UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 18 lipca 2016 r. Sąd Okręgowy w Łodzi, w sprawie z wniosku Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowego (...) Spółki jawnej z siedzibą w P. z udziałem (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł. o wydanie depozytu wierzycielowi, postanowił oddalić wniosek.

Powyższe postanowienie Sąd pierwszej instancji oparł na następujących ustaleniach ustaleń faktycznych, które Sąd Apelacyjny aprobuje i przyjmuje za własne:

W sprawie o sygn. akt X GC 254/13 z powództwa Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowego (...) spółki jawnej z siedzibą w P. przeciwko (...) S.A. z siedzibą Ł. o zapłatę Sąd Okręgowy w Łodzi postanowieniem z dnia 29 grudnia 2014 roku zabezpieczył roszczenia strony powodowej poprzez zajęcie rachunków bankowych pozwanego do kwoty 176.393 złotych. W dniu 9 stycznia 2015 roku pozwana Spółka uiściła powyższą kwotę zaksięgowaną na rachunku depozytowym Ministra Finansów w księdze „Depozyty sygnatura znana PLN 3029”. Postanowieniem z dnia 24 lutego 2015 roku stwierdzono upadek zabezpieczenia. Wyrokiem z dnia 27 lipca 2015 roku Sąd Okręgowy w Łodzi X Wydział Gospodarczy zasądził od pozwanego (...) S.A. na rzecz Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowego (...) spółki jawnej z siedzibą w P. kwotę 176.393,01 złotych z ustawowymi odsetkami oraz kwotę 12.537 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu. Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 29 kwietnia 2016 roku oddalono apelację strony pozwanej od powyższego wyroku.

W dniu 6 czerwca 2016 roku Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie X Wydział Gospodarczy dla spraw upadłościowych i restrukturyzacyjnych ogłosił upadłość (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł..

W rozważaniach Sąd pierwszej instancji wskazał, że w rozpatrywanej sprawie kwota 176.393,00 złotych uiszczona przez (...) S.A. na rachunek depozytowy Ministra Finansów w trybie art. 742 § 1 k.p.c., co na podstawie art. 742 § 1 k.p.c. w zw. z art. 754¹ § 3 k.p.c. decydowało o upadku wcześniej ustanowionego zabezpieczenia na majątku dłużnika. Dłużnik nie mógł składać tych środków w depozycie sądowym w celu spełnienia świadczenia, mógł to uczynić jedynie w celu zabezpieczenia dochodzonego roszczenia, a w takim przypadku nie ma zastosowania art. 470 k.c., ale przepis art. 752 k.p.c. Złożenie pieniędzy do depozytu sądowego w analizowanym trybie jest tylko instytucją procesową i ma na celu wyłącznie zabezpieczenie roszczenia pieniężnego, a nie zwolnienie dłużnika z wykonania zobowiązania. Do tego rodzaju wpłat depozytowych nie mają zatem zastosowania przepisy art. 692 i nast. k.p.c., w tym przepis art., (...) k.p.c. Ponadto Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że wobec dłużnika została ogłoszona upadłość. W myśl art. 61 ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn. Dz.U. 2015.233). w wyniku ogłoszenia upadłości z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego. Po dniu ogłoszenia upadłości niedopuszczalne jest skierowanie egzekucji do majątku wchodzącego w skład masy upadłości. ( art. 146 ust. 3 ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze).

Apelację od powyższego postanowienia złożył wnioskodawca zaskarżając je w całości. Zarzucił mu naruszenie przepisu art. 693¹⁴k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, a w konsekwencji oddalenie wniosku o wydanie depozytu wierzycielowi.

W następstwie powyższego zarzutu skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez wydanie depozytu wierzycielowi i przekazanie go na rachunek bankowy wierzyciela o numerze: 91-1050-1966-1000- (...)- (...)- (...) w (...) Banku (...) S.A. oraz o zasądzenie od dłużnika na rzecz wierzyciela kosztów postępowania apelacyjnego, a ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Okręgowy w Łodzi, z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach dotychczasowego postępowania.

W toku postępowania apelacyjnego swój udział w sprawie zgłosił Syndyk masy upadłości (...) S.A. z siedzibą w Ł., który wniósł o oddalenie apelacji oraz o zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawcy jest bezzasadna.

Skarżący nie przedstawia żadnego jurydycznego argumentu, który mógłby podważyć trafne orzeczenie Sądu Okręgowego.

Powołany w apelacji zarzut oraz treść jej uzasadnienia przekonują, że wnioskodawca nadal prezentuje całkowicie błędny pogląd o zastosowaniu przepisów art. 692 i nast. k.p.c. do instytucji procesowej przewidzianej w art. 742 § 1 k.p.c., dotyczącej wpłaty przez obowiązanego sumy zabezpieczenia na rachunek depozytowy Ministra Finansów. Tymczasem jak trafnie dostrzegł Sąd pierwszej instancji, art. 692 i następne k.p.c. regulują instytucję złożenia przedmiotu do depozytu sądowego, czyli instytucję prawa materialnego, która powoduje powstanie skutków materialnoprawnych. W piśmiennictwie i orzecznictwie rozróżnia się depozyt w rozumieniu prawa cywilnego materialnego, składany jako przedmiot świadczenia w celu zwolnienia się z wykonania zobowiązania (art. 467 -470 k.c.), i depozyt w znaczeniu procesowym rozumiany jako sposób zabezpieczenia pieniędzy i ruchomości w ramach postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego. W licznych wypowiedziach judykatury wskazywano, że postępowanie unormowane w art. 692 i nast. k.p.c. ma zastosowanie wyłącznie do depozytu pierwszego rodzaju ( tak SN w postanowieniu z dnia 13 sierpnia 1976 r. w sprawie IV PZ 32/76, OSNC 1977/3/57; w wyroku z dnia 4 grudnia 2003 r. w sprawie II CK 292/02, LEX nr 602370, czy w uchwale z dnia 27 lutego 2008 r. w sprawie III CZP 153/04, OSNC 2009/3/37). Natomiast do depozytów prawa procesowego, składanych na potrzeby i cele postępowania zabezpieczającego oraz egzekucyjnego, przepis art. 693²§ 1 k.p.c. nie znajduje zastosowania, a zatem dokonuje się ich złożenia bez uzyskania zezwolenia sądu w postępowaniu nieprocesowym, zaś zasady ich zwolnienia także nie podlegają regulacji art. 693¹¹ i nast. k.p.c.

Nie budzi wątpliwości, że w rozpatrywanej sprawie dłużnik w toku postępowania w sprawie sygn. akt X GC 254/13 Sądu Okręgowego w Łodzi dokonał wpłaty określonej kwoty na rachunek depozytowy Ministra Finansów w trybie art. 742 § 1 k.p.c. Zgodnie z powołanym przepisem, obowiązany może w każdym czasie żądać uchylenia lub zmiany prawomocnego postanowienia, którym udzielono zabezpieczenia, gdy odpadnie lub zmieni się przyczyna zabezpieczenia. Jeżeli obowiązany złoży na rachunek depozytowy Ministra Finansów sumę zabezpieczenia żądaną przez uprawnionego we wniosku o udzielenie zabezpieczenia, zabezpieczenie upada. Przepis art. 754 ¹ § 3 k.p.c. stosuje się odpowiednio. Według treści art. 754 ¹ § 3 k.p.c. na wniosek obowiązanego sąd wyda postanowienie stwierdzające upadek zabezpieczenia. Bezspornie w sytuacji objętej dyspozycją art. 742 § 1 k.p.c. obowiązany nie ma potrzeby uzyskiwania zezwolenia sądu w postępowaniu nieprocesowym, a wpłata sumy zabezpieczenia wywołuje wyłącznie skutek procesowy w postaci upadku zabezpieczenia. Powyższe okoliczności przemawiają za uznaniem, że złożenie na rachunek depozytowy Ministra Finansów sumy zabezpieczenia przez uczestnika postępowania oznaczało wykorzystanie instytucji tzw. depozytu procesowego, do którego przepisy art. 639¹¹ i nast. k.p.c. w ogóle nie mają zastosowania.

Z tych przyczyn przywołany w apelacji zarzut naruszenia art. 693¹⁴k.p.c. i przytoczona na jego poparcie argumentacja są całkowicie bezprzedmiotowe.

Co więcej, uznanie, że złożenie przez uczestnika postępowania sumy zabezpieczenia na konto depozytowe Ministra Finansów następowało w ramach instytucji depozytu procesowego, a nie depozytu materialnoprawnego powodowało, że Sąd nie był władny wypłacić złożonej sumy zabezpieczenia na rzecz wnioskodawcy. Skutek w postaci zaspokojenia z sum złożonych przez dłużnika na rachunku depozytowym wnioskodawca co do zasady mógłby uzyskać wyłącznie w drodze postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez właściwy organ. Innymi słowy, wnioskodawca winien zwrócić się do organu egzekucyjnego, jakim w tym wypadku jest komornik, o wszczęcie postępowania egzekucyjnego i skierować egzekucję do składnika majątku dłużnika w postaci środków pieniężnych zdeponowanych na rachunku depozytowym Ministra Finansów.

W realiach sporu przeszkodę dla ewentualnych czynności egzekucyjnych stanowi jednak ogłoszenie upadłości (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Ł.. W myśl art. 61 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze ( Dz.U. z 2016 r., poz. 2171) z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego. Regulacja art. 146 ust. 3 Prawa upadłościowego i naprawczego wyklucza możliwość skierowania egzekucji do majątku wchodzącego w skład masy upadłości oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu lub zarządzenia zabezpieczenia na majątku upadłego, z wyjątkiem zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych oraz roszczeń o rentę z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci oraz o zamianę uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę. W obecnej sytuacji procesowej nie jest zatem możliwe wszczęcie przez wnioskodawcę postępowania egzekucyjnego skierowanego do środków zgromadzonych na koncie depozytowym Ministra Finansów.

Z tych wszystkich względów apelacja strony powodowej podlegała oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. Mając na uwadze, że interesy stron były ze sobą sprzeczne Sąd Apelacyjny zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kwotę 240 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym zgodnie z § 8 ust. 1 pkt 3 w związku z § 10 ust. 1 punkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015 roku, poz. 1804).

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE