UZASADNIENIE

Wnioskodawcy, małżonkowie K. i B. T., wnosili o dokonanie rozgraniczenia pomiędzy nieruchomościami położonymi na terenie wsi K., gmina Ł., oznaczonymi w ewidencji gruntów nr (...) stanowiącą ich własność z nieruchomością sąsiednią o numerze (...) stanowiącą własność G. G. (1). według linii oznaczonej punktami (...), zaś uczestnik G. G. (1) wnosił o rozgraniczenie według linii oznaczonej punktami (...)wyznaczającymi granicę przez obecnie prowadzoną ewidencję gruntów, których przebieg linii został zobrazowany na szkicu graficznym - część A i część B przez biegłego sądowego z zakresu geodezji J. K. (1) stanowiącym załącznik do opinii wydanej na zlecenie sądu (k. 196-197).

Postanowieniem z dnia 31 października 2016r. Sąd Rejonowy w Łomży dokonał rozgraniczenia nieruchomości położonych w miejscowości K., gmina Ł. tj. oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) (mającą urządzoną w Sądzie Rejonowym w Łomży księgę wieczystą (...)) stanowiącą aktualnie własność wnioskodawców K. (s. F. i J.) i B. (c. W. i Z.) małżonków T. z nieruchomościami oznaczonymi numerami ewidencyjnymi (...) (mającymi urządzoną w Sądzie Rejonowym w Łomży księgę wieczystą (...)) stanowiącymi aktualnie własność uczestnika G. G. (1) (s. K. i K.) – według linii oznaczonej kolorem czarnym i punktami 2192- 2876 - na szkicu granicznym część A i B biegłego sądowego J. K. (1) z dnia 25.11.2015r. (k. 196-197), którą to mapę uznał za integralną część orzeczenia, umorzył postępowanie w stosunku do Starostwa Powiatowego w Ł. oraz ustalił, iż zainteresowani we własnym zakresie ponoszą koszty postępowania w sprawie.

W uzasadnieniu postanowienia Sąd Rejonowy ustalił, że rozgraniczana nieruchomość nr 92 , o powierzchni 094 ha zastała zapisana przy zakładaniu ewidencji gruntów dla miejscowości K. w latach 1963-1964, na rzecz, jako posiadacza: J. A. s. A..

Aktem własności ziemi Nr (...).(...) z dnia 26 kwietnia 1973 r., Wydział (...) i Leśnictwa Prezydium (...) w Ł. stwierdził własność działki nr (...) na rzecz: właściciel: A. J. s. A. i M. i żony F. J. c. J. i K.. (dowód: zał. do opinii biegłego z zakresu geodezji J. K. (1) nr 4 kopia aktu własności ziemi, k. 198).

Aktem notarialnym, rep A nr (...)z dnia 12.02.1990r., umową przekazania gospodarstwa rolnego, A. i F. małż. J. przekazują gospodarstwo rolne, w tym działkę gruntu nr (...) dla córki J. K. (2), (zał. do opinii nr 5b kopia aktu notarialnego k. 201-202).

Aktem notarialnym rep. A nr (...)z dnia 20.02.2002 roku, umową sprzedaży, J. K. (2) (c. A. i F.) sprzedaje na rzecz właściciela: K. i B. małżonków T. –wnioskodawców , (zał. do opinii nr 5a, kopia aktu notarialnego k .199-200).

Dla nieruchomości nr 92 prowadzona jest księga wieczysta nr (...) w Sądzie Rejonowym w Łomży. Zapisy zamieszczone w księdze wieczystej są zgodne z obecnym stanem prawnym.

Przy zakładaniu ewidencji gruntów dla miejscowości K. w latach 1963 - 64, rozgraniczana nieruchomość, jako działka nr (...) o powierzchni 1,60 ha zastała zapisana na rzecz jako posiadacza: S-cy B. S., S. Z..

Aktem notarialnym rep. A nr (...) z dnia 23.12.1966 r., umową sprzedaży F. M. s. S. i A. ;sprzedaje działkę nr (...), cześć działki nr (...) wydzielonej w wyniku podziału, na rzecz Skarbu Państwa - Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Ł., przeznaczonej na siedzibę Gromadzkiej Rady Narodowej w K.. (zał. do Opinii nr (...) kopia aktu notarialnego k. 203-204).

Aktem własności ziemi Nr (...).(...)z dnia 28 kwietnia 1973r., Wydział (...) i Leśnictwa Prezydium (...) w Ł. stwierdził własność działek nr (...) dla „Z. G. (1) s. A. i S. i żony Z. G. (2) c. F. i R., (zał. do opinii nr (...) kopia aktu notarialnego, k. 205).

Aktem notarialnym, rep A nr (...)2 dnia 05.02.1991r., umową przekazania gospodarstwa rolnego, Z. i Z. małż. G. przekazują gospodarstwo rolne, w tym działkę gruntu nr (...) dla K. G. (1) s. Z. i Z. i żony K. c. F. i M..

Aktem notarialnym rep. A nr (...) z dnia 03.06.1994r., umową zamiany, Gmina Ł. oraz K. i K. małż. G. dokonują między sobą zamiany działek. Opierając się na wykonanym podziale dotychczasowych działek o nr (...), zostają wydzielone nowe działki . W wyniku dokonanej zamiany K. i K. małż. G. zostają właścicielami działek o nr (...) (zał. do opinii nr 8a kopia aktu notarialnego , k.206).

Aktem notarialnym, rep A nr (...)z dnia 31.03.2011r. umową darowizny i o dożywocie, K. i K. małż. G. , przenieśli na rzecz syna G. G. (1) własność działek nr (...) o powierzchni1,2247ha, (zał. do opinii nr 8b kopia aktu notarialnego, 208-210).

Dla nieruchomości (...) prowadzona jest księga wieczysta nr (...) w Sądzie Rejonowym w Łomży. Zapisy zamieszczone w księdze Wieczystej są zgodne z opisanym stanem prawnym.

(...) będące przedmiotem rozgraniczenia miały uregulowany stan prawny.

Na okoliczność wydania ww. aktów własności ziemi w oparciu o ustawę z dnia 26.10.1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych (Dz. U. Nr 27, poz. 250) w stosunku do rozgraniczanych działek, nie dokonywano w terenie pomiaru przebiegu granicy na dzień 4.11.1971 r. t.j. w dacie wejścia w życie ustawy uwłaszczeniowej. Oznaczenie działek wykazanych w aktach własności ziemi przyjęto z ewidencji gruntów założonej w latach 1963/64 r. Oczywistym jest, że okoliczność powyższa ma ten skutek, że akty własności ziemi stanowią jedynie tytuł prawny własności określonych w nim osób, ale nie są wiążące co do powierzchni i granic nieruchomości w przypadku konkretnej działki.

Powyższe z kolei oznacza, że ustawa uwłaszczeniowa uregulowała jedynie poświadczenie nabycia własności ww. działek, nie zajmując się tu kwestią rozgraniczenia działek, wytyczania granic fizyczni na gruncie.

Regulowanie własności nieruchomości w trybie ww. ustawy z 1971roku, było wykonane na podstawie zapisów przedmiotowych, w wówczas prowadzonej ewidencji gruntów. Do uregulowania własności wykorzystano numery pozycji rejestrowej, numery działek, ogólną powierzchnie regulowanej własności gospodarstwa rolnego, okres użytkowania (posiadania) gruntów oraz historię w jaki sposób grunty będące przedmiotem regulowania własności są w użytkowaniu (posiadaniu) osób fizycznych ubiegających się o własność.

Ewidencja gruntów dla miejscowości K. została założona w latach 1963-64. Do założenia ewidencji gruntów wykorzystano dokumenty geodezyjne z rozparcelowanego w 1926 roku majątku państwowego K., wykonane przez Mierniczego Okręgowego Urzędu Ziemskiego w B..

Granica między rozgraniczanymi nieruchomości została ustalona podczas wymienionych wyżej prac geodezyjnych. Według rejestru pomiarowego parcelacji rządowej majątku państwowego działka gruntu nr (...) posiadała powierzchnię 1,0081ha, działka gruntu nr (...) posiadała powierzchnię 1,5950ha. Częścią składową działki gruntu nr (...) był obecny widoczny na gruncie ciek wodny (rów).

W 1963roku B. (...) Przedsiębiorstwo (...) w B. wykonało prace geodezyjne do celów gleboznawczej klasyfikacji gruntów, z pomiarem i obliczeniem stanu władania gruntów we wsi K.. Operat techniczny zawierający wyniki wykonanych prac pomiarowych nie zawierał danych dotyczących zmian przebiegu granicy między działkami nr (...).

W latach 1966- 1967 wykonywano podziały działki nr (...). W wyniku tych prac powstały nowe działki o nr (...). W dokumentacji technicznej nie stwierdzono danych dotyczących zmiany przebiegu granicy pomiędzy działką nr (...).

W latach 1978-1979 wykonano pomiar geodezyjny do założenia mapy zasadniczej dla miejscowości K.. Do wykonania pomiaru założono osnowę geodezyjną, do której włączono niektóre punkty osnowy z wykonanej parcelacji majątku państwowego. W ramach wykonanych prac dokonano pomiaru stanu zagospodarowania terenu, stanu władania i użytkowania gruntów. W 1993 roku wykonywany jest podział działek nr (...), z których zostają wydzielone między innymi działki gruntu nr (...). W dokumentacji technicznej nie stwierdzono danych dotyczących zmiany przebiegu granicy pomiędzy działką nr (...). Wykorzystując wyniki wykonanych prac pomiarowych oraz dane archiwalne, w tym z wykonanej parcelacji majątku państwowego w latach 1993 -95, odnowiono operat ewidencji gruntów obrębu K.. Do działki gruntu oznaczonej nr 92 włączono działkę nr (...), uprzednio z niej wyłączoną.

W 1995 roku zmodernizowano ewidencję gruntów poprzez jej zinformatyzowanie Zostały wykonane matematyczne obliczenia powierzchni działek z dokładnością do jednego m2. Tak zmodernizowana ewidencja gruntów dla miejscowości K. jest prowadzona przez Starostę (...).

Biegły sądowy wskazał, że przy wykonywaniu czynności administracyjnego postępowania rozgraniczeniowego wskazał sposób wytyczenia granicy, w następujący sposób,; „ Do obliczenia punktu granicznego pomiędzy działką (...) od strony ulicy (...) przyjęto jako punkt początkowy wykazany w operacie K. (...) ogrodzenie pomiędzy działką (...), od którego odłożono szerokość działki nr (...) wynikającą z operatu scaleniowego”. Podany nr K.-u dotyczy pomiaru geodezyjnego wykonanego w latach 1978- 79 do założenia mapy zasadniczej. Biegły w sposób jednoznaczny zaznaczył, że wyszczególniony sposób ustalenia położenia punktu granicznego, tylko na podstawie sąsiedniego ogrodzenia jest nieprawidłowy. Zgodnie zaś z obowiązującymi standardami technicznymi, usytuowanie punktów granicznych należy określać w oparciu o punkty osnowy geodezyjnej i znaki graniczne, których usytuowanie winno być uprzednio sprawdzone. Ponadto szerokość działki nr (...) przyjęta do wykonywanego odnowienia gruntu w wielkości 62,60m została odłożona na nieprawidłowej linii pomiarowej. Biegły zarzucił, że według dokumentacji geodezyjnej z wykonanej parcelacji w 1926 roku, wielości szerokości działek winny być mierzone na linii pomiarowej między punktami oznaczonymi numerami169 -168. Taki sposób pomiaru wynika z pierworysu z wykonanej parcelacji gruntów, oraz szkicu sytuacyjnego wykonanego do sprawy I C 461/91 o wydanie części nieruchomości. Natomiast do wykonanego odnowienia gruntów przyjęto szerokość działki, wynikającą z dokumentacji geodezyjnej wykonanej parcelacji z 1926 roku, którą zmierzono na linii pomiarowej 168 101. Pomiar tej samej wielkości liniowej po dwóch odmiennie biegnących liniach daje odmienne usytuowanie punktu granicznego.

Reasumując zatem, w kontekście powyższego należy stwierdził, że w obecnie prowadzonej ewidencji gruntów usytuowanie punktu granicznego pomiędzy działką nr (...) (uprzedni nr 92) od strony ulicy (...), oznaczonego na szkicu granicznym nr (...) zostało nieprawidłowo ustalone.

Sąd I instancji w całości podzielił rozumowanie biegłego. Wniosek biegłego był poprzedzony analizą materiału geodezyjnego, zawartego w opinii i dokumentacji kartograficznej, znanej obu stronom i pełnomocnikom. Nadto w sposób nie budzący wątpliwości, odmienność ustaleń co do początku granicy, tj. pkt 2192 widać na szkicu granicznym biegłego (k. 196-197), na którym granica według dokumentów wykonanych podczas scalenia gruntów oznaczona jest linia pomarańczową w pkt 2876-103a i przebiega min. przez budynek gospodarczy uczestnika oraz całkowicie w jego działce nr (...), zaś granica według obecnie prowadzonej ewidencji gruntów, wskazywana przez uczestnika jako granica obowiązująca oznaczona pkt 286 – 2192 oznaczona linią czarna przebiega za ciekiem wodnym i rowem w ten sposób, że rów ten i ciek wodny włączony zostaje do działki wnioskodawców nr (...). Takie rozmieszczenie terenowe działek, w tym cieku wodnego – nieużytku gruntowego, jest zbieżne z ww. opisaną historią pomiarów geodezyjnych - mianowicie w latach 1993-1995 , wykorzystując wyniki prac geodezyjnych z lat 1978-1979, ponownie do działki nr (...) włączono działkę nr (...) (ciek wodny, nieużytek), uprzednio, w 1963r. z niej wyłączoną.

Sąd I instancji, przy rozważaniach prawnych dokonał wykładni art. 153 kc, podał, iż rozgraniczenie następuje według kryteriów tamże określonych, z których każde ma priorytet przed następnym. Tak więc, gdy granice gruntów stały się sporne, ustalenie ich winno nastąpić według stanu prawnego, a gdy tego nie można stwierdzić, według spokojnego posiadana. Gdyby zaś także i spokojnego stanu posiadania nie można było stwierdzić, a postepowanie nie doprowadziłoby do ugody, dopuszczalne jest ustalenie granicy „ z uwzględnieniem wszelkich okoliczności”.

W przedmiotowej sprawie bezspornym , zdaniem sądu rejonowego, było, że podstawą nabycia własności spornych działek była ustawa z 26.10.1971 r., a zatem rozstrzygające znaczenie ma stan posiadania istniejący faktycznie na gruncie, na dzień 4.11.1971 r. W stosunku do tych działek nie dokonywano w terenie pomiaru geodezyjnego stanu posiadania na dzień 4 listopada 1971r. (dowód badanie dokumentacji geodezyjnej w (...) Ośrodku (...) i kartograficznej Starostwa Powiatowego dokonane przez biegłego).

Sąd ma obowiązek ustalenia granicy prawnej nieruchomości, która może być różna od granicy ewidencyjnej wynikającej z dokumentów ewidencji gruntów, gdyż celem rozgraniczenia jest ustalenie przebiegu granicy prawnej na postawie dokumentów, tytułów własności, jak też w oparciu o inne dowody przewidziane przez kpc, np. zeznania świadków, opinie biegłego, przesłuchanie stron, które podlegają ocenie w ramach art. 223 kpc.

Zdaniem sądu I instancji w dacie dokonywania uwłaszczeń, jak wynika z opinii biegłego geodety, w stosunku do tych działek nie dokonywano w terenie pomiaru geodezyjnego stanu posiadania na dzień 4.11.1971 r.

Podał, że według treści art. 1 ustawy z 26.10.1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, samoistni posiadacze nieruchomości wchodzących w skład ich gospodarstw rolnych, stali się z mocy prawa ich właścicielami. Akt własności ziemi stanowił tytuł prawny własności, określonej w nim osoby do konkretnej działki, ale nie był wiążący co do powierzchni i granic nieruchomości. Oznaczało to, że uwłaszczeniu podlegały na rzecz rolnika tylko te nieruchomości i w takich granicach w jakich znajdowały się one w samoistnym posiadaniu w dniu 4.11.1971 r.

Kierując się opisanymi powyżej kryteriami, Sąd Rejonowy rozgraniczył nieruchomości według pierwszego kryterium, tj. stanu prawnego, a stanem tym był stan samoistnego posiadania nieruchomości przez poprzedników prawnych zainteresowanych, który istniał na gruncie w dacie dokonanych uwłaszczeń spornych nieruchomości.

Sąd uznał, że w dacie 4.11.1971r. (data wejścia w życie ustawy uwłaszczeniowej) pomiędzy działką nr (...) będącą wówczas w posiadaniu A. i F. małżonków J. a działkami (...) (poprzednio 93 ) będącą wówczas w posiadaniu Z. i Z. małżonków G., granica na gruncie, w terenie, do której sięgało prawo własności każdego z ww. posiadaczy, przebiegała w linii prostej oznaczonej punktami 2192-2876, a pokrywającej się z obecna granicą figurująca w dokumentach ewidencyjnych.

Granica ta została zaznaczana przez biegłego sądowego z zakresu geodezji J. K. (1) na mapie, zaś opisana w opinii (k.189 - 194). Dowód z opinii biegłego, poprzedzony oględzinami sądowymi z udziałem biegłego, Sąd w całości przyjął za podstawę swych ustaleń. Opinia została sporządzona przez biegłego posiadającego w tym zakresie wiadomości specjalne i wieloletnie doświadczenie.

Biegły szczegółowo opisał dane z dokumentów dotyczących spornych nieruchomości znajdujących się w zasobie Ośrodka (...), zaś wnioski swe rzeczowo uzasadnił, również w zakresie nieprawidłowości wyliczenia i graficznego wyprowadzenia granicy ustalonej podczas parcelacji rządowej majątku, a zaznaczonej kolorem pomarańczowym.

Stanowisko wnioskodawców, co do przebiegu granic, w świetle dowodów przeprowadzonych w sprawie, w szczególności dowodów obiektywnych, jakimi jest dokumentacja geodezyjna i kartograficzna przedstawiona wraz z opinią przez biegłego, które są dowodami obiektywnymi, niezależnymi i wiarygodnymi z uwagi na bieg zdarzeń na przestrzeni kilkudziesięciu lat, w przeciwieństwie do zeznań świadków, które dotyczą znacznie krótszego czasu i z natury są obarczone subiektywizmem, Sąd uznał za nieuzasadnione i kreowane jedynie na potrzeby postępowania.

Mając na uwadze materiał dowodowy zebrany w sprawie, Sąd uznał, że oczywistym jest, iż granica prawa pomiędzy nieruchomościami przebiega w linii pokrywającej się aktualnie z granica ewidencyjna, tj. wyznaczona pkt 2876 – 2192. Taka granica istniała w dacie uwłaszczeń i istnieje w chwili obecnej, po zmianach geodezyjnych w zakresie podziałów nieruchomości. Za takim jej przebiegiem przemawia, oprócz argumentów wskazanych powyżej, również usytuowanie właśnie ogrodzenia na działce uczestnika, budynku gospodarczego powstałego również w latach 60-70ych. Oczywistym jest, ze z uwagi na podmokłość terenu oraz skarpę , budowle te zostały odsunięte od granicy, zaś budynek postawiony „po skosie” co miało zapobiegać jego zapadaniu w stronę rowu.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie ww. przepisów Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji . O kosztach orzekł na mocy art. 520§3kpc.

Apelacje od postanowienia złożył pełnomocnik wnioskodawców w części tj. co do pkt I , w którym dokonano rozgraniczenia przedmiotowych nieruchomości według linii oznaczonej kolorem czarnym i pkt 2192-2876- na szkicu granicznym część A i B biegłego sądowego J. K. (1) z dnia 25.11.2015r oraz co do pkt III co do kosztów postępowania.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

1. nierozpoznanie istoty sprawy poprzez dokonanie przez sąd I instancji rozgraniczenia pomiędzy działkami nr (...) wnioskodawców i (...) uczestnika, bez wyjaśnienia w sposób możliwie wyczerpujący istnienia przesłanek uzasadniających rozgraniczenie nieruchomości według kryterium zasiedzenia przez wnioskodawców przygranicznego pasa gruntu, a w dalszej kolejności ustalenia czy wskutek zasiedzenia nie powstał nowy stan prawny, który podlegałby uwzględnieniu przy rozgraniczeniu przylegających do siebie nieruchomości;

2. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu I instancji ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym w wyniku przyjęcia, iż pomiędzy działkami nr (...) w dacie wejścia w życie ustawy z dnia 26.10.1971r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych tj. 4.11.1971 granica na gruncie, w terenie, do której sięgało prawo własności każdego z ówczesnych posiadaczy tych działek przebiegała w linii prostej oznaczonej pkt 2192-2876, a pokrywającej się z obecną granicą figurującą w dokumentach ewidencyjnych, gdy tymczasem w dacie wejścia w życie ustawy uwłaszczeniowej, co wynika z materiału dowodowego, zgromadzonego w sprawie pomiędzy działką (...) i działką (...) znajdowała się wydzielona działka – rów oznaczona nr 174, stanowiąca własność Skarbu Państwa i w związku z tym działki (...) nie posiadały bezpośredniej granicy, a ponadto punkt 2192, na którym sąd meriti określa granicę między działkami został wyznaczony błędnie, ale dopiero na etapie późniejszych prac odnowienia ewidencji gruntów z lat 1993-1995;

3. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu I instancji ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym w wyniku przyjęcia, iż sąd I instancji mógł rozgraniczyć nieruchomości według kryterium stanu prawnego, przyjmując, jako ten stan samoistne posiadanie przez poprzedników prawnych zainteresowanych, który istniał na gruncie w dacie dokonywania uwłaszczeń spornych nieruchomości i ustalenie granicy pomiędzy działkami w punktach (...), gdy z materiału dowodowego zebranego w sprawie działka nr (...) nie graniczyła z działką (...), a graniczyła z działką (...) i granica pomiędzy działkami winna przebiegać ewentualnie po linii punktów (...)określonych przez biegłego, gdyż w tym czasie obowiązywały założenia z lat 1963-1964 ewidencji gruntów, która oparła się wprost na dokumentacji geodezyjnej z rozparcelowanego w 1926 majątku państwowego, gdzie wówczas granica pomiędzy działkami (...) przebiegała po linii (...)-103a;

4. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu I instancji ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym w wyniku przyjęcia, iż część nieruchomości znajdująca się za ogrodzeniem metalowym na podmurówce betonowej / ogrodzenie zobrazowane na szkicu graficznym część A między punktami 7 do 16a i liniami w kolorze niebieskim/ od ul .(...) do budynku gospodarczego uczestnika i ta część nieruchomości znajdująca się za tym budynkiem do linii (...)- (...) była cały czas w posiadaniu i użytkowaniu rodziny G., gdy z materiału dowodowego, w tym zeznań świadków wynika, że to wnioskodawcy i ich poprzednicy prawni , od pobudowania w.w ogrodzenia w latach 80 i budynku w latach 60/70 nie zajmowali się spornym terenem,

5. naruszenie art. 233§1kpc w zw. z art. 328§2kpc poprzez nierozważenie wszechstronnie zgromadzonego materiału dowodowego, a także sprzeczne zasadami logiki i doświadczenia życiowego ustalenia poprzez przyjęcie, że rozgraniczenie powinno nastąpić w oparciu o stan prawny tj. samoistnego posiadania nieruchomości przez poprzedników prawnych zainteresowanych, który istniał na gruncie w dniu 4 listopada 1971, co skutkowało ustaleniem granic na spornych gruntach wzdłuż linii prostej oznaczonej nr (...)- (...), które pokrywają się z obecną granicą ewidencyjną, gdzie w rzeczywistości materiał dowodowy nie wskazuje na to, aby stan posiadania poprzedników prawnych uczestnika postępowania istniejący faktycznie na gruncie sięgał aż do pkt 2192 -2876, a ponadto z opinii biegłego wynika, że płot dzielący działki stron nie został pobudowany na linii ewidencyjnej, a zakres posiadania sięgał tylko płotu;

6. naruszenie przepisu art. 233§1kpc w z art. 328§2kpc poprzez błędne nieprzyjęcie iż granica między działkami winna biec pomiędzy pkt 7-7a-13a-16a-17-18-30-31- (...) oznaczona przez biegłego z zakresu geodezji;

7. naruszenie przepisu art. 233§1kpc w z art. 278§1kpc poprzez nieuwzględnienie przez sąd I instancji uwag biegłego J. K. (1) co do wadliwości sposobu, w oparciu o który został ustanowiony pkt graniczny (...), co skutkuje, że w oparciu o ten pkt sąd dokonał błędnego rozgraniczenia działek;

8. naruszenie przepisu art. 233§1kpc poprzez pominięcie i nieuwzględnienie w ocenie materiału dowodowego zeznań świadków co do rzeczywistego kształtowania się granicy użytkowej pomiędzy przedmiotowymi działkami tj. zeznań K. G. (2) co do ukształtowania się granicy na linii pkt 2876-18 i użytkowania rowu za ogrodzeniem i budynkiem gospodarczym na linii pkt 18-7a oraz zeznań świadków W. Z., K. S. oraz R. M. , co do przebiegu granicy, sposobu użytkowania i posiadania spornego terenu;

9. naruszenie przepisu art. 233§1kpc poprzez pominięcie i nie uwzględnienie w ocenie zebranego materiału dowodowego, że wnioskodawcy i ich poprzednicy prawni spełnili przesłanki świadczące o nabyciu terenu między linią pkt 2192-2876, a linią graniczną 7-7a-13a-16a-17-18-30-31- (...) w wyniku zasiedzenia;

10. naruszenie prawa materialnego – art. 153 kc poprzez błędne rozgraniczenie działek według stanu określonego na dzień 4 listopada 1971r. i uznanie, że stan ten odpowiada zakresowi samoistnego posiadania poprzedników prawnych zainteresowanych, który istniał na gruncie w dacie dokonanych uwłaszczeń i odpowiada on obecnej granicy ewidencyjnej opartej na pkt (...);

11. naruszenie przepisu art. 153 kc w zw. z §3 3 pkt 2 rozporządzenia MSWiA i (...) z dnia 14 kwietnia 1999r. w sprawie rozgraniczenia nieruchomości poprzez ustalenie granicy między przedmiotowymi działkami na podstawie dokumentacji powstałej w wyniku licznych błędów w zakresie wyznaczenia pkt granicznego (...);

12. naruszenie art. 153 kc poprzez rozgraniczenia przedmiotowych działek według stanu wynikającego z dokumentów geodezyjnych, podczas, gdy na gruncie ukształtował się nowy stan posiadania, który trwa do chwili obecnej i do czasu rozgraniczenia nie był przez strony kwestionowany;

13. naruszenie art. 153 kc poprze błędne nie przyjęcie, iż granica między działkami biegnie pomiędzy pkt 7-7a-13a-16a-17-18-30-31- (...);

14. naruszenie art. 172 kc w zw. z art. 176 kc poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że wnioskodawcy nie wyczerpali przesłanek z tego przepisu konstytuujących zasiedzenie spornych części działek

W oparciu o powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w zaskarżonej części i wyznaczenie granicy według linii oznaczonej pkt 7-7a-13a-16a-17-18-30-31- (...) oraz zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawców kosztów postępowania za obie instancje ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja wnioskodawców jest niezasadna. Sąd Okręgowy przyjął za własne ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji za własne, a po dopuszczeniu dowodu z uzupełniającej opinii biegłego z zakresu geodezji, również przychylił się do wykładni prawa materialnego poczynionego przez tenże sąd. Rozstrzygnięcie w przedmiotowej sprawie zostało wydane na podstawie szeregu dokumentów związanych z nieruchomościami podlegających rozgraniczeniu, dowodu z opinii biegłego z zakresu geodezji, uzupełnianej zarówno przed sądem I instancji, jak i sądem odwoławczym, oględzin sądowych, jak i przesłuchaniu, zawnioskowanych przez zainteresowanych, świadków. Należy zatem przyjąć, że postepowanie dowodowe zostało przeprowadzone w całości. Każdy z tych dowodów został poddany szczegółowej analizie w uzasadnieniu sądu I instancji, a wywiedzione wnioski mieszczą się w zasadzie swobodnej oceny dowodów. Sąd Rejonowy wskazał, którym dowodom dał wiarę, a którym odmówił waloru wiarygodności. Zarzuty zawarte w apelacji, polegające na naruszeniu prawa procesowego , w szczególności art. 233§ 1 kpc w zw. z art. 328§2kpc są zatem całkowicie bezpodstawne.

Nie doszło również do naruszenia prawa materialnego, w szczególności art. 153kc, o których mowa w apelacji wnioskodawców. Rację ma sąd I instancji, dokonując wykładni w/w art. w zakresie kryteriów, na podstawie których należy dokonać rozgraniczenia. Wymienione tam kryteria: stan prawny, ostatni stan spokojnego posiadania i „wszelkie okoliczności" wyłączają się wzajemnie; dopóki więc możliwe jest ustalenie granic na podstawie pierwszego kryterium, dopóty niedopuszczalne jest sięganie po dalsze. Podsumowanie wypowiadanych na ten temat poglądów zawiera orzeczenie Sądu Najwyższego z 10 lipca 1980 r., III CRN 193/80 (niepubl.): „Waga kolejnych kryteriów z art. 153 k.c. i ich wzajemne wyłączanie się wyklucza stanowisko, żeby przy rozgraniczeniu według stanu prawnego, wbrew temu stanowi, posiadanie czy »wszelkie okoliczności« mogły uzasadniać korekturę w przebiegu granic. Także z punktu widzenia zasady samodzielnego rozstrzygania przez sąd o przesłankach swego orzeczenia nie jest dopuszczalne inne ustalenie granic od ustalenia, które wynika ze stanu prawnego. Stwierdzenie stanu prawnego, z kolei, następuje na podstawie postępowania dowodowego, w którym istotne znaczenie mają środki dowodowe w postaci dokumentów urzędowych i prywatnych, które mogą świadczyć o tym, czyją własnością jest określony grunt. Chodzi więc o akty notarialne, wypisy lub odpisy orzeczeń, dane z ksiąg wieczystych, z ewidencji gruntów i budynków, mapy, plany, szkice i wykazy zmian gruntowych.. Dokumenty te są pożądanym, ale niejedynym środkiem dowodowym. Obok nich znaczenie ma każdy inny przewidziany w Kodeksie postępowania cywilnego dowód, w tym zeznania świadków, oględziny nieruchomości i opinie biegłych. Sąd ocenia wiarygodność i moc tych dowodów na podstawie art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 k.p.c.

W przedmiotowym stanie faktycznym wynika jednoznacznie, iż granicą prawną jest granica, która istniała w dniu 4 listopada 1971 r. tj w dacie wejścia w życie ustawy z 26.10.1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych, na mocy którego samoistni posiadacze nieruchomości wchodzących w skład ich gospodarstw rolnych, stali się z mocy prawa ich właścicielami. Akt własności ziemi stanowił tytuł prawny własności, określonej w nim osoby do konkretnej działki, ale nie był wiążący co do powierzchni i granic nieruchomości. Oznaczało to, że uwłaszczeniu podlegały na rzecz rolnika tylko te nieruchomości i w takich granicach w jakich znajdowały się one w samoistnym posiadaniu w dniu 4.11.1971 r. Należy podkreślić, iż zgodnie z obiektywnymi dowodami zabranymi w sprawie, przebieg granicy ustalony przy zakładaniu ewidencji gruntów dla miejscowości K. w latach 1963 - 64, do czasu nabycia przez wnioskodawców działki nr (...) i wystąpienia przedmiotowego sporu granicznego, praktycznie nie zmieniał się. Jak wynika, przede wszystkim z ustaleń poczynionych przez biegłego sądowego, również późniejsze pomiary dokonane w 1966-67, przy podziale działki nr (...), w latach 1978-79, przy wykonywaniu pomiaru do założenia mapa zasadniczej dla miejscowości K. , w 1993r. przy kolejnym podziale działki (...) i w 1995r. przy informatyzacji i wprowadzaniu do systemu komputerowego , wskazana przez niego linia ewidencyjna, będąca podstawą orzeczenia w niniejszej sprawie, nie ulegała zmianie. Sąd odwoławczy podziela również ustalenia polegające na uznaniu, że oczywistym jest, iż granica prawa pomiędzy nieruchomościami przebiega w linii pokrywającej się aktualnie z granica ewidencyjną, tj. wyznaczona pkt 2876 – 2192. Za takim jej przebiegiem przemawia, oprócz argumentów wskazanych powyżej, również usytuowanie właśnie ogrodzenia na działce uczestnika, budynku gospodarczego powstałego również w latach 60-70ych. Oczywistym jest, ze z uwagi na podmokłość terenu oraz skarpę , budowle te zostały odsunięte od granicy, zaś budynek postawiony „po skosie” co miało zapobiegać jego zapadaniu w stronę rowu. Nadto za budynkiem uczestnika, wzdłuż granicy w stronę - pkt 2876 w działce uczestnika wkopany jest drenaż podziemny służący do odprowadzania zbytniego nawodnienia działki (18 sztuk – protokół z oględzin k. 172), przy czym widoczne nawet na mapie dreny ziemne wychodzą bezpośrednio przez skarpa w działce (...). Wnioskodawca zaś wskazując na żądaną granice , jako granice użytkowania, twierdzi tym samym, ze dreny te również znajdują się w jego działce nr (...). Gdyby w rzeczywistości uczestnik zakopał drenaż w działce wnioskodawcy, wnioskodawca winien był zareagować bezpośrednio po tej czynności. Nie uczynił tego, dlatego, ze uczestnik wykonał prace drenażowe na własnym gruncie, nie potrzebując do tego zgody sąsiada. Uczestnik twierdził, ze działka jego stała się nadto podmokła po tym, jak wnioskodawca po nabyciu działki nr (...) podwyższył jej poziom, co spowodowało zatrzymanie wody na działce nr (...). To zaś, ze teren działki wnioskodawcy jest wyższy od działki uczestnika widoczne było podczas oględzin sądowych. Również z zeznań świadków K. J. K. G. (2) i K. G. (1) wynika jednoznacznie, że ogrodzenie widoczne obecnie, stało w tym samym miejscu od lat 60-ych, 70-ych i postawione było przez dziadka uczestnika – Z. G. (1). Posadowione było w tym celu, aby zabezpieczyć wypasające się krowy przez wchodzeniem na skarpę i jej zsunięciem. Krowy schodziły do strugi i piły z niej wodę co powodowało obsuwanie ziemi. Świadkowie zgodnie wskazali, ze granica „kiedyś” biegła przez środek cieku, a „potem” o brzegu skarpy na działce uczestnika. Świadek K. J. przyznał, że rodzina G. ten teren od płotu do strugi kosiła, zaś trawę wykorzystała na własne potrzeby. Nigdy nie było sporu o te granicę do czasu kiedy wnioskodawcy T. kupili działkę i się na niej pobudowali. Świadek zeznał, że granica działki uczestnika zaczyna się na brzegu skarpy od jego strony.

Reasumując , Sąd Rejonowy, w sposób prawidłowy rozgraniczył nieruchomości według pierwszego kryterium, tj. stanu prawnego, a stanem tym był stan samoistnego posiadania nieruchomości przez poprzedników prawnych zainteresowanych, który istniał na gruncie w dacie dokonanych uwłaszczeń spornych nieruchomości.

Nie zasługuje na uwzględnienie zarzut apelacyjny polegający na tym, że sąd I instancji winien dokonać rozgraniczenia, przy uwzględnieniu faktu zasiedzenia przez wnioskodawców przygranicznego pasa gruntu. Materiał dowodowy zebrany w sprawie, o którym była mowa powyżej , w żadne mierze nie wskazuje na zaistnienie przesłanek, o których jest mowa w art. 172kc. Sąd Rejonowy w swoim uzasadnieniu, wskazał jakimi przesłankami się kierował , nie uwzględniając tego wniosku i sąd odwoławczy podziela to stanowisko. Wnioskodawcy, reprezentowani przez fachowego pełnomocnika, nie wykazali przesłanki samoistności posiadania przedmiotowej części nieruchomości przez nich i ich poprzedników prawnych/ przez wymagany okres 30 lat do zasiedzenia, nie przedstawiając żadnych wiarygodnych dowodów mogących być podstawą uwzględnienia takiego zarzutu.

Sąd Okręgowy uznał, że nie doszło do naruszenia ani prawa materialnego, ani procesowego, o których jest mowa w zarzutach apelacji i jej uzasadnieniu. Sąd I instancji szczegółowo przeprowadził postępowanie dowodowe, wskazując jasno i czytelnie dlaczego odmówił dokonania rozgraniczenia według linii wynikającej z dokumentacji wykonanego scalenia gruntów w 1926r. , dlaczego również nie uwzględnił zarzutu zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu. Apelację zatem należy uznać jedynie za polemikę z uzasadnieniem stanowiska zawartego w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia , nie wskazującą na nowe okoliczności i istotne dowody mogące mieć wpływ na zmianę stanowiska przez sąd odwoławczy.

Dlatego biorąc powyższe pod uwagę na mocy art. 385 kpc w zw. z art. 13§2kpc orzeczono, jak na wstępie.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98§1kpc.

Andrzej Kordowski W. W. (1) K.

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE