UZASADNIENIE

Powódka E. N. (1) działając jako przedstawicielka ustawowa małoletniego powoda W. K. w pozwie przeciwko dziadkom ojczystym małoletniego J. K. i G. K. (1) domagała się zasądzenia od nich alimentów w kwotach po 650 złotych miesięcznie płatnych z góry do dnia 10 każdego miesiąca, wraz z ustawowymi odsetkami na wypadek zwłoki w płatności każdej z rat, do rąk E. N. (1), poczynając od 8 lipca 2016 r. Wniosła również o zasądzenie od każdego z pozwanych kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wniesionego powództwa wskazała, że małoletni W. K. jest dzieckiem syna pozwanych G. K. (2) z już rozwiązanego przez rozwód związku małżeńskiego. Sąd Rejonowy w Giżycku wyrokiem z dnia 9 marca 2016r. w sprawie sygn. akt IIIRC 312/15 podwyższył kwotę należnych dziecku od ojca alimentów z kwoty 700zł do kwoty 1000zł miesięcznie. Na skutek apelacji uprawnionego wspomniany wyrok został zmieniony przez Sąd Okręgowy w Olsztynie, alimenty podwyższono do kwoty 1300zł, poczynając od 29 czerwca 2016r. Koszty utrzymania syna są wysokie, jednak ponosi je wyłącznie matka, ponieważ ojciec nie poczuwa się do dbania o utrzymanie i prawidłowy rozwój dziecka. Ojciec małoletniego G. K. (2) od lutego 2016 r. w sposób rażący uchyla się od obowiązku alimentacyjnego. Wszczęto wobec powyższego postępowanie egzekucyjne celem wyegzekwowania należnych alimentów, jednak w jego toku nie udało się wyegzekwować zaległych należności, a egzekucja okazała się niemalże bezskuteczna. Ojciec małoletniego w stosunku do większości składników majątkowych podejmuje czynności mające na celu wyzbycie się ich (darowizna nieruchomości na rzecz matki, sprzedaż ruchomości na rzecz żony). W tej sprawie w Prokuraturze Rejonowej w M.prowadzone jest postępowanie sprawdzające.

Jak dalej wskazała w uzasadnieniu pozwu E. N. (1) małoletni jest uczniem (...) klasy szkoły (...) Wydatki na wyprawkę sięgnęły kwoty 700 złotych. Dochodzą do tego koszty związane z wycieczkami szkolnymi – 50 zł miesięcznie, opłatami szkolnymi – 101 zł, zakupem stroju sportowego i obuwia – 300 zł. Dziecko uczęszcza również na zajęcia j. angielskiego – koszt 50 zł. miesięcznie, wychodzi do kina i na basen – 90 zł. miesięcznie. Koszt odzieży i obuwia sięga kwoty 500 zł, środków higieny i czystości 300 zł miesięcznie. Przybory edukacyjne i zabawki kosztują 350 zł. Akcesoria ochronne w związku z chorobą dziecka – 50 zł, wyżywienie – 500 zł, inne usługi i porady lekarskie – 100 zł., a bywa również, że koszty leczenia sięgają 1000 zł. Do tego dochodzą koszty leków, witamin i środków opatrunkowych - ok. 300 zł. Dochody matki małoletniego, z zawodu technika farmacji wynoszą 2421zł. Koszty mieszkaniowe pochłaniają połowę tego wynagrodzenia. Do tego dochodzi utrzymanie samochodu. Powódka w dalszej części uzasadnienia wskazała również, iż według niej sytuacja majątkowa pozwanych jest dobra. Posiadają udziały w rodzinnej spółce działającej w branży (...), o łącznej wartości około 150 000 zł, wynajmującej lokale mieszkalne i usługowe. Są właścicielami domu, co najmniej dwóch samochodów, działki rekreacyjnej, a wakacje spędzają za granicą. (k. 2-8)

Pozwani J. K. i G. K. (1) w odpowiedzi na pozew wnieśli o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu odpowiedzi podnieśli, że obowiązek alimentacyjny w pierwszej kolejności obciąża rodziców dziecka. Obowiązek dziadków powstałby dopiero wówczas, gdyby oboje rodzice nie byliby w stanie sprostać obowiązkom utrzymania dziecka, przez co mogłoby się ono znaleźć w niedostatku. Syn pozwanych, będący ojcem małoletniego do czasu podwyższenia alimentów do kwoty ponad jego możliwości, płacił je regularnie i do lutego 2016 r. nie miał tego tytułu żadnych zaległości. Wbrew twierdzeniom przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda egzekucja komornicza alimentów jest skuteczna do kwoty 400 zł. miesięcznie, nie jest zatem wbrew twierdzeniom strony powodowej „niemalże bezskuteczna”. Małoletni posiada oboje rodziców, którzy są zdolni do pracy i których w pierwszej kolejności obciąża obowiązek utrzymania dziecka. Matka małoletniego otrzymując z egzekucji określone środki pieniężne i posiadając dochody miesięczne w kwocie 2421 zł jest w stanie utrzymać dziecko. Jak dalej wskazali pozwani kolejną przesłanką dla powstania roszczenia o zapłatę alimentów jest to, aby uprawniony znajdował się w niedostatku. Przedstawione w pozwie zestawienie wydatków związanych z utrzymaniem małoletniego wskazuje, że ma on zapewnione potrzeby ponadpodstawowe. Z drugiej strony sytuacja dochodowa i materialna pozwanych nie jest aż tak dobra jak przedstawiła to matka małoletniego. Pozwana G. K. (1) z uwagi na stan zdrowia, od czerwca 2014 r. jest na zasiłku przedemerytalnym w kwocie 878 zł. W dacie przejścia na zasiłek zmuszona była pozbyć się udziałów w spółce, które nieodpłatnie przekazała swojemu synowi A.. Pozwany J. K. jest natomiast zatrudniony na umowę za pracę z wynagrodzeniem 1808 zł netto. Posiada 39% udziałów w spółce (...) Sp. z o.o. Większość udziałów należy do syna pozwanych, który jest pierwszoplanowym właścicielem. Pozwany nie pobiera dywidend z tytułu posiadanych udziałów, gdyż zysk Spółki przeznaczony jest na jej rozwój. Pozwani od kilku lat nie wynajmują pokoi gościnnych przy ul. (...), nie mają zatem z tego tytułu żadnych dochodów. Miesięcznie pozwani otrzymują więc dochód w łącznej kwocie 2700zł netto, zaś stałe wydatki wynoszą 2600zł. Nie mają zatem możliwości majątkowych do świadczenia alimentów na rzecz małoletniego powoda. (k. 80-85)

Sąd Rejonowy w Giżycku wyrokiem z dnia 8 grudnia 2016 r. sygn. akt III RC 176/16 zasądził od pozwanego J. K. na rzecz małoletniego wnuka W. K. tytułem alimentów kwoty po 300 złotych miesięcznie, płatne z góry do dnia 10 każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia w płatności poszczególnych rat, do rąk matki małoletniej E. N. (2), poczynając od dnia 13 lipca 2017 r. Sąd zasądził również od pozwanej G. K. (1) na rzecz małoletniego wnuka W. K. tytułem alimentów kwoty po 100 złotych miesięcznie, płatne z góry do dnia 10 każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia w płatności poszczególnych rat, do rąk matki małoletniej E. N. (2), poczynając od dnia 13 lipca 2017 r. W pozostałym zakresie oddalił powództwa. Sąd Rejonowy w Giżycku zasądził również od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa kwoty: 180 złotych od pozwanego J. K. oraz kwotę 60 złotych od pozwanej G. K. (1), tytułem opłaty, od której wniesienia powódka była zwolniona z mocy ustawy. Sąd zniósł wzajemnie koszty procesu pomiędzy stronami . (k. 235)

Sąd ten ustalił, iż małoletni W. K. urodzony (...) jest synem G. K. (2) i E. N. (1). Pozwani są dziadkami ojczystymi małoletniego W. K.. E. N. (1) i G. K. (2) byli małżeństwem od (...)r. do(...) Wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 27 maja 2013 r. w sprawie sygn. akt VI RC 826/12 orzeczono rozwód pomiędzy stronami. Zasądzono alimenty od ojca na rzecz małoletniego w kwocie 700 zł. miesięcznie. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Giżycku z dnia 9 marca 2016r. w sprawie sygn. akt IIIRC 312/15, zmienionym wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 29 czerwca 2016 r. w sprawie sygn. akt VI RCa 109/16 podwyższono alimenty od G. K. (2) na rzecz małoletniego W. K. do kwoty 1300 zł. miesięcznie. Egzekucja alimentów jest częściowo bezskuteczna. W maju 2016 r. matka małoletniego otrzymała tytułem alimentów kwotę 24 zł., w czerwcu 2016 r. – 332 zł., w lipcu 2016 r. – 339 zł., sierpniu 2016 r.- 347zł. W październiku 2016 r. zaległość alimentacyjna sięgnęła kwoty 9462 zł.

Sąd Rejonowy ustalił również, iż małoletni W. nadal pozostaje pod opieką matki E. N. (1) i zamieszkuje z nią w mieszkaniu którego miesięczny koszt utrzymania pochłania kwotę około 600 zł. Matka małoletniego pracuje w aptece i zarabia kwotę 2 4211 zł. netto. W 2015r. osiągnęła dochód w kwocie 39 543 zł. E. N. (1) spłaca kredyt zaciągnięty w związku z zakupem mieszkania, korzysta również z pomocy finansowej swoich rodziców. Dziecko jest leczone w związku z chorobą krwi – niedoborem czynnika krzepliwości krwi. Koszt utrzymania małoletniego wskazany na rozprawie przez matkę dziecka wynosi kwotę ok. 1500 zł. miesięcznie. Na koszty utrzymania małoletniego składają się koszty utrzymania mieszkania, wyżywienie 400-500 zł, zakup odzieży 400-500 zł miesięcznie, obuwie 100-150 zł miesięcznie (zakup specjalnych butów z powodu krótszej nogi), leczenie 200-250 zł miesięcznie, wyprawka szkolna 700 zł.

Sąd Rejonowy ustalił także, iż pozwany J. K. pracuje w zakładzie budowlanym z siedzibą w R. i otrzymuje wynagrodzenie netto w kwocie 1808 zł. W 2015 r. osiągnął z tego tytułu dochód w kwocie 28 965 zł., a dodatkowo z tytułu najmu kwotę 5091zł. Jest współwłaścicielem Spółki z o.o. (...), którą prowadzi jego syn A.. J. K. z tytułu podatków od nieruchomości w 2016r. zapłacił kwotę1877zł. Z kolei pozwana G. K. (1) utrzymuje się ze świadczenia przedemerytalnego w kwocie 878 zł. W 2015r. osiągnęła z tego tytułu dochód w kwocie 12 220 zł., a dodatkowo z tytułu najmu kwotę 5 091zł. Pozwani nie posiadają innych osób na utrzymaniu.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy przyjął, iż powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Sąd Rejonowy wskazał, iż osobami obowiązanymi do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie są w pierwszej kolejności jego rodzice. Obowiązek alimentacyjny zobowiązanych w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności, albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami. Zakres usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego ustalany jest w zależności od tego kim są względem siebie strony danego stosunku alimentacyjnego. Jedynie w relacji dziecko niezdolne do samodzielnego utrzymania – rodzic oraz małżonek - małżonek, zakres uprawnień i obowiązków alimentacyjnych wyznacza dyrektywa zaspokajania potrzeb ekonomicznych zgodnie z zasadą równej stopy życiowej. W pozostałych relacjach zakres usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego ograniczony jest do poziomu pozwalającego na wyjście z niedostatku.

Sąd Rejonowy wskazał następnie, iż koszty utrzymania małoletniego W. K. są niewątpliwie duże i stale rosną. Nie można jednak przyjąć za wyznacznik usprawiedliwionych potrzeb małoletniego ustaleń dokonanych przez Sądy podwyższające świadczenia alimentacyjne na rzecz małoletniego W. K. od jego ojca. Tymczasem w ocenie Sądu Rejonowego żądanie określone w pozwie przez E. N. (1) wskazuje, że właśnie takimi kryteriami kierowała się wymieniona składając pozew o zasądzenie od pozwanych łącznej kwoty 1300 zł. Pamiętać też należy, że dziecko otrzymuje od ojca alimenty w kwotach około 340 zł. miesięcznie. Zdaniem Sądu Rejonowego oczywistym jest, że E. N. (1) otrzymując stosunkowo nieduże wynagrodzenie, przy braku wpływu należnych od ojca dziecka alimentów nie jest w stanie zaspokoić wszystkich podstawowych potrzeb syna. Musi korzystać z pomocy rodziców. Z kolei G. K. (2) zaprzestał płacenia alimentów nie tylko w podwyższonej wysokości 1000 zł. – 1300 zł., ale też w sumie zasądzonej przez Sąd Okręgowy w Olsztynie w wyroku orzekającym rozwód. Wyzbył się przy tym wszelkich składników majątku, a faworyzuje swoją młodsza córkę, w której wychowaniu dodatkowo bierze udział osobiście. W ocenie Sądu Rejonowego przez brak wpływu należnych środków od ojca małoletni W. K. znalazł się w sytuacji niemożliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb. Nie bez znaczenia dla wysokości usprawiedliwionych kosztów utrzymania małoletniego W. jest także i to, że wymaga on leczenia w związku z chorobą krwi i innymi schorzeniami pojawiającymi się u dzieci, typu alergia. Jednakże niektóre ze wskazywanych przez stronę powodową kosztów zakupu dziecku odzieży, obuwia są w ocenie Sądu Rejonowego zawyżone. Możliwe, że E. N. (1) wydaje ujawniane przez siebie kwoty na zakup tych przedmiotów, lecz zasady doświadczenia życiowego wskazują, że czyni to ponad usprawiedliwione potrzeby. Zdaniem Sądu Rejonowego poza zakresem obowiązku alimentacyjnego dziadków pozostają koszty rozrywek, rekreacji, dodatkowej nauki, ubezpieczenia, użytkowania samochodu, kredytu mieszkaniowego. Wykraczają one bowiem poza pułap niedostatku. W ocenie Sądu Rejonowego usprawiedliwione koszty utrzymania dziecka na które składają się wydatki na jedzenie, ubrania, leczenie i utrzymanie mieszkania zamykają się w kwocie 1200zł. Jest to kwota realna, wyznaczająca granice niedostatku (inaczej oczywiście w zakresie usprawiedliwionych kosztów utrzymania W. rozstrzygnął Sąd w sprawie III RC 312/15), zważywszy ogólnie znane ceny artykułów oraz wydatki na utrzymanie mieszkania w którym przebywa chłopiec. Dotychczas małoletni wspomagany był wyłącznie przez dziadków macierzystych.

W dalszej części uzasadnienia Sąd Rejonowy podniósł, iż pozwani J. K. i G. K. (1) wspierają w dużym zakresie nową rodzinę G. K. (2), nie interesując się przy tym potrzebami pierwszego dziecka syna. Analizując możliwości zarobkowe i sytuację materialną pozwanych Sąd zważył, iż pozwana G. K. (1) otrzymuje niższe niż jej mąż dochody oraz pomaga w pilnowaniu wnuczki, przez co odciąża wydatki syna G. o około 800 zł. miesięcznie. Uzyskuje też dochody z wynajmu lokalu. Posiada majątek, którego znaczną część nieodpłatnie przekazała na rzecz drugiego syna. Jest zatem w stanie płacić tytułem alimentów na małoletniego powoda kwotę 100 zł miesięcznie. Z kolei wynagrodzenie otrzymywane przez pozwanego J. K. jest właściwie przeznaczane na opłaty związane z posiadanymi nieruchomościami. J. K. otrzymuje jednak również wpływy środków z wynajmu lokali, a dodatkowo jest współwłaścicielem spółki, przynoszącej zysk, który wobec istniejącej potrzeby może być wykorzystany na tę potrzebę zamiast rozwój firmy. W tej sytuacji, jest też w stanie w ocenie Sądu Rejonowego płacić kwotę 300 zł miesięcznie na utrzymanie wnuka, który znalazł się w niedostatku, z powodu nie płacenia alimentów przez jego syna.

W pozostałej części Sąd powództwo oddalił wskazując, że między powodem, a pozwanymi nie obowiązuje zasada równej stopy życiowej, dlatego pozwani nie są zobowiązani do zapewnienia wnukowi takich warunków w jakich sami żyją. Nie ma zatem znaczenia czy korzystają oni z luksusowych przedmiotów, wyjazdów zagranicznych. Pozwani podobnie jak powód cierpią na różne schorzenia, w związku z czym ponoszą z tego tytułu uzasadnione wydatki.

W oparciu o art. 333 § 1 pkt 1 kpc Sąd wyrokowi w części zasądzającej alimenty nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Od powyższego wyroku apelację wywiedli zarówno przedstawicielka ustawowa małoletniego powoda E. N. (1) oraz pozwani J. K. i G. K. (1).

Powódka w wywiedzonej apelacji zaskarżyła wyrok Sądu Rejonowego w części oddalającej powództwo. Zarzuciła wyrokowi Sądu I instancji:

I. błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść orzeczenia, w zakresie ustalenia sytuacji materialnej pozwanych, a polegający na :

1). pominięciu przez Sąd dochodów pozwanego J. K. w postaci zysków z posiadania udziałów w spółce (...) z o.o. z siedzibą w M.,

2). pominięciu przez Sąd dochodów pozwanej G. K. (1) w kwocie 70 000,00 złotych w 2016 roku za sprzedaż udziałów w spółce (...) z o.o. z siedzibą w M.,

3). pominięciu przez Sąd faktu prowadzenia przez pozwanych wspólnego gospodarstwa,

II. błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na treść orzeczenia, polegający na nieprawidłowym wyznaczeniu granicy niedostatku powoda W. K. wbrew dowodom przedstawionym przez matkę dziecka,

III. błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na pominięciu okoliczności dotyczących stanu zdrowia matki powoda E. N. (2) i ponoszonych przez nią kosztów na leczenie,

W oparciu o wskazane zarzuty powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie od pozwanego J. K. na rzecz małoletniego W. K. alimentów w kwocie po 650 złotych miesięcznie oraz zasądzenie od pozwanej G. K. (1) na rzecz małoletniego W. K. alimentów w kwocie po 650 złotych miesięcznie, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Wniosła również o zasądzenie od pozwanych na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg. norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji powódka podniosła również, iż pomimo wskazania w zeznaniach, iż koszt utrzymania małoletniego powoda to kwota 1500 złotych, to dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy zasadnicze znaczenie mają koszty wykazane w materiale dowodowym. Koszt zabezpieczenia usprawiedliwionych potrzeb małoletniego wynosi obecnie około 1800 złotych. Ojciec małoletniego obciążony został obowiązkiem alimentacyjnym wynoszącym 1300 złotych miesięcznie. Niemniej obowiązku tego nie realizuje, co sprawia, iż matka małoletniego obciążona została pełnymi kosztami jego utrzymania. W dalszej części uzasadnienia apelacji wskazała również, iż sytuacja materialna pozwanych jest inna niż ta ustalona w zaskarżonym wyroku. Pozwani są ludźmi zamożnymi i dochodzone kwoty mieszczą się w ich możliwościach finansowych.

Pozwani w wywiedzonej apelacji zaskarżyli wyrok Sądu Rejonowego w części uwzględniającej. Pozwani zarzucili wyrokowi Sądu I instancji :

I błędną ocenę dokonaną przez Sąd Rejonowy polegająca na przyjęciu, że w niniejszej sprawie zachodzą okoliczności świadczące o niedostatku małoletniego powoda uzasadniające zasądzenie alimentów od pozwanych w kwotach wskazanych w wyroku,

II. zarzut naruszenia prawa procesowego, a w szczególności art. 233 §1 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na przyjęciu, że w niniejszej sprawie zachodzą okoliczności uzasadniające zasądzenie alimentów od pozwanych, podczas gdy zostało wykazane materiałem dowodowym, iż oboje rodzice są w stanie wypełnić ciążący na nich obowiązek alimentacyjny, zaś małoletni znajduje się w niedostatku.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty pozwani wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od przedstawicielki ustawowej małoletniego powoda na rzecz pozwanych kosztów postępowania pierwszoinstancyjnego oraz postępowania apelacyjnego.

W uzasadnieniu apelacji pozwani wskazali, iż obowiązek alimentacyjny pozwanych powstaje dopiero wówczas, gdy zobowiązani w bliższej kolejności, a więc rodzice nie są w stanie zapewnić dziecku odpowiednich potrzeb, przez co małoletni znajduje się w niedostatku. Jeżeli jedno z rodziców nie spełnia swojego obowiązku obowiązek ten spoczywa w pierwszej kolejności na drugim rodziców. Przedstawicielka ustawowa wskazała w pozwie że przeznacza na niego 2200 złotych miesięcznie bez kosztów związanych z utrzymaniem mieszkania. Następnie w trakcie prowadzonego postępowania modyfikowała te kwotę wskazując kwoty jakie wydatkowane są na wyprawkę dzieka 700 złotych, wyżywienie małoletniego kwota ok. 500 złotych miesięcznie, obuwie ok. 100-150 złotych miesięcznie, 200 złotych na środki czystości oraz 250-300 złotych na leki. W ocenie pozwanych zakres w jakim małoletni ma zaspokajane swoje aktualne potrzeby wskazuje więc, iż nie zachodzi w jego przypadku przesłanka niedostatku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obie apelacje nie zasługują na uwzględnienie.

Podniesione w obu apelacjach zarzuty błędu w zakresie dokonanych ustaleń faktycznych, pominięciu określonych istotnych okoliczności stanu faktycznego, czy tez wreszcie przekroczenia zasad swobodnej oceny dowodów nie są trafne. Sąd Okręgowy w całej rozciągłości podziela dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę zebranego materiału dowodowego, poczynione na tej podstawie prawidłowe ustalenia faktyczne oraz wyciągnięte wnioski. Podniesione zarzuty wskazujące, jakoby Sąd I instancji dopuścił się przekroczenia zasad swobodnej oceny dowodów, czy też dokonał oceny materiału dowodowego w sposób wybiórczy, pomijając część materiału dowodowego, nie znajdują uzasadnienia w świetle analizy akt niniejszej sprawy. Poczyniona przez Sąd Rejonowy analiza przeprowadzonych dowodów jest wszechstronna i dogłębna, odpowiadała wymogom niezbędnej staranności i rzetelności, jak również znajduje oparcie we wskazaniach wiedzy i doświadczenia życiowego. Nie potwierdziły się również zarzuty apelacji dotyczące sprzeczności ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego, a tym bardziej jakoby ewentualne sprzeczności miały wpływ na prawidłowe rozstrzygnięcie sprawy.

W szczególności podnieść należy, iż Sąd Rejonowy w sposób właściwy dokonał rozróżnienia przesłanek określający odmienny zakres obowiązku alimentacyjnego rodziców dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie i krewnych w dalszej kolejności. Obowiązek alimentacyjny wobec dzieci, które nie są w stanie utrzymać się samodzielnie ciąży w pierwszej kolejności zgodnie z art. 133 krio na rodzicach tego dziecka. Zakres wskazanego obowiązku nie jest uzależniony od wykazania przesłanki niedostatku i zależy od usprawiedliwionych potrzeb małoletniego i możliwości zarobkowych zobowiązanych. Ustalając wysokość obowiązku alimentacyjnego rodzica względem dziecka uwzględnia się więc prawo niesamodzielnego dziecka to równej stopy życiowej ze swoimi rodzicami. W większości przypadków obowiązek ten wypełniają oboje rodzice. Jeżeli jednak jedno z rodziców nie żyje albo nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi, przechodzi on w całości na drugiego rodzica. Dopiero gdy rodzic ten nie jest w stanie wypełnić obowiązku alimentacyjnego, wchodzi w grę rozważanie obowiązku alimentacyjnego krewnych dalszych, stosownie do treści art. 129 krio. Nie ma przy tym w świetle obowiązujących uregulowań prawnych podstaw do dzielenia obowiązku alimentacyjnego dalszych krewnych na część „macierzystą i ojczystą”. Nie ma więc podstaw do przyjęcia tezy, iż np. jeżeli ojciec dziecka nie jest w stanie wypełnić swego obowiązku alimentacyjnego ustalonego na kwotę 1300 złotych, to powinni go w tym zakresie wyręczać wyłącznie jego rodzice. Jak się wydaje, na co słusznie zwrócił uwagę Sąd Rejonowy, właśnie takimi, błędnymi założeniami kierowała się powódka wnosząc o zasądzenie od pozwanych alimentów w łącznej kwocie 1300 złotych, tj. kwocie równej wysokości alimentów zasądzonych od ojca dziecka. Tymczasem, w przypadku ustalenia, iż obowiązek alimentacyjny nie może zostać zrealizowany przez drugiego rodzica kolejnymi zobowiązanymi (po spełnieniu określonych przesłanek) będą na równi, stosownie do posiadanych możliwości dziadkowie z obu stron, tj. zarówno rodzice matki, jak i ojca. Należy również podkreślić, iż obowiązek alimentacyjny dalszych krewnych uzależniony jest oraz limitowany jest przesłanką niedostatku. Niedostatek występuje zaś wtedy, gdy osoba uprawniona nie może w pełni własnymi siłami, z własnych środków, zaspokoić swych podstawowych i usprawiedliwionych potrzeb. Zakres potrzeb definiowanych pojęciem niedostatku jest więc inny, węższy niż zakres potrzeb definiowanych zasadą usprawiedliwionych potrzeb i równej stopy życiowej. Nie jest więc uzasadnione, co słusznie podkreślał Sąd Rejonowy, proste przenoszenie ustaleń w zakresie usprawiedliwionych potrzeb małoletniego dokonywanych przy okazji postępowań o alimenty na grunt spraw dotyczących obowiązku alimentacyjnego dalszych krewnych.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy w sposób właściwy ocenił materiał dowodowy uznając, iż podstawowe definiowane kryterium niedostatku wydatki na małoletniego zamykają się w kwocie ok. 1200 złotych, jak również uznał, iż matka małoletniego W. K. nie jest w stanie samodzielnie z posiadanych środków zabezpieczyć te potrzeby. Sąd Rejonowy przedstawił w tym zakresie wyczerpujące uzasadnienie, które Sąd Okręgowy podziela w całej rozciągłości. Powtórzyć należy, iż matka małoletniego otrzymuje stosunkowo nieduże wynagrodzenie, z czego połowę wynagrodzenia pochłania koszt mieszkania i spłaty kredytu. Część z wynagrodzenia musi być przeznaczone na utrzymanie E. N. (2). Z otrzymywanego wynagrodzenia, pomocy rodziny oraz egzekwowanych alimentów w kwocie ok. 340 złotych miesięcznie matka małoletniego nie jest w stanie pokryć kosztów związanych z wyżywieniem dziecka, jego edukacją, zakupem odzieży, środków czystości etc. O ponadstandardowych, podstawowych kosztach utrzymania małoletniego decyduje konieczność jego leczenia w związku z chorobą krwi.

Sąd Rejonowy słusznie również przyjął, iż odpowiedzialność pozwanych limitowana jest potrzebami wyznaczającymi granice niedostatku, przy uwzględnieniu ich możliwości zarobkowych. Kwota 300 złotych miesięcznie alimentów od pozwanego J. K. oraz 100 złotych miesięcznie od pozwanej G. K. (1) pozwoli w połączeniu z dochodami matki małoletniego oraz egzekwowanymi alimentami od jego ojca na zaspokojenie podstawowych potrzeb małoletniego wyznaczających granicę niedostatku. Jak wskazano powyżej przyjęte kwoty zasądzonych alimentów nie wynikają z ograniczonych możliwości zarobkowych pozwanych. Ich odpowiedzialność, jako krewnych w dalszej kolejności ogranicza się do wyłącznie świadczeń, które pozwalają uprawnionemu na wyjście z niedostatku. Stąd też zarzuty zawarte w apelacji powoda wskazujące na wyższe możliwości pozwanych uznać należy za całkowicie chybione. Słusznie też Sąd Rejonowy zróżnicował wysokość zasądzonych alimentów stosownie do możliwości zarobkowych i sytuacji majątkowej pozwanych. Jednocześnie uwzględniając uzyskiwane dochody przez pozwanych oraz ich sytuację materialną nie ma żadnych wątpliwości, iż zasądzone kwoty pozostają w zakresie możliwości zarobkowych pozwanych J. K. i G. K. (1).

W konsekwencji na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił obie apelacje. O kosztach procesu orzeczono w oparciu o art. 100 kpc uwzględniając, iż apelacje powódki oraz pozwanych oddalono.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE