Sygn. akt IX GC 5110/14
Pozwem z dnia 27. sierpnia 2014 r., zarejestrowanym pod sygn. akt IX GNc 9568/14, (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (dalej zwana także: (...)) wystąpiła przeciwko Przedsiębiorstwu (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. (dalej zwaną też: (...)) o zapłatę kwoty 11.010,23 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych.
Pozwem z dnia 27. sierpnia 2014 r., zarejestrowanym pod sygn. akt IX GNc 9228/14, (...) wystąpiła przeciwko (...) o zapłatę kwoty 11.010,23 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych.
Pozwem z dnia 27. sierpnia 2014 r. (...), zarejestrowanym pod sygn. akt IX GNc 9166/14, wystąpiła przeciwko (...) o zapłatę kwoty 12.255,26 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu według norm przepisanych.
W uzasadnieniach ww. pozwów powódka wskazała, iż dochodzone kwoty stanowią sumę, na jaką wypełnione zostały cztery weksle własne niezupełne, opatrzone klauzulą „bez protestu”, wystawione przez (...) na zabezpieczenie roszczeń (...), wynikających z łączących strony umów leasingu zawartych dnia 27. grudnia 2012 r. o numerach: (...)-1-3/LO, (...)-1-4/LO, (...)-1-5/LO oraz (...)-1-6/LO. Powódka wypełniła weksle na kwoty odpowiadające zaległym opłatom leasingowym, nieuregulowanym przez pozzwaną spółkę (pozew k. 2-4, akt o sygnaturze IX GNc 9228/14, pozew k. 2-4 akt o sygnaturze IX GNc 9568/14 i pozew k. 2-4 akt o sygnaturze IX GNc 9166/14).
Nakazami zapłaty wydanymi w postępowaniu nakazowym, w dniach: 12. i 22. września 2014 r. Sąd orzekł zgodnie z żądaniami pozwów (k. 26 akt o sygnaturze IX GNc 9228/14, k. 26 akt o sygnaturze IX GNc 9568/14 i k. 32 akt o sygnaturze IX GNc 9166/14 ).
Odpisy nakazów doręczono pozwanej odpowiednio w dniach: 22. września 2014 r. (k. 30 akt o sygnaturze IX GNc 9228/14), 1. października 2014 r. (k. 31 akt o sygnaturze IX GNc 9568/14) i 22. września 2014 r. (k. 36 akt o sygnaturze IX GNc 9166/14).
W dniu 6. października 2014 r. pozwana wniosła zarzuty od ww. nakazów zapłaty, żądając ich uchylenia w całości i oddalenia powództw w całości oraz zasądzenia na jej rzecz od powodowej spółki kosztów procesu. Uzasadniając swoje stanowisko w zarzutach o identcznej treści, złożonych we wszystkich trzech sprawach, pozwana powołała się na nieważność zobowiązań wekslowych. Strona pozwana podniosła, iż podpisy na wekslach złożyła osoba nieposiadająca umocowania do dokonania ww. czynności w imieniu pozwanej spółki. Dodała, że do podpisania weksla konieczne jest pełnomocnictwo określające rodzaj czynności, tj. pełnomocnictwo do zaciągania zobowiązań wekslowych, bądź też pełnomocnictwo szczególne, do podpisania określonego weksla, a w okolicznościach niniejszej sprawy pełnomocnikowi pozwanej udzielono pełnomocnictwa ogólnego. W zarzutach sformułowano wnioski o wstrzymanie wykonania wydanych nakazów zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksli (zarzuty od nakazów zapłaty: k. 31-32 akt o sygnaturze IX GNc 9228/14, k. 32-33 akt o sygnaturze IX GNc 9568/14 i k. 37-38 akt o sygnaturze IX GNc 9166/14).
W dniu 18. listopada 2014 r. Sąd wydał postanowienia (k. 53-55 akt o sygnaturze IX GNc 9228/14, k. 44-46 akt o sygnaturze IX GNc 9568/14 i k. 59-61 akt o sygnaturze IX GNc 9166/14), mocą których - uwzględniając wnioski pozwanej - wstrzymał wykonanie ww. nakazów zapłaty.
Postanowieniami z dnia 24. lutego 2015 roku Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. połączył powyższe sprawy, do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygn. akt IX GC 5110/14 (postanowienie, k. 103 akt o sygnaturze IX GC 5106/14, postanowienie, k. 110 akt o sygnaturze IX GC 5107/14).
Postanowieniami z dnia 24. lutego 2015 roku Sąd po przeprowadzeniu rozprawy oddalił wnioski pozwanego o ograniczenie zabezpieczenia (postanowienie, k. 104 akt o sygnaturze IX GC 5106/14, postanowienie, k. 111 akt o sygnaturze IX GC 5107/14). Postanowienia są prawomocne.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
W dniu 27. grudnia 2012 r. pomiędzy spółką (...) (jako leasingobiorcą) a spółką (...) (jako leasingodawcą) zawarte zostały umowy leasingu o numerach: (...), których przedmiotem były ciągniki siodłowe marki R. (...).19 T, rok produkcji 2012. Jako zabezpieczenie roszczeń (...), wynikających z ww. umów, spółka (...) wydała spółce (...) weksle własne niezupełne, opatrzone klauzulą „bez protestu” i upoważniła spółkę (...) do ich wypełnienia w sposób wskazany w deklaracjach wekslowych, wydanych spółce (...) i stanowiących załączniki do umów leasingu (okoliczności bezsporne, umowy wraz załącznikami, k. 17 - 20 akt o sygnaturze IX GNc 9228/14, k. 17 - 20 akt o sygnaturze IX GNc 9568/14, k. 17 - 23 akt o sygnaturze IX GNc 9166/14, pełnomocnictwo, k. 6 i 7, 15 i 16 akt ww. spraw).
W związku z zawartymi umowami leasingu, spółka (...) wydała spółce (...) do używania ciągniki siodłowe, będące przedmiotem umów, a następnie wystawiła na rachunek spółki (...) następujące faktury VAT tytułem opłat leasingowych:
nr (...) z dnia 31. marca 2014 roku na kwotę 1.449,92 EURO,
nr (...) z dnia 30. kwietnia 2014 roku na kwotę 1.449,92 EURO,
nr (...) z dnia 31. marca 2014 roku na kwotę 1.449,92 EURO,
nr (...) z dnia 30. kwietnia 2014 roku na kwotę 1.449,92 EURO,
nr (...) z dnia 10. kwietnia 2014 roku na kwotę 1.450,79 EURO,
nr (...) z dnia 10. kwietnia 2014 roku na kwotę 1.450,79 EURO (faktury VAT, k. 21-21v. akt o sygn. IX GC 5110/14, faktury VAT, k. 20-20v. akt o sygn. IX GC 5106/14, faktury VAT, k. 25-26 akt o sygn. IX GC 5107/14).
Pismami z dnia 15. maja 2014 roku oraz 24. czerwca 2014 roku spółka (...) potwierdziła swoje zadłużenie z tytułu opóźniania się z płatnościami za opłaty leasingowe oraz zwróciła się do spółki (...) o nierozwiązywanie umów leasingu (pismo z dnia 15. maja 2014 r., k. 83, pismo z dnia 24. czerwca 2014 roku, k. 84 akt o sygn. akt IX GC 5110/14).
Na skutek braku zapłaty przez spółkę (...) kwot należnych z tytułu ww. opłat leasingowych, spółka (...) wypełniła weksle in blanco odpowiednio na kwoty: 11.010,23 zł, 11.010,23 zł, 6.109,21 zł oraz 6.146,05 zł (weksle własne: k. 24 akt o sygnaturze IX GNc 9228/14, k. 24 akt o sygnaturze IX GNc 9568/14, k. 29 i 30 akt o sygnaturze IX GNc 9166/14).
W dniu 5. sierpnia 2014 r. spółka (...) wezwała pisemnie spółkę (...) do wykupu ww. weksli, których termin płatności mijał w dniu 11. sierpnia 2014 r. (okoliczność bezsporna, wezwania do wykupu weksli wraz z potwierdzeniem ich nadania do pozwanego listem poleconym oraz potwierdzenia odbioru przez pozwanego, k. 22-23 akt o sygnaturze IX GNc 9228/14, k. 22-23 akt o sygnaturze IX GNc 9568/14, k. 27-28 akt o sygnaturze IX GNc 9166/14).
Weksle nie zostały wykupione przez spółkę (...) (okoliczność bezsporna).
Powyższych ustaleń faktycznych Sąd dokonał na podstawie oryginałów weksli złożonych do akt niniejszej sprawy, a także w oparciu o treść odpisów dokumentów prywatnych, wymienionych powyżej przy odpowiednich częściach ustaleń faktycznych, uwierzytelnionych przez zawodowego pełnomocnika powodowej spółki. Sąd nie znalazł jakichkolwiek podstaw do podważenia ich wiarygodności z urzędu, zwłaszcza wobec postawy pozwanego, który nie kwestionował ich treści.
Należy podkreślić, że stan faktyczny istotny dla rozstrzygnięcia sprawy był w przeważającym zakresie bezsporny między stronami. Rozbieżności dotyczyły jego oceny prawnej. Pozwany nie ustosunkował się do twierdzeń o faktach sformułowanych przez powoda w pozwach i odpowiedziach na zarzuty od nakazów zaplaty, ograniczając się wyłącznie do podważania ważności i skuteczności zobowiązań wekslowych.
Sąd zważył, co następuje:
Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.
W niniejszej sprawie powód dochodził roszczenia z weksli in blanco, wystawionych przez pozwanego i wypełnionych przez stronę powodową, a odpowiadających sumie zadłużenia pozwanego, powstałego w związku z zaprzestaniem uiszczenia opłat leasingowych z łączących strony umów leasingu operacyjnego nr (...). Uzasadnienie faktyczne i prawne pozwów obejmuje zarówno okoliczności dotyczące stosunków podstawowych łączących strony, jak i stosunków wekslowych. Tym samym należy stwierdzić, że powództwa zostały oparte na dwóch podstawach prawnych i faktycznych, tj. na zobowiązaniach wekslowych oraz zobowiązaniach umownych.
Pozwany w zarzutach od nakazów zapłaty podniósł wyłącznie zarzut nieważności weksli wywodząc go z tej jedynie okoliczności, iż podpisy na wekslach zostały złożone przez osobę nieposiadającą umocowania do zaciągania zobowiązań wekslowych w imieniu pozwanej spółki.
Z twierdzeniami przedstawionymi przez pozwanego nie sposób się zgodzić. Skoro w niniejszej sprawie przedmiotem rozstrzygnięcia Sądu były zgłoszone przez stronę powodową roszczenia, wywodzone z weksli własnych, powódka winna do akt sprawy przedłożyć oryginały weksli, spełniające wszystkie wymogi formalne, określone w przepisach prawa wekslowego. Podkreślenia wymaga, że weksel jest dokumentem sporządzonym w wymaganej przez prawo wekslowe formie, zawierającym zobowiązanie osób na nim podpisanych do zapłaty określonej sumy pieniężnej oznaczonej osobie w ustalonym terminie i miejscu. Przede wszystkim dla swej ważności weksel musi spełniać przesłanki z art. 101 ustawy z dnia 28. kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz. U. 1936, nr 37, poz. 282 ze zm.), tj. nazwę „weksel” w swej treści, przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej, oznaczenie terminu płatności, oznaczenie miejsca płatności, nazwisko osoby, na której zlecenie zapłata ma być dokonana, oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla oraz podpis wystawcy weksla. Brak chociażby jednego z wyżej wymienionych wymogów prowadziłby do uznanie zobowiązania wekslowego za nieważne. W ocenie Sądu przedstawione przez powoda weksle niewątpliwie spełniają wymogi określone w art. 101 powyższej ustawy. Zawierają bowiem wszystkie niezbędne elementy weksla.
Przy zaciąganiu zobowiązań wekslowych dopuszczalna jest również reprezentacja wystawcy weksla, co potwierdza bezpośrednio art. 8 prawa wekslowego. W takim przypadku pełnomocnik podmiotu, w imieniu którego zaciąga zobowiązanie wekslowe, składa na wekslu swój podpis z adnotacją wskazującą na działanie w cudzym imieniu i z podaniem nazwy tego podmiotu. Poprawny zatem sposób podpisu na wekslu winien zawierać, prócz jego podpisu, wskazanie „stosunku pełnomocnika”, które z reguły sprowadza się do zamieszczenia na wekslu wprost słowa „pełnomocnik” lub jego synonimów (wyrok SA w Warszawie z dnia 24. listopada 2004 r., VI ACa 143/03, Apel.-W-wa 2005/4/32). W niniejszym przypadku na wszystkich wekslach znajdowała się adnotacja o stosunku pełnomocnictwa, z której wynikało w sposób nie budzący wątpliwości, że Z. B. złożył podpis jako pełnomocnik osoby prawnej – spółki Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. w S.. W miejscu podpisu wystawcy weksla bowiem znajduje się pieczęć firmowa spółki (...), pieczęć imienna Z. B. z oznaczeniem sprawowanej przezeń funkcji - "dyrektor" oraz wzmianka: „jako pełnomocnik H. B.”, która ówcześnie była Prezesem Zarządu pozwanej spółki. Nie może ulegać wątpliwości, że wykładnia weksla powinna być dokonywania wyłącznie na podstawie jego zapisów. Zapisy te są w ocenie Sądu wystarczające do uznania, że to pozwana spółka była wystawcą weksli. Ewentualne wątpliwości związane z wykładnią wzmianki „jako pełnomocnik H. B." mogłyby prowadzić do uznania, że weksle zostały wystawione także w jej imieniu, co jednak - wobec nieskierowania roszczeń przez powoda względem H. B. - jest nieistotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.
Sąd nie podziela argumentacji pozwanego, nakierowanej na wykazanie nieważności weksli. Jednym z wymogów ważności weksla i warunkiem odpowiedzialności wekslowej dłużników jest złożenie własnoręcznego podpisu na wekslu lub też złożenie podpisu przez pełnomocnika z zaznaczeniem stosunku pełnomocnictwa (wyrok SA w Łodzi z dnia 22. maja 2013 r., I ACa 21/13). Nie ulega zatem wątpliwości, że weksle, na podstawie których w niniejszej sprawie powód dochodzi zapłaty zostały wystawione w sposób prawidłowy i wywołują określone skutki prawne. Wbrew twierdzeniom pozwanego, podpisanie weksla w imieniu innej osoby przez osobę do tego nieuprawnioną w żadnym wypadku nie prowadzi do nieważności weksla. Zgodnie bowiem z treścią art. 8 ustawy Prawo wekslowe, kto podpisał weksel jako przedstawiciel innej osoby, nie będąc umocowanym do działania w jej imieniu, odpowiada sam wekslowo, a jeżeli zapłacił, ma takie same prawa, jakie miałaby osoba, której jest rzekomo przedstawicielem. Zatem z powyższej regulacji nie wynika, że podpisanie weksla przez rzekomego pełnomocnika prowadzi do nieważności weksla, a jedynie do przeniesienia odpowiedzialności z tytułu zobowiązania wekslowego na osobę podpisaną pod wekslem.
Po przesądzeniu okoliczności ważności przedstawionych przez powoda weksli należy rozstrzygnąć kwestię odpowiedzialności wystawcy weksli – spółki Przedsiębiorstwo (...) sp. z o.o. w S.. Pozwana bowiem podniosła, że pełnomocnik podpisując weksle w imieniu pozwanej spółki przekroczył zakres udzielonego mu umocowania.
Pełnomocnictwo do podpisania weksla w cudzym imieniu wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności. Obowiązek zachowania pisemnej formy pełnomocnictwa wynika z art. 99 § 1 k.c., który stwierdza, że jeżeli do ważności czynności prawnej potrzebna jest szczególna forma, to pełnomocnictwo do dokonania tej czynności powinno być udzielone w tej samej formie. Skoro weksel jest zobowiązaniem pisemnym, to i pełnomocnictwo do zaciągnięcia zobowiązania wekslowego w cudzym imieniu powinno być udzielone w formie pisemnej. Takie też pełnomocnictwo, tj. udzielone w formie pisemnej, posiadał Z. B.. Sporem objęta była kwestia, czy do podpisania weksla w imieniu mocodawcy wystarczające jest pełnomocnictwo ogólne.
Pełnomocnictwo ogólne jest pełnomocnictwem o najszerszym zakresie umocowania, gdyż obejmuje umocowanie do dokonywania czynności zwykłego zarządu. Przepisy nie definiują pojęcia zwykłego zarządu, nie precyzują tego pojęcia ani w sposób pozytywny przez wskazanie, jakie czynności należy zaliczyć do zwykłego zarządu, ani w sposób negatywny, przez określenie czynności, które nie wchodzą w zakres zwykłego zarządu. Część doktryny wskazuje na możliwość ostrożnego potraktowania, jako wskazówki interpretacyjnej, regulacji zawartej w nieobowiązującym art. 95 § 1 k.z., zgodnie z którym udzielenie pełnomocnictwa ogólnego nie obejmowało umocowania do zbywania i obciążania nieruchomości, zaciągania pożyczek i zobowiązań wekslowych, czynienia darowizn, przyjmowania lub zrzekania się spadków, zawierania ugód, wytaczania powództw, czynienia zapisów na sąd polubowny i wykonywania innych czynności, przekraczających zakres zwykłego zarządu. Z poglądem doktryny w tym zakresie nie sposób się zgodzić. Stan prawny w omawianej kwestii uległ zmianie po wejściu w życie ustawy z dnia 18. lipca 1950 r. - Przepisy ogólne prawa cywilnego (Dz.U. Nr 34, poz. 311). W art. 88 tej ustawy zrezygnowano z konstrukcji zastosowanej w art. 95 k.z., ujmując kwestię w sposób ogólny. Przyjęta w tym przepisie konstrukcja była taka sama (przy nieco odmiennym ujęciu stylistycznym), jak w obowiązującym obecnie art. 98 k.c. Nowe ujęcie przepisu było wynikiem rezygnacji z regulacji o charakterze szczegółowym na rzecz formuły ogólnej, podlegającej ocenie in concreto, a zatem z uwzględnieniem okoliczności konkretnej sprawy. Przez dokonaną zmianę ustawodawca wyraził wolę odstąpienia od sztywnego katalogu czynności prawnych mieszczących się w ramach zwykłego zarządu na rzecz indywidualnej oceny tego, czy dana czynność należy do czynności zwykłego zarządu, czy też nie, dokonywanej w konkretnym przypadku i na tle konkretnego stanu faktycznego. Pojęcie zwykłego zarządu bowiem ma zmienną treść i zależy od wielu czynności, z których na pierwszy plan wysuwają się: wartość przedmiotu zarządu, znaczenie danej czynności i jej wpływ na przedmiot zarządu, uwzględnienia też wymaga okoliczność, czy dana czynność dokonywana jest w obrocie powszechnym czy też gospodarczym, czy ma związek z prowadzeniem działalności gospodarczej czy też zawodowej (K. Kopaczyńska-Pieczniak, w: A. Kidyba (red.) Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Cześć ogólna. Wolters Kluwer, 2012). Na tle kodeksu cywilnego nie jest możliwe ani celowe konstruowanie katalogu czynności prawnych mieszczących się w ramach zwykłego zarządu. O tym, czy czynność należy do czynności zwykłego zarządu, przesądzać musi ocena in concreto, przy uwzględnieniu przedmiotu zarządu i dyrektywy wykonywania zarządu w sposób zgodny z zasadami prawidłowej gospodarki (tak M. Pazdan (w:) Kodeks cywilny..., red. K. Pietrzykowski, t. 1, s. 396–397). Zauważyć należy ponadto, że także orzecznictwo Sądu Najwyższego odeszło od wąskiego rozumienia czynności w ramach zwykłego zarządu. W wyroku z dnia 8. października 1997 r. Sąd Najwyższy uznał, że pełnomocnictwo ogólne udzielone przez zarząd stowarzyszenia prowadzącego działalność gospodarczą obejmuje umocowanie do zawarcia umowy spółki cywilnej, bez potrzeby udzielania pełnomocnictwa rodzajowego lub szczególnego. Sąd Najwyższy stwierdził bowiem, że umowa spółki cywilnej jest typową umową występującą w obrocie, mającą na celu „realizację zamierzonego przez kontrahentów celu gospodarczego dla zgodnego z zasadami prawidłowej gospodarki wykonywania praw majątkowych mocodawcy” (II CKN 362/97, OSNC 1998, nr 2, poz. 33). Z powyższego wynika, że przy ocenie zakresu pełnomocnictwa ogólnego należy brać pod uwagę charakter konkretnej sprawy oraz czy podjęte przez pełnomocnika działania miały na celu realizację czynności, do dokonania której został on umocowany.
W niniejszej sprawie pełnomocnictwo ogólne udzielone Z. B. obejmowało swym zasięgiem bardzo szeroki zakres czynności, do których w imieniu pozwanej spółki był umocowany. Z treści tego pełnomocnictwa wynika, że Z. B. został umocowany do występowania w imieniu pozwanej spółki we wszystkich sprawach związanych z prowadzoną przez spółkę działalnością, a w szczególności do występowania w postępowaniach sądowych, komorniczych, egzekucyjnych, licytacjach, przetargach, sprawach administracyjnych i arbitrażowych w bankach, do zawierania umów, kredytów oraz podpisywania wszelkich dokumentów dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej spółki. Nie ulega wątpliwości, że tak szeroki zakres pełnomocnictwa dawał mu umocowanie do kierowania spółką i prowadzonym przez nią przedsiębiorstwem. Gdy zważyć na zakres prowadzonej przez (...) działalności gospodarczej, obejmującej m.in. transport lądowy i działalność wspomagającą transport (odpis z Rejestru Przedsiębiorców KRS pozwanej spółki), nie można mieć wątpliwości, że pełnomocnictwo to obejmowało swym zakresem zawieranie umów leasingu ciągników, a w konsekwencji także wystawienie weksli własnych, stanowiących dla kontrahenta gwarancję realizacji postanowień tych umów. Z. B. posiadał umocowanie do zawierania wszelkich umów w imieniu pozwanej spółki, a zatem również do dokonania wszelkich czynności prowadzących do skutecznego zawarcia umowy. Uznać zatem należy, że w niniejszej sprawie zaciągniecie zobowiązania wekslowego wiązało się bezpośrednio z realizacją zadania, do którego został on umocowany. Mając na względzie powyższe Sąd uznał, że pozwana spółka ponosi odpowiedzialność z tytułu zaciągniętych zobowiązań wekslowych - weksli, na podstawie których powód dochodzi zapłaty.
Niezależnie od powyższego, należy się odnieść również do drugiej podstawy faktycznej i prawnej dochodzonego roszczenia, czyli podstawy opierającej się na zobowiązaniu umownym (stosunku podstawowym).
Wskazać należy, że po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty, wydanego na podstawie weksla gwarancyjnego, spór z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego przenosi się na ogólną płaszczyznę stosunku prawa cywilnego. Strony mogą zatem powoływać się na podstawy faktyczne i prawne wynikające z łączącego je stosunku prawnego, który jest źródłem dochodzonego przez powoda roszczenia cywilnoprawnego (wyrok SN z dnia 14. marca 1997 r., I CKN 48/97, OSNC 1997/9/124). Wystawienie weksla in blanco stwarza specjalny rodzaj zobowiązania wekslowego, który rożni się od abstrakcyjnego zobowiązania wynikłego z wydania weksla całkowicie wypełnionego. W sytuacjach w których mamy do czynienia z wekslami in blanco, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem sądowym i literaturą przedmiotu, przyjmuje się, że abstrakcyjny charakter zobowiązania dłużnika wekslowego ulega daleko idącemu ograniczeniu i dłużnik ten może podnieść w stosunku do wierzyciela wekslowego zarzuty nie tylko formalne, wynikające z prawa wekslowego, ale również z treści łączącego strony stosunku podstawowego. Dłużnik może wówczas bez ograniczeń powoływać się na zarzuty pozawekslowe, wynikające ze stosunku podstawowego, w tym przypadku zawartych umów leasingu. W niniejszej zaś sprawie strona pozwana oprócz zarzutów formalnych dotyczących wystawionych weksli in blanco nie podjęła żadnej obrony w zakresie stosunku podstawowego.
Podkreślenia jednak wymaga, że przeniesienie sporu ze sfery zobowiązania wekslowego na stosunek podstawowy nie jest tylko przywilejem strony pozwanej, która w zarzutach od nakazu zapłaty może podnosić zarzuty zarówno formalne dotyczące weksla, jak również materialnoprawne odnośnie łączącego strony zobowiązania umownego. Wskazać należy, że powód już w pozwie może uzasadniać dochodzone żądanie załączonym wekslem gwarancyjnym, a także dodatkowo przytoczyć fakty i powołać dowody uzasadniające cywilnoprawne roszczenie, zabezpieczone załączonym wekslem (uchwała SN z dnia 24. kwietnia 1972 r., III PZP 17/70, OSNC 1973/5/72). Z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Dopuszczenie możliwości podnoszenia przez powoda okoliczności związanych ze stosunkiem podstawowym łączącym strony, wynika z priorytetu stosunku podstawowego wobec stosunku zabezpieczonego wekslem, jak również z zasady równości stron w procesie. Nie można zatem uznać, że w sytuacji kwestionowania zasadności dochodzonego roszczenia na podstawie weksla gwarancyjnego przez pozwanego, przytoczenie przez powoda faktów uzasadniających cywilnoprawne roszczenie stanowi zmianę bądź rozszerzenie powództwa w rozumieniu przepisu art. 495 par. 2 k.p.c. Skoro bowiem pozwany, na obronę przed roszczeniem wekslowym powoda, ma możliwość powołać fakty dotyczące stosunku podstawowego, to trzeba również powodowi umożliwić powoływanie takich faktów dla wykazania zasadności wydanego w sprawie nakazu zapłaty.
W związku zatem z podnoszonymi przez powoda już w pozwie okolicznościami związanymi ze stosunkiem podstawowym i wobec kwestionowania przez stronę pozwaną roszczenia wynikającego z weksla, spór z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego przeniósł się na ogólną płaszczyznę stosunku prawa cywilnego.
Strony łączyły umowy leasingu operacyjnego nr (...), których przedmiotem były ciągniki siodłowe R. (...). Zgodnie z art. 7091 k.c. przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.
Zgodnie z przepisem art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Z uregulowaniem powyższym odpowiednio skorelowany jest art. 232 k.p.c., zgodnie z którym to na stronach spoczywa obowiązek przedstawiania dowodów co do okoliczności sprawy oraz to, że to strony obowiązane są wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Uwzględniając zatem treść art. 6 k.c. należy stwierdzić, że co do zasady przy odpowiedzialności kontraktowej ciężar dowodu w zakresie wykazania istnienia stosunku zobowiązaniowego oraz jego treści spoczywa na powodzie. Jednakże w przypadku, gdy powód dochodzi roszczenia na podstawie weksla, którego wystawcą jest pozwany, to zgodnie z art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. na pozwanym ciąży ciężar procesowy udowodnienia, że brak jest podstaw do uwzględnienia powództwa na podstawie weksla (wyrok SN z dnia 21. października 2010 r. IV CSK 109/10). Także na pozwanym spoczywa ciężar wykazania wypełnienia weksla w sposób niezgodny z deklaracją wekslową.
W niniejszej sprawie pozwany nie tylko nie zakwestionował okoliczności faktycznych przywołanych przez powowoda na poparcie dochodzonych roszczeń, ale też nie wykazał w tym zakresie żadnej inicjatywy dowodowej. Strona powodowa wykazała zaś, że strony łączyły umowy leasingu, które powód wykonał, a także podstawę i wysokość należnego mu wynagrodzenia (opłat leasingowych), przedkładając na tę okoliczność dowody z dokumentów prywatnych w postaci umów leasingu nr (...) z załącznikami oraz faktur VAT wystawionych z tytułu opłat leasingowych, z zapłatą których strona pozwana pozostaje w zwłoce. Co więcej, należy mieć na uwadze, że strona powodowa przedłożyła pisma pozwanej spółki z dnia 15. maja 2014 roku oraz z dnia 24. czerwca 2014 roku, w których potwierdza ona istnienie po jej stronie zaległości w zapłatach rat leasingowych. Pozwany na żadnym etapie postępowania nie kwestionował okoliczności istnienia stosunków zobowiązaniowych nawiązanych na podstawie umów leasingu, jak również nie odniósł się do twierdzeń powoda co do wysokości dochodzonego roszczenia i pozostawania przez pozwaną spółkę w opóźnieniu z zapłatą opłat leasingowych, wobec czego Sąd na podstawie art. 230 k.p.c. uznał te fakty za przyznane przez pozwanego. Gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane. W przepisie tym mowa jest o tzw. faktach milcząco przyznanych. Za przyznane można uznać tylko fakty, a nie ich ocenę prawną, która nie wiąże sądu. Do sądu, niezależnie od poglądów prawnych wyrażanych przez strony, należy bowiem dokonanie własnej oceny ustalonych w sprawie faktów i zastosowanie w związku z tym właściwych przepisów prawa materialnego. Pozwany nie zaprzeczył istnieniu faktów przytoczonych przez stronę przeciwną, celem wykazania łączącego strony stosunku podstawowego, sformułowanych tak w doręczonym mu odpisie pozwu, jak i w odpowiedzi na zarzuty od nakazów zapłaty.
Mając na uwadze powyższe Sąd utrzymał w mocy nakazy zapłaty z weksla z dnia 12. września 2014 roku, wydane w sprawach o sygn. akt IX GNc 9166/14 i IX GNc 9228/14 oraz nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla z dnia 22. września 2014 roku wydany w sprawie o sygn. akt IX GNc 9568/14.
O obowiązku zapłaty odsetek ustawowych od zasądzonej kwoty należności głównej Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu, na podstawie art. 481 k.c. Data początkowa, od której powód domagał się odsetek, nie była kwestionowana przez pozwaną (art. 230 k.p.c.).
O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002r., Nr 163, poz. 1349 ze zm.).
W nakazie zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla z dnia 22. września 2014 roku wydanym w sprawie o sygn. akt IX GNc 9568/14 na kwotę zasądzoną od pozwanej składa się wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 2.400,00 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł oraz opłata od pozwu w kwocie 138,00 zł.
W nakazie zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla z dnia 12. września 2014 roku wydanym w sprawie o sygn. akt IX GNc 9166/14 na kwotę zasądzoną od pozwanej składa się wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 2.400,00 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł oraz opłata od pozwu w kwocie 154,00 zł.
W nakazie zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla z dnia 12. września 2014 roku wydanym w sprawie o sygn. akt IX GNc 9228/14 na kwotę zasądzoną od pozwanej składa się wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 2.400,00 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł oraz opłata od pozwu w kwocie 138,00 zł.
Mając na uwadze wszystkie opisane wyżej okoliczności, Sąd na podstawie powołanych w uzasadnieniu przepisów orzekł jak w wyroku.
SSR Aleksandra Zielińska-Ośko
Z/ odpis wyroku wraz z odpisem uzasadnienia doręczyć pozwanemu.