UZASADNIENIE

W dniu 7 kwietnia 2015 roku powódka K. S. wniosła przeciwko Bankowi (...) Spółka Akcyjna w W. o ustalenie, że roszczenie Banku w stosunku do powódki, jako dłużnika rzeczowego z tytułu hipoteki umownej zwykłej, ustanowionej na udziale wynoszącym ½ części we współwłasności nieruchomości położonej we wsi D., dla której Sąd Rejonowy w Piasecznie prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), w części dotyczącej zaspokojenia odsetek umownych z hipoteki umownej zwykłej, jest sprzeczne z art. 102 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w brzmieniu obowiązującym do dnia 19 lutego 2011 roku, a w związku z tym Bank, w postępowaniu egzekucyjnym może dochodzić jedynie należności głównej i nie ma prawa dochodzić odsetek umownych z tej hipoteki.

W odpowiedzi na pozew pozwany Bank (...) Spółka Akcyjna w W., reprezentowany przez pełnomocnika radcę prawnego A. D. (pełnomocnictwo – k. 129 a.s.), wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Aktem notarialnym z dnia 26 marca 1998 roku sporządzonym przez L. G. – notariusza prowadzącego Kancelarię Notarialną w G., M. S. oświadczyła, że K. S. nabyła w ½ części zabudowanego gospodarstwa rolnego położonego we wsi D., dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy M. VII Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczysta Kw.nr.VII- (...), obciążonego hipoteką umowną zwykłą, ustanowioną na rzecz Banku (...) Spółka Akcyjna IV Oddział w W., w ramach zabezpieczenia udzielonego kredytu M. S. (akt notarialny – k. 8-12 akt dołączonych, sygn. akt III C 2358/03).

Na mocy w/w aktu notarialnego K. S. zobowiązała się zwolnić M. S. od długów, co w rezultacie sprawiło, iż Bank (...) Spółka Akcyjna IV Oddział w W. nie będzie żądał od M. S. zapłaty spłaty pożyczki w kwocie 56.000 złotych wraz z odsetkami zabezpieczonymi hipoteką na nabytym przez K. S. udziale (bezsporne – k. 11 akt dołączonych).

Wyrokiem z dnia 15 września 2005 roku Sąd Okręgowy w Warszawie w punkcie I zasądził od K. S. na rzecz Banku (...) Spółka Akcyjna IV Oddział w W. kwotę 42,291 złotych z odsetkami umownymi za okres od dnia 12 października 2001 roku do dnia 26 sierpnia 2002 roku w kwocie 7.444,18 złotych oraz dalszych odsetkami umownymi według zmiennej stopy procentowej od dnia 27 sierpnia 2002 roku do dnia zapłaty z ograniczeniem możliwości egzekucji do udziału ½ we współwłasności nieruchomości położonej we wsi D. (bezsporne, wyrok z dnia 15.09.05 r. – k. 15 a.s., sygn. akt III C 2358/03).

Bank (...) Spółka Akcyjna IV Oddział w W. w dniu 19 grudnia 2005 roku złożył do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Piasecznie – K. P. wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko K. S. (wniosek – k. 1-2 akt KP Km 2130/06).

Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Piasecznie – K. P. w dniu 26 lutego 2015 roku wezwał powódkę do zapłaty należności głównej w kwocie 42.291 złotych wraz odsetkami od dnia 26 lutego 2015 roku w kwocie 181.554,15 złotych (wezwanie – k. 16 akt KP Km 2130/06).

Postanowieniem z dnia 14 kwietnia 2014 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Piasecznie – K. P. umorzył egzekucje z nieruchomości o numerze (...) (postanowienie – k. 108 akt KP Km 2130/06).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w aktach niniejszej sprawy oraz akt dołączonych, a w szczególności na podstawie dokumentów wskazanych we wcześniejszej części uzasadnienia.

Sąd dał wiarę załączonym do akt sprawy dokumentom, gdyż ich prawdziwość i wiarygodność w świetle wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego nie nasuwa żadnych wątpliwości i nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W toku niniejszego procesu powódka dochodziła ustalenia, iż pozwanemu przysługuje roszczenie jedynie co do należności głównej wynikającej z ustanowionej hipoteki umownej zwykłej, tym samym nie może dochodzić odsetek umownych z przedmiotowej umowy.

Podstawę takiego żądania stanowi art. 189 kpc. W świetle tego przepisu interes prawny, jako przesłanka powództwa o ustalenie, która, w sposób niezależny od innych wymaganych przez prawo materialne lub procesowe okoliczności, warunkuje określony skutek tego powództwa, należy do grupy przesłanek merytorycznych. Interes prawny jako przesłanka merytoryczna powództwa o ustalenie stosunku prawnego lub prawa, decyduje o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości twierdzeń powoda, że wymieniony w powództwie stosunek prawny lub prawo istnieje. Drugą więc przesłanką merytoryczną jest wykazanie prawdziwości twierdzeń powoda o tym, że dany stosunek prawny lub prawo rzeczywiście istnieje.

Podnieść zatem należy, iż warunkiem badania zasadności żądania powoda jest istnienie po jej stronie interesu prawnego w rozumieniu art. 189 kc (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 19 listopada 1996 r., III CZP 115/96, OSNC 1997/4/35).

Interes prawny jest to interes dotyczący szeroko rozumianych praw i stosunków prawnych. Interes prawny występuje wówczas, gdy istnieje niepewność prawa lub stosunku prawnego zarówno z przyczyn faktycznych, jak i prawnych. Niepewność ta może być wynikiem spodziewanego kwestionowania prawa lub kwestionowania stosunku prawnego. Aby zatem powód skutecznie mógł powołać się na interes prawny, winny jest wykazać, że oczekiwane rozstrzygnięcie wywoła takie skutki w stosunkach między stronami, w następstwie których ich sytuacja prawna zostanie określona jednoznacznie i tym samym wyeliminowane zostanie, wynikające z błędnego przekonania co do przysługiwania powodowi określonych uprawnień, ryzyko naruszenia w przyszłości jego praw (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2002 r., II CKN 919/99, niepublikowany).

W świetle powyższego uznać należy, że argumenty podnoszone przez pozwanego, iż po stronie powodowej zachodzi brak interesu prawnego do wytoczenia przedmiotowego powództwa, są trafne,. Powódka nie wykazała interesu prawnego, jako przesłanki materialnoprawnej dochodzonego w niniejszej sprawie roszczenia o ustalenie. Tym samym powyższe wyklucza przez Sąd badanie merytorycznej zasadności zgłoszonego powództwa (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 1996 r., III CZP 115/96, OSNC 1997/4/35).

Natomiast zgodnie z art. 365 § 1 kpc, orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i Sąd, który je wydał, lecz również inne Sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Wyrok prawomocny ma też ten skutek, że prekluduje cały materiał dowodowy, który przy rozpoznaniu sprawy wchodził w zakres podstawy faktycznej żądania pozwu, nawet jeżeli w toku postępowania dowodowego nie został przedstawiony przez strony Sądowi (por. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 15 kwietnia 2015 r., IV CSK 434/14, LEX nr 1711698 oraz w uchwale 7 sędziów z dnia 16 listopada 1954 r., I CO 41/54, OSNCK 1956/1/3, stanowiącej zasadę prawną). W konsekwencji, w późniejszym procesie, wszczętym celem dochodzenia części kwoty już zasądzonej w postępowaniu wcześniejszym, nie jest możliwe powoływanie się na nowe środki dowodowe w celu podważenia ustaleń prejudycjalnych wcześniej przesądzonych. Z tej przyczyny argumentacja zawarta w pismach strony powodowej, wskazująca na sprzeczność wydanego wyroku w części dotyczącej odsetek umownych z ustawą o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 1982 r., Nr. 19., poz. 147 ze zm.) jest przeciwskuteczna, zaś przedstawianie argumentów niezgłoszonych w czasie właściwym, zamkniętego już prawomocnie sporu - nieuprawnione.

Reasumując niniejszy wywód, orzeczenie zasądzające od powódki na rzecz pozwanego kwoty 42,291 złotych jako część należności głównej oraz kwestia odsetek od należności głównej została rozstrzygnięta przez Sąd w postępowaniu o sygn. akt III C 2358/03, tym samym Sąd rozpoznający niniejsza sprawę na mocy art. 365 § 1 kc, jest nim związany.

W związku z powyższym, w ocenie Sądu Okręgowego powódce nie służy interes prawny w żądaniu ustalenia. W niniejszej sprawie nie istnieje żaden stan niepewności z uwagi na fakt, że pozwany dysponuje prawomocnym wyrokiem Sadu określającym kwotę roszczenia jak i odsetki. Powództwo o ustalenie nie jest drogą do wzruszania prawomocnego orzeczenia, tym samym powódka nie miała interesu prawnego we wniesieniu pozwu w niniejszej sprawie.

Sąd ponadto pragnie zwrócić uwagę na fakt, iż K. S. mogła zaskarżyć orzeczenie Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 15 września 2005 roku wydanego w sprawie III C 2358/03 w drodze środka odwoławczego w postaci apelacji. Z chwilą uprawomocnienia się wyroku – w razie zaistnienia przesłanek określonych w Kodeksie postępowania cywilnego – mogła wnieść skargę o wznowienie postępowania.

Ponadto zważyć należy, iż powódka także mogła użyć środka prawnego, który przysługiwał jej w postępowaniu przeciwegzekucyjnym, tj. roszczenie o pozbawienie tytułu wykonawczego zmierzające do zwalczenia tytułu wykonawczego. Na tą okoliczność zwrócił uwagę także Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu postanowienia z dnia18 listopada 2015 roku.

W tym stanie rzeczy Sąd w oparciu o wyżej powołane przepisy orzekł jak w punkcie I wyroku.

W niniejszej sprawie Sąd w całości oddalił powództwo, wobec czego o kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 kpc. Z uwagi na to, powódka jest tą stroną procesu, która przegrała przedmiotową sprawę, w związku z czym obowiązana jest zwrócić pozwanemu poniesione przez niego koszty procesu. Na koszty poniesione przez Bank (...) Spółka Akcyjna w W. składają się wynagrodzenie radcy prawnego w kwocie 3.600 złotych oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 złotych (punkt II wyroku).