UZASADNIENIE

1. Stanowiska stron

1.1. Stanowisko powódki A. Ż.

1.1.1. Żądanie

Powódka A. Ż. wniosła pozew przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W., w którym domagała się:

⚫: zasądzenia od pozwanej na rzecz powódki kwoty 76.074,31 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu (7 listopada 2014 roku) do dnia zapłaty;
⚫: zasądzenia od pozwanej na rzecz powódki zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł;

1.1.2. Podstawa faktyczna żądania

1.1.2.1. Od września 2011 roku powódka wraz z małżonkiem prowadziła z doradcą (...) S.A. P. B., działającym w charakterze pośrednika pozwanej rozmowy dotyczące inwestycji finansowych. P. B. przedstawił Powódce ofertę ubezpieczenia (...), umożliwiającą korzystne ulokowanie posiadanych środków finansowych. W dniu 2 stycznia 2012 roku powódka złożyła wniosek o zawarcie umowy ubezpieczenia (...), zaś objęcie jej przez Pozwaną ochroną ubezpieczeniową nastąpiło 12 stycznia 2012 roku.

1.1.2.2. Powódka nie miała możliwości negocjowania warunków umowy. Doradca (...) SA, działający na rzecz pozwanej, nie poinformował powódki o kluczowych cechach umowy ubezpieczenia. Ubezpieczenie to zostało przedstawione jako produkt inwestycyjny zapewniający osiągnięcie wysokiego zysku, niezwiązany z ryzykiem straty, a co najistotniejsze jako produkt o 5-letnim horyzoncie inwestycyjnym. Wbrew tym twierdzeniom, zgodnie z OWU, pozwana nie gwarantuje osiągnięcia jakiegokolwiek zysku, nie jest także chroniona kwota wpłacona przez ubezpieczającego tytułem składki ubezpieczeniowej. OWU w §49 wskazują, że umowa zawarta jest na czas nieokreślony. Zgodnie z § 29 ust. 1 i ust. 4 OWU w zw. z pkt. 11 Tabeli Opłat i Limitów, rezygnacja z ubezpieczenia w ciągu pierwszych 10 lat trwania stosunku ubezpieczenia obciążona jest sankcją w postaci pobrania przez ubezpieczyciela rażąco wysokiej opłaty likwidacyjnej - od 200% do 60% tzw. składki podstawowej.

1.1.2.3. Powódce przed złożeniem wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia nie doręczono wzorców umownych kształtujących stosunek ubezpieczenia (...) - OWU oraz Tabeli Opłat i Limitów. Powódka po podpisaniu wniosku otrzymała jedynie Ogólne Warunki Ubezpieczenia, natomiast nie wręczono jej Tabeli Opłat i Limitów.

1.1.2.4. Tytułem składki ubezpieczeniowej w ubezpieczeniu (...) powódka dokonała wpłaty środków finansowych w łącznej wysokości 100.000,00 zł na rachunek bankowy Pozwanej.

1.1.2.5. W związku z przypadkowym powzięciem informacji na temat rzeczywistych warunków umowy ubezpieczenia, powódka zaprzestała opłacania składki ubezpieczeniowej, skutkiem czego, zgodnie z ww. postanowieniami wzorców umownych, umowa ubezpieczenia uległą rozwiązaniu, a pozwana dokonała wypłaty powódce kwoty 28.809,14 zł, potrącając tytułem opłaty likwidacyjnej 76.074,31 zł.

1.1.2.6. Przed rozwiązaniem umowy ubezpieczenia (...) podejmowała próby polubownego, pozasądowego rozwiązania sporu. Pozwana nie uwzględniła jednak reklamacji powódki, wobec czego skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego okazało się konieczne.

1.1.3. Podstawa prawna

1.1.3.1. Postanowienia umowne pozwalające pozwanej na potrącenie opłaty likwidacyjnej w w/w wysokości stanowiło niedozwoloną klauzulę umowną. Przedmiotowe postanowienie, zgodnie z którymi rezygnacja przez ubezpieczającego z dalszego wnoszenia składki ubezpieczeniowej w okresie pierwszych 10 lat od zawarcia umowy ubezpieczenia skutkuje utratą przeważającej części środków, jakie powinny być uzyskane poprzez wykup jednostek uczestnictwa (opłata likwidacyjna), narusza dobre obyczaje oraz rażąco narusza interes konsumenta. Tym samym postanowienie to ma charakter postanowienia niedozwolonego. Opłata jest ustanowiona jedynie na rzecz pozwanego przedsiębiorcy, nie przewidując tożsamej opłaty wypłacanej Powódce jako konsumentowi w sytuacji rozwiązania umowy (w tym odstąpienia od niej, czy też wypowiedzenia) przez przedsiębiorcę. Brak więc równości w kształtowaniu uprawnień i sankcji wynikających z umowy dla obu jej stron.

1.1.3.2. Zachowanie pozwanej spełnia również przesłanki praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów.

1.1.3.3. Potwierdzenie własnoręcznym podpisem doręczenia wzorców umownych, złożone na Wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia, nie zastępuje faktycznego wydania wskazanych dokumentów i nie sanuje nieprawidłowości związanych z procesem sprzedażowym przedmiotowego produktu. Jest to tzw. klauzula fikcji, która zgodnie z powszechnym poglądem nie wywołuje skutków prawnych. Powódka pragnie zwrócić uwagę, że oznaczenie właściwego pola we Wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia zostało dokonane komputerowo, a nie własnoręcznie, a zatem nastąpiło jeszcze przed wręczeniem Powódce dokumentu do podpisania.

1.1.3.4. Kwota dochodzona w niniejszym postępowaniu stanowi różnicę pomiędzy tzw. wartością polisy ubezpieczeniowej powódki w ubezpieczeniu na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (...) (104,853,45 zł) a kwotą wypłaconą powódce w związku z ustaniem stosunku ubezpieczenia (28.809,14 zł).

1.1.3.5. W ocenie powódki na skutek rozwiązania umowy ubezpieczenia zawartej z pozwaną winna jej zostać zwrócona aktualna na dzień umorzenia jednostek uczestnictwa w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym wartość polisy, to jest 104.883,45 zł.

1.2. Stanowisko pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w W.

1.2.1. W sprzeciwie od nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powódki kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

1.2.2. Pozwany przyznał fakt zawarcia umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi pomiędzy stronami potwierdzonej polisą nr (...).

1.2.3. Przed zawarciem Umowy ubezpieczenia z pozwaną, powódka otrzymała OWU mające zastosowanie do tych umowy, w tym tabelę opłat i limitów oraz całą dokumentację związaną z przedmiotową umową wskazaną powyżej. Powódka została poinformowana o tym, iż w pierwszych latach obowiązywania umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi wypowiedzenie umowy może skutkować tym, iż wartość polisy będzie mniejsza od kwoty wpłaconej kładki. Pomimo tego powódka zdecydowała się na zawarcie umowy, deklarując składkę roczną na poziomie 50.000,00 zł a następnie jej wypowiedzenie po dwóch latach od jej zawarcia.

1.2.4. Powódka miała pełną świadomość dotyczącą warunków umowy i swoich obowiązków. Pisemne oświadczenia powódki zawarte we wniosku o zawarcie umowy z pozwaną wskazują jednoznacznie, iż otrzymała wszystkie dokumenty składające się na umowę ubezpieczenia, w tym ogólne warunki ubezpieczenia wraz z załącznikiem w postaci Tabeli Opłat i Limitów. Powódka została także poinformowana, iż umowa zawierana z pozwaną jest umową na czas nieokreślony. W przypadku umów na czas nieokreślony przewidywany okres ich trwania jest oparty na danych statystycznych średniego wieku życia osoby ubezpieczonego, co oznacza, iż warunki umowy ubezpieczenia winny być oceniane ze względu na średni okres trwania umowy ubezpieczenia z daną osobą. Powódka posiada wyższe wykształcenie, była w czasie zawierania umowy i jest nadal aktywnym przedsiębiorca.

1.2.5. Wysokość opłaty likwidacyjnej jest uzależniona od okresu trwania ochrony ubezpieczeniowej, pozostaje w bezpośredniej relacji z kosztami działalności poniesionymi przez pozwaną na rzecz i na rachunek klienta związanymi z wykonywaniem umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi.

1.2.6. Umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi zawiera zarówno element ochrony ubezpieczeniowej jak i element inwestycyjny. Dlatego też nie można oczekiwać zwrotu całości wpłaconych kwot.

1.2.7. Wysokość opłaty likwidacyjnej w przypadku wypowiedzenia umowy w pierwszych latach jej obowiązywania wynika z wysokich kosztów obsługi, a w szczególności kosztów związanych z jej akwizycją. Postanowienia umowy regulujące wysokość opłat likwidacyjnych nie są zatem nakierowane na uzyskanie przez ubezpieczyciela korzyści majątkowej, a jedynie są ekonomiczną konsekwencją konieczności zabezpieczenia interesów samego ubezpieczyciela, jak i pozostałych jego klientów. Opłata likwidacyjna nie ma charakteru sankcji, nie stanowi swego rodzaju kary umownej za odstąpienie od umowy.

1.2.8. Pozwana jako zakład ubezpieczeń działający na podstawie ustawy o działalności ubezpieczeniowej jest zobowiązana na mocy ustawy do prowadzenia tylko działalności ubezpieczeniowej. W przeciwieństwie do innych podmiotów pozwana uzyskuje dochody tylko z jednego rodzaju działalności, a jako podmiot regulowany jest zobligowana do prowadzenia rachunkowości zgodnie z odrębnymi przepisami prawa dotyczącymi rachunkowości zakładu ubezpieczeń. Koszty prowizji za zawarcie umowy ubezpieczenia w przypadku ubezpieczeń na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym wynoszą około 100% składki wpłaconej w pierwszym roku obowiązywania umowy ubezpieczenia. Koszty dystrybucji zakładów ubezpieczeń są oparte o praktykę rynkową. Nie można je nazwać wygórowanymi, biorąc pod uwagę czas na jaki umowa ubezpieczenia jest zawierana.

1.2.9. Postanowienia umowy dotyczące opłaty likwidacyjnej nie mają charakteru abuzywnego.

1.2.9.1. Uznanie przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów danego postanowienia wzorca umowy za abuzywne nie oznacza, że to samo postanowienie funkcjonujące w innym wzorcu umowy ma charakter niedozwolony. Ocena incydentalna uwzględnia konkretne realia danej umowy.

1.2.9.2. Pozwany powołał się na orzecznictwo sądów powszechnych i Sądu Najwyższego, w którym uznano bezzasadność roszczeń o takim samym charakterze, co dochodzone przez powódkę w niniejszym postępowaniu. (str. 7-9 uzasadnienia sprzeciwu).

1.2.9.3. Pozwany przeprowadził analizę art. 385¹§ 1 k.c. Wskazał także, że zaistniała sytuacja nie odpowiada hipotezie normy wywiedzionej z tego przepisu:

- wypłacona ubezpieczającemu wartość polisy pomniejszona o opłatę likwidacyjna (wartość wykupu) w przypadku wypowiedzenia umowy ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym stanowi świadczenie główne. Ustalenie i wypłata wartości wykupu, jest jednym z podstawowych obowiązków (jeżeli nie jedynym), jaki spoczywa na zakładzie ubezpieczeń w razie wypowiedzenia umowy ubezpieczenia przez ubezpieczającego. Tego rodzaju świadczenie, mimo że nie ma co prawda cech świadczenia typowo ubezpieczeniowego (brak tutaj związku pomiędzy świadczeniem a zdarzeniem ubezpieczeniowym), należy w tym wypadku zakwalifikować jako typowe świadczenie zakładu ubezpieczeń uregulowane wskazanymi powyżej przepisami prawa.

- postanowienia umowne dotyczące opłaty likwidacyjnej nie są sprzeczne z dobrymi obyczajami. Przy umowie ubezpieczenia długoterminowej, a za takie można uznać umowy ubezpieczenia zawierane czas nieokreślony, koszty ponoszone przez ubezpieczyciela są większe na początku obowiązywania umowy niż na jej końcu. W przypadku gdyby Umowa ubezpieczenia nie została rozwiązana przez powódkę, w czwartym roku jej trwania, koszty te byłyby rozłożone w czasie i pokryte proporcjonalnie ze środków pochodzących ze składki wpłaconej przez powódkę.

1.2.10. Roszczenie powódki jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, dlatego też na podstawie art. 5 k.c. nie powinno być uwzględnione. Nie można bowiem czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Powódka próbuje przerzucać ryzyko podjętej przez siebie dobrowolnie decyzji o zawarciu umowy z pozwaną, a następnie wypowiedzenia tejże umowy przed terminem jej rozwiązania na pozwaną. W konsekwencji na innych klientów pozwanej. Takie to właśnie działanie powódki, nie zaś pozwanej, należałoby uznać za sprzeczne z dobrymi obyczajami

1.3. Pismem z dnia 9 października 2015 r. przypozwany (...) S.A. złożył interwencję uboczną. (k. 171). W treści interwencji nie przedstawił swojego stanowiska. Sąd na rozprawie w dniu 17 lutego 2016 r. nie wyraził zgody na złożenie przez interwenienta pisma przygotowawczego na rozprawie. Pełnomocnik interwenienta złożył te wniosek w sytuacji, gdy doszło do przestawienia przez strony twierdzeń (pozew, sprzeciw od nakazu zapłaty, zajęcie stanowisk na rozprawie w dniu 3 czerwca 2015), tuż przed przeprowadzeniem dowodu z przesłuchania stron. Przedstawienie twierdzeń i dowodów w tej dacie należałoby uznać za spóźnione. Interwenient winien był przedstawić swoje stanowisko w treści interwencji. Podkreślić należy, że brak dostępu do akt sprawy przed sporządzeniem interwencji nie uzasadnia braku przedstawienia twierdzeń i dowodów. To podmiot wnoszący o przypozwanie obowiązany jest wskazać we wniosku stan sprawy (art. 84 § 2 k.p.c.) po to, aby interwenient mógł zająć stanowisko.

1.4. Interwenient uboczny złożył na rozprawie w dniu27 kwietnia 2016 r. załącznik do protokołu. Załącznik ten zawierał w istocie stanowisko pozwanego, które jednak nie zostało wyrażone na rozprawie. Stanowisko to Sąd pomija jako przedstawione z naruszeniem art. 207 § 3 k.p.c. oraz art. 161 k.p.c.

2. Podstawa faktyczna wyroku

2.1. Powódka A. Ż. jest stomatologiem i nauczycielem akademickim. W 2011 r. w związku z dziedziczeniem miała uzyskać znaczne środki finansowe. Z uwagi na to, że nie posiadała dostatecznej wiedzy, ani doświadczenia w inwestowaniu pieniędzy, przez Internet wypełniła formularz kontaktowy z (...). Została umówiona na spotkanie z doradcą. Na spotkanie z doradcą udała się do siedziby oddziału (...) wraz z mężem T. Ż. (1). Spotkanie było przewidziane na godzinę.

(Okoliczności bezsporne: zeznania świadka T. Ż. (2) – rozprawa z dnia 25 września 2015 r. adn. 00:44:57, k 164, zeznania powódki A. Ż. – rozprawa z dnia 27 kwietnia 2016 r. adn. 00:42:46, zeznania świadka P. B. – transkrypcja k. 187-188, zeznania powódki słuchanej w charakterze strony – rozprawa z dnia 27 kwietnia 2016 r. adn 00:42:46

2.2. Powódka miała zamiar ulokować pieniądze w zróżnicowany sposób: część środków miała pozostać płynna (dostępna), cześć miała być ulokowana w produktach rentierskich, a część w produktach inwestycyjnych.

(Zeznania świadka T. Ż. (1) – rozprawa z dnia 25 września 2015 r. adn. 00:48:18, zeznania świadka P. B. - transkrypcja k. 188 i nast., zeznania powódki słuchanej w charakterze strony – rozprawa z dnia 27 kwietnia 2016 r. adn 00:42:46

2.3. (...) łączyła z pozwanym (...)umowa agencyjna. Jednym z jej załączników była Instrukcja zawierania i obsługi umów ubezpieczenia. Instrukcja ta nie była doręczana doradcom, lecz omawiana na szkoleniach. Instrukacja ta przewidywała obowiązek uprzedniego (tj. przed podpisaniem wniosku) doręczenia klientowi Ogólnych Warunków Umów, Regulaminów Ubezpieczeniowych Funduszy kapitałowych, Wykazu Ubezpieczeniowych Funduszy kapitałowych, tabeli opłat i limitów, Regulaminu Świadczenia usług drogą elektroniczną.

(Dowód: instrukcja k. 246, zeznania świadka P. B. – protokół rozprawy z dnia 27 kwietnia 2016 r. adn. 00:06 :07 i nast.)

2.4. Doradca (...) P. B. na pierwszej rozmowie we wrześniu 2011 r. zapoznał się z potrzebami inwestycyjnymi powódki. Przedstawiał powódce i jej mężowi grupy produktów finansowych . Produkt (...) pozwanej (...) S.A. przedstawił jako produkt inwestycyjny na okres 5-ciu lat, w którym można spodziewać się stóp zwrotu wyższych niż w przypadku depozytu bankowego, ale licząc się z ryzykiem. Produkt ten został zestawiony a produktem (...) i (...). Doradca poinformował o koniczności uiszczania składek i ustalił z powódką, że będzie to kwota 50.000 zł. rocznie. Nie informował o wysokości opłat likwidacyjnych, nie omawiał z powódką tabeli opłat i limitów.

(Dowód: zeznania świadka P. B. transkrypcja k. 191 – 195, zeznania świadka T. Ż. (1) - rozprawa z dnia 25 września 2015 r. adn. 00:44:57, zeznania powódki słuchanej w charakterze strony – rozprawa z dnia 27 kwietnia 2016 r. adn 00:42:46 i nast., 01:15:11 i nast)

2.5. Po spotkaniu doradca P. B. przesłał powódce na adres mailowy możliwe rozwiązania dotyczące inwestowania (lokowania) środków. Wśród nich znalazł się opis planu inwestycyjne z regularnymi składkami rocznymi. Doradca zwrócił uwagę na możliwość czasowego zawieszania płatności regularnych, a minimum wpłat to okres 5 lat. Przedstawił symulację dla wpłat po 50.000 zł. wskazują, że suma wpłaconego kapitału wyniesie 250000 zł. a część odsetkowa może wynieść nawet ponad 123000 zł.

(Dowód: wydruk maila k. 232 i nast., zeznania powódki słuchanej w charakterze strony – rozprawa z dnia 27 kwietnia 2016 r. adn 00:47:45)

2.6. Umowa ubezpieczenia (...) została podpisana przez powódkę na jednym z kolejnych spotkań z doradcą P. B. – tj. 2 stycznia 2012 r. Wniosek o zawarcie umowy ubezpieczenia został przygotowany przez doradcę i wydrukowany biurze (...). Na ostatniej stronie wniosku wydrukowano drobną czcionka oświadczenia ubezpieczającego o ryzykach związanych z inwestycją, w tym akceptacji „długoterminowego horyzontu inwestycyjnego” oraz o otrzymaniu przed zawarciem umowy Ogólnych Warunków Ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi ze składką podstawową opłacaną regularnie – (...)- indeks (...) oraz regulaminów ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych oferowanych do umów ubezpieczenia na życie oraz ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi- (...) wraz z wykazem oferowanych ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych. W okienku zaznaczono drukiem: „Ubezpieczający wyraża zgodę X”. Powódka podpisała treść wniosku. Powódka otrzymała OWU, jednak nie uzyskała tabeli limitów i opłat.

Dowód: wniosek o zawarcie umowy k. 13 nast., polisa k. 16,

zeznania świadka P. B. – transkrypcja k. 191 i nast., , zeznania świadka T. Ż. (1) – rozprawa w dniu 25 września 2015 r. adn. 00:52:01, adn 00:59:45, 01:17:18, zeznania powódki słuchanej w charakterze strony – rozprawa z dnia 27 kwietnia 2016 r. adn 00:58:07)

2.7. Powódka oraz jej mąż za pośrednictwem (...) zainwestowali także w inne produkty.

(Dowód: zeznania świadka T. Z. – rozprawa z dnia 25 września 2015 r. adn. 01:17:18, zeznania świadka P. B. k. 189, k. 200, zeznania powódki słuchanej w charakterze strony – rozprawa z dnia 27 kwietnia 2016 r. adn 00:52:24)

2.8. Postanowienia Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (...) wskazują, że umowa jest zawierana na czas nieokreślony. § 19 ust. 1 przewiduje możliwość zawieszenia opłacania składki podstawowej począwszy od piątej rocznicy polisy pod warunkiem opłacenia wszystkich należnych składek podstawowych za okres pięciu lat polisy. Zgodnie z § OWU 29 ust.1 i ust. 4 kwota wartości polisy w związku z rozwiązaniem umowy przeznaczona do wypłaty jest pomniejszana o należną opłatę likwidacyjna oraz opłatę od wykupu w wysokości określonej w Tabeli opłat i limitów. Tabela opłat i limitów przewiduje pobranie opłaty likwidacyjnej, której wysokość jest uzależniona od okresu likwidacji polisy oraz wysokości składki podstawowej. W ciągu pierwszych 10-ciu lat zostały przewidziane następujące opłaty likwidacyjne:

Rok polisy Wysokość opłaty likwidacyjnej

1 2.0 składki podstawowej należnej za 1 rok polisy

2 2.0 składki podstawowej należnej za 1 rok polisy

3 1.5 składki podstawowej należnej za 1 rok polisy

4 1.5 składki podstawowej należnej za 1 rok polisy

5 1.5 składki podstawowej należnej za 1 rok polisy

6 1.4 składki podstawowej należnej za 1 rok polisy

7 1.2. składki podstawowej należnej za 1 rok polisy

8 1.0 składki podstawowej należnej za 1 rok polisy

9 0.8 składki podstawowej należnej za 1 rok polisy

10 0.6 składki podstawowej należnej za 1 rok polisy

od. 11 0.0 składki podstawowej należnej za 1 rok polisy

(okoliczność bezsporna, vide, OWU k. 21-22, tabela opłat k.90 v)

Oprócz tego w tabeli opłat i limitów przewidziano także inne opłaty:

- miesięczna opłata administracyjna,

- opłata za ryzyko ubezpieczeniowe

- opłata za zarzadzanie

(okoliczność bezsporna, vide tabela opłat k.90 v)

2.9. Powódka dokonała dwóch wpłat po 50.000 zł. – odpowiednio 11 stycznia 2013 i 11 stycznia 2013 r.

(okoliczność bezsporna, dowody wpłaty k. 27 i 28)

2.10. Z tytułu zawarcia przez powódkę umowy ubezpieczenia została naliczona i wypłacona na rzecz (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. prowizja w kwocie 45.000 zł. Wypłata miała miejsce w lutym 2012 r. Koszty prowizji zostały wypłacone ze środków własnych pozwanego. Cała składka powódki była lokowana.

(Dowód: informacja k. 92, zeznania świadka J. (...) – rozprawa z dnia 25 września 2015 r. adn. 00:34:56)

2.11. Pozwana poza prowizją dla agenta ponosi inne koszty swej działalności. Nalezą do nich koszty tzw. zindywidualizowane, które da się przypisać danej polisie oraz koszty statystyczne (ogólne koszty działalności rozliczane statystycznie do wielu polis. Opłaty zindywidualizowane to opłata za zarządzanie i opłata administracyjna, które są pobierane co miesiąc. Wysoka wartość opłaty likwidacyjnej w pierwszych latach trwania umowy związana jest z wysokim początkowym kosztem akwizycji (duża prowizja dla akwizytora za zawarcie umowy i niższa w latach kolejych).

(Dowód: szczególne dane dotyczące umowy ubezpieczenia k. 93, zeznania świadka J. Z. - rozprawa z dnia 25 września 2015 r. adn. 00:34:56)

2.12. Mąż powódki uczestniczył w prelekcji dotyczącej inwestowania w różne produkty finansowe. Ta przy okazji uzyskał informację, że produkty(...) są przewidziane na okresy 10-letnie, a rozwiązanie umowy przed tym terminem łączy się utratą znacznej części ulokowanych pieniędzy. Wówczas przy pomocy danych z Internetu oraz informacji od znajomych zaczął weryfikować dokładnie postanowienia OWU oraz dostępną i Internecie tabelę opłat i limitów.

( Dowód: zeznania powódki słuchanej w charakterze strony – rozprawa z dnia 27 kwietnia 2016 r. adn 01:06:52)

2.13. Powódka zaprzestała opłacania składek. Umowa ubezpieczenia uległa rozwiązaniu. Wartość podstawowa polisy na dzień 17 lipca 2014 r. wynosiła 104883 zł. 45 gr. Z tej sumy potrącono kwotę 76074 zł. 31 gr. W treści informacji o rozwiązaniu umowy nie wyszczególniono tytułów potrąceń. Natomiast z przedstawionych w niniejszym procesie przez pozwanego szczegółowych danych dotyczących umowy ubezpieczenia wynika, że od powódki w pobrano opłaty:

- oplata wstępna 0

- opłata za zarzadzanie 4089 zł. 87 gr.

- opłata administracyjna 359 zł. 80 gr.

- opłata za ryzyko 6 zł. 80 gr.

- opłata za przewalutowanie 52 zł. 9 gr.

- opłata likwidacyjna 75000 zł.

- oplata od wykupu 1048 zł. 83 gr.

(0koliczność bezsporna, Rozwiązanie mowy ubezpieczenia - pismo z dnia 22 lipca 2014 r. k. 37, szczegółowe dane dotyczące umowy ubezpieczenia k. 93v)

2.14. W dniu 26 sierpnia 2014 r. powódka wystosowała wobec pozwanej ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty kwoty 71190 zł. 86 gr. Pismem z dnia 4 września 2014 r. pozwany odmówił zapłaty.

(okoliczność bezsporna, pismo z dnia 26 sierpnia 2014 r. k 42, pismo z dnia 4 września 2014 r. k. 44

3. Ocena dowodów.

3.1. Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zaoferowanego przez strony niniejszego postępowania. Sąd ocenił wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (art. 233 § 1 k.p.c.).

3.2. Sąd przeprowadził dowód z przedłożonych przez strony dokumentów: wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia, polisy, ogólnych warunków ubezpieczenia, tabeli opłat i limitów, szczegółowych danych dotyczących ubezpieczenia).Dokumenty te są dokumentami prywatnymi. Stanowiły dowód tego, że osoba, która go podpisała złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Strony nie kwestionowały tych dokumentów.

3.3. Istotne znaczenie strona pozwana oraz interwenient uboczny przypisywali oświadczeniu powódki zawartym we wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia co do otrzymania ogólnych warunków ubezpieczenia wraz z tabelą opłat i limitów. Powódka twierdziła, że otrzymała OWU, jednak bez tabeli opłat i limitów. (pozew. K. 4, oświadczenie powódki złożone na rozprawie k. 145. Świadek P. B. zeznawał, ze jeżeli posiadał w biurze do danego produktu OWU to je wręczał klientowi, czasami nawet drukował (ale tylko gdy objętość była mała), a najczęściej przesyłał mailowo. (transkrypcja k. 195 – 196) Co do tabeli opłat świadek wypowiedział się, ze „raczej” drukował ją na miejscu klientowi. Dalej świadek zeznał, że wręczył tabelę najprawdopodobniej jeszcze przed podpisaniem wniosku, jeszcze przy wstępnym omawianiu produktu. Mówił, ze zostały omówione koszty umowy tj. opłata z zarzadzanie i opłata za ryzyko. Świadek jednak powiedział, że nie pamięta, jak powódka i jej mąż zareagowali na informację o wysokości opłaty likwidacyjnej (k. 193). Powódka natomiast podkreśliła, że gdyby miała wiedzę o wysokości opłaty likwidacyjnej to nie zawarłaby takiej umowy. W tym zakresie zeznana powódki są dla sądu wiarygodne. Powódka jest osobą, która nie znała się na prowadzeniu interesów. Nie potrafiła samodzielnie podjąć decyzji inwestycyjnych. Zwróciła się o pomoc do doradcy, który jest profesjonalistą i odbywał szkolenia także w zakresie technik sprzedaży. Zasady działania rynków finansowych i produktów z nim związanych są skomplikowane, bardzo trudne do pojęcia dla osoby, która nie zajmuje się tym zawodowo. Świadczy o tym chociażby funkcjonowanie doradztwa finansowego. Doradcy mają umiejętności i wiedzę (nabytą podczas szkoleń) co do tego, w jaki sposób przedstawiać produkt jako atrakcyjny. Szczegółowe i jednoznaczne przedstawienie opłaty likwidacyjnych - tj. jej wysokości oraz funkcji, jaką pełni, istotnie zniechęcałoby inwestorów. Dlatego też wiarygodne są zeznania powódki co do tego, ze opłata nie została omówiona, a nawet, że nie przekazano jej tabeli opłat i limitów. Nawet gdyby taka tabela została przekazana, to bez jej omówienia przeciętnemu konsumentowi trudno zrozumieć znaczenie zamieszczonych w niej zapisów. Dekodowanie normy o istnieniu obowiązku poniesienia opłaty likwidacyjnej wymaga analizy OWU (w tym słowniczka pojęć np. składka podstawowa, polisa, wartość polisy) oraz samej tabeli. Dla przeciętnego konsumenta jest to praktycznie niemożliwe. O tym, jak trudne jest ustalenie, jakie opłaty są pobierane w związku z umową ubezpieczenia świadczy także fakt, że to pozwana powołała świadka na okoliczność ponoszonych opłat, a ich prawidłowość miał weryfikować biegły. (k. 67v).

3.4. Sąd zauważa jednak, ze kwestia tego, czy powódka trzymała tabelę opłat i limitów, ma znaczenie drugorzędne. Podstawą sporu nie był bowiem przepis art. 384 k.c. dotyczący obowiązku doręczenia wzorca umowy, lecz art. 385¹ k.c. odnoszący się do treści postanowień umowy zawartej z konsumentem.

3.5. Sąd przeprowadził także dowody osobowe, dla weryfikacji twierdzeń stron o okolicznościach towarzyszący zawarciu umowy. Sąd dal wiarę zeznaniom świadka T. Ż. (1). Świadek ten przedstawił wedle możliwości swojej pamięci oczekiwania powódki wobec produktów finansowych, przebieg rozmów z doradcą oraz okoliczności dotyczące pozyskania informacji o opłacie likwidacyjnej i obowiązku jej ponoszenia.

3.6. Sąd analizował zeznania świadka P. B.. Świadek przedstawiał proces zawierania umowy „modelowo”. Częściowo zeznania świadka były wiarygodne np. co do czasu trwania każdego spotkania. Jednak co do konkretnych rozmów z powódką świadek zasłaniał się niepamięcią. Jest to o tyle zrozumiałe, że świadek przeprowadzał wiele rozmów z klientami, podobnych do siebie. Miał więc prawo nie pamiętać poszczególnych ustaleń. Uwagę Sądu zwróciły wypowiedzi świadka na temat czasu trwania produktu (...). Świadek umieścił ten produkt w grupie produktów długoterminowych, przy czym mówił o określonym czasie trwania. (transkrypcja k. 191), potem jednak zreflektował się, wskazując, że te inwestowanie nie musi tyle trwać, jednak powstaje kwestia opłaty likwidacyjnej, której poniesienie w niektórych sytuacjach nie musi oznaczać straty. A tak naprawdę (...) to inwestycja bezterminowa. Dalej jednak wskazywał, ze minimalny okres wpłat to 5 lat, przy czym miało to oznaczać, ze klient może po tym okresie zawiesić wpłacanie składki i przejść na okres bezskładkowy.(transkrypcja k. 201) Tak zresztą został ten produkt przedstawiony w mailowym podsumowaniu rozmowy (k.232). Warto zaznaczyć, że w podsumowaniu tym brak informacji o opłacie likwidacyjnej. Akcentowano obowiązek dokonywania wpłat przez okres pięciu lat i pominięto kwestię opłaty likwidacyjnej. W ocenie Sądu taki sposób prezentacji produktu sprawił, że zapisał się on w świadomości powódki jako produkt pięcioletni.

3.7. Zeznania świadka P. B. składane a rozprawie w dniu 27 kwietnia 2010 r. (powtórzono czynność na wniosek interwenienta ubocznego) dotyczyły zasadniczo standardów (...) obowiązujących świadka przy sprzedaży produktu .. (...) tej części Sąd uznał zeznania świadka za wiarygodne.

3.8. Za wiarygodne uznał także Sąd zeznania świadka J. Z., który omawiał koszty produktu (...). W ocenie Sądu jednak znaczenie tych zeznań jest dla rozstrzygnięcia sprawy drugorzędne. Tak naprawę zeznania świadka nie przedstawiły faktów (pobieranie opłat i ich wysokość wynika z umowy), ale miały na celu „wytłumaczenie” Sądowi zasad ich pobierania oraz przyczyn, dla których ustalono je w określonej wysokości.

3.9. Sąd przeprowadził także dowód z przesłuchania powódki. Sąd uznał zaznania powódki za wiarygodne. Powódka w sposób spontaniczny przedstawiła okoliczności związane z zawarciem umowy.

3.10. Sąd nie przeprowadził zawnioskowanego przez pozwaną (k. 67 v) dowodu z opinii biegłego aktuariusza na okoliczności poniesienia i prawidłowości kalkulacji kosztów pozwanego związanych z rezygnacją powoda z ochrony ubezpieczeniowej. Pełnomocnik pozwanego precyzował wniosek na rozprawie w dniu 3 czerwca 2015 r. (adn. 00:51:33). Wniosek ten był w ocenie Sądu nie był zrozumiały – w szczególności nie wskazano co oznacza, że koszty zostały ustalone „prawidłowo” tj. jakie istnieją wzorce (normy) dla ustalenia wysokości opłat pobieranych przez ubezpieczyciela w światle których należało by oceniać prawidłowość poniesionych opłat. Ponadto pozwany nie przedstawił argumentacji, dla której owa „prawidłowość” ustalenia wysokości opłat miałaby być istotna z punktu widzenia podstawy prawnej sporu tj. art. 385¹k.c.

Sąd przez przeoczenie nie wydał postanowienia o oddaleni wniosku. Przed zamknięciem rozprawy strony nie zwróciły uwagi na to uchybienie, ani także nie wnosiły o ujawnienie zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c.

3.11. Strony przedstawiły także wydruki publikacji - w szczególności zamieszczonych na stronach internetowych Rzecznika Ubezpieczonych. Nie miały one charakteru dokumentu w rozumieniu k.p.c. Stanowiły materiał procesowy, którego treść popierała stanowiska stron.

4. Podstawa prawna wyroku

4.1. Żądanie powódki znajduje oparcie w instytucje nienależnego świadczenia Zgodnie z art. 410 § 2 k.c. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił nie był w ogóle zobowiązany względem osoby której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Do nienależnego świadczenia stosuje się przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 410 § 1 k.c.). Natomiast w myśl art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe do zwrotu jej wartości.

Kluczowym zatem pozostaje ustalenie, czy powódka była zobowiązana do uiszczenia opłat, których potrącenia z podstawowej wartości polisy dokonał pozwany.

4.2. Kwestię obowiązku uiszczenia opłaty likwidacyjnej w kwocie 75000 zł. Sąd przesądził negatywnie.

4.2.1. Obowiązek poniesienia tej opłaty wynikał z OWU (§ 29 ust.4.), zaś jej wysokość z tabeli opłat i limitów. Weryfikacji wymaga zatem teza powódki, czy w tym zakresie pozostaje ona związana postanowieniami umowy.

Zgodnie z art. 385¹§ 1 k.pc. postanowienia umowy zawierane z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

W myśl art. 385²k.c. oceny zgodności postanowienia umowy dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.

Natomiast art. 385³k.c. zawiera katalog postanowień umownych objętych domniemaniem abuzywności. Wśród nich jest klauzula nakładająca wyłącznie na konsumenta obowiązek zapłaty ustalonej sumy na wypadek rezygnacji z zawarcia lub wykonania umowy.

4.2.2. Uprzedzając dalsze rozważania należy odnieść się do sygnalizowanej przez stronę powodową kwestii prawomocności rozszerzonej wyroków Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, których skutkiem jest uznanie postanowienia wzorca umowy za niedozwolony i wpisanie go do rejestru (art. 479⁴³ k.p.c. - obecnie uchylony). Uznanie przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów danego postanowienia wzorca umowy za abuzywne nie oznacza, iż to samo postanowienie funkcjonujące w innym wzorcu umowy innego przedsiębiorcy ma charakter niedozwolony, zwłaszcza, że ocena incydentalna jest rozszerzona o uwzględnienie konkretnych realiów - w tym ekonomicznych - kreowanych przez daną umowę. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2013 r. (sygn. akt: III CZP 73/13) abstrakcyjna kontrola wzorca umowy nie może prowadzić do generalnego wyłączenia danej klauzuli z obrotu, a powaga rzeczy osądzonej nie może rozciągać się na podobne lub nawet takie same postanowienia stosowane przez innego przedsiębiorcę w innym wzorcu. Sąd w ramach indywidualne kontroli wzorca nie jest związany wpisaniem do rejestru postanowień umownych odnoszących się do wzorców innego przedsiębiorcy i winien dokonywać własnej oceny, mając na uwadze całokształt zindywidualizowanych okoliczności danej sprawy, choć niewątpliwie argumentacja natury ogólnej może okazać się przydatna przy dokonywaniu tej oceny.

4.2.3. Analiza powołanego art. 385¹k.c. pozwalają na wyodrębnienie następujących przesłanek pozwalających na ustalenie, że konsumenta nie wiążą określone postanowienia umowne:

- umowa winna być zawarta pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem,

- kwestionowane postanowienia umowne nie należą do uzgodnionych indywidualnie,

- kwestionowane postanowienia nie dotyczą świadczenia głównego,

- kwestionowane postanowienia umowne kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy

Przy dokonywaniu oceny kwestionowanych postanowień umowy należy uwzględnić elementy, ok których mowa a rt. 385² k.c. tj. treść umowy, okoliczności jej zawarcia, umowy pozostające w związku z umowa kwestionowaną.

Tak określone przesłanki staną się przedmiotem dalszych rozważań Sądu.

4.2.4. Sąd nie podziela stanowiska strony pozwanej co do tego, że powódka powinna być traktowana jak przedsiębiorca, nie zaś jak konsument. Jakkolwiek powódka prowadziła działalność gospodarczą, to sporna umowa nie była zawierana w jej ramach. Powódka jest stomatologiem i jej działalność ogranicza się do świadczenia indywidualnych usług leczniczych. Nie ma zatem kwalifikacji do samodzielnej analizy opłacalności oferowanych produktów inwestycyjnych. Najlepszym dowodem na to jest fakt, że zwróciła się o pomoc do doradcy. Powódka jest więc konsumentem, a jej osobiste przymioty, czy kwalifikacje zawodowe nie uzasadniają wymagania od niej podwyższonej staranności w zakresie weryfikacji umów związanych z inwestycjami finansowymi.

4.2.5. Kwestionowane postanowienia dotyczące opłaty likwidacyjnej nie dotyczą świadczenia głównego. Świadczenia główne stron w umowie ubezpieczenia to obowiązek zapłaty składki, obowiązek wypłaty sumy ubezpieczenia lub świadczenia ubezpieczeniowego. Można rozważyć także dołączenie do tego katalogu obowiązek wypłaty wartości polisy. (§29OWU w zw. z § 14 pkt 2.) Opłata likwidacyjna, podobnie jak inne opłaty, nie jest świadczeniem przedmiotowo istotnym dla umowy ubezpieczenia. Jej pobranie następuje przez potrącenie z wartości polisy podlegającej wypłacie w związku z wypowiedzeniem umowy. Na marginesie warto zauważyć, że OWU nie posługuje się pojęciem „wartości wykupu”, co do którego istnieją rozbieżności w orzecznictwie dotyczące tego, czy świadczenie zapłaty wartości wykupu jest świadczeniem głównym.

4.2.6. Postanowienia umowy nakładające na pozwaną obowiązek zapłaty opłaty likwidacyjnej w wysokości 1,5 składki podstawowej za 1 rok polisy w przypadku rozwiązania umowy w trzecim roku jej trwania jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interes powódki jako konsumenta. Orzecznictwo sądów powszechnych (w tym Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumenta w Warszawie, Sądu Najwyższego a także opracowania Rzecznika Ubezpieczonych dostarczają szeregu argumentów natury ogólnej przemawiających za tą tezą.

4.2.7. Umowa ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym ma charakter umowy mieszanej. Zawiera w sobie zarówno element ochronny (ryzyko ubezpieczeniowe), jak i element inwestycyjny. W przypadku ubezpieczenia (...)element ochronny miał znaczenie marginalne, czy nawet iluzoryczne. Suma ubezpieczenia tj. gwarantowana i niezależna o wartości polisy kwota wypłacana w razie śmierci ubezpieczonego wynosiła 100 zł. (vide polisa k.16 i OWU k. 20). Zakład Ubezpieczeń miał jeszcze obowiązek wypłacić w razie śmierci ubezpieczone także świadczenie ubezpieczeniowe. Jednak jego wysokość była zależna od wartości polisy, która odpowiadała sumie wartości jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych. Ta część świadczenia nie była więc objęta ryzykiem ubezpieczyciela. Na pierwszy plan wysuwa się więc aspekt kapitałowy umowy(...), której założonym celem jest pomnożenie wpłacanych środków (a nie uzyskanie ochrony). Jednym z głównych elementów umowy ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym jest uprawnienie ubezpieczonego do wypłaty wartości polisy. Wiąże się to z obowiązującą w tej umowie zasadą nieprzepadalności składek. W taki sposób też tj. jako produkt inwestycyjny umowa ta była przedstawiana powódce. Ocena postanowienia dotyczącego opłaty likwidacyjnej musi zatem uwzględniać ten kontekst.

4.2.8. Rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. Natomiast działanie wbrew dobrym obyczajom e zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyrażą się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku.

4.2.9. Kwestionowane postanowienie umowne OWU nakłada na konsumenta uiszczenie opłaty likwidacyjnej w wysokości 1,5 składki podstawowej za 1 rok polisy. Oznacza to, że przy ustaleniu składki podstawowej na poziomie 50000 rocznie, w razie rozwiązania umowy w trzecim roku trwania i wpłaceniu 100000 zł. opłata ta wynosiła 75000 zł., a więc 75% wartości wpłaconych składek.

4.2.10. Kwestionowane postanowienie umowne nakłada na konsumenta (powódkę) obowiązek poniesienia opłaty likwidacyjnej bez określenia, jakie świadczenie wzajemne strony mu się należy. Warto zauważyć, że w odniesieniu do innych opłat w treści OWU wskazano, za jaką usługę są one pobierane (np. § 42 OWU opłata administracyjna jest pobierana za obsługę umowy ubezpieczenia przez Towarzystwo). Dopiero na etapie postępowania sądowego powódka dowiaduje się, że opłata likwidacyjna ma za zadanie pokryć wysokie koszty akwizycji (prowizję agenta). Taka klauzula umowna ewidentnie zaburza równowagę kontraktową stron. Konsument nie wie, jakie są koszty akwizycji (co w samo w sobie nie jest naganne), ale nie wie także, że w razie rozwiązania umowy we wczesnym okresie będzie zobowiązany do ich pokrycia. Podkreślić należy, ze aspekt informacyjny ma doniosłe znaczenie ze względu na niezadowalający poziom wiedzy i świadomości konsumentów. Wyjaśnienie konsumentowi w postanowieniach OWU mechanizmu wyliczania opłaty likwidacyjnej pozwoliłoby ubezpieczającemu realnie ocenić wszystkie aspekty proponowanej przez pośrednika umowy ubezpieczenia, z uwzględnieniem ewentualności wcześniejszego rozwiązania umowy . Samo określenie, że opłata likwidacyjna jest pobierana na podstawie określonych nieczytelnych dla przeciętnego odbiorcy parametrów (§44 OWU), a jej pobranie następuje przez potrącenie z kwoty wartości polisy należy uznać za lakoniczne. Takie postępowanie przedsiębiorcy stanowi z pewnością działanie wbrew dobrym obyczajom.

4.2.11. Nie bez znaczenia pozostaje w tej sytuacji działanie doradcy, który winien był wyraźnie zaakcentować obowiązek poniesienia opłaty likwidacyjnej w razie rozwiązania umowy przed pewnym okresem.

4.2.12. Jak już wskazano umowa ubezpieczenia na życie z funduszem kapitałowym zakłada długotrwale, regularne uiszczanie przez ubezpieczonego składek w celu ich inwestowania przez towarzystwo ubezpieczeniowe. Z drugiej strony ubezpieczony ma prawo do wykupu jednostek uczestnictwa (wartości polisy) w razie rozwiązania umowy. Ubezpieczyciel jest zatem zainteresowany w jak najdłuższym obracaniem powierzonymi mu środkami. Wysokość opłaty likwidacyjnej stanowi więc niejako sankcję za rozwiązanie umowy wbrew założonemu długoterminowemu horyzontowi inwestycyjnemu. W ocenie Sądu dostatecznym usprawiedliwieniem dla rygorystycznego automatyzmu naliczania opłaty nie jest konieczność zrównoważenia po stronie ubezpieczyciela przysługującego konsumentowi prawa wykupu. Ubezpieczyciel w czasie trwania umowy pobiera szereg opłat, które pokrywają koszty jego działalności: opłata administracyjna, opłata za zarządzanie. Koszty związane z przeprowadzeniem operacji wykupu pokrywa opłata od wykupu. Sytuacja, w której ubezpieczyciel pobiera 75% wartości wpłaconych środków z pewnością w sposób rażący narusza interes konsumenta. Opłata w tej wysokości nie równoważy przysługującego konsumentowi prawa wykupu, lecz prawie go niweczy. Oczywiście konsument w umowach inwestycyjnych winien liczyć się z ryzykiem inwestycyjnym i nie może być pewien zwrotu wpłaconych środków, ale dokonanie na jego rzecz wypłaty niecałych 30% zainwestowanych środków w sytuacji, gdy fundusze przyniosły zysk (około 5%), godzi w interes konsumenta w sposób rażący.

4.2.13. Sąd mając na uwadze zarówno treść samej umowy, jak i okoliczności towarzyszące jej zawarciu uznał więc, ze postanowienie umowne nakładające na powódkę uiszczenie opłaty likwidacyjnej w wysokości 75000 zł. (tj. 1,5 składki podstawowej należnej za 1 rok polisy) ma charakter abuzywny i jako takie nie wiąże powódki.

4.2.14. Dlatego też pobrana opłata likwidacyjna była świadczeniem nienależnym w rozumieniu powołanego art. 410 k.c. Pozwany jest zatem zobowiązany do jej zwrotu.

4.2.15. Powódka wniosła o zasądzenie odsetek ustawowych od zasądzonego na jej rzecz roszczenia począwszy od dnia wniesienia pozwu (7 listopada 2014 roku) do dnia zapłaty. Stosownie do art. 481 § 1,2 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

Zobowiązanie, do zapłaty z tytułu zwrotu świadczenia nienależnego ma charakter zobowiązania bezterminowego. Jego wymagalność należy więc określić na podstawie dyspozycji art. 455 kc., który stanowi, że jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony, ani nie wynika z właściwości zobowiązania świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Pozwany został wezwany do zapłaty pismem z dnia 26 sierpnia 2014 r. doręczonym przed 4 września 2014 r. W dacie wniesienia pozwu tj. 17 listopada 2014 r. pozwany pozostawał w opóźnieniu.

4.2.16. Powódka nie wykazała, aby kwota pozostałych potrąceń z wartości polisy (tj. 1074 zł. 31 gr.) również stanowiła świadczenie nienależne. Dlatego w tym zakresie Sąd powództwo oddalił

5. Koszty procesu

O kosztach postępowania Sąd orzekł w punkcie 3 sentencji wyroku biorąc pod uwagę art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 zd. 1 k.p.c. Pozwana przegrała sprawę, zatem zobowiązana jest zwrócić powódce na jej żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Do niezbędnych kosztów postępowania w niniejszej sprawie złożyły się: opłata stosunkowa od pozwu w kwocie 3.804 zł (art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, t.j. Dz. U. z 2014 roku poz. 1025 ze zm.), koszty zastępstwa procesowego radcy prawnego – 3.600 zł ustalone w oparciu o § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, t.j. Dz. U. z 2013.490 ze zm.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE