UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 września 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. odmówił Z. B. prawa do emerytury. W uzasadnieniu wskazał, że takie rozstrzygnięcie spowodowane jest nieosiągnięciem przez wnioskodawcę co najmniej 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego oraz 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Zakład nie uznał za pracę w takich warunkach okresu zatrudnienia od dnia 1 sierpnia 1973 roku do dnia 15 czerwca 1987 roku w (...) L., ponieważ w świadectwie pracy z dnia 27 maja 1997 roku brak jest podanego charakteru pracy, a wykazane stanowisko nie odpowiada ściśle nazwie wymienionej w wykazie aktu resortowego. Dodatkowo świadectwo zostało wystawione przez Fabrykę (...) (...)w L., która nie jest następcą prawnym (...) L. (decyzja – k. 15 t. II a.e.).

Z. B. wniósł odwołanie od powyższej decyzji, domagając się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do emerytury. Wskazał, że w okresie od dnia 1 sierpnia 1973 roku do dnia 30 czerwca 1982 roku wykonywał pracę jako lutowacz, a następnie od dnia 1 lipca 1982 roku do dnia 15 czerwca 1987 roku jako nastawiacz agregatów produkcyjnych. Praca wykonywana była w warunkach szczególnych, natomiast pracodawca nie wystawił prawidłowego świadectwa pracy. Ponadto skarżący wskazał, że w okresie od dnia 16 sierpnia 1990 roku do dnia 30 września 1998 roku był zatrudniony w (...) jako malarz wyrobów metalowych, a w okresie od dnia 1 października 1998 roku do dnia 28 lutego 2001 roku jako operator procesów chemicznych, co również powinno zostać zaliczone do stażu pracy w warunkach szczególnych. Jednocześnie wnioskodawca podniósł, że okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w latach 1971-1973 powinien być zaliczony do 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Nieruchomość o powierzchni 0,43 ha powinna być bowiem uznana za nieruchomość rolną (odwołanie – k. 2-3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podnosząc argumentację jak w zaskarżonej decyzji. Odnośnie pracy w gospodarstwie rolnym wskazano, że nieruchomość rolna o powierzchni 0,43 ha, w ocenie organu, nie stanowi gospodarstwa rolnego (odpowiedź na odwołanie – k. 5-6 a.s.).

Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił, co następuje:

Z. B. urodził się w dniu (...). W dniu 19 sierpnia 2015 roku złożył wniosek o emeryturę (wniosek – k. 1-4 a.s.).

Na podstawie posiadanej dokumentacji, dołączonej do wcześniejszego wniosku o emeryturę z dnia 22 grudnia 2014 roku, organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję, odmawiając prawa do świadczenia. Uznał, że skarżący nie spełnił wszystkich przesłanek do przyznania emerytury, ponieważ udowodnił tylko 24 lata, 10 miesięcy i 5 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz 9 lat, 9 miesięcy i 10 dni pracy w warunkach szczególnych (decyzja – k. 15 a.s.).

Z. B. od dnia urodzenia do dnia 13 marca 1985 roku zamieszkiwał wraz z rodzicami w miejscowości Ł., w gminie L.. Jego rodzice – I. oraz J. B. w latach 1970-1975 posiadali nieruchomość rolną o powierzchni 0,43 ha (zaświadczenia – k. 10, 13 t. I a.e.).

W 1970 roku wnioskodawca podjął naukę w trzyletniej zasadniczej szkole zawodowej w Zespole Szkół Zawodowych nr (...) w L., którą ukończył z dniem 20 czerwca 1973 roku (świadectwo – k. 11 t. I a.e.).

W trakcie pobierania nauki Z. B. od dnia 1 lutego 1971 roku pracował w gospodarstwie rolnym rodziców, w którym jednocześnie mieszkał. Lekcje w szkole oddalonej o około 2,5 kilometrów od domu rozpoczynały się o godzinie 8:00. Wnioskodawca udawał się do niej pieszo lub rowerem, co zajmowało od 5 do 20 minut. Lekcje odbywały się przez 2 dni, natomiast zajęcia praktyczne przez 3 dni w tygodniu (zeznania wnioskodawcy – k. 14v, 63v a.s., oświadczenie – k. 12 r. I a.e.).

Rodzice skarżącego pracowali zawodowo – ojciec jako stolarz w zakładzie pracy położonym w L., natomiast matka w zakładzie (...) w L.. W gospodarstwie mieszkał również młodszy brat oraz młodsza siostra wnioskodawcy (zeznania wnioskodawcy – k. 14v, 63v a.s., zeznania W. B. – k. 62v-63 a.s.).

Na terenie gospodarstwa znajdował się dom oraz budynki gospodarcze: obora i stodoła. Na działce o powierzchni 20 arów uprawiane były warzywa oraz kilka krzaków porzeczek. Około 1 kilometra od domu znajdowała się plantacja truskawek oraz porzeczek. Poza tym rodzice wnioskodawcy posiadali hodowlę nutrii, których było około 50 sztuk, a także 4-5 świń i kury. Wnioskodawca wstawał codziennie około godziny 5:00 rano, po czym zajmował się obrządkiem zwierząt. W porze letniej karmił nutrie trawą, mleczem oraz koniczyną, a zimą ziemniakami i pszenicą. Poza karmieniem zwierząt skarżący przygotowywał mieszankę parową z pszenicy i ziemniaków. Poza tym zajmował się sprzątaniem klatek nutrii, których było łącznie około 15. Umiejscowione były w specjalnych murowanych boksach z wybiegiem. Prace poranne wykonywał sam, ponieważ rodzice wcześniej wychodzili do pracy, natomiast brat odprowadzał młodszą siostrę do przedszkola, po czym sam udawał się do szkoły (zeznania wnioskodawcy – k. 14v-15, 55v, 57, 63v a.s., zeznania H. M. – k. 56 a.s., zeznania A. K. – k. 56v-57 a.s., zeznania W. B. – k. 62v-63 a.s.).

Lekcje w szkole kończyły się o godzinie 13:00 lub 14:00. Po powrocie do domu skarżący zajmował się zbieraniem zielonki dla nutrii wymianą wody w basenikach do kąpieli, znajdujących się przy klatkach. Prace przy zwierzętach, łącznie ze zbieraniem zielonki oraz parowaniem pszenicy i ziemniaków zajmowały od 4 do 5 godzin dziennie. Ponadto skarżący wykonywał pozostałe prace gospodarcze, na które składały się pielenie, opryskanie i okopanie truskawek oraz porzeczek, a także sadzenie ziemniaków. Prace przy truskawkach rozpoczynały się w porze wiosennej, natomiast zbiór miał miejsce po 20 czerwca i trwał od 3 do 4 tygodni, już w okresie wakacyjnym. Również w wakacje odbywał się zbiór porzeczek, który trwał 2 tygodnie. Do orania pola pod sadzenie rodzice wnioskodawcy wynajmowali sąsiada, natomiast sadzenie odbywało się ręcznie. Podobnie w przypadków wykopków, na okres których wynajmowano konia z kopaczką. Ponadto wnioskodawca pracował przy żniwach, kosząc pszenicę i żyto za pomocą kosy oraz wiążąc snopki. W zimie przygotowywał drewno na opał oraz odśnieżał podwórko. Matka wnioskodawcy w większości zajmowała się domem, w związku z czym rzadko pomagała w pracach polowych. W przypadku gdy do pracy udawała się na drugą zmianę, rano zajmowała się wyprawieniem młodszego rodzeństwa wnioskodawcy do szkoły. Natomiast ojciec pomagał po powrocie z pracy, po godzinie 18:00. Wszyscy domownicy pracowali jednak przy zbiorach truskawek i porzeczek. Po ich zakończeniu owoce były odwożone ręcznie wózkiem do skupu. Część z dochodów osiąganych z hodowli nutrii była przyznawana wnioskodawcy (zeznania wnioskodawcy – k. 15, 55v-56, 63v a.s., zeznania H. M. – k. 56 a.s., zeznania A. K. – k. 56v-57 a.s., zeznania W. B. – k. 62v-63 a.s.).

Oprócz gospodarstwa rolnego w miejscowości Ł. rodzice wnioskodawcy dzierżawili 0,25 ha od A. M.. Nieruchomość położona była w odległości około 1 kilometra od plantacji truskawek i uprawiane na niej były naprzemiennie ziemniaki oraz zboże (zeznania wnioskodawcy – k. 63 a.s., zeznania W. B. – k. 62v-63 a.s.).

Prace w gospodarstwie rolnym rodziców Z. B. wykonywał do dnia 31 lipca 1973 roku. Od dnia 1 sierpnia 1973 roku został zatrudniony w Zakładach (...). Przez okres 3 miesięcy pracował jako stażysta, a następnie od dnia 2 listopada 1973 roku został przeniesiony na stanowisko montera układów elektrycznych (angaż k. 11, wniosek k. 13 – k. 33 a.s.).

Na powyższym stanowisko zajmował się lutowaniem podzespołów do magnetofonów kasetowych ZK 122 i 121. Wnioskodawca otrzymywał transformator, do którego musiał przylutować od 4 do 6 przewodów. Oprócz tego lutował przewody do przełączników, wyłączników oraz wsporników głowic. Praca wykonywana była przy pomocy ręcznej lutownicy oraz stopu cyny zanurzanej w kalafonii. Wnioskodawca pracował w systemie dwuzmianowym. W ciągu jednego dnia pracy wykonywał około 400 sztuk transformatorów (zeznania wnioskodawcy – k. 15, 63v a.s., zeznania B. B. – k. 57 a.s., zeznania T. M. – k. 57v a.s.)

Od dnia 1 kwietnia 1981 roku wnioskodawcy zostały powierzone obowiązki brygadzisty, natomiast w dniu 1 lipca 1982 wnioskodawca został przeniesiony na stanowisko brygadzisty ustawiacza maszyn (angaże k. 25, 29 a.o. – k. 33 a.s.).

Na powyższym stanowisku do obowiązków wnioskodawcy należał montaż i wyważanie koła zamachowego, który był elementem radiomagnetofonu. W pierwszej kolejności skarżący musiał odtłuścić oś koła, a następnie samo koło. Odtłuszczanie odbywało się w myjce przy wykorzystaniu odpowiedniego płynu, podgrzewanego do temperatury 80 stopni C.. Oś odtłuszczał w specjalnym rozpuszczalniku. Po wyjęciu z niej osi musiał ją wysuszyć, a następnie przymocować do koła za pomocą kleju. Średnice koła miały długość 6 cm lub 8 cm. Wyważanie koła wykonywał na wyważarce, w której zamocowany był magnesowy uchwyt. Po dokonaniu pomiaru wnioskodawca wiercił otwór w odpowiednim miejscu. W ciągu jednej zmiany wnioskodawca wykonywał od 500 do 600 kół zamachowych (zeznania wnioskodawcy – k. 15v, 63v a.s., zeznania T. M. – k. 57v a.s.).

Jako brygadzista wnioskodawca miał obowiązek rozdzielić pracę 6 pracownikom, którzy zajmowali się toczeniem, wyważaniem i klejeniem kół zamachowych. Skarżący nie kontrolował wykonywanej przez nich pracy. Ponadto do jego czynności należało sprawdzenie obecności (zeznania wnioskodawcy – k. 15v, 63v a.s., zeznania B. B. – k. 57v a.s., zeznania T. M. – k 58 a.s.).

Od dnia 13 kwietnia 1987 roku Z. B. został ponownie przeniesiony na stanowisko montera układów elektronicznych. Stosunek pracy został rozwiązany w dniu 15 czerwca 1987 roku (angaż w a.o. – k. 33 a.s., świadectwo pracy – k. 14 t. I a.e.).

Stan faktyczny został ustalony na podstawie wskazanych dowodów z dokumentów przedłożonych przez organem rentowym oraz przed Sądem, a także w oparciu o zeznania świadków i wnioskodawcy.

Sąd dał wiarę H. M., A. K. oraz W. B., którzy zeznawali na okoliczność pracy wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym. Zeznania świadków pokrywają się z zeznaniami wnioskodawcy. Sąd spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniają. W ocenie Sądu są wiarygodnym źródłem świadczącym o wykonywaniu przez wnioskodawcę pracy w gospodarstwie rolnym. Świadkowie wskazali, że Z. B. wykonywał wszystkie prace niezbędne do utrzymania gospodarstwa zarówno w godzinach porannych przed wyjściem do szkoły, jak również po południu, po zakończeniu lekcji. Zarówno H. M., jak i A. K. byli bezpośrednimi świadkami pracy wnioskodawcy w gospodarstwie, podobnie jak jego brat W. B., który w omawianym okresie zamieszkiwał wspólnie ze skarżącym i rodzicami.

Zeznania B. B. oraz T. M. także w ocenie Sądu były wiarygodne. Świadkowie byli w stanie szczegółowo opisać zakres obowiązków wnioskodawcy podczas zatrudnienia w (...) L. zarówno na stanowisku montera układów elektronicznych oraz ustawiacza maszyn. Wskazali, że skarżący nie wykonywał innych, dodatkowych czynności, a funkcja brygadzisty nie wpływała na zakres obowiązków na powierzonych stanowiskach.

Również zeznania wnioskodawcy zasługują na uwzględnienie. Są one logiczne, wewnętrznie spójne, nie zawierają sprzeczności i znajdują potwierdzenie w zeznaniach świadków oraz w dokumentach.

Dowody z dokumentów został obdarzone przez Sąd wiarą w całości. Ich treść nie była kwestionowana przez żadną ze stron, nie budziły one również wątpliwości Sądu – nie nosiły śladów podrobienia czy przerobienia. Nadto ich treść koresponduje z zeznaniami wnioskodawcy oraz świadków. W szczególności akta osobowe z okresu zatrudnienia w (...) pozwoliły Sądowi ustalić okresy zatrudnienia na dwóch wskazanych w świadectwie pracy stanowiskach.

Sąd Okręgowy w Lublinie zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 887, tekst jedn. ze zmianami) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat – dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Według art. 32. ust. 2 cytowanej ustawy za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Ponadto zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W niniejszej sprawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalił, że Z. B. legitymuje się łącznym stażem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 9 lat, 9 miesięcy i 10 dni, nie uwzględniając do takich warunków okresu zatrudnienia w Zakładach (...) w okresie od dnia 1 sierpnia 1973 roku do dnia 15 czerwca 1987 roku. Powyższy okres został zakwestionowany z uwagi na nieprawidłowo sporządzone świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Sąd Okręgowy wskazuje, że w myśl art. 473 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2016 r., poz. 1666, tekst jedn. ze zmianami) sąd rozpoznający sprawę z zakresu ubezpieczeń społecznych, przy ustalaniu spornych okoliczności może korzystać z wszelkich środków dowodowych, w szczególności może on w celu sprawdzenia faktów niewynikających dostatecznie z treści przedłożonych do sprawy dokumentów przeprowadzić dowód ze świadków lub z przesłuchania stron. Regulacja ta ma pierwszeństwo przed instrukcyjną normą przewidzianą w § 2 ust. 2 powołanego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, zgodnie z którą okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów resortowych. Oznacza to, iż brak w świadectwie pracy informacji o tym, czy praca wykonywana była w szczególnych warunkach nie jest wiążący w postępowaniu sądowym i nie może powodować negatywnych konsekwencji dla pracownika w sytuacji, gdy innymi sposobami wykaże, że faktycznie świadczył pracę w szczególnych warunkach. Takie stanowisko zgodne jest również z poglądami orzecznictwa, które stoi na stanowisku, że świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest ani organem państwowym, ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez takie organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast świadectwo pracy traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., które stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 14 grudnia 2004 r., III AUa 2474/03, LEX nr 151770).

Mając to na względzie, a także w oparciu o wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego Sąd ustalił, że Z. B., będąc zatrudnionym w Zakładach (...), stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w warunkach szczególnych w następujących okresach:

- od dnia 2 listopada 1973 roku do dnia 30 czerwca 1982 roku (8 lat, 7 miesięcy i 29 dni) wymienione w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, w wykazie A, dziale III. „W hutnictwie i przemyśle metalowym”, poz. 83. „Lutowanie płyt, blach i przewodów ołowianych oraz metali nieżelaznych”. Stanowisko wnioskodawcy wymienione jest również w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku w sprawie stanowisk, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego, w dziale III, poz. 83 pkt 2. „lutowacz”;

- od dnia 1 lipca 1982 roku do dnia 15 czerwca 1987 roku (4 lata, 11 miesięcy i 15 dni) wymienione w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, w wykazie A, dziale III. „W hutnictwie i przemyśle metalowym”, poz. 45. „Obsługa agregatów do walcowania, tłoczenia i ciągnienia wraz z urządzeniami pomocniczymi i wykańczającymi”. Stanowisko to wymienione jest również w załączniku nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku, w dziale III, poz. 45, pkt 11 „nastawiacz maszyn i agregatów produkcyjnych”.

Doliczając powyższy okres zatrudnienia w warunkach szczególnych do okresu uwzględnionego przez organ rentowy Sąd ustalił, że wnioskodawca legitymuje się łącznym stażem zatrudnieniem w warunkach szczególnych w wymiarze co najmniej 15 lat , który przy uwzględnieniu okresu zaliczonego przez Zakład wynosi 23 lata, 4 miesiące i 24 dni.

Odnośnie kwestii nieudowodnienia przez wnioskodawcę co najmniej 25-letniego okresu składkowego i nieskładkowego wnioskodawca domagał się zaliczenia okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od dnia 1 lutego 1971 roku do dnia 31 lipca 1973 roku (2 lata i 6 miesięcy). W tej sytuacji należy wskazać na treść art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zgodnie z którym przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również (traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 roku okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7 ustawy, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Wskazać należy, iż dla uznania pracy w gospodarstwie rolnym jako okresu uzupełniającego w rozumieniu art. 10 ust. 1 cytowanej ustawy ma znaczenie stałość jej wykonywania. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 2014 roku (I UK 340/13, LEGALIS nr 994505) „w stażu emerytalnym uwzględnia się – jak okresy składkowe – nie okresy jakiejkolwiek pracy w gospodarstwie rolnym, lecz tylko stałą pracę o istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolniczej”.

Kwestią zaliczania okresów pracy w gospodarstwie rolnym do ogólnego stażu ubezpieczeniowego zajmował się również Sąd Najwyższy w innych orzeczeniach (wyroki: z dnia 10 maja 2000 r., II UKN 535/99 OSNAPiUS 2001 nr 21, poz. 650; z dnia 19 grudnia 2000 r., II UKN 155/00 OSNAPiUS 2002 nr 16, poz. 394) stwierdzając, iż praca w gospodarstwie rolnym nie może być traktowana inaczej, niż przebyte w poprzednim stanie prawnym okresy ubezpieczenia, a przynajmniej powinna być ekwiwalentna tytułowi ubezpieczenia. Z orzeczeń tych wynika, iż skoro do uwzględnienia okresów pracy przed dniem 15 listopada 1991 roku wymagane było wykonywanie tej pracy w wymiarze przynajmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy, to świadczenie pracy na rzecz gospodarstwa rolnego powinno odpowiadać co najmniej połowie pełnego wymiaru czasu pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2006 r., II UK 42/06, OSNAPiUS 2007, nr 19-20, poz. 292).

W świetle powyższych rozważań, biorąc pod uwagę wyniki postępowania dowodowego należało uznać, że Z. B. we wskazanym okresie wykonywał prace w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia. W trakcie nauki skarżący pracował przez około 1 godzinę, począwszy od 5:00, a następnie po powrocie ze szkoły, tj. od godziny 13:00 lub 14:00 do późnych godzin wieczornych, łącznie przez co najmniej 5 godzin, a więc w wymiarze przekraczającym połowę pełnego wymiaru czasu pracy. Tyle czasu wymagało dokonanie samego obrządku zwierząt, w tym hodowanych nutrii, nawet bez uwzględnienia prac polowych. Należy także zauważyć, że w miesiącach wakacyjnych, a w szczególności w okresie zbioru truskawek oraz porzeczek wnioskodawca pracował w wymiarze przekraczającym pełny wymiar czasu pracy, tj. ponad 8 godzin dziennie. Sąd wskazuje przy tym, że pracę w każdym gospodarstwie rolnym cechuje nienormowany czas pracy z uwagi na specyfikę tych obowiązków zależnych od pory roku.

Uzupełniając rozważania należy dodać, że stanowisko organu rentowego, iż nieruchomość o powierzchni 0,43 ha nie stanowi gospodarstwa rolnego, jest nietrafione. Niewielki areał bowiem nie może stanowić powodu do wyłączenia możliwości uwzględnienia żądania zgłoszonego w odwołaniu (wyrok SA w Lublinie, III AUa 628/16, LEGALIS nr 1543985). Ponadto należy zauważyć, że za gospodarstwo rolne zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 listopada 1964 roku w sprawie przenoszenia własności nieruchomości rolnych, znoszenia współwłasności takich nieruchomości oraz dziedziczenia gospodarstw rolnych (Dz. U. z 1964 r., nr 45, poz. 304, tekst jedn. ze zmianami ) uważano gospodarstwo, którego obszar przekraczał 0,2 ha, a następnie od 1972 roku 0,5 ha. W niniejszej sprawie nieruchomość o powierzchni 0,43 ha mogła być zatem uważana za gospodarstwo rolne przez co najmniej 11 miesięcy spornego okresu, tj. do dnia 1 lutego 1971 roku do dnia 31 grudnia 1972 roku, podczas gdy dla udowodnienia co najmniej 25-letnich okresów składkowych lub nieskładkowych wnioskodawcy brakuje niespełna 2 miesięcy.

Biorąc powyższe pod uwagę należało uznać, że skarżący spełnił wszystkie warunki ustawowe do przyznania emerytury wcześniejszej. Tym samym w punkcie I wyroku Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił Z. B. prawo do emerytury począwszy od dnia 19 sierpnia 2015 roku, tj. od dnia złożenia wniosku.

Orzeczenie o kosztach uzasadnia treść art. 98 § 1 i § 3 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu), do których zalicza się także wynagrodzenie reprezentującego stronę adwokata. Zgodnie z art. 98 § 4 k.p.c. wynagrodzenie adwokata regulują odrębne przepisy.

W niniejszej sprawie zastosowanie będzie miało rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku (Dz.U. z 2002 r., nr 163, poz. 1348) w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Zgodnie z § 12 ust. 2 tego rozporządzenia – w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 sierpnia 2015 roku – stawki minimalne w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i zaopatrzenia emerytalnego wynoszą 180 złotych.

Tym samym zasadnym było zasądzenie w pkt II wyroku od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w L. na rzecz Z. B. kwoty 180 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy w Lublinie, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE