UZASADNIENIE

Wyrokiem z 29 kwietnia 2016r. Sąd Rejonowy w Oławie oddalił powództwa R. G. i B. G. skierowane przeciwko Sp. z o.o. (...) w S. o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku tegoż Sądu z dnia 26 października 2011r. wydanego w sprawie I C 123/11, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem z dnia 10 kwietnia 2013r. w sprawie I Co 735/13 oraz o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki 4455,27 zł., a na rzecz powoda- 23424,07 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu; nadto Sąd Rejonowy nie obciążył powodów kosztami procesu na rzecz strony pozwanej.

U podstaw rozstrzygnięcia Sądu I instancji legło ustalenie, iż w dniu 30 listopada 2009r. powód jako pożyczkobiorca zawarł ze (...) w G. umowę pożyczki w kwocie 40000 zł. na okres do 25 listopada 2014r. w celu spłaty innych zobowiązań pożyczkobiorcy zaciągniętych w bankach. Powódka była poręczycielem tego zobowiązania. W punkcie 29 umowy strony postanowiły, że pożyczkobiorca wyraża zgodę na dokonanie przez (...) przelewu wierzytelności w przypadku przeterminowania całości lub części należności z tytułu udzielonej pożyczki na rzecz Sp. z o.o. (...) w S. i przekazanie jego danych osobowych temu podmiotowi celem prowadzenia działań windykacyjnych. Powodowie zaprzestali spłaty zobowiązań wynikających z umowy pożyczki w związku z czym (...)w G. wystąpiła z pozwem o zapłatę i wyrokiem z 26 października 2011r. wydanym w sprawie I C 123/11 Sąd Rejonowy w Oławie zasądził solidarnie od powodów na rzecz (...) kwotę 36942,14 zł z umownymi odsetkami i kosztami procesu.

W dniu 26 marca 2012r. (...) w G. jako zbywca zawarła z (...) w Luksemburgu jako nabywcą umowę przelewu wierzytelności wynikającej z umowy pożyczki udzielonej powodowi. W tym samym dniu (...) w Luksemburgu jako zbywca zawarł ze stroną pozwaną umowę przelewu wierzytelności wynikającej z pożyczki udzielonej powodowi. Powód poinformowany został o przelewie wierzytelności na rzecz strony pozwanej.

Postanowieniem z dnia 10 kwietnia 2013r. Sąd Rejonowy w Oławie nadał wyrokowi tego Sądu z dnia 26 października 2011r., wydanemu w sprawie I C 123/11, zaopatrzonemu w klauzulę wykonalności w dniu 14 lutego 2012r., klauzulę wykonalności przeciwko powodom jako dłużnikom na rzecz Sp. z o.o. (...) w S. jako wierzyciela, na którego przeszły uprawnienia (...) w G..

Na podstawie tego tytułu wykonawczego na wniosek strony pozwanej wszczęte zostało postępowanie egzekucyjne przeciwko powodom.

Powodowie nie wnieśli zażalenia na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności.

Nadto ustalił Sąd Rejonowy, iż powodowie są emerytami, utrzymują się ze świadczeń z ZUS; powód podejmuje dodatkowe zatrudnienie. Oboje są osobami schorowanymi i toczą się przeciwko nim jako dłużnikom sądowe postępowania egzekucyjne.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd I instancji doszedł do przekonania, iż powództwa nie zasługują na uwzględnienie.

Rozważając procesową podstawę żądania pozbawienia wykonalności oznaczonego tytułu wykonawczego, który stanowił pochodzący od sądu tytuł egzekucyjny, zaopatrzony w klauzulę wykonalności na rzecz strony pozwanej jako następcy prawnemu pierwotnego wierzyciela, Sąd Rejonowy wskazał na przepis art. 840§1 pkt. 1 k.p.c. Skoro powodowie, kwestionując przejście uprawnienia wierzyciela mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście, upatrywali przesłanek pozbawienia wykonalności oznaczonego tytułu wykonawczego w nieskuteczności przelewu wierzytelności pomiędzy (...) a (...) w Luksemburgu z uwagi na brak zgody powoda jako dłużnika, a w konsekwencji w braku skuteczności zbycia przez będącą cesjonariuszem wskazaną Spółkę wierzytelności na rzecz strony pozwanej, objął Sąd I instancji badaniem wskazaną skuteczność pierwszej umowy przelewu. W tej mierze przywołał Sąd Rejonowy zapis art. 509§ 1 k.c., zgodnie z którym ograniczenie zbywalności wierzytelności stanowi wyjątek od zasady dopuszczalności rozporządzania wierzytelnościami, a zatem- jako wyjątek od zasady- ściśle interpretowane winno być postanowienie umowne wyłączające bądź ograniczające dopuszczalność przeniesienia wierzytelności, tj. zapis punktu 29 umowy pożyczki refinansowej.

W ocenie Sądu Rejonowego nieuzasadnione było stanowisko powodów, iż strony umowy pożyczki wyłączyły możliwość dokonania cesji wierzytelności wynikającej z tej umowy na inny niż strona pozwana podmiot. Zapis o zgodzie dłużnika na przelanie wierzytelności na stronę pozwaną nie mógł być wystarczającą podstawą do nadania wskazanemu postanowieniu umownemu treści, która zeń nie wynikała; wyrażenie takiej zgody nie oznaczało więc, że strony wyłączyły możliwość dokonania cesji na rzecz innego niż wskazany w umowie z nazwy podmiot.

Sąd Rejonowy nie dał w tej materii wiary twierdzeniom powoda, że zawierając umowę pożyczki z pierwotnym wierzycielem świadomie doprowadził do zamieszczenia w treści umowy zapisu punktu 29, aby- jako zwolennik polskiej spółdzielczości – nie dopuścić do powstania po swojej stronie zobowiązania na rzecz podmiotu, który ma siedzibę i płaci podatki za granicą. Zwrócił w tej części uwagę na adhezyjny charakter umowy pożyczki ukształtowanej w zasadniczej części przez pierwotnego wierzyciela i refinansowy jej rodzaj bowiem służyła ona powodowi na pozyskanie środków celem spłaty uprzednich zobowiązań kredytowych wobec banków, których akcjonariuszami były podmioty zagraniczne.

W konsekwencji uznał Sąd Rejonowy, iż pomiędzy powodem, a pierwotnym wierzycielem nie doszło do zawarcia umowy pactum de non cedendo, która wyłączałaby możliwość cesji wierzytelności przez pierwotnego wierzyciela na inny niż strona pozwana podmiot, co czyniło niezasadnym zarzut powodów, że nie doszło do skutecznego przeniesienia wierzytelności przysługującej pierwotnemu wierzycielowi na rzecz (...) w Luksemburgu, a w dalszej kolejności do przeniesienia wierzytelności na rzecz strony pozwanej. Skutkiem takiej oceny była według Sądu I instancji bezzasadność żądania od strony pozwanej zwrotu świadczenia wyegzekwowanego od powodów w ramach sądowego postępowania egzekucyjnego.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 102 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku w zakresie jego punktu I oddalającego powództwo wywiedli powodowie, zarzucając naruszenie przez Sąd Rejonowy przepisów prawa materialnego, tj. art. 65§2, art. 385§2, art. 385(3) pkt. 5 oraz art. 509§1 k.c., mające wyraz w niezastosowaniu tych przepisów do wykładni pkt. 29 umowy pożyczki refinansowej mimo, że wykładnia językowa wskazanej umowy wymagała uzupełnienia wykładnią celowościową, a nadto, że umowa zawarta została na podstawie wzorca, a powód miał w niej status konsumenta; bezpodstawne przyjęcie, iż zgoda powoda na dokonanie cesji wierzytelności nie była wymagana, co ograniczało możliwość dokonania takiej cesji. Apelujący zarzucili także naruszenie przez Sąd I instancji przepisów prawa procesowego, a to: art. 840§ 1 pkt. 1 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie mimo, iż okoliczności sprawy wskazywały na nieskuteczność przeniesienia wierzytelności przysługującej (...) na rzecz (...) w Luksemburgu, a w konsekwencji nieskuteczność kolejnego przelewu wierzytelności przez ten podmiot na rzecz strony pozwanej; art. 244§1, art. 233§1 i art. 328§2 k.p.c. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, w tym pominięcie przy ustaleniach stanu faktycznego okoliczności istotnej dla rozstrzygnięcia w postaci prawomocnej decyzji (...) z 25 marca 2015r. kwestionującej legalność przekazania danych osobowych powodów w wyniku cesji wierzytelności dokonanej przez (...) na rzecz (...) w Luksemburgu.

Formułując powyższe zarzuty, powodowie domagali się zmiany zaskarżonego wyroku w jego punkcie I poprzez zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów wyegzekwowanej od nich kwoty 67533,40 zł.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej oddalenie i zasądzenie na jej rzecz od powodów solidarnie kosztów postępowania apelacyjnego, zarzucając wygaśnięcie wykonalności kwestionowanego tytułu wykonawczego w wyniku wyegzekwowania objętego nim świadczenia, a zatem utratę przez powodów prawa wytoczenia powództwa o pozbawienie wykonalności wskazanego tytułu. Po dokonaniu przez powodów zmiany wniosku apelacji w wyniku przekształcenia żądania pozwu strona pozwana wskazała na brak sprecyzowania tego żądania w sposób czyniący zadość wymogom z art. 187 k.p.c., a nadto na bezzasadność twierdzeń o nieskuteczności kolejnych przelewów wierzytelności wynikającej z umowy pożyczki refinansowej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja jako bezzasadna podlegała oddaleniu.

W pierwszej kolejności odnieść należało się do próby dokonania przez powodów na etapie postępowania apelacyjnego przekształcenia żądania pozwu poprzez odmienne ukształtowanie żądania w drodze zmodyfikowania wniosków apelacji. Ocena w tej materii winna być dokonana na gruncie przepisu art. 383 k.p.c., zgodnie z którym w świetle utrwalonego stanowiska judykatury ( tak Sąd Najwyższy w postanowieniach z dnia 7 czerwca 2013r., I CSK 64/12, z dnia 9 maja 2014r., I PZ 3/14, w wyrokach z dnia 29 czerwca 2006r., IV CSK 24/06 i z dnia 22 czerwca 2001r., I PZ 22/01, Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 22 stycznia 2016r., I ACa 617/15, Sąd Okręgowy w Gdańsku w wyroku z dnia 25 września 2012r., III Ca 291/12) w postępowaniu apelacyjnym nie można, oprócz wyjątków określonych w art. 383 zd. 2 k.p.c., rozszerzać żądania ani występować z nowymi roszczeniami. Niedopuszczalne rozszerzenie żądania pozwu w postępowaniu apelacyjnym nie wpływa na zakres przedmiotu sprawy bowiem określenie zakresu postępowania apelacyjnego, adekwatne do przedmiotu rozpoznania i przedmiotu orzeczenia pierwszoinstancyjnego, stanowi realizację zasad dyspozycyjności i zakazu orzekania ponad żądanie oraz dopuszczalności apelacji tylko od wyroku, a niedopuszczalności tego środka odwoławczego od braku rozstrzygnięcia w tym wyroku. Zatem Sąd II instancji ma obowiązek orzec meritii o przedmiocie postępowania, który uległ ustaleniu w toku postępowania I- instancyjnego. Skoro określona kwestia nie stanowiła przedmiotu jego orzekania, a strona zmienia żądanie w apelacji, Sąd odwoławczy zobowiązany będzie apelację oddalić, wskazując jedynie w uzasadnieniu wyroku motywy wynikające z art. 383 k.p.c.

W tej mierze wskazać należało, iż już formułując żądanie pozwu, powodowie działający przez profesjonalnego pełnomocnika, domagali się nie tylko pozbawienia wykonalności oznaczonego tytułu wykonawczego, ale również zapłaty określonych kwot. Już zatem w chwili wniesienia pozwu znana była powodom okoliczność częściowego wyegzekwowania od nich świadczenia wynikającego z kwestionowanego tytułu wykonawczego. Nadto na rozprawie przed Sądem I instancji bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku, w dniu 22 kwietnia 2016r., pełnomocnik powodów złożył zaświadczenie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Oławie Kazimierza Bobowskiego z 15 kwietnia 2016r., zgodnie z którym w sprawie Km 1983/12 wyegzekwowano od powodów kwotę łączną 54187,56 zł. Dysponując stosownym dowodem pełnomocnik powodów nie dokonała jednak modyfikacji żądania, oświadczając, iż nie zgłasza dalszych wniosków dowodowych i wywodząc jak dotychczas, tj. domagając się pozbawienia wykonalności oznaczonego tytułu wykonawczego i zapłaty w takim zakresie jak w pozwie. Analogiczne stanowisko powodowie wyrazili w apelacji z dnia 23 czerwca 2016r. mimo, że już 21 czerwca 2016r. organ egzekucyjny wydał postanowienie o zakończeniu postępowania egzekucyjnego i ustaleniu jego kosztów. W apelacji wartość przedmiotu zaskarżenia określona została na 44390 zł., a w piśmie z dnia 31 sierpnia 2016r. powodowie wskazali, iż domagają się zasądzenia na ich rzecz kwoty 67533,40 zł. Stwierdzić należało zatem, że powodowie rozszerzyli żądanie pozwu choć wartość przedmiotu zaskarżenia nie może co do zasady przewyższać wartości przedmiotu sporu. Przewidziana w art. 383 k.p.c. niedopuszczalność zmiany powództwa przed sądem II instancji obejmuje niedopuszczalność rozszerzenia żądania pozwu, czyli żądania czegoś więcej w granicach tego samego roszczenia, jak i zmiany powództwa w postaci wystąpienia z całkowicie nowymi roszczeniami. Biorąc pod uwagę, iż okoliczność częściowego wyegzekwowania roszczenia objętego kwestionowanym tytułem wykonawczym występowała i znana była powodom już na etapie formułowania pozwu, jak i przed zamknięciem rozprawy przed Sądem I instancji, dokonana w tym zakresie dopiero w apelacji zmiana żądania uznana musiała być za niedopuszczalną, co skutkowało jej oddaleniem. W tej mierze Sąd Okręgowy w całej rozciągłości podziela pogląd, iż powództwo przeciwegzekucyjne jako skierowane na pozbawienie lub ograniczenie wykonalności tytułu wykonawczego, może być realizowane jedynie pod warunkiem, że istnieje potencjalna możliwość wykonania tytułu wykonawczego. Prawo do wytoczenia powództwa opozycyjnego dłużnik traci zatem z chwilą wyegzekwowania świadczenia objętego tytułem wykonawczym w każdym przypadku, gdy do skonsumowania tytułu dojdzie przed wydaniem prawomocnego wyroku, za czym dodatkowo przemawia treść art. 316§ 1 k.p.c. ( tak też Sąd Najwyższy w wyrokach z dnia 20 stycznia 1978r., III CRN 310/77, z dnia 17 listopada 1988r., I CR 255/88, z dnia 14 maja 2010r., II CSK 592/09, z dnia 12 lutego 2015r., IV CSK 272/14). Zatem już na etapie wniesienia pozwu i zamknięcia rozprawy przed Sądem I instancji istniała przesłanka do oddalenia – co najmniej w części- powództwa o pozbawienie wykonalności wskazanego tytułu wykonawczego w postaci wygaśnięcia roszczenia powodów o pozbawienie wykonalności tego tytułu- w zakresie, w jakim świadczenie objęte tym tytułem zostało wyegzekwowane ( tak też Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 22 lipca 2009r., I ACa 482/09).

Nie mógł być zatem merytorycznie rozpoznany wniosek powodów zgłoszony w piśmie z 31 sierpnia 2016r. modyfikującym wniosek apelacji- o zasądzenie od strony pozwanej kwoty wyegzekwowanej od powodów na podstawie pierwotnie kwestionowanego tytułu wykonawczego określonej na datę zamknięcia rozprawy przed Sądem Rejonowym.

Żądanie w pozostałym zakresie- nie określone precyzyjnie kwotowo, jak też niesprecyzowane tak w odniesieniu do każdego z powodów, jak i co do podstawy materialnoprawnej- niezależnie od tego, iż nie odpowiadało wymogom z art. 187 k.p.c.- nie mogło również podlegać rozpoznaniu w postępowaniu apelacyjnym. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12 lutego 2015r. ( IV CSK 27214) przedmiot i cel powództwa przeciwegzekucyjnego oraz roszczenia o zwrot wyegzekwowanego świadczenia są różne. Przedmiotem sporu przy powództwie opozycyjnym jest wykonalność wyroku, w niniejszej sprawie w kontekście art. 840§ 1 pkt. 1 k.p.c.; w razie uwzględnienia tego powództwa nie może już być prowadzona egzekucja. Natomiast w postępowaniu o zwrot niesłusznie wyegzekwowanego świadczenia, a więc które nie było zaskarżalne, przedmiotem postępowania jest określona kwota, a nie pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego. W tym postępowaniu wykonalność tytułu ma prejudycjalne znaczenie jedynie w tym sensie, że wyegzekwowanie części świadczenia ( w istocie pozostałej jeszcze części) po zamknięciu rozprawy przed Sądem I instancji stanowiłoby nową okoliczność uzasadniającą zmianę żądania- zamiast pierwotnego przedmiotu sporu, jego wartości lub innego przedmiotu, ale jedynie w zakresie, w jakim dana należność opisana w tytule wyegzekwowana została po zamknięciu rozprawy przed Sądem I instancji. Jedynie zatem w odniesieniu do takiej należności- nie określonej kwotowo w piśmie powodów z 31 sierpnia 2016r.- zachodziłaby przesłanka z art. 383 k.p.c. do zmodyfikowania żądania pozwu i w konsekwencji wniosku apelacji.

W tej mierze, niezależnie od tego, iż brak precyzyjnie wskazanego żądania na rzecz każdego z powodów stanowił dla Sądu Odwoławczego przeszkodę do merytorycznego rozpoznania wskazanego żądania, zwłaszcza zważywszy na reprezentację powodów przez profesjonalnego pełnomocnika również w postępowaniu apelacyjnym, Sąd Okręgowy wskazuje, iż podziela stanowisko Sądu Rejonowego w kwestii skuteczności przeniesienia wierzytelności opisanej w tytule, najpierw przez pierwotnego wierzyciela (...) w G. na (...)w Luksemburgu, a następnie przez ten podmiot na rzecz Sp. z o.o. (...) w S., a zatem ocenę skutku zapisu punktu 29 umowy pożyczki refinansowej zawartej przez powoda ze (...), a poręczonej przez powódkę.

Rozważania w tej mierze rozpocząć należało od przywołania przepisu art. 57 k.c., który w § 1 ustanawia zasadę przenoszalności praw zbywalnych, jako wyjątek ujmując w § 2 wyłączenie bądź ograniczenie uprawnienia do określonych rozporządzeń praw zbywalnych. Analogiczne rozwiązanie zawarł ustawodawca w art. 509§ 1 k.c., który jako zasadę przewiduje dopuszczalność przelewu wierzytelności bez zgody dłużnika, jako wyjątek zaś wprowadzenie do kontraktu stron, wiążącego jedynie strony tej umowy, zastrzeżenia wyłączającego lub ograniczającego prawo wierzyciela do przeniesienia służącej mu wierzytelności. Zmiana podmiotowa po stronie wierzyciela w odniesieniu do ściśle określonej wierzytelności pieniężnej nie może być uznana za szczególną właściwość zobowiązania w rozumieniu art. 509 k.c. nie powoduje bowiem przekształcenia stosunku zobowiązaniowego w takim stopniu, który mógłby uzasadniać zakaz przeniesienia wierzytelności; nie powoduje też po stronie dłużnika, nawet, gdy ma on przymiot konsumenta, obciążeń i trudności tego rodzaju, że z punktu widzenia jego interesów należałoby takiej czynności zakazać. Brak więc podstaw do uznania, że dokonanie przelewu naruszało interesy powodów jako konsumentów w sposób rażący skoro nie można uznać, aby w następstwie przelewu ich sytuacja prawna jako dłużników uległa rażącemu pogorszeniu tylko z tego powodu, że prawa wierzyciela zaczął wykonywać inny podmiot.

Także konstrukcja art. 514 k.c., dopuszczająca umowne wyłączenie lub ograniczenie dokonywania przelewu wierzytelności, jako rozwiązanie szczególne wobec zasady zbywalności praw wynikającej z brzmienia art. 57§ 1 k.c., wskazuje na konieczność ścisłej, nie wykraczającej poza treść zapisu umownego, interpretacji wskazanego zapisu, na co zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 5 kwietnia 2006r. ( I CSK 189/05). W konsekwencji za prawidłowe uznać należało stanowisko Sądu Rejonowego, zgodnie z którym zapisu punktu 29 umowy pożyczki nie można było interpretować rozszerzająco i w kontekście tych oświadczeń woli kontrahentów umowy dokonanej według reguł z art. 65§ 2 k.c., nadawać mu treść, która z owego postanowienia umownego nie wynikała. Według Sądu Okręgowego taki zapis umowny nie wykluczał uprawnienia pierwotnego wierzyciela (...) do dokonania przelewu oznaczonej wierzytelności wynikającej dla tego podmiotu z umowy pożyczki refinansowej, na rzecz innego podmiotu niż Sp. z o.o. (...) skoro nie zawierał zastrzeżenia „wyłącznie” lub „tylko”. Zatem zawarcie w umowie pożyczki tego rodzaju zapisu stanowiło jedynie przejaw zapobiegliwości pierwotnego wierzyciela, który stale współpracuje ze Spółką (...), a nie oznaczało przyjęcia przez tego wierzyciela zobowiązania do nieprzenoszenia wierzytelności wynikającej z umowy pożyczki na inny niż wskazana Spółka podmiot.

W końcu przy dokonywaniu interpretacji wskazanego postanowienia umownego należało mieć na uwadze przywołaną już uprzednio regułę, iż wszelkie ograniczenia przenoszalności praw zbywalnych winny służyć ochronie interesów dłużnika podczas, gdy w stanie faktycznym niniejszej sprawy trudno doszukać się okoliczności wskazujących na pogorszenie sytuacji dłużników poprzez zmianę podmiotu wykonującego uprawnienie wierzyciela. Wszelkie uciążliwości spowodowane dochodzeniem zarówno przez pierwotnego wierzyciela jak i kolejnych cedentów- cesjonariuszy muszą być traktowane jako konsekwencja zawarcia określonej umowy, z której wynikało zobowiązanie do spełnienia określonego w tytule i niekwestionowanego świadczenia oraz braku dobrowolnego spełnienia tego świadczenia w terminie.

Analogicznie jak Sąd I instancji ocenić należało więc argumentację przywołaną przez powoda co do motywów uczynienia w umowie pożyczki stosownego zapisu zwłaszcza biorąc pod uwagę, iż przymiot wierzyciela ostatecznie uzyskała Sp. z o.o. (...) wymieniona w punkcie 29 umowy pożyczki.

W konsekwencji podniesione w apelacji zarzuty naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów prawa procesowego w postaci art. 244§1, art. 233§1, art. 328§2 i art. 840§1 pkt. 1 k.p.c. uznać należało za bezzasadne, analogicznie oceniając zarzuty skarżących dotyczące naruszenia przepisów prawa materialnego w postaci art. 65§2 i art. 509§1 k.c.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia przez Sąd I instancji art. 385§2, art. 385(3) pkt. 5 k.c. oraz ponownie art. 509§1 k.c. poprzez pominięcie wskazanych norm przy wykładni punktu 29 umowy pożyczki, a zatem nieuwzględnienie, iż wskazana umowa miała charakter adhezyjny i zawarta została z konsumentem, a więc wszystkie wątpliwości wynikające z niejednoznacznych postanowień umowy winny być tłumaczone na korzyść powoda jako konsumenta, a nadto, że postanowienie umowne zezwalające kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i obowiązków bez gody tegoż konsumenta winno być uznane za , Sąd Okręgowy wskazuje, że obowiązujące przepisy art. 385(3) pkt. 5 w zw. z art. 385(1) k.c. nie ustanawiają zakazu zbywania wierzytelności bez zgody konsumenta. Zakres przedmiotowy art. 385(3) pkt. 5 k.c. jest szerszy od problematyki przelewu wierzytelności. Przepis ten mówi o łącznym przeniesieniu wierzytelności i przejęciu długu czyli o zmianie kontrahenta konsumenta. Trudno sądzić, że za pomocą jednego przepisu ustawodawca jednocześnie i potwierdził konieczność uzyskiwania zgody na przejęcie długu ( wymaganą przez art. 519 k.c.) i wprowadził wyjątek w stosunku do przepisów o cesji wierzytelności ( art. 509 k.c.). Nsuwa się zatem wniosek, że prawodawca miał inny cel- chodziło bowiem nie o ingerencję w przepisy o cesji lecz o zapobieżenie możliwości naruszenia interesów konsumenta przez pozbawienie go wpływu na to, kto ma być jego kontrahentem odpowiedzialnym za wykonanie zobowiązania ( tu udzielenie pożyczki). W konsekwencji, jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 września 2008r., V CSK 105/08), za błędny uznać należy pogląd, że art. 385(3) pkt. 5 k.c. może być uznany za ustawowy zakaz przelewu wierzytelności, a zatem przelew wierzytelności wynikającej z umowy konsumenckiej jest dopuszczalny. Jedynie wówczas, gdy postanowienie umowne zawiera stosowne zastrzeżenie, w razie wątpliwości interpretacyjnych, jego ocena winna być dokonywana z uwzględnieniem tej reguły interpretacyjnej. W niniejszej sprawie jednak tego rodzaju wątpliwości interpretacyjne co do zapisu punktu 29 umowy pożyczki nie zachodziły, a wykładnia wymienionego postanowienia umowy dokonana przez Sąd Rejonowy uznana została za w pełni logiczną i obiektywnie prawidłową.

W końcu w zakresie zawartego w apelacji zarzutu naruszenia przez Sąd I instancji powołanych norm prawa procesowego przez pominięcie okoliczności, iż decyzją (...) z 25 marca 2015r. zakwestionowana została legalność przekazania pierwszemu cesjonariuszowi danych osobowych powodów, wskazać należało- w ślad za stanowiskiem wyrażonym przez WSA w Warszawie w wyroku z dnia 31 marca 2006r. ( II SA/Wa 2395/04) i przez NSA w Warszawie w wyroku z dnia 30 marca 2006r. ( I OSK 628/05)- że czym innym jest zgoda, o której mowa w przepisach art. 509§1 k.c., art. 385(3) pkt. 5 k.c. i art. 385(1)§ 1 k.c., a czym innym zgoda na przetwarzanie danych osobowych w rozumieniu art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. o ochronie danych osobowych. Pojęcia te, z uwagi na umieszczenie ich w różnych przepisach i w różnych kontekstach, mają różne znaczenie i konsekwencje prawne. Niewłaściwe jest zatem przyjęcie założenia, że w każdym przypadku przelew wierzytelności bez zgody dłużnika- konsumenta jest niedopuszczalny ponieważ sprzeciwiałoby się to ustawie. Niezależnie więc, że dotyczące tych kwestii zapisy znalazły się w odrębnych postanowieniach umowy pożyczki i kwestię ostateczności przywołanej w apelacji decyzji (...) ( NSA w Warszawie uwzględnił skargę kasacyjną wniesioną od tej decyzji), rozłączny zakres konsekwencji prawnych zawartych w umowie pożyczki zastrzeżeń przemawiał za przyjęciem, iż wskazany dowód nie miał istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, nie dotyczył bowiem okoliczności faktycznych dla tego rozstrzygnięcia istotnych.

Biorąc pod uwagę powyższe względy, w tym zwłaszcza niedopuszczalność rozszerzenia i przekształcenia żądania pozwu na etapie postępowania apelacyjnego oraz prawidłowość dokonania przez Sąd Rejonowy subsumcji norm prawa materialnego i zastosowania przepisów procesowych, Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na zasadzie art. 98§1i art. 99 w zw. z art. 391§1 k.p.c. Wysokość kosztów zastępstwa prawnego strony pozwanej w postępowaniu apelacyjnym określono na podstawie §2 pkt. 5 i § 10 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. poz. 1804).

SSO Małgorzata Brulińska SSO Patrycja Gruszczyńska- Michurska SSR del. Marek Wójcik

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE