UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 czerwca 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił P. K. prawa do emerytury, z uwagi na brak 15- letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Od decyzji powyższej odwołanie w dniu 25 lipca 2016 roku złożył pełnomocnik wnioskodawcy wskazując, że jego mocodawca w okresach od dnia 16 lutego 1982 roku do dnia 31 stycznia 1990 roku, od dnia 8 marca 1990 roku do dnia 16 grudnia 1990 roku, oraz od dnia 1 stycznia 1991 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku będąc zatrudnionym w Przedsiębiorstwie (...) w B. wykonywał pracę w warunkach szczególnych na stanowisku spawacza.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

P. K., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 1 czerwca 2016 roku wniosek o emeryturę. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 akt emerytalnych)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 26 lat i 3 dni. ZUS nie zaliczył wnioskodawcy do pracy w warunkach szczególnych żadnego okresu zatrudnienia.

(dowód: decyzja z 21 czerwca 2016 roku k. 15 akt ZUS, odpowiedź na odwołanie
k. 11-11v akt sprawy)

Wnioskodawca w okresie od 16 grudnia 1982 roku do 30 czerwca 2001 roku był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku ślusarza spawacza, w tym:

- od dnia 16 grudnia 1982 roku do dnia 31 marca 1990 roku w (...) – Zakładzie Produkcji (...) w B.,

- od dnia 1 kwietnia 1990 roku do dnia 31 sierpnia 1991 roku w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w B. na oddziale (...),

- od dnia 1 września 1991 roku do 30 czerwca 2001 roku w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...) Sp. z o.o., gdzie przeszedł na zasadzie porozumienia między zakładami na podstawie art. 23¹ k.p.

Dnia 1 września 1991 roku w Przedsiębiorstwo Produkcji (...) k. B. wydzierżawiło wydziały produkcyjne (...), (...) oraz (...) wraz ze środkami produkcji Przedsiębiorstwu Produkcyjno-Usługowemu (...) Spółce z o.o.

(dowód: świadectwo pracy z 30 czerwca 2001 roku, k. 6 akt ZUS, umowa o pracę z dnia 16 grudnia 1982 roku, dokumentacja pracownicza, angaż z dnia 1 stycznia 1984, dokumentacja pracownicza, informacja o zmianie pracodawcy z dnia 7 maja 1990 roku, dokumentacja pracownicza, informacja o zmianie pracodawcy z dnia 25 lipca 1991 roku, dokumentacja pracownicza, umowa z brygadzistą z dnia 1 lutego 1987 roku, dokumentacja pracownicza, angaż z dnia 1 lutego 1987 roku , dokumentacja pracownicza)

W okresie od dnia 15 września 1988 roku do dnia 22 grudnia 1988 roku oraz od dnia 1 stycznia 1989 roku do dnia 21 kwietnia 1989 roku ubezpieczony pracował na budowie eksportowej w Czechosłowacji w miejscowości O. na stanowisku ślusarza.

(dowód: umowa o pracę na czas określony z dnia 6 września 1988, dokumentacja pracownicza, umowa o pracę na czas określony z dnia 10 stycznia 1989 roku)

Po powrocie z budowy eksportowej wnioskodawca wrócił do macierzystego zakładu pracy na poprzednie stanowisko ślusarza-spawacza, które pełnił do końca zatrudnienia tj. 30 czerwca 2001 roku.

(dowód: angaż z dnia 26 marca 1990 roku, dokumentacja pracownicza, umowa z brygadzistą z dnia maja 1991 roku, dokumentacja pracownicza, angaż z dnia 24 maja 1993 roku, dokumentacja pracownicza, angaż z dnia 17 czerwca 1996 roku, dokumentacja pracownicza, angaż z dnia 3 lipca 1997 roku, dokumentacja pracownicza angaż z dnia 25 stycznia 1991 roku, dokumentacji pracowniczej, rozwiązanie umowy o pracę z dnia 29 maja 2001 roku)

Zakłady pracy, w których pracował wnioskodawca zajmowały się wytwarzaniem konstrukcji stalowych, na potrzeby budowy Elektrowni (...). Wnioskodawca pracował w brygadzie spawaczy składającej się z 10-15 pracowników.

Do obowiązków skarżącego w całym spornym okresie należało spawanie konstrukcji stalowych na gotowo, które były uprzednio składane zgodnie z rysunkiem technicznym przez monterów (tzw. wstępne sczepianie). Wnioskodawca w zależności od potrzeb wykonywał spawanie m.in. słupów, belek czy okien. Spawanie odbywało się metodą CO² i elektryczną.

Stanowiska spawalnicze znajdowały się na hali, która znajdowała się na terenie budowy Elektrowni (...). Stanowiska spawaczy były oddzielone od innych stanowisk kotarą. Na hali panowało duże zapylenie i duży hałas.

Podczas wykonywania pracy na budowie eksportowej ubezpieczony również stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał czynności spawalnicze – spawał konstrukcje ramp do naczep samochodowych.

Wnioskodawca przez cały okres zatrudnienia wykonywał te same obowiązki stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: zeznania świadka W. W. na rozprawie w dniu 8 grudnia 2016 roku od minuty 3:54 do minuty 11:59, protokół z rozprawy, k. 24-25 akt sprawy, zeznania świadka K. R. na rozprawie w dniu 8 grudnia 2016 roku od minuty 11:59 do minuty 15:57, protokół z rozprawy, k. 24-25 akt sprawy, zeznania świadka Z. B. na rozprawie w dniu 8 grudnia 2016 roku od minuty 16:07 do minuty 19:45, protokół z rozprawy, k. 24-25 akt sprawy, zeznania wnioskodawcy na rozprawie w dniu 9 marca 2017 roku od minuty 2:27 do minuty 13:41, protokół z rozprawy, k. 30-31 akt sprawy)

Syndyk masy upadłości Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. w upadłości z siedzibą w B., k/B. dnia 30 czerwca 2001 roku wystawił P. K. świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych. W świadectwie tym zaświadczył, że w okresie od 16 grudnia 1982 roku do 31 stycznia 1990 roku, od 8 marca 1990 roku do 16 grudnia 1990 roku oraz od 1 stycznia 1991 roku do 30 czerwca 2001 roku wnioskodawca będąc zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku ślusarz-spawacza wykonywał prace w warunkach szczególnych, wymienione w Wykazie A, Dz. XIV, poz.12 oraz pkt 9 i 10 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w warunkach szczególnych.

(dowód: świadectwo wykonywania prac w warunkach szczególnych z dnia 30 czerwca 2001 roku, dokumentacja pracownicza)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 887 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

-: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,
-: ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami pozostawało to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie był członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B., k/B. (wcześniej Kombinat (...) oraz Przedsiębiorstwo Produkcji (...)) był niesporny w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach osobowych i emerytalnych Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w okresach od dnia 16 lutego 1982 roku do 31 stycznia 1990 roku, od 8 marca 1990 roku do 6 grudnia 1990 roku oraz od 1 stycznia 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. Stało się tak dlatego, że organ rentowy uznał, iż stanowisko ślusarz-spawacz nie zostało wymienione w Zarządzeniu nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku i nie jest wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w Kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno- rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Wobec powyższego na wnioskodawcy, zgodnie z treścią art. 6 k.c., spoczywał ciężar wykazania pracy w szczególnych warunkach. Wprawdzie w świadectwie pracy oraz dokumentach pracowniczych z tego okresu stanowisko wnioskodawcy jest określane jako ślusarz-spawacz, nie mniej o szczególnych warunkach pracy nie decyduje nazwa stanowiska – jak chce organ rentowy – ale rodzaj rzeczywiście wykonywanej pracy.

Charakter pracy wnioskodawcy Sąd ustalił w oparciu o spójne i logiczne, a co za tym idzie wiarygodne zeznania świadków: W. W., K. R. oraz Z. B., którzy w spornym okresie pracowali razem z P. K. oraz zeznania samego wnioskodawcy, a także dokumentację zgromadzoną w jego aktach osobowych.

Świadkowie W. W., K. R. oraz Z. B. potwierdzili, że spornych okresach od dnia 16 lutego 1982 roku do 31 stycznia 1990 roku, od 8 marca 1990 roku do 16 grudnia 1990 roku oraz od 1 stycznia 1991 roku do 31 grudnia 1998 roku wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace spawalnicze. Do obowiązków skarżącego należało spawanie na gotowo, wstępnie szczepionych przez brygadę monterów, konstrukcji stalowych takich jak słupy, belki bądź okna. Spawanie odbywało się metodą CO² i elektryczną. Prace te były wykonywane na hali produkcyjnej, gdzie panowało duże zapylenie oraz hałas. Wnioskodawca nie miał innych obowiązków, pracował tak stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę na budowie eksportowej w Czechosłowacji w O. w okresie od dnia 15 września 1988 roku do dnia 22 grudnia 1988 roku oraz od dnia 1 stycznia 1989 roku do dnia 21 kwietnia 1989 roku Sąd ustalił na podstawie zeznań świadka Z. B., który pracował na budowie eksportowej wspólnie z wnioskodawcą. Zeznania te korespondowały z zeznaniami P. K.. Świadek Z. B. potwierdził, że również w okresie pracy na budowie eksportowej skarżący wykonywał prace spawalnicze (spawał przyczepy do samochodów ciężarowych) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Organ rentowy w toku postępowania nie przedstawił jakichkolwiek dowodów, które podważałyby wiarygodność złożonych zeznań.

Prace przy spawaniu ustawodawca zalicza do prac w warunkach szczególnych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w Wykazie A Dziale XIV, poz. 12 - prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym.

Wnioskodawca takie prace wykonywał w całym spornym okresie. Okoliczności tej nie niweczy fakt, iż w dokumentacji pracowniczej stanowisko zajmowane przez skarżącego było określane jako ślusarz-spawacz. O szczególnych warunkach zatrudnienia nie decyduje bowiem nazwa stanowiska pracy, jak chce tego organ rentowy, ale faktycznie wykonywane obowiązki, a te jak wynika zeznań świadków, polegały na wykonywaniu prac przy spawaniu stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Dlatego też Sąd Okręgowy zaliczył wnioskodawcy do stażu pracy w warunkach szczególnych okresy zatrudnienia od dnia 16 lutego 1982 roku do 31 stycznia 1990 roku, od dnia 8 marca 1990 roku do dnia 16 grudnia 1990 roku oraz od dnia 1 stycznia 1991 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku.

Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca spełnił jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki do nabycia emerytury, to jest osiągnął wiek emerytalny (60 lat) oraz wymagany okres zatrudnienia (25 lat), należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Sąd przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury z dniem (...) 2016 roku tj. z dniem osiągnięcia 60 lat, gdyż była to ostatnia przesłanka, od spełnienia której zależało jego prawo do emerytury.

Z tych względów, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

O kosztach Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na podstawie art. 98 k.p.c w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804)

WYROK

UZASADNIENIE