UZASADNIENIE

Powód Syndyk masy upadłości (...) Administracja sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej w W., w pozwie skierowanym przeciwko K. K., wniósł o uznanie za bezskuteczne w stosunku do powoda, w celu zaspokojenia wierzytelności zgłoszonych i uznanych w postępowaniu upadłościowym (...) Administracja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. w upadłości likwidacyjnej, następujących czynności prawnych:

a) umowy przelewu wierzytelności zawartej w dniu 15.05.2013r. w B. pomiędzy K. K. – cesjonariuszem, a (...) Administracja sp. z o.o. z siedzibą w W. – cedentem, na mocy którego (...) Administracja sp. z o.o. przelał na pozwanego wierzytelność w kwocie 96.428,84 zł, przysługującą cedentowi od (...) S.A. w W., regulując w ten sposób dług w stosunku do pozwanego w tej kwocie;

b) porozumienia zawartego w dniu 05 czerwca 2013r. w B. pomiędzy K. K., (...) Administracja sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz (...) S.A. z siedzibą w W., na mocy którego pozwany otrzymał od (...) S.A. kwotę 16.102,57 zł, (...) S.A. został zwolniony przez (...) Administracja sp. z o.o. z długu w zakresie w/w kwoty, a w związku z otrzymaniem w/w kwoty pozwany zwolnił (...) sp z o.o. z długu w tej kwocie;

c) porozumienia zawartego w dniu 24.05.2013r. w B. pomiędzy K. K., (...) Administracja sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz (...) sp. z o.o. w W., na mocy którego pozwany otrzymał od (...) sp. z o.o. kwotę 30.000 zł, a (...) sp. z o.o. został zwolniony przez (...) Administracja sp. z o.o. z długu w zakresie w/w kwoty, a w związku z otrzymaniem w/w kwoty pozwany zwolnił (...) Administracja sp. z o.o. z długu w tej kwocie;

d) porozumienia zawartego w dniu 06.06.2013r. w B. pomiędzy K. K., (...) Administracja sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz (...) sp. z o.o. w W., na mocy którego pozwany otrzymał od (...) sp. z o.o. kwotę 19.127,90 zł, a (...) sp. z o.o. został zwolniony przez (...) Administracja sp. z o.o. z długu w zakresie w/w kwoty;

e) porozumienia zawartego w dniu 07.06.2013r. w B. pomiędzy K. K., (...) Administracja sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz (...) sp. z o.o. w W., na mocy którego pozwany otrzymał od (...) sp. z o.o. kwotę 60.373,41 zł, a (...) sp. z o.o. został zwolniony przez (...) Administracja sp. z o.o. z długu w zakresie w/w kwoty, a w związku z otrzymaniem w/w kwoty pozwany zwolnił (...) Administracja sp. z o.o. z długu w tej kwocie.

Ponadto, wnosił o zawieszenie postępowania wywołanego niniejszym pozwem na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c. oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu (k.2-8).

Uzasadniając swoje stanowisko podkreślił, że pozwanego (cesjonariusz) łączyły z (...) Administracja sp. z o.o. w W. (cedent) umowa przelewu wierzytelności w kwocie 96.428,84 zł przysługującej cedentowi od (...) S.A., jak również szereg porozumień trójstronnych, mocą których pozwany otrzymywał określone kwoty pieniężne w zamian za zwolnienie (...) S.A., (...) Administracja sp. z o.o. oraz (...) sp. z o.o. z długów. W międzyczasie, (...) Administracja sp. z o.o. w W. złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości, składając jednocześnie spis wierzycieli. Sąd Rejonowy Sąd Gospodarczy w Białymstoku ogłosił upadłość w/w spółki obejmującą likwidację majątku dłużnika. Lista wierzycieli została uaktualniona przez powoda i na datę wywiedzenia powództwa łączna kwota wierzytelności wynosiła 10.731.551,66 zł. W okolicznościach niniejszej sprawy, pozwany jest wierzycielem upadłego ujętym na powyższej liście. W wyniku opisywanych treścią pozwu czynności, których uznania za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości (...) Administracja sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej w W. powód się domaga, pozwany uzyskał korzyść majątkową polegającą na spłacie części wierzytelności w łącznej kwocie 222.077,72 zł, która nastąpiła z pokrzywdzeniem innych wierzycieli, bowiem upadły wyprowadził ze swego majątku istotne składniki, przez co stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem w/w czynności.

Jako podstawę prawną swojego żądania wskazał art. 131 ustawy - prawo upadłościowe i naprawcze w zw. z art. 527 k.c., gdy wskutek czynności prawnych dokonanych przez upadłego z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, syndyk może żądać uznania tych czynności za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości, a przedstawiony stan faktyczny sprawy wyczerpuje dyspozycje powyższych regulacji poprzez zaspokojenie w części jednego z wierzycieli. (...) Administracja sp. z o.o. w W. miał świadomość pokrzywdzenia wierzycieli, albowiem nie regulował części swoich wymagalnych zobowiązań, co wynika ze spisu wierzycieli. Świadomość taką miał również pozwany, który zajmował się zarządzaniem spółką i w jej imieniu złożył wniosek o ogłoszenie upadłości.

Wniosek o zawieszenie postępowania argumentował faktem, iż przed Sądem Okręgowym w Warszawie XX Wydziałem Gospodarczym, sygn. akt XX GC 667/11, toczyło się postępowanie z powództwa zarządu (...) Administracja sp. z o.o. w W. o stwierdzenie, na podstawie art. 252 k.s.h., nieważności uchwał (...) Administracja sp. z o.o. w przedmiocie odwołania pozwanego z funkcji członka zarządu w/w spółki i powołania nowych członków. Prawomocne rozstrzygnięcie, w ocenie powoda, miało przesądzić, czy w dacie dokonania zaskarżonych niniejszym pozwem czynności prawnych, pozwany był członkiem zarządu upadłego.

W odpowiedzi na pozew, pozwany K. K. wnosił o oddalenie powództwa w całości, oddalenie wniosku o zawieszenie postępowania oraz zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych (k.41-43, 133-136).

Uzasadniając swoje stanowisko podniósł, że umowy i porozumienia nie zostały zawarte z osobą trzecią a z wierzycielem (pozwanym), czynności prawnych nie dokonano dla pokrzywdzenia wierzycieli, a dla zaspokojenia jednego z nich, bez straty dla pozostałych. Majątek spółki w postaci użytkowania wieczystego nieruchomości i własności budynków na niej posadowionych został oszacowany na kwotę 21.525.422 zł, co znacząco przewyższa wartość zgłoszonych wierzytelności. Ponadto, dłużnik nie stał się niewypłacalny ani nie stał się niewypłacalny w większym stopniu niż był przed dokonaniem czynności co do niewypłacalności. W świetle powyższego, nie można mówić o spełnieniu przesłanek do wystąpienia ze skargą paulińską co do zasady. Dodatkowo, pozwany zaakcentował, że przedmiotem skargi pauliańskiej nie może być czynność tylko z jednym z wierzycieli, zaś wskutek wykonania umów doszło do jednoczesnego wygaśnięcia zobowiązania Spółki (dłużnika) i zaspokojenia pozwanego (wierzyciela) w drodze spełnienia świadczenia tego samego rodzaju o wartości tożsamej do świadczenia pierwotnego (a więc kwot uiszczonych przez pozwanego celem zwolnienia z długu spółki). Wszystkie służyły zaspokojeniu pozwanego, który uprzednio pokrył zadłużenie Spółki, co zaś zostało wymuszone brakiem płatności na rzecz Spółki ze strony jej dłużników. Pozwany dokonał zatem płatności w imieniu i na rzecz Spółki z własnych środków, które miały być mu potem zwrócone ze środków pochodzących od dłużników Spółki, co zostało ustalone z jednym udziałowcem ( (...) S.A.). Cesja miała zatem charakter techniczny – sankcjonowała przekazanie środków, które i tak miały trafić od dłużników Spółki do pozwanego, bezpośrednio na jego rzecz.

W zakresie wniosku o zawieszenie podniósł, że sprawa zawisła przed Sądem Okręgowym w Warszawie nie ma wpływu na rozstrzygnięcie niniejszego postępowania, a powództwo podlega oddaleniu niezależnie od okoliczności będących przedmiotem jej rozpoznania.

Sąd Okręgowy, ustalił co następuje:

Pozwany K. K. pełnił funkcję Prezesa Zarządu w firmie (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.. W związku z rosnącym zadłużeniem Spółki spowodowanym brakiem płynności finansowej i niewywiązywaniu się jej dłużników z zobowiązań, pozwany dokonał płatności w imieniu i na rzecz Spółki z własnych środków, które następie miały mu zostać zwrócone.

W dniu 15.05.2013r. pozwany, jako cesjonariusz, zawarł ze Spółką, jako cedentem, umowę przelewu wierzytelności w kwocie 94.428,84 zł w celu rozliczenia zobowiązania cedenta wobec cesjonariusza, szczegółowo określonego w załączniku nr 1 od tej umowy i zwolnienia Cedenta z długu, jaki posiada z tego tytułu względem cesjonariusza (k.17-18).

W dniu 17.05.2013r. (...) Administracja sp. z o.o. w W. złożyła wniosek o ogłoszenie jej upadłości, jednocześnie składając spis wierzycieli, łączną wysokość wszystkich wierzytelności oraz wskazując wartość majątku. Postanowieniem z dnia 18.07.2013r. Sąd Rejonowy Sąd Gospodarczy w Białymstoku w sprawie VIII GU 18/13 ogłosił upadłość Spółki obejmującą likwidację majątku dłużnika; przedsiębiorstwu ustanowiono syndyka masy upadłości w osobie M. P.. Na podstawie zgody sędziego – komisarza z dnia 15.05.2015r. sprzedaż przedsiębiorstwa upadłego odbywa się po cenie nie niższej niż 14.844.968 zł.

W międzyczasie, doszło też do zawarcia szeregu trójstronnych porozumień z udziałem K. K., (...) Administracja sp. z o.o. oraz (...) sp. z o.o. w W., a dotyczących ich wzajemnych zobowiązań finansowych. I tak, porozumieniem z dnia 24.05.2013r., pozwany otrzymał od (...) sp. z o.o. kwotę 30.000 zł, zaś (...) sp. z o.o. została zwolniona przez (...) Administracja sp. z o.o. z długu w zakresie tej kwoty. Jednocześnie, pozwany zwolnił (...) Administracja sp. z o.o. z długu w tożsamej wysokości (k.20-21). Porozumieniem z dnia 06.06.2013r. pozwany otrzymał od (...) sp. z o.o. kwotę 19.172,90 zł, zaś (...) sp. z o.o. została zwolniona przez (...) Administracja sp. z o.o. z długu w zakresie tej kwoty (k.22). Treścią porozumienia z dnia 07.06.2013r., pozwany otrzymał od (...) sp. z o.o. kwotę 60.373,41 zł, zaś (...) sp. z o.o. została zwolniona przez (...) Administracja sp. z o.o. z długu w zakresie tej kwoty. Jednocześnie, pozwany zwolnił (...) Administracja sp. z o.o. z długu w tożsamej wysokości (23).

W dniu 05.06.2013r. w B. doszło do zawarcia porozumienia pomiędzy K. K., (...) Administracja sp. z o.o. z siedzibą w W. oraz (...) S.A. z siedzibą w W., na mocy którego pozwany otrzymał od (...) S.A. kwotę 16.102,57 zł, (...) S.A. został zwolniony przez (...) Administracja sp. z o.o. z długu w zakresie w/w kwoty, a w związku z otrzymaniem w/w kwoty pozwany zwolnił (...) Administracja sp. z o.o. z długu w tej kwocie (k.19).

Zgodnie ze sporządzonym w dniu 30.10.2013r. operatem szacunkowym dotyczącym określenia wartości rynkowej prawa użytkowania wieczystego gruntu o numerach geodezyjnych (...) oraz prawa własności budynków na nich posadowionych, położonej w B. przy ul. (...) a użytkowanych bądź należących do (...) Administracja sp. z o.o. w W., wartość rynkową ustalono na kwotę łączną 21.525.422 zł.

Postanowieniem z dnia 05.11.2015r. Sąd w niniejszej sprawie zawiesił postępowanie na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c.

Przed Sądem Okręgowym w Warszawie, XX Wydział Gospodarczy, pod sygn. XX GC 667/11, prowadzone było postępowanie z powództwa Zarządu (...) sp. z o.o. w W. przeciwko (...) Administracja sp. z o.o. w W. o stwierdzenie nieważności uchwały Nr 1 z dnia 18.08.2011r. Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Spółki (...) Sp. z o.o. w sprawie odwołania K. K. z funkcji Członka Zarządu oraz uchwały Nr 2 z dnia 18.08.2011r. w sprawie powołania M. P. na Członka Zarządu Spółki. Jak wynika z akt sprawy, jedynym udziałowcem Spółki pod firmą (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. jest (...) Spółka Akcyjna w W., której wspólnikiem jest m.in. pozwany. Postanowieniem z dnia 11.02.2013r. postępowanie zostało zawieszone, na podstawie art. 177 § 1 pkt 1 k.p.c., do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie XX GC 647/11 w przedmiocie uchylenia uchwał nr 1, 2 i 3 Rady Nadzorczej (...) S.A. z dnia 18.08.2011r. dotyczących odwołania dotychczasowego zarządu i powołania go w nowym składzie, a które bezpośrednio dotyczy sprawy XX GC 667/11, albowiem przesądzi o prawidłowej reprezentacji (...) S.A. na nadzwyczajnym zgromadzeniu wspólników w dniu 18.08.2011r. i reprezentacji jedynego wspólnika. Następnie, postępowanie w sprawie XX GC 667/11 postanowieniem z dnia 11.02.2013r. zostało zawieszone do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie XX GC 1239/13 Sądu Okręgowego w Warszawie, które postanowieniem z dnia 26.02.2016r. zostało umorzone z uwagi na cofnięcie pozwu przez powoda S. K. wraz ze zrzeczeniem się roszczenia ze względu na utratę interesu w stwierdzeniu nieważności uchwał i braku zainteresowania merytorycznym rozstrzygnięciem sprawy (prawomocne w dniu 17.03.2016r.). Postanowieniem z dnia 03.06.2016r. w przedmiocie umorzenia, postępowanie w sprawie XX GC 667/11 zostało prawomocnie zakończone.

Przed Sądem Rejonowym w Białymstoku IX Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzone było postępowanie z wniosku Funduszu (...) sp. z o.o. w W. o wpis hipoteki umownej w kwocie 5.655.907,27 zł na nieruchomościach wchodzących z skład masy upadłości. Wniosek ten został prawomocnie oddalony.

W dniu 05.09.2016 r. Sąd podjął postępowanie w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo jako niezasadne nie mogło zostać uwzględnione.

Okolicznością bezsporną w sprawie pozostawał fakt, iż pozwany jest aktualnie wierzycielem upadłego, ujętym na liście wierzytelności.

Należy podkreślić, iż przepis art. 131 ustawy prawo upadłościowe i naprawcze, na który słusznie powoływał się powód, statuuje zasadę subsydiarnego stosowania przepisów art. 527-534 k.c. o ochronie wierzyciela w przypadku niewypłacalności dłużnika. Przepisy te mają zastosowanie w zakresie nieregulowanym w dziale III Prawa upadłościowego i naprawczego. Należy je stosować wprost, a odmienności wynikają jedynie z art. 132-134. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 3 października 2007 r. (IV CSK 184/2007, LexisNexis nr (...), OSNC 2008, nr 12, poz. 142), który to pogląd Sąd w niniejszej sprawie w pełni aprobuje, przyjął, że zasada subsydiarnego stosowania wskazanych tutaj przepisów Kodeksu cywilnego nie oznacza relacji lex specialis - lex generalis, lecz wskazuje na komplementarność obu uregulowań. Artykuły 127-134 prawa upadłościowego i naprawczego regulują w sposób kompleksowy konsekwencje bezskuteczności czynności upadłego, co nie wyklucza w razie niewypłacalności dłużnika stosowania art. 531 § 2 k.c., gdy w interesie wierzycieli upadłego leży skorzystanie z przewidzianego w tym przepisie uprawnienia. Można zatem poczynić wniosek, że przepisy Kodeksu cywilnego regulujące zagadnienie dotyczące skargi pauliańską dają możliwość zaskarżenia przez syndyka, zarządcę lub nadzorcę sądowego czynności prawnej upadłego z pokrzywdzeniem wierzycieli, które nie są z mocy prawa bezskuteczne na podstawie art. 127-128, tudzież które nie mogą być uznane za bezskuteczne na mocy konstytutywnego orzeczenia sędziego - komisarza wydanego na podstawie art. 129-130.

Powództwo o ustalenie bezskuteczności umowy w stosunku do wierzyciela tzw. skarga pauliańska uregulowana została treścią art. 527 – 534 k.c. Przepisy te stanowią zasadniczy środek służący ochronie wierzyciela przed następstwami złej sytuacji majątkowej dłużnika. Zgodnie z art. 527 § 1 k.c., gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Na podstawie cytowanego przepisu można wyróżnić następujące przesłanki warunkujące możliwość skorzystania z ochrony pauliańskiej:

1) istnienie godnego ochrony interesu wierzyciela w postaci wierzytelności;

2) dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z osobą trzecią;

3) pokrzywdzenie wierzyciela wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika;

4) dokonanie przez dłużnika czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela;

5) uzyskanie wskutek tej czynności korzyści majątkowej przez osobę trzecią;

6) działanie osoby trzeciej w złej wierze.

Podkreślenia wymaga, że wszystkie wymienione powyżej przesłanki muszą wystąpić kumulatywnie, a ciężar ich udowodnienia – zgodnie z regułą dowodową wyrażoną w art. 6 k.c. obciąża wierzyciela, który jest uprawniony do zaskarżenia czynności prawnej dłużnika.

Skorzystanie ze skargi pauliańskiej wymaga przede wszystkim wykazania istnienia wierzytelności podlegającej ochronie. Nadmienić również należy, że wierzytelność ta musi istnieć w dacie zawierania umów, których stwierdzenia bezskuteczności strona powodowa się domaga. W tej części materiał dowodowy nie pozostawiał wątpliwości, a co bezpośrednio wynika z przedłożonych dokumentów, ale także z dołączonych akt postępowania upadłościowego i naprawczego Sądu Rejonowego w Białymstoku. Dłużnik (pozwany) istotnie dokonywał czynności prawnych z udziałem (...) Administracja sp. z o.o., jak również innymi podmiotami wymienionymi treścią trójstronnych porozumień. W niniejszej sprawie należy również przyjąć, że pozwany osiągnął korzyść majątkową, albowiem w wyniku transakcji w skład jego majątku weszły szczegółowo opisane już wyżej składniki.

Nie mniej jednak, w ocenie Sądu w niniejszej sprawie powód nie wykazał, aby ta przesłanka „pokrzywdzenia wierzyciela wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika” została spełniona. O tym kiedy czynność prawna dokonana jest z pokrzywdzeniem wierzycieli stanowi art. 527 § 2 k.c. zgodnie, z którym czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

Przedmiotem skargi pauliańskiej, zgodnie z treścią regulacji art. 527 § 1 i 2 k.c. może być tylko taka czynność, która przede wszystkim powoduje lub pogłębia stan niewypłacalności dłużnika. Powszechnie zaś przyjmuje się, że niewypłacalność dłużnika oznacza taki stan jego majątku, w którym egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej przeciwko temu dłużnikowi (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 09.09.2016r., I ACa 378/16, LEX nr 2121840). Sąd w pełni podziela i przyjmuje za własny ugruntowany w doktrynie pogląd, wyrażony m.in. treścią orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 31.01.2007r., II CSK 384/06 (LEX nr 253405), zgodnie z którym: „wierzyciel może żądać uznania bezskuteczną wobec siebie tylko takiej czynności, która została dokonana z jego pokrzywdzeniem. O pokrzywdzeniu wierzyciela może być mowa tylko wtedy, gdy dłużnik w skutek dokonania czynności stanie się niewypłacalny przynajmniej w większym stopniu niż był przed jej dokonaniem. Nie można uznać, że dłużnik stał się niewypłacalny w większym stopniu, jeżeli niezależnie od tego czy dokonał określonej czynności rozporządzającej składnikiem należącym do jego majątku, czy też nie, wierzyciel i tak nie może uzyskać zaspokojenia swojej wierzytelności. W takiej sytuacji pomiędzy czynnością, której uznania za bezskuteczną wobec siebie żąda wierzyciel, a niewypłacalnością dłużnika brak bowiem szczególnego związku, o którym mowa w art. 527 § 2 k.c. Bez stwierdzenia zaś istnienia takiego związku brak podstaw do uwzględnienia powództwa o uznanie dokonanej czynności za bezskuteczną”. Z okoliczności niniejszej sprawy wynika, że niezależnie od dokonania kwestionowanych czynności, o których ochronę zabiegał powód, wierzyciele (...) Administracja sp. z o.o. w W. uzyskaliby zaspokojenie swoich należności, nie istnieje więc związek przyczynowy pomiędzy tą czynnością a pokrzywdzeniem wierzycieli, co skutkuje koniecznością oddalenia skargi pauliańskiej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 06.05.2016r., I CSK 346/15, LEX nr 2054084). Dla prawidłowego więc rozstrzygnięcia sprawy zasadnicze znaczenie miało ustalenie wysokości wierzytelności według stanu z daty wyrokowania oraz zestawienie ich z kwotą masy upadłości, którą dysponował syndyk po dokonaniu sprzedaży przedsiębiorstwa Spółki. Sąd podzielił w pełni twierdzenia strony powodowej, że przedsiębiorstwo upadłego zostało ostatecznie zbyte w miesiącu czerwcu 2016r. za kwotę 14.983.000 zł, co pozostawało bezsporne pomiędzy stronami. Aktualnie, na datę 16.11.2016r. masa upadłości dysponowała kwotą 14.640.901,27 zł, nie został jeszcze sporządzony plan podziału środków, za wyjątkiem oddzielnego ostatecznego planu podziału sumy uzyskanej ze sprzedaży (...).8 (...) o nr rej. (...), obciążonego zastawem skarbowym, w którym przyznano wierzycielowi kwotę 2.485,50 zł. Zgodnie z twierdzeniami powoda, na zaspokojenie ze środków masy upadłości wierzytelności uznanych na liście wierzytelności potrzebna jest kwota 12.003.554,57 zł. Ponadto podał, że przed Sądem Rejonowym w Białymstoku IX Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzone było postępowanie z wniosku Funduszu (...) sp. z o.o. w W. o wpis hipoteki umownej w kwocie 5.655.907,27 zł na nieruchomościach wchodzących z skład masy upadłości. Prawomocny wpis tej hipoteki skutkowałby koniecznością ujęcia na liście wierzytelności dodatkowej kwoty w tej wysokości, przy czym taka sytuacja nie zachodzi wobec prawomocnego oddalenia wniosku. Ewentualna zapowiedź skargi kasacyjnej od tego orzeczenia nie rzutuje na rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie, a więc nie zwiększa kwoty wierzytelności, albowiem – wyłącznie na marginesie - Sąd pragnie zaznaczyć, że wywiedzenie nadzwyczajnego środka zaskarżenia od orzeczenia zapadłego przed Sądem II instancji w sprawie, co do zasady nie wstrzymuje jego wykonalności i nie rzutuje na stwierdzenie prawomocności. Celem ustalenia wartości masy upadłości, ilości wierzycieli i łącznej wysokości przysługujących im wierzytelności Sąd dopuścił dowód z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy Sądu Rejonowego w Białymstoku VIII Wydziału Gospodarczego, sygn. VIII GU 18/13 oraz VIII GUp 12/13, których analiza – z uwzględnieniem twierdzeń powoda co do wysokości kwoty, którą dysponowała masa upadłości na datę zamknięcia przewodu sądowego - nie pozostawiła wątpliwości, iż możliwym jest zaspokojenie wszystkich wierzycieli.

Ustalony w sprawie stan faktyczny wskazuje, że nie tylko w momencie zaskarżenia spornych czynności, ale przede wszystkim na datę wyrokowania, przedmioty transakcji stanowiły wyłącznie ułamek procentowy kwoty uzyskanej ze sprzedaży przedsiębiorstwa i nie rzutują w najmniejszym stopniu na zdolność do uregulowania wierzytelności obciążających Spółkę. Powód w toku postępowania nie wykazał, aby jego dłużnik wskutek dokonania czynności w postaci zawarcia umowy oraz trójstronnych porozumień stał się niewypłacalny całkowicie lub chociażby stopniu wyższym niż przed jej dokonaniem, na co wskazywały przedłożone przez samego powoda wyliczenia, które nie tylko nie zostały zakwestionowane przez pozwanego, ale pozostawały zbieżne z obliczeniami dokonanymi przez Sąd rozpoznający niniejszą sprawę. Jeżeli bowiem wysokość wierzytelności opiewa na łączną kwotę 10.731.551,66 zł, nawet przy przyjęciu (w ślad za powodem), że na zaspokojenie ze środków masy upadłości wierzytelności uznanych na liście wierzytelności potrzebna jest kwota wyższa, tj. 12.003.554,57 zł, przy czym różnica wynika z odsetek od wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo, a przy tym masa upadłości dysponuje kwotą 14.640.901,27 zł, wysokość dochodzona niniejszym pozwem bezsprzecznie mieści się w matematycznej różnicy wyżej wymienionych wartości i w żaden sposób nie rzutuje na wypłacalność bądź niewypłacalność spółki. Stan masy przewyższa wysokość wierzytelności, które miałyby zostać zaspokojone.

Powyższe bezsprzecznie wskazuje, że w niniejszej sprawie nie została spełniona jedna z przesłanek w postaci pokrzywdzenia wierzyciela wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika, co uniemożliwia uwzględnienie skargi. Wykazanie tej okoliczności obciążało niewątpliwie stronę powodową. W efekcie, jeżeli materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie daje podstawy do dokonania odpowiednich ustaleń faktycznych w myśl twierdzeń jednej ze stron, Sąd musi wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów. Należy to rozumieć w ten sposób, że strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swych twierdzeń ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodu, co do tych okoliczności na niej spoczywał ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 stycznia 2012 r. w sprawie I ACa 1320/11 ). Powód nie wykazał zaś, by z kwoty 14.640.901,27 zł (na dzień orzekania) nie było możliwe zaspokojenie wszystkich wierzycieli, nawet przy uznaniu jego stanowiska za uzasadnione, że na zaspokojenie ze środków masy upadłości wierzytelności uznanych na liście wierzytelności potrzebna jest kwota wyższa, tj. 12.003.554,57 zł, choć różnica w stosunku do sumy z listy wierzytelności nie została niczym wykazana (kwota 10.731.551,66 zł).

Wyłącznie na marginesie Sąd pragnie podkreślić, iż w jego ocenie powód nie zdołał wykazać również zaistnienia przesłanek dokonania przez dłużnika czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela oraz działania osoby trzeciej w złej wierze. Podkreślenia wymaga, że samo twierdzenie strony z pisma procesowego nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności (art. 227 k.p.c.) powinno być udowodnione przez stronę je zgłaszającą (wyrok SN z dnia 22.11.2001 r., sygn. I PKN 660/00, publ. Wokanda 2002/7-8/44). Zwłaszcza, że w piśmie z dnia 27.09.2016r., pozwany przedłożył szereg załączników na okoliczność ciężkiej sytuacji materialnej Spółki, regulowania jej zadłużeń i zaległości z własnych zasobów pieniężnych ( odpis KRS spółki (k.9-16), umowa przelewu wierzytelności (k.17-18v.), porozumienia (k.19-23v.), odpis aktu notarialnego (k.24-27), zestawienie zobowiązań uregulowanych przez pozwanego w imieniu spółki (k.46), operat szacunkowy (k.47-56), akta sprawy XX GC 667/11 Sąd Okręgowego w Warszawie (k. 64-71), postanowienie z dnia 05.11.2015r. (k.90-91), zawiadomienie (k.99), pisma Sądu Okręgowego w Warszawie (k.105, 109) wraz z postanowieniami (k.114-117; 122), postanowienie o podjęciu postępowania (k.125); dokumentacja pozwanego (k.137-215), zawiadomienie z KW (k.230-232).

Sąd oddalił przy tym wnioski dowodowe strony powodowej w przedmiocie przesłuchania świadka W. B. oraz przesłuchanie stron, jak również wnioski strony pozwanej w przedmiocie przesłuchania w charakterze świadków S. K., W. B. oraz J. B., a także dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron i z opinii biegłego – jako zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy. W ocenie Sądu, przedłożone w sprawie przez strony dokumenty, w tym dokumenty znajdujące się w aktach dołączonych spraw, umożliwiają poczynienie ustaleń odpowiadających ustalonemu stanowi faktycznemu i wydanie rozstrzygnięcia odpowiadającemu prawu. Sąd nie dostrzegł również potrzeby zasięgania wiedzy specjalistycznej, albowiem zgromadzony w sprawie materiał dowodowy umożliwiał poczynienie własnych wyliczeń, bez konieczności posiłkowania się dowodem z opinii biegłego.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z zawartą w nim zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Sąd uwzględnił treść art. 132 ust. 1 i 2 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, zgodnie z którym syndyk uprawniony był do wytoczenia powództwa w niniejszej sprawie i nie ponosi opłat sądowych, co nie rozciąga się jednak na koszty zastępstwa procesowego strony reprezentowanej w postępowaniu przez profesjonalnego pełnomocnika, obciążając powoda kwotą 7.217 zł ustaloną w oparciu o § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE