) udzielonej przez J. M.. Następnie w dniu 6 października 2015 r. powód nabył wierzytelność w kwocie 351,35 zł. tytułem umowy pożyczki nr (...) udzielonej przez C. M.. Tego samego dnia powód nabył wierzytelność w kwocie 117,10 zł. tytułem umowy pożyczki nr (...) udzielonej przez A. S. (1). W dniu 8 października 2015 r. powód nabył wierzytelność w kwocie 58,55 zł. tytułem umowy pożyczki nr (...) udzielonej przez A. S. (2). Wszystkie wierzytelności nabyte przez powoda stały się wymagalne w dniu 22 września 2015 r.

(pozew k. 2- 7 )

W dniu 7 grudnia 2015 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi wydał przeciwko pozwanemu nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, którym zasądził od pozwanego na rzecz powoda dochodzoną wierzytelność wraz z kosztami procesu.

(nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym k. 57)

Od powyższego nakazu zapłaty sprzeciw złożył G. M., zaskarżając go w całości. W treści sprzeciwu pozwany podniósł, że umowa pożyczki zawarta pomiędzy stronami jest bezwzględnie nieważna, gdyż oświadczenie woli pozwanego było obarczone wadą, o której mowa w art. 82 kc. G. M. wskazał, że w okresie od 22 listopada 2012 r. do 11 grudnia 2014 r. był leczony w poradni zdrowia psychicznego oraz przyjmował leki. Na wypadek nieuwzględnienia powyższego zarzutu pozwany wniósł o oddalenie powództwa powyżej kwoty 5.000 zł. i nieobciążanie go kosztami procesu.

(sprzeciw k. 60- 64)

Postanowieniem z dnia 7 stycznia 2016 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi zwolnił pozwanego od kosztów sądowych w całości.

(postanowienie k. 81)

Do zamknięcia rozprawy stanowisko stron nie uległo zmianie.

( protokół rozprawy k. 123)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. J. i G. M. są użytkownikami serwisu internetowego kokos.pl, którego operatorem jest spółka (...) S.A. w S., umożliwiającego udzielanie pożyczek pomiędzy osobami fizycznymi.

(bezsporne)

W dniu 10 lutego 2015 r. K. J. i G. M. zawarli za pośrednictwem powyższego serwisu umowę pożyczki nr (...) w kwocie 5.000 zł., z terminem zwrotu do dnia 11 lutego 2018 r. Ponadto powodowi przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 36 % kwoty udzielonej pożyczki, czyli 1.800 zł., a także umowne odsetki za opóźnienie w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego. G. M. miał zwrócić kwotę pożyczki w 36 równych, miesięcznych ratach, do jedenastego dnia każdego miesiąca, poczynając od 11 marca 2015 r.

(umowa pożyczki nr (...) k. 11- 14, pisemne potwierdzenie k. 15)

Pozwany zapłacił tylko pięć pierwszych rat, a od sierpnia 2015 r. zaprzestał wywiązywać się z umowy. K. J. za pośrednictwem serwisu (...).pl wezwał pozwanego do zapłaty zaległości wyznaczając termin do 21 września 2015 r. z tym zastrzeżeniem, że jeżeli pozwany nie ureguluje należności, wezwanie zgodnie z § 5 umowy przerodzi się w wezwanie do zapłaty całej pozostałej kwoty pożyczki wraz z wynagrodzeniem.

(wezwanie do zapłaty k. 16- 19, potwierdzenie k. 20)

Wobec tego, że pomimo wezwania G. M. nie uregulował zaległości, należność w kwocie 5.855,55 zł., na którą składało się 4.305,55 zł. tytułem pozostałej kwoty pożyczki oraz 1.550 zł. tytułem wynagrodzenia, stała się wymagalna w dniu 22 września 2015 r. Tego też dnia powód, znów za pośrednictwem Kokos.pl, wystosował do pozwanego ostateczne przesądowe wezwanie do zapłaty.

(ostateczne przesądowe wezwanie do zapłaty k. 21- 22)

W dniu 10 lutego 2015 r. J. M. i G. M. zawarli za pośrednictwem serwisu (...).pl umowę pożyczki nr (...), na podstawie której pozwany otrzymał kwotę 50 zł. Ponadto pozwany zobowiązał się uiścić na rzecz pożyczkodawcy wynagrodzenie w wysokości 36 % liczonych od kwoty udzielonej pożyczki.

W dniu 1 października 2015 r. K. J. nabył od J. M. wierzytelność wynikającą z umowy pożyczki (...) w łącznej kwocie 58,55 zł., w tym kwotę 40,55 zł. tytułem należności głównej i kwotę 18 zł. tytułem wynagrodzenia.

(umowa pożyczki nr (...) k. 23- 25, umowa przelewu wierzytelności k. 26- 28, pisemne potwierdzenie k. 29- 30)

W dniu 10 lutego 2015 r. C. M. i G. M. zawarli za pośrednictwem serwisu (...).pl umowę pożyczki nr (...), na podstawie której pozwany otrzymał kwotę 300 zł. Ponadto pozwany zobowiązał się uiścić na rzecz pożyczkodawcy wynagrodzenie w wysokości 36 % liczonych od kwoty udzielonej pożyczki.

W dniu 6 października 2015 r. K. J. nabył od C. M. wierzytelność wynikającą z umowy pożyczki nr (...) w łącznej kwocie 351,35 zł., w tym kwotę 243,35 zł. tytułem należności głównej i kwotę 108 zł. tytułem wynagrodzenia.

(umowa pożyczki nr (...) k. 31- 33, umowa przelewu wierzytelności k. 34- 36, pisemne potwierdzenie k. 37- 38)

W dniu 10 lutego 2015 r. A. S. (1) i G. M. zawarli za pośrednictwem serwisu (...).pl umowę pożyczki nr (...), na podstawie której pozwany otrzymał kwotę 100 zł. Ponadto pozwany zobowiązał się uiścić na rzecz pożyczkodawcy wynagrodzenie w wysokości 36 % liczonych od kwoty udzielonej pożyczki.

W dniu 6 października 2015 r. K. J. nabył od A. S. (1) wierzytelność wynikającą z umowy pożyczki nr (...) w łącznej kwocie 117,10 zł., w tym kwotę 81,10 zł. tytułem należności głównej i kwotę 36 zł. tytułem wynagrodzenia.

(umowa pożyczki nr (...) k. 47- 49, umowa przelewu wierzytelności k. 50- 52, pisemne potwierdzenie k. 53- 54)

W dniu 10 lutego 2015 r. A. S. (2) i G. M. zawarli za pośrednictwem serwisu (...).pl umowę pożyczki nr (...), na podstawie której pozwany otrzymał kwotę 50 zł. Ponadto pozwany zobowiązał się uiścić na rzecz pożyczkodawcy wynagrodzenie w wysokości 36 % liczonych od kwoty udzielonej pożyczki.

W dniu 8 października 2015 r. K. J. nabył od A. S. (2) wierzytelność wynikającą z umowy pożyczki nr (...) w łącznej kwocie 58,55 zł., w tym kwotę 40,55 zł. tytułem należności głównej i kwotę 18 zł. tytułem wynagrodzenia.

(umowa pożyczki nr (...) k. 39- 41, umowa przelewu wierzytelności k. 42- 44, pisemne potwierdzenie k. 45- 46)

Do dnia wyrokowania pozwany nie uregulował zadłużenia dochodzonego przedmiotowym powództwem.

( okoliczność bezsporna )

G. M. w okresie od 22 listopada 2012 r. do 11 grudnia 2014 r. był leczony w Niepublicznym Zakładzie Opieki zdrowotnej (...) w M. z rozpoznaniem mieszanych zaburzeń nerwicowych, nerwicy natręctw i fobii społecznej.

(zaświadczenie k. 65, historia choroby k. 66- 72)

G. M. przebył zaburzenia nerwicowe lękowe i obsesyjno- kompulsywne, jednak w dniu 10 lutego 2015 r. nie znajdował się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Specyfika rozpoznanych u G. M. zaburzeń oraz efekt działania leków nie miały wpływu na jego możliwość świadomego albo swobodnego powzięcia decyzji i wyrażenia woli w momencie dokonywania czynności prawnej z powodem.

(opinia biegłego psychiatry k. 107- 110)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił jako bezsporny oraz na podstawie dowodów z dokumentów, znajdujących się w aktach sprawy, które nie budziły wątpliwości, co do prawidłowości i rzetelności ich sporządzenia, nie były także kwestionowane przez żadną ze stron procesu, a także na podstawie opinii biegłego psychiatry.

Na rozprawie Sąd pominął wniosek dowodowy G. M. o dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron z ograniczeniem do pozwanego, gdyż pozwany prawidłowo wezwany na termin rozprawy, nie stawił się bez żadnego usprawiedliwienia.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne w znacznej części.

W przedmiotowej sprawie K. J. dochodził od G. M. zapłaty kwoty 6.441,10 zł wraz z odsetkami maksymalnymi w rozumieniu art. 359 kc od dnia 23 września 2015 r. do dnia zapłaty. Swoje roszczenie powód oparł na zawartej w dniu 10 lutego 2015 r. umowie pożyczki nr (...) dotyczącej kwoty 5.000 zł., a także na czterech umowach nabycia wierzytelności z tytułu umów pożyczek udzielonych pozwanemu przez inne osoby, a mianowicie wierzytelności w kwocie 58,55 zł. tytułem umowy pożyczki nr (...) udzielonej przez J. M., wierzytelności w kwocie 351,35 zł. tytułem umowy pożyczki nr (...) udzielonej przez C. M., wierzytelności w kwocie 117,10 zł. tytułem umowy pożyczki nr (...) udzielonej przez A. S. (1) i wierzytelność w kwocie 58,55 zł. tytułem umowy pożyczki nr (...) udzielonej przez A. S. (2). Fakt zawarcia umowy pożyczki z powodem został wprost przyznany przez pozwanego. Natomiast w przypadku pozostałych czterech umów pożyczek wymienionych powyżej, G. M. nie kwestionował faktu ich zawarcia.

Natomiast w treści sprzeciwu pozwany podniósł, że umowa pożyczki zawarta pomiędzy nim, a powodem jest bezwzględnie nieważna, gdyż oświadczenie woli pozwanego było obarczone wadą, o której mowa w art. 82 kc. G. M. wskazał, że w okresie od 22 listopada 2012 r. do 11 grudnia 2014 r. był leczony w poradni zdrowia psychicznego oraz przyjmował leki, na dowód czego złożył zaświadczenie oraz historię choroby. W ocenie Sądu z zarzutem pozwanego nie można się zgodzić. Z przeprowadzonej na wniosek pozwanego opinii biegłego psychiatry jasno wynika, że G. M. przebył zaburzenia nerwicowe lękowe i obsesyjno- kompulsywne, jednak w dniu 10 lutego 2015 r. nie znajdował się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Specyfika rozpoznanych u G. M. zaburzeń oraz efekt działania leków nie miały wpływu na jego możliwość świadomego albo swobodnego powzięcia decyzji i wyrażenia woli w momencie dokonywania czynności prawnej z powodem.

W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że powód miał legitymację do wystąpienia z powyższym powództwem o czym świadczą załączone do pozwu umowa pożyczki z dnia 10 lutego 2015 r. oraz cztery umowy przelewu wierzytelności.

Zgodnie z art. 720 § 1 kc przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Na podstawie zawartej z powodem w dniu 10 lutego 2015 r. umowy pożyczki G. M. otrzymał kwotę 5.000 zł., z terminem zwrotu do dnia 11 lutego 2018 r. G. M. miał zwrócić kwotę pożyczki w 36 równych, miesięcznych ratach, do jedenastego dnia każdego miesiąca, poczynając od 11 marca 2015 r. Poza tym od J. M., powód K. J. nabył wierzytelność wynikającą z umowy pożyczki (...) w łącznej kwocie 58,55 zł., w tym kwotę 40,55 zł. tytułem należności głównej i kwotę 18 zł. tytułem wynagrodzenia, od C. M. wierzytelność wynikającą z umowy pożyczki nr (...) w łącznej kwocie 351,35 zł., w tym kwotę 243,35 zł. tytułem należności głównej i kwotę 108 zł. tytułem wynagrodzenia, od A. S. (1) wierzytelność wynikającą z umowy pożyczki nr (...) w łącznej kwocie 117,10 zł., w tym kwotę 81,10 zł. tytułem należności głównej i kwotę 36 zł. tytułem wynagrodzenia, a od A. S. (2) wierzytelność wynikającą z umowy pożyczki nr (...) w łącznej kwocie 58,55 zł., w tym kwotę 40,55 zł. tytułem należności głównej i kwotę 18 zł. tytułem wynagrodzenia. W związku z powyższymi uwagami nie ma wątpliwości, że powództwo w zakresie należności głównych z tytułu umowy pożyczki zawartej pomiędzy stronami oraz umów przelewu wierzytelności zasługuje w całości na uwzględnienie. Przy czym w przypadku umowy pożyczki z uwagi na częściowy zwrot kwoty pożyczki zasądzeniu podlegała kwota 4.305,55 zł. Do powyższej kwoty należy doliczyć kwoty z czterech umów cesji wierzytelności, a mianowicie kwotę 40,55 zł. nabytą od J. M., 243,35 zł. nabytą od C. M., 81 zł. nabytą od A. S. (1) i 40,55 zł. nabytą od A. S. (2), co łącznie dało kwotę 4.711,10 zł.

Odmienne stanowisko Sąd zajął w przedmiocie roszczeń K. J. dotyczących zastrzeżonych w umowach pożyczek wynagrodzeń z tytułu udzielenia pożyczki. Zgodnie z umową zawartą w dniu 10 lutego 2015 r. powodowi przysługiwało wynagrodzenie w wysokości 36 % kwoty udzielonej pożyczki, czyli 1.800 zł. Również w pozostałych czterech umowach pożyczek G. M. zobowiązał się uiścić na rzecz pożyczkodawcy wynagrodzenie w wysokości 36 % liczonych od kwoty udzielonej pożyczki. Wobec tego w zakres wierzytelności nabytych przez powoda wchodziły następujące kwoty tytułem wynagrodzenia, kwota 18 zł. nabyta od J. M., 108 zł. nabyta od C. M., 36 zł. nabyta od A. S. (1) i 18 zł. nabyta od A. S. (2).

W myśl art. 353¹ k.c., strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Cytowany przepis jednoznacznie zakreśla granicę swobody umów wskazując, że ta jest ograniczona w szczególności przepisami ustawy. Takim przepisem jest między innymi art. 359 § 2¹kc zgodnie, z którym, w brzmieniu przepisu do 1 stycznia 2016 r., maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne). W ocenie Sądu zastrzeżenie w umowach pożyczek wynagrodzenia w wysokości 36 % kwoty udzielonej pożyczki jest sprzeczne z powołanym przepisem, zmierza do obejścia górnej granicy odsetek maksymalnych i jako takie w świetle przepisu art. 58 k.c. jest nieważne. Zgodnie bowiem z treścią art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy, jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. W myśl art. 359 § 2²kc jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne.

Dlatego też w tym zakresie powództwo podlegało oddaleniu. Natomiast Sąd przyjął, że w miejsce wynagrodzeń w wysokości 36 % liczonych od kwoty udzielonych pożyczek, powodowi przysługuje roszczenie z tytułu odsetek maksymalnych od obliczonej powyżej kwoty 4.711,10 zł. z tytułu należności głównych za okres od 10 lutego 2015 r., czyli od daty udzielenia pożyczki do dnia 22 września 2015 r. Wskazana data końcowa wynika z tego, że w pozwie jako datę początkową naliczania odsetek maksymalnych od należności głównej wskazano 23 września 2015 r. Odsetki maksymalne za powyższy okres wyniosły kwotę 294,80 zł., którą Sąd doliczył do kwoty z tytułu należności głównej- 4.711,10 zł., co dało kwotę 5.005,90 zł. W konsekwencji Sąd zasądził od G. M. na rzecz powoda wskazaną kwotę.

Podkreślić należy, że strona powodowa miała prawo, oprócz żądania należności głównej, żądać za czas opóźnienia odsetek w umówionej wysokości, jako że zgodnie z treścią przepisu art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności, przy czym dłużnik jest w opóźnieniu jeżeli nie spełnia świadczenia w określonym terminie. Jeżeli zaś stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe; jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy (art. 481 § 2 k.c.). W umowach pożyczek strony zastrzegły umowne odsetki za opóźnienie w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego. Tym samym za podstawę rozstrzygnięcia o odsetkach ustawowych należało przyjąć art. 481 § 1 i 2 k.c. Dlatego też Sąd zasądził kwotę 5.005,90 zł. z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym, przy czym od dnia 1 stycznia 2016 r. nie wyższymi od dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w stosunku rocznym, od dnia 23 września 2015 r. do dnia zapłaty.

W rozpoznawanej sprawie roszczenie powoda zostało uwzględnione częściowo. Powód żądał kwoty 6.442 zł, zaś wysokość roszczenia uwzględnionego przez Sąd wyniosła 5.005,90 zł. Zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu, wyrażoną w art. 100 kpc, koszty te powinny zostać stosunkowo rozdzielone. Strona powodowa wygrała sprawę w 78 %, czyli przegrała w 22 %. W takim też stosunku strony powinny ponieść koszty. Łącznie koszty procesu poniesione przez obie strony stanowią kwotę 1.467 zł. i w całości zostały poniesione przez powoda. Na powyższą kwotę złożyły się opłata od pozwu- 250 zł., opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł. oraz koszty zastępstwa radcy prawnego w kwocie 1.200 zł – § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013, poz. 461 j.t.). Biorąc pod uwagę procent wygrania sprawy pozwany winien ponieść koszty w kwocie 1.144 zł (78 % z 1.467 zł). Dlatego też Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda powyższą kwotę tytułem zwrotu kosztów procesu.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE