UZASADNIENIE

J. W. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. z dnia 03 czerwca 2016 roku, Nr (...) odmawiającej mu prawa do emerytury.

W uzasadnieniu podał, że ZUS nie uznał mu okresów pracy w warunkach szczególnych: od 09.09.1975 – 30.01.1976, 01.02.1976 – 30.05.1976, 01.06.1976 – 29.11.1976, 01.12.1976 – 29.10.1980, 01.11.1980 – 31.07.1981, 03.08.1981 – 31.05.1983, 31.03.1991 – 31.12.1998 wskazując, że na świadectwach pracy wystawionych przez (...) S.A. zakład podał, że był zatrudniony na stanowisku maszynisty dźwigu oraz na stanowisku betoniarza, jednak zakład pracy nie podał w których wykazach, pozycji i punktach mieszczą się te stanowiska powoda. Zakład pracy podał, że wykonywał pracę maszynisty ciężkich maszyn budowlanych i prace betoniarskie wymienione w wykazie A dział 5 poz. 3, wykaz A, dział V, poz. 4 oraz, że pracował na stanowisku maszynisty dźwigu, betoniarza, a zakład pracy nie podał dokładnie w jakich okresach wykonywał te prace i na jakim stanowisku. Dla ZUS informacje zawarte w świadectwach pracy są zbyt ogólne, co powoduje, że ZUS – owi trudno jest stwierdzić w jakich okresach, na jakim stanowisku i jakie prace wykonywał. W (...) S.A. był zatrudniony na stanowisku maszynisty dźwigu budowlanego i było to stanowisko podstawowe, stanowisko to znajduje się w wykazie stanowisk pracy wykonywanych w warunkach szczególnych. Na stanowisku betoniarza, które znajduje się również w wykazie stanowisk pracy w warunkach szczególnych prace wykonywał incydentalnie po zakończeniu w danym dniu prac związanych z obsługą maszyn budowlanych. Z uwagi na to, że w/w prace na realizowanych budowach czasami w jednym dniu odbywały się zamiennie, zakład pracy nie był w stanie precyzyjnie określić okresu zatrudnienia na jednym lub drugim stanowisku pracy. Decyzja ZUS odmawiająca zaliczenia wskazanych w piśmie okresów zatrudnienia do okresów pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, motywując to zbyt ogólnymi zapisami w świadectwach pracy, jest dla niego krzywdząca i niesprawiedliwa. Dlatego wnosi o uznanie wskazanych w piśmie lat pracy jako praca wykonywana w szczególnych warunkach (odwołanie k. 3 - 4).

Organ rentowy – Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. – w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.

W uzasadnieniu organ rentowy podał, że nie zostały spełnione warunki prawa do emerytury, ponieważ wnioskodawca nie udowodnił na dzień 01 stycznia 1999 roku co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz pracy w warunkach szczególnych w wymiarze co najmniej 15 lat w myśl przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8 poz. 43 ze zm.). Na dzień 01 stycznia 1999 roku wnioskodawca udowodnił okres ubezpieczenia w łącznym wymiarze 24 lata i 21 dni. Nie udowodnił żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych. W wniosku oświadczył, że nie jest członkiem OFE, jest uprawniony do zasiłku przedemerytalnego.

Do ogólnego okresu ubezpieczenia organ rentowy nie zaliczył na podstawie kart wynagrodzeń:

- dni 31.01.1976r, 31.05.1976r – nieobecności usprawiedliwione,

- dnia 30.11.1976r. – nieobecność nieusprawiedliwiona,

- okresu od 30.10.1980r do 31. 10. 1980r – urlop bezpłatny,

- okresu od 15.02.1988r – 30.03.1991r. z tytułu zatrudnienia za granicą, ponieważ brak jest dokumentu potwierdzającego dokładną datę zatrudnienia (data początkowa zatrudniania za granicą przyjęta przez ZUS wynika z karty wynagrodzeń za 1988r., tj. 14 dni przepracowanych w lutym – k. 24, a data końcowa została przyjęta na podstawie „kartoteki rocznej pracownika fizycznego” zgodnie z którą wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenia od miesiąca marca 1991 roku bez podania dokładnej daty – k. 25 akt).

Ponadto organ rentowy nie zaliczył jako pracy w warunkach szczególnych okresów od 09.09.1975 – 30.01.1976, 01.02.1976 – 30.05.1976, 01.06.1976 – 29.11.1976, 01.12.1976 – 29.10.1980, 01.11.1980 – 31.07.1981, 03.08.1981 – 31.05.1983 (z uwzględnieniem okresów nie zaliczonych do ogólnego okresu ubezpieczenia) z tytułu zatrudnienia w (...) S.A. w K. na stanowisku maszynista dźwigu, betoniarz, ponieważ świadectwo pracy w warunkach szczególnych zawiera wady formalne – szczegółowe uzasadnienie w decyzji. Zgodnie z § 2 ust. 2 w/w rozporządzenia okresy pracy w warunkach szczególnych zakład pracy stwierdza w świadectwie pracy w warunkach szczególnych, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 w/w rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Ze zwykłego świadectwa pracy wynika, że wnioskodawca zajmował stanowiska maszynista dźwigu, kierowca, betoniarz (odpowiedź na odwołanie k. 5 – 5v).

Na rozprawie strony podtrzymywały swoje stanowiska. J. W. popierał odwołanie, a organ rentowy wnosił o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

J. W. urodził się w dniu (...) roku (okoliczność bezsporna). Nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego (okoliczność bezsporna).

J. W. był zatrudniony w Kombinacie Budownictwa Miejskiego Zakładzie Produkcji (...) w R. od 01 października 1971 roku do 03 lutego 1973 roku na stanowisku tokarza (dowód: świadectwo pracy k. 7 akt organu rentowego ENS, k. 1 akt osobowych wnioskodawcy – koperta k. 41, angaż z 01 października 1971 roku k. 9 akt osobowych wnioskodawcy – koperta k. 41).

Faktycznie wykonywanie tej pracy polegało zarówno na obsłudze maszyny tokarni jak i wykonywaniu czynności pomocniczych dla ślusarzy. Pomagał im np. przy zdjęciu silnika albo przy remoncie betoniarki. Nie wykonywał wówczas pracy ślusarza, ale pomagał coś zamontować, wymontować, a przeważnie coś przytrzymywał. Pomagał ślusarzom jak była taka potrzeba. J. W. był tam zatrudniony jednocześnie do pracy na tokarce i do pomocy ślusarzom (dowód: zeznania świadka S. M. k. 49v - 50, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:08:57 – 00:26:26).

Większość prac wykonywał na tokarce, a ślusarzom pomagał jak była taka potrzeba. Czasem pomagał im 3 – 4 razy w tygodniu, a czasem przez miesiąc pracował tylko na tokarce. Gdy pomagał ślusarzom to robił to przez 1 – 2 godziny i wracał na tokarkę. Innych czynności nie wykonywał. Przez cały dzień pracy pracował na tokarce, a w miarę potrzeby jako pomoc ślusarzy (dowód: zeznania wnioskodawcy k. 51 – 51v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:50:06 – 01:36:47).

Na tokarce dorabiał części do maszyn, robił śruby. Elementy, które obrabiał były z metalu, stali, żeliwa, czasem z brązu. Była to maszyna obrotowa (dowód: zeznania świadka S. M. k. 49v - 50, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:08:57 – 00:26:26, zeznania wnioskodawcy k. 51v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:50:06 – 01:36:47). Wykonywał na niej według wzoru części zamienne lub zapasowe (dowód: zeznania wnioskodawcy k. 51v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:50:06 – 01:36:47). Przez pół roku robił na tokarce rurki do łączenia elementów w budownictwie (dowód: zeznania wnioskodawcy k. 51v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:50:06 – 01:36:47).

Praca J. W. na tokarce i pomoc ślusarzom były przez jego cały dzień pracy. Innych czynności tam nie wykonywał (dowód: zeznania świadka S. M. k. 49v - 50, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:08:57 – 00:26:26). Praca na tokarce i praca ślusarzy odbywała się w jednym warsztacie , poprzedzielanym boksami (dowód: zeznania świadka S. M. k. 49v - 50, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:08:57 – 00:26:26).

Był to zakład z branży budowlanej, a J. W. pracował w warsztacie tego zakładu. Zakład ten produkował elementy budowlane (dowód: zeznania świadka S. M. k. 49v - 50, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:08:57 – 00:26:26).

Od 08 lutego 1973 roku do 06 lipca 1975 roku J. W. był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w K. (późniejszy (...) S.A.) na stanowisku operatora dźwigu (dowód: świadectwo pracy k. 8 akt organu rentowego ENS, świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych znajdujące się w aktach osobowych wnioskodawcy k. 133 – koperta k. 13).

W dniu 21 grudnia 2001 roku zostało wystawione przez (...) S.A. w K. J. W. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym wskazano, że w okresie 08 lutego 1973 roku do 06 lipca 1975 roku stale i pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace maszynisty ciężkich maszyn budowlanych wymienione w wykazie A dział V poz. 3 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 roku na stanowisku maszynista dźwigu od 08 lutego 1973 roku do 06 lipca 1975 roku (dowód: świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych znajdujące się w aktach osobowych wnioskodawcy k. 133 – koperta k. 13).

W rzeczywistości jednak nie wykonywał wówczas pracy operatora dźwigu, ponieważ uprawnienia do wykonywania takiej pracy (uprawnienia na żurawie) uzyskał dopiero 06 maja 1976 roku (dowód: uprawnienia maszynisty ciężkich maszyn budowlanych i drogowych – koperta k. 23).

W okresie od 26 kwietnia 1973 roku do 09 kwietnia 1975 roku J. W. odbywał zasadniczą służbę wojskową (dowód: odpis z książeczki wojskowej wnioskodawcy znajdujący się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 100 – koperta k. 13, zaświadczenie z Wojskowej Komendy Uzupełnień w R. k. 9 akt organu rentowego ENS).

Od 10 lipca 1975 roku do 13 sierpnia 1975 roku J. W. był zatrudniony w Spółdzielni (...) w R. na stanowisku kierowcy (dowód: świadectwo pracy k. 10 akt organu rentowego ENS, angaż na stanowisko kierowcy k. 8 akt osobowych wnioskodawcy – koperta k. 35).

Jego praca polegała w tym okresie na rozwożeniu towaru do sklepów samochodem ciężarowym o ciężarze powyżej 3,5 tony. Kierował takimi pojazdami jak Star, Jelcz. Codziennie pomagał też przy rozładunku towaru i wnoszeniu go do sklepów, które to czynności zajmowały mu około 2 – 3 godziny dziennie. Zajmował się też załadunkiem towaru zwracanego przez sklepy. Sprawował też dozór przy załadunku towaru do samochodu w hurtowni, co zajmowało mu około 0,5 – 1 godziny dziennie. Po godzinach pracy dodatkowo mył samochód (dowód: zeznania wnioskodawcy k. 51, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:50:06 – 01:36:47).

J. W. został ponownie zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w K. (późniejszy (...) S.A. w K.) od 09 września 1975 roku i pracował tam do 21 grudnia 2001 roku (dowód: świadectwo pracy znajdujące się w aktach osobowych wnioskodawcy k. 141 – koperta k. 13).

W świadectwie pracy wskazano, że w podanym okresie pracował na stanowiskach maszynisty dźwigu, kierowcy, betoniarza (dowód: świadectwo pracy znajdujące się w aktach osobowych wnioskodawcy k. 141 – koperta k. 13, k. 11 akt organu rentowego ENS).

W dniu 21 grudnia 2001 roku wystawiono J. W. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym wskazano, że wykonywał pracę w warunkach szczególnych od 09.09.1975 – 31.07.1981, 03.08.1981 – 31.05.1983, 01.03.1988 – 21.12.2001 na stanowisku maszynisty dźwigu, betoniarza, to jest wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace maszynisty ciężkich maszyn budowlanych i prace betoniarskie wymienione w wykazie A dział V po. 3 i 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 roku (dowód: świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 144 – koperta k. 13, k. 13 akt organu rentowego ENS).

W rzeczywistości na okres od 09 września 1975 roku do 22 września 1975 roku zawarto z J. W. umowę o pracę na stanowisku pomocy operatora (dowód: umowa o pracę na stanowisku pomocy operatora znajdująca się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 112 – koperta k. 13,

Również w okresie od 23 września 1975 roku do 09 września 1976 roku J. W. był zatrudniony na stanowisku pomocy operatora (dowód: umowa o pracę na stanowisku pomocy operatora znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 110 – koperta k. 13).

J. W. uzyskał uprawnienia maszynisty ciężkich maszyn budowlanych i drogowych – żurawi samochodowych kołowych do 10 t. w dniu 06 maja 1976 roku (dowód: kopia uprawnień znajdująca się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 23 – koperta k. 13).

Pracę pomocnika operatora J. W. wykonywał co najmniej do 09 września 1976 roku, to jest do rozwiązania drugiej umowy na czas określony zawartej na stanowisko pomocy operatora (dowód: zaświadczenie z 09 września 1975 roku o przyjęciu do pracy w charakterze pomocnika operatora żurawia znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 103 – koperta k. 13, zaświadczenie kwalifikacyjne z 30 września 1975 roku o zaszeregowaniu w zawodzie pomocnik operatora znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 109 – koperta k. 13).

Następnie J. W. pracował jako operator – maszynista ciężkich maszyn budowlanych (dowód: zaświadczenie kwalifikacyjne z 06 listopada 1976 roku o zaszeregowaniu w zawodzie operator znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 108 – koperta k. 13, zaświadczenie kwalifikacyjne z 12 lutego 1977 roku o zaszeregowaniu w zawodzie operator znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 99 – koperta k. 13, wypowiedzenie zmieniające warunki płacy z 15 marca 1979 roku z określeniem stanowiska maszynista ciężkich maszyn budowlanych znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 95 – koperta k. 13, zaświadczenie kwalifikacyjne o zaszeregowaniu w zawodzie operator z 31 października 1980 roku znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 92 – koperta k. 13, zaświadczenie kwalifikacyjne z 30 lipca 1981 roku o zaszeregowaniu w zawodzie operator maszyn budowlanych znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 91 – koperta k. 13, zeznania świadka K. K. k. 27v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 29, 00:06:09 – 00:20:55, zeznania świadka F. N. k. 28, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 29, 00:21:12 – 00:32:43).

Gdy popsuł się dźwig, na którym pracował J. W., to wykonywał pracę na jednym dźwigu z J. K.. Sytuacja taka trwała przez okres około dwóch lat. J. W. i J. K. pracowali wówczas na jednej zmianie. Gdy J. W. operował dźwigiem, to wtedy J. K. obsługiwał haki dźwigu i na odwrót. W ciągu dnia pracy wymieniali się wówczas przy operowaniu dźwigiem, raz jeden był operatorem a raz drugi. Jak jeden wykonywał czynności operatora, to drugi był pomocnikiem operatora. Po tym czasie dostali osobne dźwigi i już każdy z nich pracował na swoim dźwigu jako operator (dowód: zeznania świadka J. K. k. 50 – 50v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:26:28 – 00:49:44, zeznania wnioskodawcy k. 51v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:50:06 – 01:36:47).

Pracując jako operator dźwigu J. W. dostawał też czasem polecenie jazdy betoniarką (pojazdem z gruszką) lub samochodem Star przystosowanym do przewozu gruszki z betonem. Samochód Star i betoniarka miały powyżej 3,5 tony (dowód: zeznania świadka J. K. k. 50 – 50v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:26:28 – 00:49:44, zeznania wnioskodawcy k. 51v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:50:06 – 01:36:47).

J. W. szkolił również uczniów do pracy na dźwigu. Taki uczeń przez cały dzień przyglądał się jego pracy, a przez 0,5 godziny dziennie wykonywał obowiązki operatora. Wówczas J. W. stał obok i patrzył na wykonywane przez ucznia czynności. J. W. przeważnie miał jakiegoś ucznia, ale nie zawsze (dowód: zeznania wnioskodawcy k. 51v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:50:06 – 01:36:47).

W okresie od 30 października 1980 roku do 31 października 1980 roku J. W. przebywał na urlopie bezpłatnym (okoliczność wykazana w zaskarżonej decyzji i nie kwestionowana przez wnioskodawcę – decyzja k. 50 akt organu rentowego ENS).

W okresie od 03 sierpnia 1981 roku do 26 maja 1983 roku J. W. pracował w ówczesnym Związku Radzieckim na budowie eksportowej (dowód: karta informacyjna z 23 maja 1983 roku dotycząca budowy eksportowej w ZSRR znajdująca się w teczce akt osobowych dotyczącej pracy na kontrakcie – koperta k. 13, znajdująca się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 76 - 77– koperta k. 13).

Umowa o pracę na przedmiotowej budowie eksportowej została zawarta na stanowisko betoniarz/murarz (dowód: umowa o pracę na budowie zagranicznej na czas określony zawarta 30 lipca 1981 roku znajdująca się w teczce akt osobowych dotyczącej pracy na kontrakcie – koperta k. 13, znajdująca się też w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 85 – koperta k. 13). W piśmie dotyczącym zmiany wynagrodzenia stanowisko to określono jednak już jako operator/betoniarz (dowód: pismo z 10 maja 1982 roku znajdująca się w teczce akt osobowych dotyczącej pracy na kontrakcie – koperta k. 13, znajdujące się też w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 80 – koperta k. 13).

Faktycznie J. W. wykonywał tam pracę operatora dźwigu (dowód: karta obiegowa z 25.05.1983 roku znajdująca się w teczce akt osobowych dotyczącej pracy na kontrakcie – koperta k. 13, zeznania świadka F. N. k. 28, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 29, 00:21:12 – 00:32:43, karta obiegowa znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 89 – koperta k. 13). Wówczas przez cały dzień pracy J. W. jeździł na dźwigu (dowód: zeznania świadka F. N. k. 28, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 29, 00:21:12 – 00:32:43).

Praca w Związku Radzieckim na budowie eksportowej była wykonywana w ramach zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w K., z którego J. W. został oddelegowany do takiej pracy (dowód: zeznania świadka K. K. k. 27v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 29, 00:06:09 – 00:20:55, zeznania świadka F. N. k. 28, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 29, 00:21:12 – 00:32:43, zeznania wnioskodawcy k. 51, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:50:06 – 01:36:47, delegacja służbowa znajdująca się w teczce akt osobowych dotyczącej pracy na kontrakcie – koperta k. 13).

W okresie od 8 do 28 grudnia 1982 roku J. W. korzystał z urlopu bezpłatnego (dowód: wniosek o udzielenie urlopu bezpłatnego wraz z adnotacją o zgodzie na taki urlop w okresie od 8 do 28 grudnia 1982 roku, znajdujący się w teczce akt osobowych wnioskodawcy dotyczących budowy eksportowej k. 19 – koperta k. 13).

Po zakończeniu pracy w Związku Radzieckim J. W. pracował w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) (późniejszym (...) S.A.) jako operator (dowód: pismo o przyznaniu wynagrodzenia z 25 sierpnia 1983 roku na stanowisku operatora znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 78 – koperta k. 13)

Co najmniej od 30 kwietnia 1984 roku J. W. pracował w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) (późniejszy (...) S.A.) jako kierowca samochodu Żuk (dowód: pismo z 30 kwietnia 1984 roku o przyznaniu wynagrodzenia na stanowisku kierowcy znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 75 – koperta k. 13, pismo z 20 marca 1985 roku o przyznaniu wynagrodzenia z określeniem zajmowanego stanowiska kierowcy znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 73 – koperta k. 13, pismo z 30.04.85r o zleceniu dodatkowych czynności spedycyjnych na samochodzie Żuk z określeniem stanowiska kierowcy znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 71 – koperta k. 13, pismo z 06.02.86r o przyznaniu wynagrodzenia ze wskazaniem stanowiska kierowcy znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 70 – koperta k. 13, pismo z 12 marca 1987 roku o przyznaniu wynagrodzenia J. W. ze wskazaniem stanowiska kierowcy samochodu Żuk znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 65 – koperta k. 13, zeznania świadka F. N. k. 28, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 29, 00:21:12 – 00:32:43).

Od 01 sierpnia 1988 roku do 25 listopada 1990 roku J. W. po raz kolejny pracował w ówczesnym Związku Radzieckim na budowie eksportowej. Był tam zatrudniony w charakterze murarza na budowie Smoleńskiej Elektrowni (...) (dowód: karta informacyjna z 19 listopada 1990 roku (pkt 8 na tej karcie) dotycząca budowy eksportowej znajdująca się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 61 – koperta k. 13). Praca w Związku Radzieckim na budowie eksportowej była wykonywana w ramach zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w K., z którego J. W. został oddelegowany do takiej pracy (dowód: zeznania wnioskodawcy k. 51, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:50:06 – 01:36:47).

Co najmniej od 04 marca 1991 roku J. W. wykonywał pracę na stanowisku betoniarz – cieśla (dowód: karta przemeldowania z eksportu na budowę w W. z dniem 04 marca 1991 roku ze wskazaniem stanowiska betoniarz – cieśla z 04 marca 1991 roku znajdująca się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 58 – koperta k. 13, aneks do umowy o pracę z 07 lutego 1996 roku znajdujący się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 44 – koperta k. 13, pismo o przyznaniu wynagrodzenia z 01 czerwca 1998 roku znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 38 – koperta k. 13, pismo o przyznaniu wynagrodzenia z 04 stycznia 1999 roku znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 35 – koperta k. 13, zeznania świadka K. K. k. 27v - 28, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 29, 00:06:09 – 00:20:55, zeznania świadka F. N. k. 28, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 29, 00:21:12 – 00:32:43).

Jego praca polegała wówczas na zalewaniu zbrojeń betonem (dowód: zeznania świadka F. N. k. 28, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 29, 00:21:12 – 00:32:43, zeznania wnioskodawcy k. 51v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:50:06 – 01:36:47).

Wykonywał też zbrojenia (dowód: zeznania świadka F. N. k. 28, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 29, 00:21:12 – 00:32:43, zeznania świadka J. K. k. 50 – 50v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:26:28 – 00:49:44, zeznania wnioskodawcy k. 51v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:50:06 – 01:36:47).

Woził też samochodem ciężarowym typu gruszka masę betonową (dowód: zeznania świadka K. K. k. 28, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 29, 00:06:09 – 00:20:55, zeznania świadka F. N. k. 28, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 29, 00:21:12 – 00:32:43, zeznania świadka J. K. k. 50 – 50v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:26:28 – 00:49:44). Wykonywał również szalunki (dowód: zeznania wnioskodawcy k. 51v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:50:06 – 01:36:47).

Prace ciesielskie wykonywał wtedy przy robieniu szalunków co trwało 2 – 3 dni, następnie przez 2 – 3 dni robił zbrojenia, a następnie przez 1 -2 dni zalewał betonem i równał. Później przez 2 – 3 dni zajmował się rozbieraniem szalunków, po czym wszystkie te prace wykonywał ponownie od początku. Rozbieranie szalunków również było pracą ciesielską (dowód: zeznania wnioskodawcy k. 51v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:50:06 – 01:36:47).

W tym okresie J. W. nie pracował jako operator dźwigu (dowód: zeznania świadka J. K. k. 50 – 50v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:26:28 – 00:49:44).

Umowa o pracę została rozwiązana z J. W. 21 grudnia 2001 roku (dowód: wypowiedzenie umowy o pracę znajdujące się w aktach osobowych wnioskodawcy k. 135 – koperta k. 13, porozumienie w sprawie skrócenia okresu wypowiedzenia znajdujące się w aktach osobowych wnioskodawcy k. 143 – koperta k. 13, świadectwo pracy znajdujące się w aktach osobowych wnioskodawcy k. 141 – koperta k. 13).

W dniu 13 stycznia 2016 roku J. W. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniosek o emeryturę (dowód: wniosek o emeryturę k. 1 – 6 akt organu rentowego ENS).

Decyzją z dnia 03 czerwca 2016 roku, Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił przyznania J. W. prawa do emerytury.

W uzasadnieniu tej decyzji wskazano, że zgodnie z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r, Nr 8, poz. 43 ze zm.), ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948 roku emerytura przysługuje, jeżeli spełnił łącznie następujące warunki:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa,

- w dniu wejścia w życie przepisów ustawy emerytalnej, tj. 01 stycznia 1999 roku osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat dla mężczyzn, w tym okres zatrudnienia w szczególnych warunkach, wykonywany stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy, wynoszący co najmniej 15 lat.

Przy ustalaniu 15 letniego okresu pracy w warunkach szczególnych nie uwzględnia się przypadających po dniu 14 listopada 1991 roku okresów niezdolności do pracy (wynagrodzenie za czas choroby, zasiłek chorobowy). Ponadto nie uwzględnia się również – niezależnie od okresu w jakim zostały przebyte – okresów urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego, służby wojskowej.

Zakład odmawia przyznania emerytury, ponieważ na dzień 01 stycznia 1999 roku wnioskodawca nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych oraz okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego 25 lat.

Zakład nie uwzględnił n/w okresów pracy w warunkach szczególnych:

- na świadectwie pracy w warunkach szczególnych wystawionym przez (...) S.A. za okresy od 09.09.1975 – 30.01.1976, 01.02.1976 – 30.05.1976, 01.06.1976 – 29.11.1976, 01.12.1976 – 29.10.1980, 01.11.1980 – 31.07.1981, 03.08.1981 – 31.05.1983, 31.03.1991 – 31.12.1998 – zakład podał, że wnioskodawca był zatrudniony na stanowisku maszynista dźwigu i stanowisku betoniarza, jednakże nie podał w których wykazach, pozycji i punktach mieszczą się te stanowiska w powołanym przez zakład pracy załączniku nr 1 do zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 01 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez w/w Ministra.

Ponadto zakład pracy podał, że wnioskodawca wykonywał prace maszynisty ciężkich maszyn budowlanych i prace betoniarskie wymienione w wykazie A dział V poz. 3, wykaz A dział V poz. 4 oraz, że pracował na stanowisku maszynista dźwigu i stanowisku betoniarza, natomiast nie podał dokładnie w jakich okresach wnioskodawca wykonywał te prace i na jakim stanowisku. Informacje zawarte w świadectwie pracy w warunkach szczególnych są zbyt ogólne i trudno stwierdzić w jakich okresach na jakim stanowisku i jakie prace wykonywał wnioskodawca w w/w okresach zatrudnienia.

Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku – uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania Zakład przyjął za udowodnione okresy na dzień 01 stycznia 1999 roku nieskładkowe: 11 miesięcy i 20 dni, składkowe: 23 lata, 1 miesiąc i 1 dzień oraz staż sumaryczny: 24 lata i 21 dni.

- od 31.01.1976r do 31.01.1976r – 1 dzień nieobecności usprawiedliwionej,

- od 31.05.1976r do 31.05.1976r – 1 dzień nieobecności usprawiedliwionej,

- od 30.11.1976r. do 30.11.1976r. – 1 dzień nieobecności usprawiedliwionej,

- od 30.10.1980r do 31. 10. 1980r – urlop bezpłatny,

- od 15.02.1988r – 30.03.1991r. – wnioskodawca pracował za granicą, dokumenty nie potwierdzają dokładnej daty zatrudnienia w jakim faktycznie okresie był zatrudniony za granicą (dowód: decyzja k. 50 akt organu rentowego ENS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej powołanych dokumentów.

Dokumenty w postaci świadectwa pracy i świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych obejmujące okres zatrudnienia wnioskodawcy od 08 lutego 1973 roku do 06 lipca 1975 roku w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w K. (późniejszy (...) S.A.) i wskazujące na to zatrudnienie na stanowisku operatora dźwigu, nie były wiarygodnymi dokumentami w niniejszej sprawie. Wnioskodawca w tym okresie czasu nie mógł bowiem pracować jako operator dźwigu, ponieważ nie posiadał takich uprawnień. Uprawnienia te uzyskał dopiero 06 maja 1976 roku.

Z tej samej przyczyny niewiarygodny był dokument znajdujący się w aktach osobowych wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w K. (późniejszy (...) S.A.) w postaci zaświadczenia kwalifikacyjnego z 30 maja 1976 roku, zgodnie z którym od dnia 01 maja 1976 roku wnioskodawca został zaszeregowany do stawki osobistego zaszeregowania w zawodzie operator (k. 98 akt osobowych wnioskodawcy – koperta k. 13). Od 01 maja 1976 roku wnioskodawca nie wykonywał pracy operatora dźwigu, ale pracę pomocnika operatora, o czym świadczyły też zawarte z nim umowy o pracę na okres od 09 września 1975 roku do 09 września 1976 roku na stanowisku pomocy operatora.

Niewiarygodnym dokumentem było też świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym wskazano, że w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w K. (późniejszy (...) S.A.) wykonywał pracę w warunkach szczególnych od 09.09.1975 – 31.07.1981, 03.08.1981 – 31.05.1983, 01.03.1988 – 21.12.2001 na stanowisku maszynisty dźwigu, betoniarza. Z powodu braku uprawnień wnioskodawca nie mógł wykonywać pracy maszynisty dźwigu przed datą 06 maja 1976 roku, a ponadto – jak już wskazano – na okres od 09 września 1975 roku do 09 września 1976 roku miał zawarte umowy o pracę na stanowisku pomocy operatora. W późniejszym zaś okresie przez dwa lata wykonywał pracę zarówno operatora dźwigu jak i pomocnika operatora, pracując na jednym dźwigu wspólnie z J. K.. Jak wynikało z dokumentów, wskazanych powyżej w stanie faktycznym uzasadnienia, przez pewien czas wnioskodawca pracował również jako kierowca samochodu Żuk. Ponadto będąc po raz dugi na kontrakcie w ZSRR nie wykonywał tam pracy operatora i betoniarza, tylko pracował jako murarz. W ostatnim zaś okresie swojego zatrudnienia nie pracował wyłącznie jako betoniarz, ale również wykonywał prace zbrojarskie i ciesielskie.

Pozostałe dokumenty zgromadzone w sprawie stanowiły wiarygodne dowody, ich autentyczność, zgodność z prawdą zawartych w nich oświadczeń nie zostały skutecznie zakwestionowane przez strony.

W toku postępowania dowodowego Sąd przeprowadził również dowody w postaci zeznań świadków: S. M. (k. 49v - 50, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:08:57 – 00:26:26), J. K. (k. 50 – 50v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:26:28 – 00:49:44), K. K. (k. 28, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 29, 00:06:09 – 00:20:55), F. N. (k. 28, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 29, 00:21:12 – 00:32:43) oraz dowód z zeznań wnioskodawcy (k. 51v, zapis nagrania na płycie CD – koperta k. 53, 00:50:06 – 01:36:47).

Niewiarygodne były zeznania świadka F. N. co do tego, że wnioskodawca nie miał przerw w zatrudnieniu w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w K.. Z dokumentów zgromadzonych w sprawie, powołanych w stanie faktyczny uzasadnienia, wynikało bowiem, że wnioskodawca miał takie przerwy w czasie odbywania służby wojskowej, zatrudnienia w Spółdzielni (...) w R. oraz urlopów bezpłatnych.

Sąd odmówił wiary zeznaniom świadków F. N. i J. K. oraz zeznaniom wnioskodawcy co do tego, że w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w K. wnioskodawca tylko sporadycznie jeździł samochodem Żuk.

Z dokumentów zgromadzonych w sprawie wynikało bowiem, że co najmniej od 30 kwietnia 1984 roku wnioskodawca pracował jako kierowca. Tak bowiem było określane jego stanowisko pracy. Informacje zawarte w tych dokumentach wskazywały na pracę kierowcy samochodu Żuk. Dokumentami tymi były: pismo z 30 kwietnia 1984 roku o przyznaniu wynagrodzenia na stanowisku kierowcy (znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 75 – koperta k. 13), pismo z 20 marca 1985 roku o przyznaniu wynagrodzenia z określeniem zajmowanego stanowiska kierowcy (znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 73 – koperta k. 13), pismo z 30.04.85r o zleceniu dodatkowych czynności spedycyjnych na samochodzie Żuk z określeniem stanowiska kierowcy (znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 71 – koperta k. 13), pismo z 06.02.86r o przyznaniu wynagrodzenia ze wskazaniem stanowiska kierowcy (znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 70 – koperta k. 13), pismo z 12 marca 1987 roku o przyznaniu wynagrodzenia J. W. ze wskazaniem stanowiska kierowcy samochodu Żuk (znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 65 – koperta k. 13). Skoro w pismach znajdujących się w aktach osobowych wnioskodawcy z okresu od 30 kwietnia 1984 roku jego stanowisko pracy było określone jako stanowisko kierowcy, to niewiarygodne było, że wówczas pracował na stanowisku operatora dźwigu, a tylko sporadycznie jeździł jako kierowca.

Wiarygodność zeznań świadka F. N. w tym zakresie podważało to, że – jak sam podał – nie było go na miejscu. Nie mógł wobec tego posiadać wiedzy odnośnie częstotliwości kierowania przez wnioskodawcę samochodem Żuk.

Niewiarygodne były też zeznania świadka J. K. co do tego, że wnioskodawca przez cały okres zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w K. pracował na dźwigu. Jak już bowiem wskazano powyżej, pracował też jako pomocnik operatora dźwigu, jako kierowca, a w ostatnim okresie zatrudnienia wykonywał prace betoniarskie, zbrojarskie i ciesielskie.

Sąd odmówił też wiary zeznaniom wnioskodawcy odnośnie tego, że w czasie drugiego pobytu na kontrakcie zagranicznym w ZSRR przez pierwsze 3 miesiące pracował jako operator dźwigu, a następnie jako kierowca zaopatrzenia oraz, że będąc kierowcą zaopatrzenia jeździł samochodem ciężarowym powyżej 3,5 tony. Twierdzenia wnioskodawcy w tym zakresie były gołosłowne, nie znajdowały potwierdzenia w żadnych dowodach zgromadzonych w sprawie. Te zeznania wnioskodawcy były ponadto sprzeczne z kartą informacyjną z 19 listopada 1990 roku (pkt 8 na tej karcie) dotyczącą budowy eksportowej (znajdującą się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 61 – koperta k. 13), w której jednoznacznie wskazano, że wnioskodawca pracował tam w charakterze murarza na budowie Smoleńskiej Elektrowni (...) .

Za niewiarygodne Sąd również uznał zeznania świadka S. M. co do tego, że wnioskodawca pracując w Kombinacie Budownictwa Miejskiego w R. pomagał ślusarzom tylko dorywczo, sporadycznie. Jego zeznania były w tym zakresie wewnętrznie sprzeczne. Świadek ten twierdził bowiem też, że wnioskodawca został zatrudniony jednocześnie do pracy na tokarce i do pomocy ślusarzom. Wskazywał też, że nie da się powiedzieć jak często pomagał ślusarzom, gdyż było to jak była taka potrzeba. Stwierdzenie tego świadka o dorywczej sporadycznej pomocy ślusarzom przez wnioskodawcę było więc sprzeczne z pozostałą treścią złożonych przez niego zeznań. Przede wszystkim jeśli świadek nie widział jak często taka pomoc miała miejsce, to nie miał podstaw do sformułowania, że było to dorywczo i sporadycznie. Ponadto skoro wnioskodawca został zatrudniony jednocześnie do pracy na tokarce i pomocy ślusarzom, to nie można było uznać, że pomoc ta była dorywcza i sporadyczna.

W pozostałym zakresie – istotnym dla rozstrzygnięcia sprawy - Sąd uznał za wiarygodne powołane dowody osobowe, ponieważ były ze sobą zgodne, wzajemnie się uzupełniały i nie pozostawały w sprzeczności z całością dokumentów zgromadzonych w niniejszej sprawie.

Dokonując powyższej oceny dowodów Sąd miał na względzie to, że w postępowaniu sądowym, opartym na zasadzie swobodnej oceny dowodów, nie obowiązują ograniczenia dowodowe zawarte w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. z 1983 r., nr 10, poz. 49 ze zm.). Jednak zauważyć należy, że w rozporządzeniu przewidziana została pewna hierarchia dowodów, którą sąd winien kierować się przy rozpoznawaniu sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych. W pierwszej kolejności, przy ustalaniu okresów zatrudnienia, winny być uwzględniane dokumenty z przebiegu zatrudnienia – świadectwa pracy wystawione przez pracodawcę, umowy o pracę, angaże, legitymacje ubezpieczeniowe i inne dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia. Dopiero gdy dokumentacja pracownicza jest niepełna lub zawiera pewne rozbieżności dopuszczalne jest posiłkowanie się zeznaniami świadków, ale jako dowodem uzupełniającym, potwierdzającym przebieg zatrudnienia. Nie jest natomiast dopuszczalne oparcie się wyłącznie na zeznaniach świadków, w sytuacji gdy z dokumentów wynikają okoliczności przeciwne.

W rozpoznawanej sprawie należało zatem przede wszystkim oprzeć ustalenia na dostępnej oryginalnej dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy.

Wcześniejsza emerytura jest dla powszechnego systemu świadczeń emerytalnych instytucją wyjątkową, określającą szczególne uprawnienia uprzywilejowanego kręgu podmiotów, stąd wymaga ścisłej wykładni i pewnego ustalenia przesłanek prawa. Skoro prawo do wcześniejszej emerytury stanowi odstępstwo od zasady powszechnego wieku emerytalnego, nie można poprzestać tylko na jego uprawdopodobnieniu, lecz musi zostać udowodnione, a temu służą w szczególności dokumenty. Dlatego też, w tej kategorii spraw same zeznania świadków, gdy nie znajdują potwierdzenia w dokumentach pracowniczych, nie stanowią miarodajnego dowodu pracy w szczególnych warunkach (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 20 kwietnia 2016 roku, III AUa 1205/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 14 stycznia 2016 roku, III AUa 1337/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 10 listopada 2015 roku, III AUa 718/15). Obowiązek udowodnienia wszystkich warunków nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym spoczywa na ubezpieczonym. Biorąc zaś pod uwagę, że prawo do emerytury w wieku obniżonym stanowi odstępstwo od ogólnej reguły, przeto wszelkie istotne wątpliwości, które pojawią się w toku postępowania dowodowego oznaczają nieudowodnienie spełnienia warunków uzyskania prawa do wyjątkowego świadczenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 21 kwietnia 2015 roku, III AUa 1986/14, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 14 kwietnia 2015 roku, III AUa 691/14).

Dowodzenie wykonywania pracy w warunkach szczególnych wyłącznie na podstawie zeznań świadków jest niemiarodajne, właśnie z uwagi na ułomność ludzkiej pamięci i faktyczną niemożność weryfikacji zdarzeń sięgających zwykle kilkadziesiąt lat wstecz. Zatem, by dowody osobowe mogły zostać zaakceptowanie jako wiarygodne wymagają potwierdzenia w dokumentacji pracowniczej gromadzonej chronologicznie na przestrzeni lat pracy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 26 marca 2015 roku, III AUa 574/14).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie J. W. było bezzasadne i nie zasługiwało na uwzględnienie.

Przepis art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 jednolity tekst) pozwala mężczyznom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. nabyć, po osiągnięciu wieku przewidzianego, m. in. w art. 32, prawo do emerytury, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym 65 lat oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27, tj. 25 lat.

Emerytura przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2 omawianego art. 184 ustawy).

Wiek emerytalny pracowników wykonujących pracę w warunkach szczególnych określa wydane na podstawie art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r., nr 8, poz. 4 ze zm.). Przepis § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn,

2. ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Z wyżej przedstawionej regulacji prawnej wynika, że warunkiem nabycia prawa do emerytury według art. 184 jest spełnienie przesłanki stażu ubezpieczeniowego przed dniem 1 stycznia 1999 r., tj. dniem wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ubezpieczeni, którzy w chwili wejścia w życie ustawy emerytalno-rentowej posiadali wymagany okres ubezpieczenia (także w warunkach szczególnych), mogą nabyć prawo do emerytury po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego dla mężczyzn 60 lat (art. 32 ustawy). Wiek emerytalny mogą jednak osiągnąć po 1 stycznia 1999 r.

Zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Rozporządzenie stanowiło akt wykonawczy do ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz.U. z 1982 r., nr 40, poz. 267). Utrzymane w większości w mocy przez ustawę o emeryturach i rentach z FUS (art. 32 ust. 4 tej ustawy) przepisy rozporządzenia określają rodzaje prac wykonywanych w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze w § 4 – 15 oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

W sprawie bezspornym było, że J. W. spełniał przesłanki dotyczące wieku i nieprzystąpienia do OFE. Natomiast spór dotyczył tego czy wnioskodawca posiadał ogólny staż ubezpieczenia emerytalnego wynoszący 25 lat oraz czy wnioskodawca spełniał warunek 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Podkreślić należy, że warunki te musiały być spełnione na datę 1 stycznia 1999 r.

Według Sądu ubezpieczony spełnił na dzień 01 stycznia 1999 roku przesłankę posiadania stażu ubezpieczeniowego w wymiarze 25 lat, ale nie spełnił drugiej spornej przesłanki, gdyż nie udowodnił wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Jeżeli chodzi o staż ubezpieczeniowy to ZUS uznał wnioskodawcy 24 lata i 21 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Z treści decyzji wynikało, że nie uznano między innymi okresu od 15 lutego 1988 roku do 30 marca 1991 roku dotyczącego pracy za granicą. Niezaliczenie przez ZUS tego okresu do stażu ubezpieczeniowego było według Sądu bezzasadne. Wnioskodawca faktycznie w tym okresie wykonywał pracę za granicą, ale nie pokrywał się on dokładnie z okresem wskazanym przez ZUS. Wnioskodawca bowiem pracował na budowie eksportowej w ówczesnym Związku Radzieckim od 01 sierpnia 1988 roku do 25 listopada 1990 roku. Był tam zatrudniony w charakterze murarza na budowie Smoleńskiej Elektrowni (...), a dowodem wykonywania przez niego pracy w tym okresie była karta informacyjna z 19 listopada 1990 roku dotycząca budowy eksportowej, znajdująca się w teczce akt osobowych wnioskodawcy (k. 61 – koperta k. 13). Praca w Związku Radzieckim na budowie eksportowej była wykonywana w ramach zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) (późniejszy (...) S.A.), z którego J. W. został oddelegowany do takiej pracy.

Wskazany okres pracy wnioskodawcy w ówczesnym Związku Radzieckim, od 01 sierpnia 1988 roku do 25 listopada 1990 roku, wynoszący 2 lata, 3 miesiące i 25 dni był w pełni wystarczający do uzupełnienia stażu ubezpieczeniowego do 25 lat.

Jeżeli natomiast chodzi o pracę w szczególnych warunkach to – jak już wskazano – wnioskodawca nie udowodnił posiadania stażu 15 lat tej pracy na dzień 01 stycznia 1999 roku.

Przypomnieć należy, że praca taka musiała być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na danym stanowisku.

W przypadku wnioskodawcy za taką mogła być uznana tylko praca operatora dźwigu kwalifikowana jako prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych, wskazana w wykazie A, dziale V poz. 3 załącznika do w/w rozporządzenia z 7 lutego 1983 r., wykonywana w czasie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w K..

Wnioskodawca nie mógł wykonywać takiej pracy przed uzyskaniem uprawnień. Uprawnienia maszynisty ciężkich maszyn budowlanych i drogowych – żurawi samochodowych kołowych do 10 t. uzyskał w dniu 06 maja 1976 roku. Przed tą datą nie mógł być maszynistą (operatorem) dźwigu, gdyż nie miał takich uprawnień. Fakt ten potwierdza zawarcie z nim dwóch umów na czas określony na stanowiskach pomocy operatora. Druga z tych umów obowiązywała do 09 września 1976 roku. Wobec tego wnioskodawca co najmniej do tego czasu pracował jako pomocnik operatora, a nie operator dźwigu. Pracą zaś w warunkach szczególnych nie jest praca pomocnika operatora.

Z uwagi na to, że umowa o pracę na stanowisku pomocy operatora obowiązywała do 09 września 1976 roku, można było przyjąć że wnioskodawca pracował jako operator dźwigu co najwyżej od 10 września 1976 roku.

Ponadto przez co najmniej 2 lata wnioskodawca pracował na jednym dźwigu z J. K.. Jak wynikało zarówno z zeznań wnioskodawcy jak i świadka J. K. w ciągu dnia pracy na zmianę wykonywali oni pracę operatora dźwigu i pracę pomocnika. Przez ten czas wnioskodawca nie wykonywał więc pracy w warunkach szczególnych, gdyż nie pracował jako operator w pełnym wymiarze czasu pracy, dzieląc ten czas między pracę operatora i pomocnika operatora.

Od okresu wykonywania pracy na stanowisku operatora należało zatem odliczyć wskazane 2 lata pracy na jednym dźwigu z J. K..

W okresie zatrudnienia na stanowisku operatora wnioskodawca sporadycznie na polecenie przełożonego jeździł też samochodami ciężarowymi przewożącymi beton i betoniarkami, czyli samochodami ciężarowymi o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Była to dodatkowa praca, sporadyczna i incydentalna. Z tego względu nie wykluczała zaliczenia pracy operatora dźwigu do pracy w warunkach szczególnych. Ponadto praca taka przewidziana jest w dziale VIII poz. 2 wykazu A stanowiącego załącznik do w/w rozporządzenia z 7 lutego 1983 r. Wprawdzie dział ten dotyczy branży transportowej i łączności, ale wnioskodawca te dodatkowe czynności wykonywał w transporcie, gdyż jego zadaniem był transport betonu.

Pracę operatora dźwigu wnioskodawca wykonywał również będąc po raz pierwszy na budowie eksportowej w ówczesnym Związku Radzieckim, a także po powrocie z tej budowy, do momentu podjęcia wykonywania pracy na stanowisku kierowcy.

W aktach osobowych nie było dokumentu ze wskazaniem daty, od której powierzono wnioskodawcy pracę na stanowisku kierowcy.

Pierwszy dokument, w którym wskazano takie stanowisko pracy wnioskodawcy pochodził z 30 kwietnia 1984 roku (pismo z 30 kwietnia 1984 roku o przyznaniu wynagrodzenia na stanowisku kierowcy znajdujące się w teczce akt osobowych wnioskodawcy k. 75 – koperta k. 13). Na tej podstawie Sąd przyjął, że wnioskodawca wykonywał pracę operatora dźwigu do 29 kwietnia 1984 roku.

Okres od 10 września 1976 roku do 29 kwietnia 1984 roku stanowił 7 lat, 7 miesięcy i 20 dni.

Od tego okresu należało odliczyć:

- 2 lata wykonywanej na zmianę z J. K. pracy operatora dźwigu i pomocnika operatora,

- okres urlopu bezpłatnego od 30 października 1980 roku do 31 października 1980 roku (2 dni),

- okres urlopu bezpłatnego od 8 do 28 grudnia 1982 roku (21 dni).

Wobec powyższego wnioskodawca udowodnił, że wykonywał pracę w warunkach szczególnych na stanowisku operatora dźwigu w czasie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w K., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, przez 5 lat, 6 miesięcy i 27 dni.

Wykonywana przez wnioskodawcę w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w K. praca na stanowisku kierowcy samochodu Żuk, praca w czasie drugiego pobytu na budowie eksportowej w ZSRR w charakterze murarza i następnie na stanowisku betoniarz – cieśla, nie stanowiły pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Wykaz A stanowiący załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r., nr 8, poz. 4 ze zm.) nie przewiduje pracy kierowcy samochodu Żuk, murarza, ani cieśli. W dziale V poz. 4 są wprawdzie przewidziane prace zbrojarskie i betoniarskie. Wnioskodawca na stanowisku betoniarz – cieśla nie wykonywał jednak wyłącznie prac zbrojarskich i betoniarskich. Wykonywał również prace ciesielskie. Prace zbrojarskie i betoniarskie nie były więc przez niego wykonywane w pełnym wymiarze czasu pracy i wobec tego nie mogły stanowić pracy w warunkach szczególnych.

Jak wynika z powyższego do spełnienia warunku 15 lat pracy w warunkach szczególnych wnioskodawcy brakowało jeszcze 9 lat, 5 miesięcy i 3 dni.

Gdyby nawet uznać jego pracę w Spółdzielni (...) oraz w Kombinacie (...) za wykonywaną w warunkach szczególnych, wnioskodawca nadal nie miałby wymaganych 15 lat. Dodatkowy okres wynosiłby bowiem zaledwie 1 rok, 5 miesięcy i 7 dni.

W ocenie Sądu praca w Spółdzielni (...) oraz w Kombinacie (...) nie stanowiła jednak pracy w warunkach szczególnych.

W Spółdzielni (...) wnioskodawca pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o ciężarze powyżej 3,5 tony. Taka praca jest przewidziana jako praca w warunkach szczególnych w dziale VIII poz. 2 wykazu A stanowiącego załącznik do w/w rozporządzenia.

Nie była ona jednak wykonywana przez wnioskodawcę w pełnym wymiarze czasu pracy. Wnioskodawca przez 2 – 3 godziny dziennie pomagał dodatkowo przy rozładunku i wnoszeniu towaru do sklepów oraz przez 0, 5 – 1 godziny dziennie sprawował dozór przy załadunku towaru. Wnioskodawca nie udowodnił przy tym by pomoc przy rozładunku można było zakwalifikować do ciężkich prac przeładunkowych, rozładunkowych.

Z kolei w Kombinacie Budownictwa Miejskiego wnioskodawca pracował na tokarce. W wykazie A stanowiącym załącznik do w/w rozporządzenia nie jest przewidziana praca tokarza jako praca wykonywana w warunkach szczególnych. Praca ta mogłaby być ewentualnie zakwalifikowana jako obsługa urządzeń wibracyjnych, przewidziana w dziale XIV poz. 18 wykazu A stanowiącego załącznik do w/w rozporządzenia.

Wnioskodawca nie wykonywał jednak tej pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. Jednocześnie bowiem pomagał ślusarzom. Wobec tego również ta praca nie stanowiła pracy w warunkach szczególnych.

Reasumując, J. W. nie spełniał wszystkich przesłanek określonych w powołanych wyżej przepisach, pozwalających na przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, gdyż nie udowodnił faktu wykonywania przed dniem 1 stycznia 1999 r., co najmniej przez okres 15 lat prac w szczególnych warunkach.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy z mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie z uwagi na brak podstaw do jego uwzględnienia.

SSR (del.) Joanna Niewiadoma – Wysmolińska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE