UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem, zawartym w pkt 2 wyroku z dnia 8 listopada 2016 r., Sąd Okręgowy w Bydgoszczy zasądził od Biura (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółki komandytowej w K. na rzecz Akademii (...) w B. kwotę 77.417 zł tytułem kosztów postępowania wywołanego wniesieniem skargi od wyroku Krajowej Izby Odwoławczej.

Jako podstawę tego rozstrzygnięcia Sąd powołał przepisy art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 i art. 391 § 1 k.p.c. oraz art. 108 § 1 k.p.c., a także art. 198f ust. 5 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jednolity Dz.U. z 2015 r., poz. 2164 ze zm. – dalej jako „p.z.p.”), jak również § 8 ust. 4 w zw. z § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Wyjaśnił przy tym, że skarga zamawiającego ( Akademii (...) w B.) została uwzględniona, zatem odwołujący – przeciwnik skargi ( Biuro (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa w K.) zobowiązany został – jako przegrywający – do zwrotu na rzecz zamawiającego poniesionych przez niego kosztów, na które złożyły się: opłata od skargi w wysokości 75.000 zł, koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w wysokości 2.400 zł i koszty opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

Przeciwnik skargi zaskarżył powyższe postanowienie w całości, zarzucając naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 198f ust. 5 p.z.p. oraz art. 102 k.p.c. w zw. z art. 391 § k.p.c. w zw. z art. 198f ust. 5 p.z.p. poprzez zasądzenie kosztów od przeciwnika skargi na rzecz zamawiającego, pomimo tego, iż zasady słuszności przemawiały za nieobciążaniem nimi przeciwnika skargi, a także poprzez nieuwzględnienie kosztów poniesionych przez przeciwnika skargi w związku z rozpoznaniem odwołania.

Wskazując na powyższe przeciwnik skargi wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez nieobciążanie przeciwnika skargi kosztami postępowania oraz zasądzenie od zamawiającego i przystępującego po stronie zamawiającego solidarnie na rzecz przeciwnika skargi kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Uzasadniając zażalenie przeciwnik skargi podał, że w sprawie zachodziły wyjątkowe okoliczności uzasadniające nieobciążanie go kosztami na rzecz zamawiającego na zasadach słuszności. Jego odwołanie od czynności zamawiającego zostało uwzględnione przez Krajową Izbę Odwoławczą, która podzieliła część argumentacji i nakazała zamawiającemu unieważnienie wyboru pracy konkursowej „PLUS 3 - (...) Sp. z o.o. w W.. Orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej nie pozostawiało wątpliwości co do zgodności z prawem i zasadności argumentacji przeciwnika skargi. Dopiero rozstrzygniecie sprawy przez Sąd Okręgowy na skutek skargi zamawiającego ujawniło trudności interpretacyjne związane z przepisami stanowiącymi podstawę sporu, co z kolei obaliło uzasadnione przekonanie przeciwnika skargi, że przyjęta przezeń wykładnia prawa jest prawidłowa. Przeciwnik skargi wskazał także, że wniesienie skargi przez zamawiającego, a nie przez jednego z wykonawców należało do sytuacji nadzwyczajnych. Zarzucił ponadto, że nawet w przypadku nie uznania, że zachodziły w sprawie przesłanki zastosowania art. 102 k.p.c., Sąd orzekając o kosztach nie uwzględnił kosztów poniesionych przez niego na etapie wnoszenia odwołania - w łącznej wysokości 18.870 zł, w tym wpisu w wysokości 15.000 zł oraz wynagrodzenia pełnomocnika i kosztów dojazdu na rozprawę, do czego obligował go przepis art. 198f ust. 5 p.z.p.

W odpowiedzi na zażalenie zamawiający wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie na jego rzecz od przeciwnika skargi kosztów postępowania zażaleniowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu zamawiający podkreślił, że przeciwnik skargi w sposób świadomy i całkowicie profesjonalny wziął udział najpierw w postępowaniu konkursowym, a następnie w postępowaniu odwoławczym - w sprawie o udzielenie zamówienia publicznego. Tym samym musiał się on liczyć z tym, że przegrana w (...) spowoduje, chociażby z uwagi na dyscyplinę finansów publicznych obowiązującą zamawiającego, wywiedzenie skargi, z czym wiąże się konieczność uiszczenia wysokiej opłaty. Środki przeznaczone na ten cel pochodziły z dotacji musiały więc być przez zamawiającego rozliczone z budżetem państwa. Obciążenie kosztami w takim przypadku wygrywającej sprawę uczelni publicznej (zamawiającego), która nie prowadzi działalności publicznej, a odstąpienie od takiego obciążenia spółki, która działa w taki sposób, aby osiągnąć cel gospodarczy (przeciwnika skargi) byłoby wypaczeniem ratio legis regulacji zawartej w art. 102 k.p.c. Podkreślono również, że skoro Sąd zmieniając wyrok (...) w punkcie 1 swojego wyroku – oddalił w całości odwołanie przeciwnika skargi, to tym samym nie uwzględnił także zawartego w tym odwołaniu żądania o zwrot kosztów poniesionych w postępowaniu przed Izbą. Tym samym zarzut pominięcia w zaskarżonym rozstrzygnięciu powyższych kosztów jest nieuzasadniony, brak bowiem substratu orzeczenia w tym przedmiocie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Zażalenie przeciwnika skargi nie mogło zostać uwzględnione.

Stosownie do art. 198f ust. 5 p.z.p. strony ponoszą koszty postępowania, toczącego się wskutek wniesienia skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej, stosownie do jego wyniku; określając wysokość kosztów w treści orzeczenia, sąd rozpoznający taką skargę powinien uwzględnić także koszty poniesione przez strony w związku z rozpoznaniem odwołania.

W literaturze przyjmuje się, iż powołany przepis formułuje zasadę odpowiedzialności za wynik procesu w odniesieniu do zwrotu kosztów postępowania skargowego. Zgodnie przyjmuje się, że zawartą tam regulację należy traktować jako przepis szczególny dotyczący zwrotu kosztów, wyłączający zastosowanie innych niż zasada odpowiedzialności za wynik procesu zasad zwrotu kosztów obowiązujących na gruncie kodeksu postępowania cywilnego (por. P. Granecki, Prawo zamówień publicznych. Komentarz. Wyd. 5, Warszawa 2016, Legalis, nb 6, a także P. Janda Komentarz do art.198(f) ustawy - Prawo zamówień publicznych , LexisNexis 2013, Wyd. III i J. Jerzykowski Komentarz do art.198(f) ustawy - Prawo zamówień publicznych, LEX 2014, teza 8).

Także w orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono pogląd, zgodnie z którym przepis art. 198 ust. 5 p.z.p. (w wersji sprzed 29 stycznia 2010 r., którego odpowiednikiem w aktualnym stanie prawnym jest przepis art. 198f ust. 5 p.z.p.) stanowi przepis szczególny dotyczący zwrotu kosztów wyłączający zastosowanie innych niż zasada odpowiedzialności za wynik procesu, zasad zwrotu kosztów przewidzianych w Kodeksie postępowania cywilnego (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2011 r., IV CZ 39/11, LEX nr 96054 ). Pogląd ten oparto na wykładni przepisu art. 194 ust. 2 p.z.p. (w wersji sprzed dnia 29 stycznia 2010 r., którego odpowiednikiem jest obecnie przepis art. 198a ust. 2 p.z.p.), zgodnie z którym w postępowaniu toczącym się wskutek wniesienia skargi stosuje się odpowiednio przepisy ustawy Kodeksu postępowania cywilnego o apelacji, jeżeli przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej. Zastosowanie do postępowania skargowego mogą mieć zatem wyłącznie przepisy Części I Księgi I Działu V Rozdział 1 tego Kodeksu – Apelacja, o ile ich stosowanie nie zostało wyłączone w ustawie. Przepisy te (art. 369-391 k.p.c.) nie regulują zaś w ogóle zasad zwrotu kosztów postępowania. Tożsame stanowisko odnośnie wyłączenia możliwości odpowiedniego stosowania w sprawach ze skargi na orzeczenie I. przepisów o kosztach procesu przewidzianych w Kodeksie postępowania cywilnego – już na tle obecnie obowiązującej regulacji art. 198f ust. 5 p.z.p. – zajął Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 8 sierpnia 2012 r., I CZ 62/12 (LEX nr 1231462).

Akceptując powyższy pogląd, utrwalony już w nauce prawa oraz judykaturze, przyjąć zatem należy, że uregulowanie zawarte w art. 198f ust. 5 p.z.p. ma charakter autonomiczny (wyłączający) w stosunku do zasad regulujących orzekanie o obowiązku zwrotu kosztów procesu w Kodeksie postępowania cywilnego. Jest ono w tym zakresie wyczerpujące, stąd brak również możliwości odpowiedniego stosowania przepisów regulujących zwrot kosztów procesu w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji na podstawie art. 391 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy w podstawie prawnej zaskarżonego rozstrzygnięcia powinien wobec tego ograniczyć się do powołania wyłącznie wskazanego przepisu Prawa zamówień publicznych, co pozostaje jednak bez wpływu na prawidłowość kwestionowanego rozstrzygnięcia.

W postępowaniu ze skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej nie mógł mieć również, w konsekwencji, zastosowania wskazany przez skarżącego przepis art. 102 k.p.c. – przewidujący zasadę słuszności przy orzekaniu o kosztach procesu w procesie cywilnym – stąd też zarzut jego naruszenia nie był uzasadniony.

W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie, jedynie z uwagi na brak wyjaśnienia w art. 198f ust. 5 p.z.p., jak należy interpretować wyrażoną w nim zasadę odpowiedzialności za wynik postępowania, wymagane jest odwołanie się do rozważań dotyczących zasady odpowiedzialności strony za wynik sprawy wyrażonej również w art. 98 § 1 k.p.c. Zgodnie z powołanym przepisem za przegrywającego uznaje się stronę, której żądanie nie zostało uwzględnione, lub której obrona okazała się nieskuteczna. Z kolei o tym, w jakim stopniu strona wygrała lub przegrała sprawę decyduje rezultat przeprowadzonego porównania roszczeń dochodzonych z roszczeniami ostatecznie uwzględnionymi, przy czym porównania tego dokonuje się mając na względzie ostateczny wynik procesu, nie zaś rozstrzygnięcia w poszczególnych instancjach (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2011 r., II CZ 203/10, LEX nr 738399).

Przeciwnik skargi, jako ostatecznie przegrywający w niniejszej sprawie, zobowiązany był w rezultacie do zwrotu na rzecz odwołującego się (zamawiającego) wszystkich poniesionych przez niego kosztów celowego dochodzenia praw, przy czym – skoro żalący się nie podniósł w tym zakresie stosownego zarzutu naruszenia prawa procesowego, tj. właściwego przepisu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za tego rodzaju czynności – ocenie Sądu odwoławczego nie może być obecnie poddana ewentualna prawidłowość ustalenia wysokości stawki minimalnej wysokości kosztów zastępstwa procesowego (art. 378 § 1 w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c. oraz art. 394²§ 2 k.p.c.; zob. uzasadnienia uchwały składu siedmiu sędziów z 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008, nr 6, poz. 55, a także postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2009 r., I PZ 17/09, OSNAP 2011, nr 15–16, poz. 207).

Należy zgodzić się z żalącym, że prawidłowe uwzględnienie zasady odpowiedzialności za wynik postepowania, wymagało uwzględnia kosztów poniesionych przez strony w związku z rozpoznaniem odwołania, co wprost wyrażono w art. 198f ust. 5 p.z.p. Rozstrzygniecie sprawy przez Sąd Okręgowy prowadziło jednak do uznania, że to skarżący (zamawiający) był ostatecznie wygrywającym sprawę, zatem to jedynie jego koszty – poniesione w związku z rozpoznaniem odwołania przeciwnika skargi przez Krajową Izbę Odwoławczą – mogłyby zostać także uwzględnione przy wydaniu zaskarżonego postanowienia. Ponieważ jednak zamawiający nie wniósł własnego zażalenia na powyższe postanowienie, brak obecnie podstaw do formułowania oceny czy zachodzą przesłanki skorygowania treści zawartego tam rozstrzygnięcia. Także bowiem i w niniejszym postępowaniu Sąd nie może zmienić zaskarżonego rozstrzygnięcia na niekorzyść wnoszącego zażalenie (art. 384 w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c., a także w zw. z art. 394²§ 2 k.p.c.). Zasada odpowiedzialności za wynik postepowania nie upoważniała natomiast do uwzględniania kosztów poniesionych przez przeciwnika skargi, który ostatecznie przegrał całe postępowanie.

Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 385 w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c. oraz art. 394²§ 2 k.p.c. zażalenie podlegało oddaleniu.

O kosztach postępowania zażaleniowego orzeczono z uwzględnieniem zasady odpowiedzialności za wynik postępowania wyrażonej w art. 198f ust. 5 p.z.p., zasądzając od żalącego się (przeciwnika skargi) na rzecz zamawiającego (skarżącego) poniesione przez niego w tym postępowaniu koszty w postaci wynagrodzenia pełnomocnika, wynikające z § 8 ust. 1 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 2 pkt 1 oraz § 20 oraz rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.).

W. W. E. A. F.

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE