UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 lutego 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ponownie ustalił J. L. wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. w wysokości 130 288,51 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął : podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1 574,54 zł ( ustaloną w decyzji z dnia 29 grudnia 2010 r. o ustaleniu kapitału początkowego) ; okresy składkowe w ilości 20 lat i 25 dni tj. 240 miesięcy , okresy nieskładkowe w ilości 19 dni ; współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wysokości 72,86 % ; średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat tj. 209 miesięcy ( komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn) . Organ rentowy wskazał ,że do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględniono okresu od 30 marca 1967 r. do 30 września 1969 r. , ponieważ we wskazanym okresie pracodawca nie zgłaszał pracowników do ubezpieczenia.

/decyzja k.149-152 plik II akt ZUS/

W dniu 14 marca 2016 r. do organu rentowego wpłynęło odwołanie J. L. od w/w decyzji , w którym wniósł o jej uchylenie i zobowiązanie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych do ponownego ustalenia wartości kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. przy uwzględnieniu okresu pracy jaką wykonywał w okresie od 30 marca 1967 r. do 30 września 1969 r. w Kółku Rolniczym (...). W ocenie skarżącego, fakt braku opłacenia przez ww. pracodawcę składek na ubezpieczenie społeczne, nie może wpływać negatywnie w stosunku do osoby ubiegającej się o emeryturę lub rentę. Ponadto uzależnienie uznania okresu zatrudnienia, wykonywanego w poprzednim stanie prawnym, za okres składkowy, od opłacenia przez pracodawcę składek, byłoby sprzeczne z zasadą równego traktowania wszystkich ubezpieczonych sformułowaną w art. 2 a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. J. L. podniósł ,że jeżeli udowodniono fakt pozostawania w zatrudnieniu , to okres tego zatrudnienia jest okresem składkowym nawet w przypadku , gdy pracodawca nie zgłosił pracownika do ubezpieczenia.

/odwołanie k.2-7/

W odpowiedzi na odwołanie , która wpłynęła do tutejszego Sądu w dniu 22 marca 2016 r. pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie , przytaczając argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

/ odpowiedź na odwołanie k.8-8 odwrót/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca J. L. urodził się (...)

/okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 29 grudnia 2010 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ustalił J. L. kapitał początkowy i ustalił jego wartość na dzień 1 stycznia 1999 r. w wysokości 130 152,66 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyjął : podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1 576,54 zł ( pomnożono wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 129,13 % przez kwotę bazową tj. 1 220,89 zł) ; okresy składkowe w ilości 20 lat i 25 dni tj. 240 miesięcy , okresy nieskładkowe w ilości 19 dni ; współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31 grudnia 1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego w wysokości 72,64% ; średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat tj. 209 miesięcy ( komunikat Prezesa GUS z dnia 25 marca 1999 r. w sprawie tablicy średniego dalszego trwania życia kobiet i mężczyzn) .

/decyzja k.61-62 odwrót plik II akt ZUS/

W oparciu o ustaloną w powyższej decyzji podstawę wymiaru kapitału początkowego , organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

/ decyzja k.149-152 plik II akt ZUS/

Wartość kapitału początkowego, ustalonego zaskarżoną decyzją ( po jej zwaloryzowaniu), została uwzględniona przez organ rentowy przy wyliczeniu należnej wnioskodawcy emerytury.

/decyzja k.159 – 162 odwrót plik II akt ZUS/

Z treści świadectwa pracy z dnia 5 października 1988 r. wynika ,że w okresie od 1 kwietnia 1967 r. do 15 września 1969 r. J. L. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w Ł..

/świadectwo pracy k.3 plik I akt ZUS/

Z treści świadectwa pracy wykonywanej w szczególnych warunkach wystawionego przez Spółdzielnię Kółek Rolniczych w Ł. - ale bez wskazania daty sporządzenia tego świadectwa, wynika ,że w okresie od 1 kwietnia 1967 r. do 15 września 1969 r. J. L. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę traktorzysty.

/świadectwo pracy wykonywanej w szczególnych warunkach k.24 akt ZUS/

Podczas zatrudnienia w ww. zakładzie pracy wnioskodawca wykonywał każdy rodzaj czynności. W zależności od zapotrzebowania , J. L. zajmował się oraniem pola ( wnioskodawca umiał obsługiwać ciągnik) , wykonywał młockę, brał udział w wykopkach, koszeniu traw. Nie jest możliwym stwierdzenie ,czy wnioskodawca wykonywał powierzone mu obowiązki w oparciu o umowę o pracę , gdyż brak jest dokumentu ze wskazaniem stosunku prawnego, leżącego u podstaw aktywności wnioskodawcy w K.. Brak także akt osobowych wnioskodawcy z okresu aktywności w Kółku Rolniczym. Kółko Rolnicze nie dysponuje aktami osobowymi wnioskodawcy. . J. L. wykonywał czynności w Kółku Rolniczym do momentu rozpoczęcia odbywania zasadniczej służby wojskowej.

/zeznania świadka K. P. min. 00:05:51 – 00:19:00 protokołu rozprawy z dnia 14 grudnia 2016 r. , płyta CD k.54/

W chwili obecnej K. P. jest prezesem Kółka Rolniczego , a J. L. jest sekretarzem tego Kółka Rolniczego . J. R. jest członkiem Kółka Rolniczego.

/ zeznania świadków: K. P. min. 00:05:51 – 00:19:00 oraz J. R. min. 00:19:00 – 00:26:03 protokołu rozprawy z dnia 14 grudnia 2016 r. , płyta CD k.54/

W 1966 r. J. L. zakończył edukację w (...) Szkole (...) i rozpoczął aktywność w Kółku Rolniczym. Podczas czynności, wykonywanych w Kółku Rolniczym, wnioskodawca zajmował się młóceniem zboża , oraniem pola , koszeniem traw , brał udział w wykopkach, a także wykonywał prace pomocnicze; Kółko Rolnicze (...) maszynę bądź konia wraz z wnioskodawcą i wnioskodawca wykonywał czynności w gospodarstwach rolnych osób, korzystających z usług Kółka Rolniczego.

/zeznania świadka J. R. min.00:19:00 – 00:26:03 protokołu rozprawy z dnia 14 grudnia 2016 r. , płyta CD k.54, zeznania wnioskodawcy min.00:26:44 – 00:35:05 protokołu rozprawy z dnia 14 grudnia 2016 r. , płyta CD k.54 , świadectwo szkolne k.60/

W dniu 28 marca 1969 r. J. L. u kończył z wynikiem pozytywnym , trwający od 15 listopada 1968 r. kurs traktorzystów.

/zaświadczenie k.73/

J. L. posiada uprawnienia do kierowania pojazdami kategorii T od dnia 13 maja 1976 r.

/zaświadczenie z Urzędu Miasta Ł. k.68/

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy, Sąd nie dał wiary zeznaniom świadków oraz wnioskodawcy , co do świadczenia przez niego pracy na podstawie umowy o pracę na rzecz Spółdzielni Kółek Rolniczych w Ł..

Wskazać należy ,że jakkolwiek wnioskodawca otrzymał ze Spółdzielni Kółek Rolniczych w Ł. zarówno świadectwo pracy jak i świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, odnoszące się do spornego okresu , to jednak w świetle zebranego materiału dowodowego , nie jest możliwym uznanie, wskazanych dokumentów za w pełni wiarygodne. Świadectwo pracy zostało wystawione w dniu 5.10.1988r., a więc dwa dni przed złożeniem przez wnioskodawcę wniosku o świadczenie z ubezpieczenia społecznego [ wniosek z dnia 7.10.1988r. k. 1 akt ZUS] . W odniesieniu do świadectwa pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w warunkach szczególnych na stanowisku traktorzysty wskazać należy , że na świadectwie – brak daty jego wystawienia, a okres wskazany w tym świadectwie nie odpowiada złożonej dokumentacji. Podnieść bowiem należy ,iż wnioskodawca ukończył kurs traktorzystów 28 marca 1969 r. , a więc w dużo późniejszej dacie niż dacie wskazanej w tym świadectwie, jako data rozpoczęcia wykonywania przez niego obowiązków traktorzysty. Ponadto z treści zaświadczenia z Urzędu Miasta Ł. wynika ,że wnioskodawca posiada prawo jazdy kategorii T od dnia 13 maja 1976 r. Nie jest zatem możliwym przyjęcie ,że zawarte, w tym świadectwie stwierdzenia, są zgodne z prawdą.

W odniesieniu zaś do zeznań świadków oraz wnioskodawcy wskazać należy ,że zeznający byli zgodni co do zakresu czynności jakie miał wykonywać J. L. w spornym okresie. Z zeznań tych z całą pewnością nie wynika jednak czy wnioskodawca wykonywał powierzone mu czynności w ramach stosunku pracy. Podkreślić bowiem należy, że w dacie wskazanej w świadectwie pracy jako data rozpoczęcia przez wnioskodawcę świadczenia pracy nie był on pełnoletni i zapewne nie mogły go obowiązywać takie same normy czasu pracy jak pracownika pełnoletniego. Wobec zaś braku dokumentacji osobowej ( w szczególności umowy o pracę czy też angaży) złożone w niniejszej sprawie zeznania nie mogły zostać uznane za wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne i podlega oddaleniu.

Zgodnie z treścią art.173 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz.U. z 2016 roku, poz.887 z późn. zm.) dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art.174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone, zgodnie z art.26 ust.3 dla osób w wieku 62 lat (art.173 ust.2 ww. ustawy). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art.173 ust.3 ww. ustawy).

Zgodnie z treścią art.174 ust.1 i 2 ww. ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art.53, z uwzględnieniem ust.2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1.  okresy składkowe, o których mowa w art.6,

2.  okresy nieskładkowe, o których mowa w art.7 punkt 5,

3.  okresy nieskładkowe, o których mowa w art.7 punkt 1-4 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego, w myśl ust.3 art.174 ww. ustawy, ustala się na zasadach określonych w art.5, 16, 17 ust.1 i 3 oraz art.18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed 1 stycznia 1999 roku.

Istota niniejszego postępowania sprowadziła się do rozstrzygnięcia czy możliwym jest uwzględnienie wnioskodawcy przy wyliczaniu kapitału początkowego, okresu od 1 kwietnia 1967 r. do 15 września 1969 r. za który to okres nie odprowadzono za wnioskodawcę należnych składek na ubezpieczenia społeczne.

Wskazać należy, że w postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (sporne czy też niemożliwe do udowodnienia przy pomocy dowodu z dokumentu) mogą być dowodzone wszelkimi dostępnymi środkami, które Sąd uzna za pożądane i celowe, co wynika także z treści przepisu art.473 k.p.c. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyłączone jest, stosownie do treści art.473§1 k.p.c., zastosowanie przepisów ograniczających dopuszczalność dowodów ze świadków i przesłuchania stron (art.246 i 247 k.p.c.). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dopuszczalne jest wykazywanie wszelkimi dowodami okoliczności od których zależą uprawnienia do świadczeń, z ubezpieczenia społecznego, także gdy z dokumentów wynika co innego. W orzecznictwie (wyroki Sądów Apelacyjnych: w S. z dnia 20 września 2012 roku, III AUa 374/12 Lex 1223476, w Ł. z dnia 3 kwietnia 2013 roku, III AUa 1267/12 - Lex 1312036, w B. z dnia 17 kwietnia 2013 roku, III AUa 10430/12 - Lex 1314677) przyjmuje się, że dowód tylko z zeznań świadków , nie może przesądzać o wykonywaniu pracy, zwłaszcza, gdy fakty wynikające z zeznań świadków nie znajdują potwierdzenia w dokumentacji pracowniczej. Inaczej mówiąc moc dowodowa zeznań świadków, jest tak niska, że dowody z zeznań świadków nie spełniają wymogu dowodów pewnych, jednoznacznych i precyzyjnych. Z tej zatem przyczyny na takich dowodach nie można oprzeć orzeczenia pozytywnego dla strony. W tej kategorii spraw podkreśla się, że same zeznania świadków czy ubezpieczonego, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych, nie stanowią miarodajnego dowodu pracy.

Wprawdzie, w niniejszej sprawie, zgromadzono świadectwo pracy jak i świadectwo wykonywania przez wnioskodawcę pracy w warunkach szczególnych na rzecz Spółdzielni Kółek Rolniczych w Ł. , to jednak w postępowaniu sądowym dokumenty te traktuje się jako dokumenty prywatne w rozumieniu art.245 k.p.c., ( stanowiący dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie). Dokument taki może być więc weryfikowany, pod kątem prawdziwości wskazanych w nim faktów.(wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 4 listopada 2008 roku sygn. III AUa 3113/08, Lex nr 552003; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 30 listopada 2006 roku sygn. III AUa 466/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach rok 2007, Nr 3, poz. 8; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 24 września 2008 roku sygn. III AUa 795/08, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacji B. rok 2008, Nr 4, str. 60).

Zebrany w sprawie materiał dowodowy wykazał, że wnioskodawca w spornym okresie wykonywał pewne czynności na rzecz Spółdzielni Kółek Rolniczych w Ł. , ale nie jest możliwym przyjęcie ,że wykonywał je w ramach umowy o pracę. Podkreślić należy ,że w dacie wskazanej w świadectwach pracy jako data rozpoczęcia świadczenia pracy , wnioskodawca mógł być jedynie pracownikiem młodocianym i z całą pewnością nie mogły go obowiązywać normy czasu pracy przewidziane dla pracowników pełnoletnich. Przeprowadzone postępowanie nie wykazało także czy Spółdzielnia Kółek Rolniczych w Ł. kiedykolwiek zawarła z wnioskodawcą umowę o pracę i tym samym nie było możliwym stwierdzenie ,że w spornym okresie wnioskodawca posiadał tytuł do ubezpieczeń, z którym związana była konieczność odprowadzania stosownych składek.

W odniesieniu do podniesionego przez wnioskodawcę zarzutu naruszenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych art. 2 a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych , wskazać należy ,że tutejszy Sąd podziela pogląd zaprezentowany przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 kwietnia 2007 r. (sygn. akt II UK 185/06, OSNP 2008/9-10/143) zgodnie, z którym dla uznania okresu zatrudnienia wykonywanego przed wejściem w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za okres składkowy w rozumieniu art.6 ust.1 pkt 2 i art. 6 ust. 2 (tj. okresy za które opłacono należną składkę bądź okresy w stosunku do których nie istniał obowiązek odprowadzania składek), nie jest wymagane wykazanie przez osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę opłacania przez pracodawcę składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne. Podkreślić bowiem należy, iż w obecnym stanie prawnym art. 40 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku (tekst jednolity Dz. U. z 2016 roku, poz. 963 z późn. zm.) zabezpiecza pracownika przed skutkami nieopłacenia należnych składek przez płatnika (to na nim spoczywa obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne zarówno w części obciążającej pracodawcę jak i pracownika). W sytuacji zatem wyczerpania trybu o jakim mowa w art.40 ww. ustawy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonuje na koncie ubezpieczonego uzupełnienia kwoty składek nieuregulowanych przez płatnika i tym samym okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę za który pracownik otrzymuje wynagrodzenie, jest okresem ubezpieczenia, czyli okresem składkowym w rozumienia art. 6 ust. 1 pkt 1 w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach, niezależnie od tego, czy pracodawca opłacił składki na ubezpieczenie. Wskazany mechanizm wprawdzie nie funkcjonował w okresie o jakiego uznanie wnosił J. L. , ale sam brak opłacenia przez pracodawcę składek nie mógłby pozbawić go możliwości uznania tego okresu jako okresu składkowego , o ile wnioskodawca wykazałby ,że posiadał wówczas tytuł do ubezpieczeń w związku ze świadczeniem umowy o pracę na rzecz Spółdzielnia Kółek Rolniczych w Ł.. Tego wnioskodawca jednak nie wykazał.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc.

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy.

S.B.