UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2.04.2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W., działając na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 i 2, art. 68 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1442 ze zm.) stwierdził, że E. K., jako pracownik z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) K. S., od dnia 15.12.2014 r. nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji pozwany organ rentowy wskazał, iż E. K. została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony. Miała ona zostać zatrudniona w pełnym wymiarze na stanowisku nauczycielki języka hiszpańskiego i angielskiego, za co otrzymywać miała miesięczne wynagrodzenie w kwocie 5.500 zł. Już od 9.02.2015 r. ubezpieczona przebywała na zwolnieniu lekarskim z powodu niezdolności do pracy spowodowanej ciążą. Organ rentowy podał, iż płatnik składek nie przedstawił dowodów poświadczających rzeczywiste świadczenie pracy przez ubezpieczoną. Ponadto, przed zatrudnieniem E. K. jak i po powstaniu u niej niezdolności do pracy nikt nie świadczył pracy na rzecz płatnika składek na stanowisku zajmowanym przez ubezpieczoną. Powyższe świadczy o nieistnieniu realnej, gospodarczej potrzeby zatrudnienia E. K.. Przed zawarciem przedmiotowej umowy, płatnik składek zatrudniał jedynie jednego pracownika i to w wymiarze ¼ etatu. Pracownik ten otrzymywał minimalne wynagrodzenie za pracę, tj. 420 zł. Z kolei uprzednio, od 5.03.2012 r. do 28.02.2013 r. E. K. była zgłoszona do ubezpieczeń społecznych z tytułu zawartej umowy zlecenie z (...) S. C. z siedzibą we W. od podstawy w kwocie 320 zł. W świetle powyższego ZUS uznał, że przedmiotowa umowa o pracę została zawarta wyłącznie w celu uzyskania tytułu do ubezpieczeń społecznych oraz stosunkowo wysokich świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa. Dlatego też umowa ta jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, co powoduje jej nieważność.

Od decyzji tej odwołanie złożyła ubezpieczona E. K.. Stwierdziła ona m. in., iż faktycznie świadczyła pracę na rzecz płatnika składek. Na bieżąco wykonywała ona pracę w siedzibie firmy i nie istniała potrzeba mailowego kontaktu z pracodawcą w celu zlecania tłumaczeń. Dowód powyższego stanowić mogą przetłumaczone przez ubezpieczoną dokumenty oraz zeznania świadków- kontrahentów. Za wykonaną pracę ubezpieczona otrzymywała wynagrodzenie. E. K. podała, iż jej celem było świadczenie pracy, zgodnie ze swoim wykształceniem i doświadczeniem zawodowym oraz uzyskiwanie za tę pracę godziwego wynagrodzenia. Ubezpieczona wskazała, że zawarcie umowy o pracę w celu objęcia ubezpieczeniami społecznymi i ewentualne korzystanie z przewidzianych nimi świadczeń, nie stanowi naruszenia prawa. Przed zatrudnieniem E. K. płatnik składek samodzielnie zajmował się tłumaczeniem dokumentów z języka angielskiego. W związku z poprawą możliwości finansowych, K. S. postanowiła zatrudnić osobę, która przejmie zadania związane z tłumaczeniem dokumentów. Ubezpieczona stwierdziła, iż chce jak najszybciej wrócić do pracy, zaś płatnik składek obawiał się zatrudnić innego pracownika. W jej ocenie, ustalone w przedmiotowej umowie wynagrodzenie nie jest wygórowane, ponieważ odpowiada wykształceniu i doświadczeniu zawodowemu ubezpieczonej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu tego pisma ZUS powtórzył argumentację przemawiającą za zasadnością oceny, iż zgłoszenie E. K. do ubezpieczeń społecznych podyktowane było wyłącznie uzyskaniem tytułu do ubezpieczeń oraz umożliwieniem uzyskania prawa do świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

K. S. prowadzi od 1.10.2012 r. jednoosobowo działalność gospodarczą w zakresie usług doradczych, w tym zajmuje się prowadzeniem projektów wdrożeniowych (informatycznych) oraz tłumaczeniem dokumentów na język angielski. Miejsce prowadzenia tej działalności znajduje się w P. (pow. (...)). K. S. z tytułu prowadzonej działalności uzyskała w roku 2013 dochód w kwocie 65.737,29 zł, w roku 2014 r. w kwocie 100.691,47 zł, zaś w roku 2015 w kwocie 89.289,49 zł.

E. K. zdobyła tytuł zawodowy magistra filozofii z przygotowaniem pedagogicznym. Posiada uprawnienia do nauczania filozofii oraz etyki. Ubezpieczona zna język angielski oraz hiszpański i w tym zakresie odbywała za granicą kursy i szkolenia. Poprzednio pracowała jako wolontariusz oraz była zatrudniona na podstawie umowy zlecenie przez szkołę językową we W.. W 2014 r. ubezpieczona mieszkała w Kolumbii, gdzie wyszła za mąż i zaszła w ciążę. Po tym, jak E. K. dowiedziała się, że jest w ciąży, podjęła decyzję o powrocie do Polski.

K. S. i E. K. znały się z czasów szkolnych. W dniu 15.12.2014 r. zawarły umowę o pracę, na mocy której ubezpieczona została zatrudniona w pełnym wymiarze na stanowisku nauczycielki języka hiszpańskiego i angielskiego. Angaż ten został zawarty na czas nieokreślony, a E. K. miała otrzymywać miesięczne wynagrodzenie w kwocie 5.500 zł. Jako miejsce wykonywania pracy wskazano siedzibę pracodawcy oraz miasto S..

W chwili zawierania powyższej umowy strony wiedziały, iż ubezpieczona jest w ciąży.

E. K. przeszła stosowne szkolenia z zakresu bhp oraz posiadała zaświadczenie lekarskie dopuszczające do pracy na umówionym stanowisku.

E. K. od poniedziałku do piątku stawiała się w biurze pracodawcy w P. i zajmowała się tłumaczeniem dokumentów. E. K. nie miała określonej normy dniowej. Powierzone jej dokumenty miała przetłumaczyć do końca lutego 2015 r. W tym czasie E. K. mieszkała u brata, w W.. Na weekendy powracała do S.. W styczniu 2015 r. płatnik składek przeprowadził jednorazowo szkolenie- kurs metodologiczny polegający na tworzeniu konspektów dla szkoły językowej (...) w S., której właścicielem jest B. W.. W szkole tej z reguły lektorzy zatrudniani są na okres jednego roku.

Raz w tygodniu ubezpieczona udzielała korepetycji na terenie S.. Powyższe odbywało się w domu ubezpieczonej i trwało ok. 120 minut.

Od 10.02.2015 r. ubezpieczona była niezdolna do pracy z powodu ciąży.

E. K. nie wróciła do pracy u płatnika składek. Od września 2016 r. jest zatrudniona w liceum ogólnokształcącym w S. jako nauczyciel języka hiszpańskiego i jednocześnie, od października 2016 r., pracuje na podstawie umowy zlecenie w szkole językowej w S..

W spornym okresie płatnik składek zatrudniał również Z. S., który otrzymywał wynagrodzenie miesięczne w kwocie 420 zł. Osoba ta nie była zatrudniona w pełnym wymiarze (wydruk z (...), kwestionariusz osobowy, dyplom ukończenia studiów, dyplomy ukończenia szkoleń językowych, umowa o pracę, faktura VAT z 30.01.2015 r. za przeprowadzenie szkolenia metodologicznego nauczyciela języka hiszpańskiego, listy obecności, listy płac, dokumentacja dot. szkoleń bhp, zaświadczenie lekarskie, zeznania i deklaracje podatkowe -akta ZUS, dokumentacja poświadczająca znajomość języka hiszpańskiego, świadectwa pracy- koperta k. 11 akt sprawy, zeznania podatkowe k. 83-87 akt sprawy oraz plik dokumentów dołączonych do akt sprawy, informacja o współpracy z (...) S. A. k. 129 akt sprawy, zeznania świadka B. W. k. 122v akt sprawy, częściowo zeznania ubezpieczonej oraz płatnika składek k. 76v-77v oraz k. 123-123v akt sprawy).

Odwołanie ubezpieczonej nie zasługuje na uwzględnienie.

Należy zauważyć, iż w ramach prowadzonej działalności płatnik składek zajmował się doradztwem w zakresie działalności gospodarczej oraz tłumaczeniem dokumentacji. Zatrudnienie ubezpieczonej jako nauczycielki nie odpowiadało natomiast, jak słusznie przyjął ZUS, charakterowi działalności płatnika składek.

W ocenie Sądu, nie można wykluczyć, iż E. K. wykonywała czynności zlecone przez płatnika składek polegające na tłumaczeniu dokumentów. Okoliczność taka wyłania się w zasadzie jedynie z zeznań ubezpieczonej oraz płatnika składek, gdyż, poza jednym wydrukiem e-mail, nie innych dowodów potwierdzających wykonywanie przez wymienioną powyższych czynności. Podkreślić należy, iż nie zostało udokumentowane, iż to właśnie E. K. przeprowadziła szkolenie dla szkoły językowej w S.. W aktach sprawy znajduje się bowiem jedynie faktura VAT, która została wystawiona na płatnika składek. Nawet gdyby przyjąć, zgodnie z zapewnieniami świadek B. W. jak i ubezpieczonej, iż szkolenie to przeprowadziła E. K., to stwierdzić należy, iż powyższe stanowiło działanie jednorazowe, polegające na uzgadnianiu konspektów dla szkoły językowej. Nie stanowi to zatem typowych obowiązków osoby zatrudnionej na stanowisku nauczyciela.

Sąd nie dał wiary tej części zeznań ubezpieczonej i płatnika składek, w której osoby te stwierdziły, iż K. S. wykonuje usługi w zakresie udzielania korepetycji. Powyższa okoliczność nie została bowiem poparta żadnymi innymi dowodami, chociażby stosownymi umowami lub zeznaniami osób korzystających z tego rodzaju usług. Samo zaś zgłoszenie do (...), iż przedsiębiorca w ramach działalności zajmuje się również udzielaniem korepetycji, nie jest wystarczające do przyjęcia, iż taka działalność jest wykonywana. Nie zasługują na wiarygodność również zeznania tych osób w zakresie, w którym twierdziły one, iż udzielanie przez E. K. korepetycji w S. stanowiło świadczenie pracy zleconej przez płatnika składek. Ubezpieczona była zobowiązana do wykonywania pracy od poniedziałku do piątku w P., oddalonym o ok. 100 km od S.. E. K., zgodnie z treścią jej zeznań, wracała na weekendy do S.. W tym czasie, w piątki, udzielała korepetycji. Powyższa okoliczność wynika jedynie z zeznań ubezpieczonej i nie jest poparta żadnym innym dowodem poświadczającym o istnieniu tychże korepetycji. Nawet jeśli przyznać tej relacji przymiot wiarygodności, to wątpliwości nadal budzi okoliczność, by to K. S. miała zlecać ubezpieczonej wykonanie tych korepetycji i by z tego faktu płatnik składek uzyskiwał dochód. W konsekwencji wątpliwym jest, by udzielanie korepetycji stanowiło obowiązek ubezpieczonej wynikający z przedmiotowej umowy o pracę.

Reasumując, stwierdzić należy, iż z treści umowy o pracę z dnia 15.12.2014 r. wyraźnie wynika, że ubezpieczona miała być zatrudniona na stanowisku nauczyciela języka hiszpańskiego i angielskiego. Ustalenia Sądu wskazują natomiast, iż zadaniem ubezpieczonej miało być tłumaczenie dokumentów. Jak zostało wcześniej wspomniane, Sąd nie podważa, iż ubezpieczona wykonywała czynności tłumacza. Są one jednak niezgodne z treścią umowy o pracę. Okoliczność udzielania przez ubezpieczoną korepetycji w S., nie oznacza, że wykonywała ona pracę nauczyciela w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 7.09.1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2016 r. poz. 1943) oraz ustawy z dnia 26.01.1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2016 r. poz. 1379).

Na marginesie stwierdzić należy, iż zatrudnienie w charakterze tłumacza nie wymaga wykonywania czynności w oparciu o umowy o pracę. Wręcz przeciwnie, charakterystyczną dla tego typu stosunków jest umowa o dzieło.

Wątpliwości Sądu budzi wysokość wynagrodzenia ustalonego przez strony umowy o pracę tj. w kwocie 5.500 zł miesięcznie jak i fakt, iż umowa ta została zawarta na czas nieokreślony. Pamiętać należy, iż w spornym okresie płatnik składek nie zatrudniał żadnej innej osoby w pełnym wymiarze. Jedyną osobą zgłoszoną przez niego do ubezpieczeń społecznych był Z. S., a jego wynagrodzenie oscylowało wokół kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Zdaniem Sądu nie można pomijać okoliczności, iż strony przedmiotowej umowy znały się od lat szkolnych, a w chwili zawarcia angażu miały świadomość, iż E. K. znajduje się w ciąży. Pamiętać również należy, iż wynagrodzenie określone dla ubezpieczonej było stosunkowo wysokie w porównaniu z kwotami dotychczasowych zarobków uzyskiwanych przez E. K. na terenie Polski (jak wskazał ZUS ubezpieczona zgłoszona była do ubezpieczeń społecznych z tytułu zawartej umowy zlecenie z (...) S. C. z siedzibą we W. od podstawy w kwocie 320 zł). Jednocześnie, płatnik składek nie zajmował się typową działalnością oświatową i w związku z tym nie istniało zapotrzebowanie na pracę ubezpieczonej na stanowisku nauczyciela języków obcych. Ubezpieczona nie powróciła do pracy u płatnika składek, a na jej miejsce nie został zatrudniony żaden inny pracownik. E. K. nie jest zainteresowana kontynuowaniem zatrudnienia wynikającego z przedmiotowego angażu, gdyż podjęła nową pracę w S.. Zestawiając powyższe okoliczności należy dojść do wniosku, iż zarówno ubezpieczona jak i płatnik składek zawierając umowę o pracę z dnia 15.12.2014 r. działały w celu uzyskania przez E. K. wysokich świadczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych.

Każda umowa o pracę jest zarazem umową cywilnoprawną, stąd też Sąd ma obowiązek badać jej ważność pod kątem zgodności celu, w którym została zawarta, z zasadami współżycia społecznego. Jak już zostało wskazane, Sąd uznał, iż w stanie faktycznym niniejszej sprawy wyłączną przyczyną zawarcia przez E. K. z K. S. była chęć uzyskania przez pierwszą z wymienionych wysokiego zasiłku chorobowego i macierzyńskiego. Takie działanie naruszało zasady równego traktowania wszystkich ubezpieczonych, zasadę solidaryzmu ubezpieczeń społecznych oraz zasadę ochrony interesów i niepokrzywdzenia innych ubezpieczonych. Objęcie E. K. obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi doprowadziłoby do uzyskania przez nią wysokich świadczeń z ubezpieczeń społecznych przy bardzo krótkim okresie opłacania przez nią składek oraz przy ukształtowaniu wynagrodzenia na poziomie 5.500 zł brutto. Niewątpliwie, powyższe odbyło by się kosztem innych ubezpieczonych. Zawarcie wyżej wymienionego angażu było zatem sprzeczne z zasadami współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 kc. Stosownie zaś z art. 58 § 2 kc, czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest nieważna. W konsekwencji, nie zaistniały przesłanki objęcia E. K. obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi.

W związku z tym E. K. nie podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownik w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

W tej sytuacji Sąd Okręgowy oddalił odwołanie na mocy art. 477¹⁴par. 1 kpc

Przewodniczący	SSO Jacek Witkowski
Protokolant	st. sekr. sądowy Małgorzata Wierzbicka

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE