UZASADNIENIE

Powód A. G. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą PHU (...) domagał się zasądzenia od pozwanego D. L. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) kwoty 69.049,17 zł z ustawowymi odsetkami od kwot:

a)  1 222,93 zł liczonymi od dnia 18 czerwca 2013r. do dnia zapłaty,

b)  8 631,13 zł liczonymi od dnia 16 lipca 2013r. do dnia zapłaty,

c)  7 712,10 zł liczonymi od dnia 20 sierpnia 2013r. do dnia zapłaty,

d)  589,93 zł liczonymi od dnia 7 września 2013r. do dnia zapłaty,

e)  5 424,20 zł liczonymi od dnia 18 października 2013r. do dnia zapłaty,

f)  620,14 zł liczonymi od dnia 2 listopada 2013r. do dnia zapłaty,

g)  7 712,10 zł liczonymi od dnia 19 listopada 2013r. do dnia zapłaty,

h)  761,49 zł liczonymi od dnia 12 grudnia 2013r. do dnia zapłaty,

i)  7 712,10 zł liczonymi od dnia 21 grudnia 2013r. do dnia zapłaty,

j)  7 712,10 zł liczonymi od dnia 18 stycznia 2014r. do dnia zapłaty,

k)  1 681,93 zł liczonymi od dnia 31 stycznia 2014r. do dnia zapłaty,

l)  7 712,10 zł liczonymi od dnia 25 lutego 2014r. do dnia zapłaty,

m)  722,38 zł liczonymi od dnia 6 marca 2014r. do dnia zapłaty,

n)  315 zł liczonymi od dnia 12 marca 2014r. do dnia zapłaty,

o)  8 997,45 zł liczonymi od dnia 23 kwietnia 2014r. do dnia zapłaty,

p)  1 522,09 zł liczonymi od dnia 21 maja 2014r. do dnia zapłaty,

oraz kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód podał, iż na podstawie umowy z dnia 30 października 2009 r. wynajmował pozwanemu lokal użytkowy, a pozwany był zobowiązany płacić czynsz najmu w wysokości 6.000,00 zł netto miesięcznie powiększony o podatek VAT, a także opłacać należności za media. Pozwany zaprzestał płacenia czynszu w czerwcu 2013 r. opłacając częściowo należność z faktury nr (...). Powód podał, iż do zapłaty pozostała kwota z tytułu faktury nr (...) z dnia 3 czerwca 2013 r., kwota 8.631,13 zł faktury nr (...) z dnia 5 sierpnia 2013 r., kwota 7.712,10 zł z faktury nr (...) z dnia 5 sierpnia 2013 r., kwota 589,93 zł z faktury nr (...) z dnia 23 sierpnia 2013 r., kwota 7.712,10 zł z faktury nr (...) z dnia 3 października 2013 r., kwota 620,14 zł z faktury nr (...) z dnia 18 października 2013 r., kwota 7.712,10 zł z faktury nr (...) z dnia 4 listopada 2013 r., kwota 761,49 zł z faktury nr (...) z dnia 27 listopada 2013 roku, kwota 7.712,10 zł z faktury nr (...) z dnia 6 grudnia 2013 r., kwota 7.712,10 zł z faktury nr (...) z dnia 3 stycznia 2014 r., kwota 1.618,93 zł z faktury nr (...) z dnia 16 stycznia 2014 r., kwota 7.712,10 zł z faktury nr (...) z dnia 10 lutego 2014 r., kwota 722,38 zł z faktury nr (...) z dnia 19 lutego 2014 r., kwota 315,00 zł z faktury nr (...) z dnia 8 kwietnia 2014 r., kwota 8.997,45 zł z faktury nr (...) z dnia 8 kwietnia 2014 r., kwota 1.522,00 zł z faktury nr (...) z dnia 6 maja 2014 r. Powód podał, iż pozwany nie zapłacił w/w należności. Powód wezwał pozwanego do zapłaty, a pozwany nie spełnił żądania powoda.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 30 września 2014 r. w sprawie o sygn. akt VIII GNc 4834/14 Sąd Rejonowy w Bydgoszczy orzekł zgodnie z żądaniem powoda wyrażonym w pozwie oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wnosił o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany przyznał, iż w okresie od dnia 30 października 2009 r. do dnia 31 grudnia 2010 r. wynajmował od powoda nieruchomość położona w B. przy ul. (...). Po rozwiązaniu tej umowy zawarł z powodem umowę z dnia 1 stycznia 2011 roku, której przedmiotem był najmem nieruchomości położonej w B. przy ul. (...). Pozwany wykorzystywał w/w nieruchomość w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Pozwany opuścił nieruchomość na skutek bezprawnego odłączenia przez powoda energii elektrycznej i groźby zaspawania bram i drzwi do najmowanego lokalu. Pozwany zarzucał, iż w okresie od czerwca 2013 do stycznia 2014 r. zapłacił powodowi należności z tytułu czynszu w łącznej wysokości 59.000,00 zł. W dniu 11 czerwca 2013 r. pozwany zapłacił kwotę 10.000,00 zł, w dniu 15 lipca 2013 r. pozwany zapłacił 10.000,00 zł, w dniu 21 sierpnia 2013 roku pozwany zapłacił kwotę 9.000,00 zł, w dniu 28 października 2013 r. pozwany zapłacił kwotę 10.000,00 zł, w dniu 2 grudnia 2013 r. pozwany zapłacił kwotę 10.000,00 zł, w dniu 13 stycznia 2014 r. pozwany zapłacił kwotę 10.000,00 zł. Pozwany podkreślał, iż czynsz w okresie od czerwca 2013 r. do stycznia 2014 r. był opłacany na bieżącą, a pozwany nie był w zwłoce z tego tytułu.

W piśmie procesowym z dnia 20 lipca 2015 r. powód podał, iż pozwany zajmował należący do powoda lokal użytkowy od listopada 2009 r. do 5 kwietnia 2014 r. Powód podnosił, iż nierozliczony pomiędzy stronami został rok 2009, 2010 i niektóre faktury z 2014 r. Wskazał, iż dokonywał kompensat swoich należności z należnościami powoda oraz zarachował wszystkie dokonane przez pozwanego wpłaty

Wyrokiem z dnia 15 lipca 2016 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 69 049,17 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwot:

a)  1 222,93 zł liczonymi od dnia 18 czerwca 2013r. do dnia zapłaty,

b)  8 631,13 zł liczonymi od dnia 16 lipca 2013r. do dnia zapłaty,

c)  7 712,10 zł liczonymi od dnia 20 sierpnia 2013r. do dnia zapłaty,

d)  589,93 zł liczonymi od dnia 7 września 2013r. do dnia zapłaty,

e)  5 424,20 zł liczonymi od dnia 18 października 2013r. do dnia zapłaty,

f)  620,14 zł liczonymi od dnia 2 listopada 2013r. do dnia zapłaty,

g)  7 712,10 zł liczonymi od dnia 19 listopada 2013r. do dnia zapłaty,

h)  761,49 zł liczonymi od dnia 12 grudnia 2013r. do dnia zapłaty,

i)  7 712,10 zł liczonymi od dnia 21 grudnia 2013r. do dnia zapłaty,

j)  7 712,10 zł liczonymi od dnia 18 stycznia 2014r. do dnia zapłaty,

k)  1 681,93 zł liczonymi od dnia 31 stycznia 2014r. do dnia zapłaty,

l)  7 712,10 zł liczonymi od dnia 25 lutego 2014r. do dnia zapłaty,

m)  722,38 zł liczonymi od dnia 6 marca 2014r. do dnia zapłaty,

n)  315 zł liczonymi od dnia 12 marca 2014r. do dnia zapłaty,

o)  8 997,45 zł liczonymi od dnia 23 kwietnia 2014r. do dnia zapłaty,

p)  1 522,09 zł liczonymi od dnia 21 maja 2014r. do dnia zapłaty;

zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 7.070,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 1.803,14 zł (tytułem zwrotu kosztów procesu tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.

Sąd Rejonowy ustalił, iż w dniu 30 października 2009 r. H. G. i powód A. G. zawarli z pozwanym umowę najmu na podstawie której wynajęli pozwanemu lokal użytkowy o powierzchni 243 m ² znajdujący się w budynku posadowionym na terenie nieruchomości położonej przy ul. (...) w B.. Na tej podstawie pozwany zobowiązał się płacić na rzecz wynajmujących czynsz najmu w kwocie 6.000,00 zł netto wraz podatkiem VAT miesięcznie na podstawie faktur wystawianych przez wynajmujących. Pozwany zobowiązał się także płacić opłaty za energię elektryczną oraz wodę i ścieki na podstawie refaktury wystawionej przez wynajmujących. Pozwany oświadczył, iż lokal użytkowy był w stanie odpowiednim do prowadzenia działalności gospodarczej obejmującej stację napraw i obsługi samochodów. Wykonane przeróbki lub ulepszenia lokalu, po ustaniu umowy najmu pozwany mógł zabrać z lokalu, lub pozostawić, jeżeli nie można ich zdemontować bez uszkodzenia substancji lokalu, bez prawa żądania zwrotu poniesionych nakładów. Umowa została zawarta na czas nieokreślony, a każda ze stron mogła rozwiązać umowę z zachowaniem trzy miesięcznego okresu wypowiedzenia.

W dniu 1 stycznia 2011 r. powód A. G. zawarł z pozwanym umowę najmu na podstawie której wynajął pozwanemu lokal użytkowy o powierzchni 43 m ² znajdujący się w budynku posadowionym na terenie nieruchomości położonej przy ul. (...) w B. z przeznaczeniem na pomieszczenia biurowe. Na tej podstawie pozwany zobowiązał się płacić na rzecz powoda czynsz najmu w kwocie 6.000,00 zł netto wraz podatkiem VAT miesięcznie na podstawie faktur wystawianych przez wynajmujących. Pozwany zobowiązał się także płacić opłaty za energię elektryczną oraz wodę i ścieki, energię cieplną na podstawie refaktury wystawionej przez powoda. Umowa została zawarta na czas nieokreślony z możliwością jej rozwiązania przez każdą ze stron z zachowaniem trzy miesięcznego terminu wypowiedzenia.

Dalej Sąd Rejonowy ustalił, iż w dniu 3 czerwca 2013 r. powód obciążył pozwanego fakturą nr (...) na kwotę 8.153,37 zł tytułem czynszu najmu i mediów. Na fakturze oznaczono termin zapłaty do dnia 17 czerwca 2013 r. oraz została zmieszczona adnotacja 1.222,93 zł. W dniu 15 lipca 2013 r. powód obciążył pozwanego fakturą nr (...) na kwotę 8.631,13 zł tytułem czynszu najmu i mediów. Na fakturze oznaczono termin zapłaty do dnia 15 lipca 2013 r. W dniu 5 sierpnia 2013 r. powód obciążył pozwanego fakturą nr (...) na kwotę 7.712,10 zł tytułem czynszu najmu. Na fakturze oznaczono termin zapłaty do dnia 19 sierpnia 2013 r. W dniu 23 sierpnia 2013 r. powód obciążył pozwanego fakturą nr (...) na kwotę 589,93 zł tytułem opłat za media. Na fakturze oznaczono termin zapłaty do dnia 6 września 2013 r. W dniu 3 października 2013 r. powód obciążył pozwanego fakturą nr (...) na kwotę 7.712,10 zł tytułem czynszu najmu. Na fakturze oznaczono termin zapłaty do dnia 17 października 2013 r. W dniu 18 października 2013 r. powód obciążył pozwanego fakturą nr (...) na kwotę 620,14 zł tytułem opłat za media. Na fakturze oznaczono termin zapłaty do dnia 18 października 2013 r. W dniu 4 listopada 2013 r. powód obciążył pozwanego fakturą nr (...) na kwotę 7.712,10 zł tytułem czynszu najmu. Na fakturze oznaczono termin zapłaty do dnia 18 listopada 2013 r. W dniu 27 listopada 2013 r. powód obciążył pozwanego fakturą nr (...) na kwotę 761,41 zł tytułem opłat za media. Na fakturze oznaczono termin zapłaty do dnia 11 grudnia 2013 r. W dniu 6 grudnia 2013 r. powód obciążył pozwanego fakturą nr (...) na kwotę 7.712,10 zł tytułem czynszu najmu. Na fakturze oznaczono termin zapłaty do dnia 20 grudnia 2013 r. W dniu 3 stycznia 2014 r. powód obciążył pozwanego fakturą nr (...) na kwotę 7.712,10 zł tytułem czynszu najmu. Na fakturze oznaczono termin zapłaty do dnia 17 stycznia 2014 r. W dniu 16 stycznia 2014 r. powód obciążył pozwanego fakturą nr (...) na kwotę 1.681,93 zł tytułem opłat za media. Na fakturze oznaczono termin zapłaty do dnia 30 stycznia 2014 r. W dniu 10 lutego 2014 r. powód obciążył pozwanego fakturą nr (...) na kwotę 7.712,10 zł tytułem czynszu najmu. Na fakturze oznaczono termin zapłaty do dnia 24 lutego 2014 r. W dniu 19 lutego 2014 r. powód obciążył pozwanego fakturą nr (...) na kwotę 722,38 zł tytułem opłat za media. Na fakturze oznaczono termin zapłaty do dnia 5 marca 2014 r. W dniu 25 lutego 2014 r. powód obciążył pozwanego fakturą nr (...) na kwotę 315,00 zł. Na fakturze oznaczono termin zapłaty do dnia 11 marca 2014 r. W dniu 8 kwietnia 2014 r. powód obciążył pozwanego faktura nr (...) na kwotę 8.997,45 zł tytułem należności czynszu najmu za miesiące marzec i kwiecień. Na fakturze oznaczono termin zapłaty w/w należności do dnia 22 kwietnia 2014 r. W dniu 6 maja 2014 r. powód obciążył pozwanego faktura nr (...) na kwotę 1.522,09 zł tytułem opłat za media. Na fakturze oznaczono termin zapłaty do dnia 20 maja 2014 r.

Sąd I instancji ustalił, iż od początku zawarcia przez strony pierwszej umowy najmu, jak również podczas trwania drugiej umowy najmu były problemu z płatnościami ze strony pozwanego, który płacił czynsz i opłaty za media nieregularnie. Przelewy wykonywane przez pozwanego nie zawierały wskazania jakiego okresu najmu dotyczą, ani dokładnego oznaczenia faktury. Powód przelewy pozwanego zaliczał na poczet najdalej wymagalnych należności. Jeżeli tytuł przelewu brzmiał „grudzień”, to przelew był zaliczany na poczet najstarszej faktury. Powód uważał, iż jeżeli w tytule przelewu był „październik”, a nie był zapłacony czynsz za październik poprzedniego roku, to wpłatę zaliczono na poczet tej, wcześniej wymagalnej wierzytelności.

W okresie od dnia 9 lutego 2011 r. do dnia 4 grudnia 2012 r. pozwany zapłacił powodowi łącznie 102.722,84 zł. Wykonując przelewy pozwany wskazywał tytuł „dzierżawa pomieszczeń”, „spłata zobowiązania” albo wpisywał nr faktury. I tak, w/w okresie czasu pozwany w wykonanych przelewach wskazał, iż zapłacił powodowi za fakturę nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...).

W dniu 6 lutego 2013 r. pozwany zapłacił powodowi kwotę 6.000,00 zł. W tytule przelewu pozwany wskazał „zapłata za dzierżawę”. W dniu 1 marca 2013 r. pozwany zapłacił powodowi kwotę 6.000,00 zł. W tytule przelewu pozwany wskazał „zapłata za dzierżawę”. W dniu 11 kwietnia 2013 r. pozwany zapłacił powodowi kwotę 7.000,00 zł. W tytule przelewu pozwany wskazał „dzierżawa pomieszczeń”. W dniu 9 maja 2013 r. pozwany zapłacił powodowi kwotę 10.000,00 zł. W tytule przelewu pozwany wskazał „dzierżawa pomieszczeń”. W dniu 11 czerwca 2013 r. pozwany zapłacił powodowi kwotę 10.000,00 zł. W tytule przelewu pozwany wskazał „dzierżawa pomieszczeń”. W dniu 15 lipca 2013 r. pozwany zapłacił powodowi kwotę 10.000,00 zł. W tytule przelewu pozwany wskazał „dzierżawa pomieszczeń”. W dniu 21 sierpnia 2013 r. pozwany zapłacił powodowi kwotę 9.000,00 zł. W tytule przelewu pozwany wskazał „zapłata za dzierżawę”. W dniu 28 października 2013 r. r. pozwany zapłacił powodowi kwotę 10.000,00 zł. W tytule przelewu pozwany wskazał „zapłata za dzierżawę za miesiąc wrzesień i październik”. W dniu 2 grudnia 2013 r. r. pozwany zapłacił powodowi kwotę 10.000,00 zł. W tytule przelewu pozwany wskazał „zapłata za dzierżawę”. W dniu 13 stycznia 2014 r. pozwany zapłacił powodowi kwotę 10.000,00 zł. W tytule przelewu pozwany wskazał „zapłata za dzierżawę za grudzień”.

Pozwany nie przywiązywał wagi do dokładnego określania numerów faktur, czy okresów najmu za które płacił czynsz w tytule wykonywanego przelewu. Pozwany nie sądził, że brak dokładnego wskazania w tytule przelewu oznaczenia długu, który płaci może skutkować kłopotami po jego stronie. Pozwany uważał, iż jeżeli płacił 10.000,00 zł to zapłata dotyczyła bieżącego miesiąca i zaległego miesiąca (poprzedniego). Pozwany uważał, iż wykonując przelew, w którego tytule wskazał „za grudzień” to płaci za grudzień poprzedniego roku. Pozwany nie płacił czynszu na bieżąco.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedstawionych przez strony znajdujących się w aktach sprawy, a także na podstawie zeznań świadków: B. K., J. G., A. W. oraz zeznań pozwanego D. L..

W ocenie Sądu I instancji zeznania świadków oraz pozwanego były szczere, rzeczowe, korespondowały z pozostałym materiałem dowodowym ujawnionym w sprawie. Istniejące pewne drobne nieścisłości w tych zeznaniach nie wpłynęły na ocenę waloru ich wiarygodności. Na podstawie art. 302 § 1 k.p.c. Sąd ograniczył przeprowadzenie dowodu z przesłuchania stron do osoby pozwanego, albowiem powód nie stawił się na rozprawie i nie usprawiedliwił swojej nieobecności. Sąd Rejonowy ocenił opinię biegłej sądowej jako pełną i logiczną w której biegły ustosunkował się do zebranego w sprawie materiału dowodowego, jednakże w oparciu o zebrany materiał dowodowy biegła sądowa nie była w stanie udzielić odpowiedzi na przedstawione przez Sąd pytania. Strony nie wnosiły o przesłuchanie bieglej ani o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego.

Sąd Rejonowy zważył, iż w przedmiotowej sprawie nie był pomiędzy stronami sporny fakt zawarcia umów najmu.

Główny spór dotyczy sposobu rozliczania wpłat dokonywanych przez pozwanego. Ponadto sporna była wysokość zaległości głównych z tytułu zaległych opłat za czynsz oraz opłat eksploatacyjnych. Pozwany stanął bowiem na stanowisku, iż czynsz za miesiące od czerwca do stycznia 2014 r. był opłacany na bieżąco względem powoda, o czym świadczą przedstawione przez pozwanego potwierdzenia przelewów wykonanych na rzecz powoda.

Sąd Rejonowy wskazał, iż w myśl art. 659 § 1 k.c. przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Najem jest umową konsensualną, wzajemną i odpłatną. Podstawowym obowiązkiem najemcy (pozwanego) było, więc płacenie czynszu za najem, a prawidłowe wykonanie tego zobowiązania przez dłużnika może nastąpić jedynie przez spełnienie świadczenia w całości we właściwym czasie. W przeciwnym wypadku najemca popadnie w zwłokę wobec właściciela lokalu, który jako wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik (najemca lokalu) odpowiedzialności nie ponosi (art. 481 § 1 k.c.).

Sąd Rejonowy powołał także przepisy w zakresie ciężaru dowodowego. (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.).

W ocenie Sądu strona powodowa wykazała, że strony łączył stosunek obligacyjny na podstawie którego powód wynajął pozwanemu lokal użytkowy. Powód udowodnił również wysokość ustalonego czynszu jak i przedstawił wystawione na rzecz pozwanego faktury VAT. W myśl art. 451 k.c. w zasadzie o sposobie zarachowania wpłaty na poczet długu decyduje wola dłużnika wyrażona przy zapłacie w sytuacji, gdy ma kilka długów wobec tego samego wierzyciela. Może on w takiej sytuacji, spełniając świadczenie, wskazać, który z długów przez swoje świadczenia zamierza zaspokoić. Jeżeli dłużnik nie skorzysta z przyznanego mu prawa decydowania o sposobie zarachowania dokonanej wpłaty na jeden z wielu długów, które ma wobec wierzyciela, wtedy o zarachowaniu decyduje sam wierzyciel. Musi on jednak wskazać w pokwitowaniu, na jaki dług zalicza dokonane świadczenie. Przyjęty przez wierzyciela sposób rozliczenia wywoła skutek w momencie doręczenia pokwitowania dłużnikowi, który dokument ten przyjmie. W sytuacji gdy ani dłużnik, ani wierzyciel nie złożyli właściwych oświadczeń i nie skorzystali z uprawnień, w które komentowany przepis ich wyposaża, to spełnione przez dłużnika świadczenie zalicza się na poczet długu wymagalnego. Natomiast wtedy, kiedy jest kilka długów wymagalnych, na poczet długu najdawniej wymagalnego. O tym, że dług jest najdawniej wymagalny decyduje data powstania długu, a nie termin jego zapłaty (por. wyrok Sądu Najwyższego z 27 listopada 2002 r., sygn. I CKN 1331/00, Lex nr 75340).

Sąd Rejonowy stwierdził, iż pozwany zapłacił powodowi w okresie od dnia 9 lutego 2011 r. do dnia 4 grudnia 2012 r. łącznie 102.722,84 zł. Wykonując przelewy pozwany wskazywał tytuł „dzierżawa pomieszczeń”, „spłata zobowiązania” albo wpisywał nr faktury. I tak, w/w okresie czasu pozwany w wykonanych przelewach wskazał, iż zapłacił powodowi za fakturę nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...), nr (...). Sąd Rejonowy zważył, że przedstawione przez powoda potwierdzenia przelewów w tytule wskazujące nr faktur nie dotyczą faktur objętych żądaniem w niniejszym postępowaniu, a w konsekwencji nie potwierdzają zapłaty należności, którą to okoliczność w myśl przywołanego art. 6 k.c. winien udowodnić pozwany.

Odnosząc się do pozostałych wpłat dokonanych odpowiednio w dniu 6 lutego 2013 r. na kwotę 6.000,00 zł tytułem „zapłata za dzierżawę”, w dniu 1 marca 2013 r. na kwotę 6.000,00 zł tytułem „zapłata za dzierżawę”, w dniu 11 kwietnia 2013 r. na kwotę 7.000,00 tytułem „dzierżawa pomieszczeń”, w dniu 9 maja 2013 r. na kwotę 10.000,00 zł tytułem „dzierżawa pomieszczeń”, w dniu 11 czerwca 2013 r. na kwotę 10.000,00 zł tytułem „dzierżawa pomieszczeń”, w dniu 15 lipca 2013 r. na kwotę 10.000,00 zł tytułem „dzierżawa pomieszczeń”, w dniu 21 sierpnia 2013 r. na kwotę 9.000,00 zł tytułem „zapłata za dzierżawę”, w dniu 28 października 2013 r. na kwotę 10.000,00 zł tytułem „zapłata za dzierżawę za miesiąc wrzesień i październik”, w dniu 2 grudnia 2013 r. r. na kwotę 10.000,00 zł tytułem „zapłata za dzierżawę”, w dniu 13 stycznia 2014 r. na kwotę 10.000,00 zł tytułem „zapłata za dzierżawę za grudzień”, jak również wymienionych już wpłat dokonanych w okresie od dnia 9 lutego 2011 r. do dnia 4 grudnia 2012 r. tytułem „dzierżawa pomieszczeń”, „spłata zobowiązania” Sąd Rejonowy zważył, że powód prawidłowo przelewy pozwanego zaliczał na poczet najdalej wymagalnych należności. Jak już wskazano w sytuacji gdy strony nie określiły sposobu zarachowania dokonywanych płatności zaliczyć należy je na poczet należność najdalej wymagalnych. W konsekwencji, powód zgodnie z art. 451 k.c. mógł zaliczyć wpłatę wykonaną przez pozwanego na poczet należności najdalej wymagalnych i w sytuacji gdy tytuł przelewu brzmiał „grudzień”, to przelew był prawidłowo zaliczany na poczet najstarszej faktury z grudnia poprzedniego roku. Analogicznie powód zarachował wpłatę za „październik” jak i każdą inna fakturę nie doprecyzowaną przez pozwanego. Wskazać również należy, że pozwany nie przedstawił żadnego dowodu, że zapłacił należności zarówno sporne w niniejszym postępowaniu jak i te na poczet, których zostały zarachowane wpłaty co pozwoliłoby na przyjęcie, że zaliczanie wpłat przez powoda było nieprawidłowe.

Sąd pierwszej instancji zważył także, iż pozwany prowadzi działalność gospodarczą, więc obowiązują go zasady prowadzenia tej działalności z należytą starannością. Należytą staranność zleceniobiorcy należy oceniać przez pryzmat art. 355 k.c. Oznacza to, że osobę prowadzącą działalność gospodarczą obowiązuje przy jej wykonywaniu podwyższony miernik staranności uwzględniający zawodowy charakter takiej działalności. Należyta staranność osoby zawodowo trudniącej się wykonywaniem działalności gospodarczej wykonującej zobowiązanie jest rozumiana jako przeciętnie wymagana, a więc zachowująca ustaloną wzorcem średnią na wystarczającym poziomie na tyle dobrym, aby prawidłowo wykonywać czynności zawodowe. Wzorzec należytej staranności jest budowany według obiektywnych kryteriów takiego poziomu fachowości w danej dziedzinie, poniżej którego postępowanie danego przedsiębiorcy należy ocenić negatywnie. O braku należytej staranności może decydować nie tylko brak wystarczającej wiedzy merytorycznej, ale także nieuwaga, zaniedbanie obowiązków, jeżeli oceniając obiektywnie nie powinny one wystąpić w konkretnych okolicznościach. Nie chodzi zatem o staranność wyższą od przeciętnej, wyjątkową, ale o wysoki poziom przeciętnej staranności jako staranności zawodowej i według przeciętnej oceny konkretnego zachowania. Chodzi o rodzaj staranności dostosowanej zarówno do działającego podmiotu, przedmiotu, którego jego działanie dotyczy, jak i okoliczności w których działanie to znajduje swój przejaw. Nie chodzi zatem o staranność wyższą wobec przeciętnej, ale o staranność zawodową a więc inną niż powszechna, mającą wzorce z uwzględnieniem profesjonalizmu podmiotów których dotyczy (por. wyrok SN z dnia 11 stycznia 2002 r. IV CKN 544/00, wyrok SN z dnia 05.02.2002 r. nie publ.).

W ocenie Sądu Rejonowego pozwany wykazał się nie brakiem należytej staranności, a wręcz wysoką niestarannością. Pozwany winien w tytułach zapłaty wskazywać na poczet jakich faktur dokonuje płatności lub chociażby wskazać dokładną datę zobowiązania w tym w szczególności rok, wiedząc iż posiada zaległości względem powoda dokonywał wpłat od 6.000,00 zł do 10.000,00 zł nie bacząc na sposób rozliczenia tychże zobowiązań. Pozwany jest przedsiębiorcą, profesjonalistą w zakresie obrotu gospodarczego, więc jego rozliczenia finansowe z powodem powinny być prowadzone z zachowaniem szczególnej staranności w zakresie przejrzystości tych operacji finansowych, gdyż pozwany jest zobowiązany do zachowania szczególnej staranności w stosunkach tego rodzaju (art. 355 § 2 k.c.). Pozwany był więc zobowiązany do dokładnego określenia w jakiej wysokości dokonuje zapłaty na poczet każdej z faktur wskazanych w tytule przelewu.

Sąd I instancji zważył także, że faktura jest dokumentem księgowym, rozliczeniowym, jednym z tzw. dowodów źródłowych, stwierdzających dokonanie danej operacji gospodarczej i wraz z innymi dowodami, np. w postaci zeznań świadków stanowi wystarczający dowód spełnienia świadczenia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 października 2002 r., sygn. I ACa 219/02, OSA 2004/2/6). W niniejszej sprawie istnie zobowiązań potwierdzili świadkowie, co więcej roszczenie wynikało z umowy łączącej strony. Pozwany nie przedstawił natomiast żadnego dowodu potwierdzającego zapłatę całości zobowiązań, będącego przedmiotem żądania powoda. Pozwany nie wykazał także, iż nie istniało zadłużenie wcześniejsze, na poczet którego powód zaliczał wpłaty wykonywane przez pozwanego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy w pkt I wyroku na podstawie art. 659 § 1 k.c. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 69.049,17 zł. O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i § 2 zd. 1 k.c. O kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., który stanowi, iż strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, które po stronie powodowej wyniosły 7.070,00 zł. W powyższej kwocie mieściła się kwota 17,00 zł stanowiąca opłatę skarbową od pełnomocnictwa, kwota 3600,00 zł stanowiącą wynagrodzenia pełnomocnika ustalone na podstawie § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państw kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu oraz kwota 3.453,00 zł stanowiąca opłatę od pozwu. Nadto na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 – tekst jedn. ze zm.) w punkcie III wyroku Sąd Rejonowy nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 1.803,14 zł tytułem zwrotu kosztów tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.

Apelacje od powyższego wyrok wniósł pozwany zaskarżając w całości wyrok Sądu Rejonowego w Bydgoszczy wydany w dniu 15 lipca 2016 r. w sprawie sygn. akt VIII GC 2015/14 i zarzucił zaskarżonemu wyrokowi:

I. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego przez błędne ustalenie, iż:

a)  pozwany świadcząc zapłaty w okresie od czerwca 2013 r. do stycznia 2014 r. regulował bieżące zobowiązania z tytułu czynszu najmu tj. tytułem faktur objętych pozwem, mimo, iż nie wynikało to z okoliczności sprawy, dowodu z przesłuchania pozwanego oraz treści pisma pozwanego z dn. 12.03.2014 r., 13.09.2013 r. oraz 7.10.2013 r.

b)  przedstawione przez powoda faktury VAT nie zostały zapłacone, mimo, iż powód nie wykazał żadnym dowodem na poczet jakich innych należności zarachował wpłaty dokonane przez pozwanego w okresie od czerwca 2013 r. do stycznia 2014 r. - a które pozwany wskazał jako potwierdzenia zapłaty za przedmiotowe faktury,

c)  ustalenie, iż „powód prawidłowo przelewy pozwanego zaliczał na poczet najdalej wymagalnych należności" mimo, iż w toku procesu nie ustalono jak ale i konkretnie na jakie „najdalej wymagalne" wierzytelności powód zaliczał wpłaty pozwanego (biegła wykluczyła możliwość sprawdzenia prawidłowości - wobec czego również samego faktu na jakie należności zaliczane były świadczenia pozwanego),

d)  ustalenie, iż „gdy tytuł przelewu brzmiał grudzień, to przelew był prawidłowo zaliczany na poczet najstarzej faktury z grudnia poprzedniego roku" mimo, że powyższe ustalenie nie było przedmiotem twierdzenia strony powodowej, nie wynika z żadnego dowodu, jak też jest sprzeczne z okolicznością, iż powód nie udowodnił aby w dniu spełniania przedmiotowego przelewu tj. w styczniu 2014 r. (przelew dotyczył grudnia 2013 r.), pozwany był zobowiązany do zapłaty za grudzień 2012 r.,

e)  ustalenie, że powód prawidłowo zaliczał wpłaty pozwanego, mimo, iż biegła sądowa wyraźnie wskazała w uznanej przez Sąd za pełną i logiczną opinię „ dokumentacja przedstawiona przez strony jest niekompletna, nie ma czystości obrotów na kontach powoda, występują niespójności dot. rozliczeń, brak jest pełnej dokumentacji za okres o 30.10.2009 do 30.05.2014 oraz dokumenty zgromadzone w aktach sprawy nie pozwalają na jednoznaczne udzielenie odpowiedzi na pytanie dot. sposobu księgowania należności oraz stanu sald pomiędzy stronami",

f)  ustalenie, że pozwany nie płacił czynszu regularnie co stoi w sprzeczności z przelewami regulowanymi przez pozwanego w okresie od kwietnia 2013 r. do stycznia 2014 r.

II. niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności faktycznych sprawy dla rozstrzygnięcia sprawy tj. zaniechanie ustalenia na jakie konkretnie należności (na jakie faktury VAT) powód dokonał zarachowania wpłat dokonanych przez pozwanego w okresie od czerwca 2013 r. do stycznia 2014 r. na łączną kwotę 59.000,00 zł, które pozwany przedstawił jako dowody zapłaty za należności dochodzone w niniejszym procesie - co skutkowało nie rozpoznaniem istoty sprawy, zaniechanie ustalenia jak faktycznie powód zaliczał dokonane przez pozwanego wpłaty przez okres całej współpracy gospodarczej,

III. naruszenie przepisów prawa materialnego:

- art. 451 KC poprzez jego błędne zastosowanie-a mianowicie:

a)  poprzez uznanie, iż powód jako wierzyciel miał pełną swobodę w sposobie zarachowania wpłat dokonywanych przez pozwanego (w tym tych za okres od czerwca 2013 r. do stycznia 2014 r.), mimo że uprawnienie wierzyciela jest limitowane obowiązkiem dokonania wyboru zaliczenia w wydanym dłużnikowi pokwitowaniu, którego w przedmiotowym procesie brakuje,

b)  naruszenie w/w przepisu w związku z art. 65 § 1 KC, poprzez błędne (oparte wyłącznie na literalnym brzemieniu tytułów przelewów) określenie woli dłużnika w przedmiocie spełnia świadczeń za okres od czerwca 2013 r. do stycznia 2014 r. w sposób oderwany od treści zeznań pozwanego, pism z dn. 12.03.2014 r., 13.09.2013 r. oraz 7.10.2013 r. oraz okoliczności, iż przedmiotowe przelewy w całości pokrywały zobowiązanie pozwanego za ten okres, wyraźnie wskazywały na poczet jakiego zobowiązania są spełniane (nie na poczet zadłużenia, jak to wcześniej praktykował pozwany) , a świadczone były regularnie - albo z wyraźnym wskazaniem, iż płacone są za np. dwa miesiące - co przesądza o fakcie, iż wolą pozwanego było dokonanie zapłaty za właśnie te faktury dochodzone w niniejszym postępowaniu,

-art. 6 KC poprzez uznanie, iż powód udowodnił wysokość roszczenia w zakresie faktur
obejmujących opłaty za media, mimo, iż pozwany zakwestionował powództwo w tym zakresie, a
powód nie przedstawił żadnego dowodu źródłowego potwierdzającego roszczenie w tym zakresie,

IV. naruszenie przepisów prawa procesowego, w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie;

-

art. 98 i 99 k.p.c. poprzez ich błędne zastosowanie i nie zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej zwrotu kosztów procesu,

-

art. 217 w zw. z art, 236, 233 oraz 244 k.p.c. poprzez oparcie orzeczenia na podstawie dokumentów, z których Sąd nie przeprowadził dowodu,

-

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodu z przesłuchania pozwanego (oparte o analizę protokołu pisemnego z rozprawy protokołowanej elektroniczne z zapisem audio-video) w związku z innymi dokumentami w postaci pism z dn. 12.03.2014 r., 13.09.2013 r. oraz 7.10.2013 r. i sprzeczne z jego treścią ustalenie, iż pozwany nie przywiązywał wagi do dokładnego określania treści przelewów, mimo, iż pozwany wyraźnie wskazał, iż formułowane tytułu przelewu wyraźnie wskazywały na jego wolę co do zapłaty należności bieżących,

-

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez zupełne pominiecie treści opinii biegłej, która wyraźnie wskazała na brak możliwości zweryfikowania sposobu zaliczenia przez powoda wpłat pozwanego, co wykluczało możliwość dokonania tej weryfikacji przez Sąd nie posiadający wiedzy fachowej z zakresu księgowości.

Mając powyższe na uwadze pozwany wniósł o:

a)  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego zwrot kosztów postępowania, w tym
kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych,

b)  ewentualnie o uchylenie wyroku do ponownego rozpatrzenia przez Sąd I instancji i
zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania.

Nadto pozwany wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym z uwzględnieniem kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji pozwany podniósł, iż kwestią sporną między stronami był sam sposób rozliczenia (czyli zasada) ale również faktycznie dokonane rozliczenie (czyli jaka wpłata została zaliczona na jaką fakturę). Sąd w treści uzasadnienia wydanego wyroku ograniczył się wyłącznie do odpowiedzi na pierwsze zagadnienie. Uznał, iż co do zasady powodowi przysługiwał wybór zaliczania wpłat pozwanego, na najdalej wymagalne zobowiązania. Sąd zaniechał jednak ustalenia jakie to konkretne zobowiązania były. Bez tego ustalenia, Sąd nie rozpoznał istoty sporu, gdyż nie ustalił czy dokonane przez pozwanego wpłaty za okres od czerwca 2013 r. do stycznia 2014 r. mogły zostać zaliczone na inne zobowiązania niż te powstałe w tym okresie (jak to chciał pozwany). Zdaniem pozwanego, przesądza o nierozpoznaniu tej kwestii przez Sąd opinia biegłej, która wszak nie odpowiedziała na postawione jej pytani, ale w sporządzonym przez siebie dokumencie przesądziła o nieudowodnieniu przez powoda roszczeniu co do zasady jak i co do wysokości. Postawione przez Sąd Rejonowy tezy stoją w zupełnej sprzeczności z wnioskami zawartymi w opinii, która co istotne, została przez Sąd uznana za pełną i logiczną. Pozwany podniósł, iż biegła nie mogła wydać pełnej opinii w przedmiotowej sprawie z uwagi na zaniechanie Sądu Rejonowego, który mimo wyraźnego wniosku biegłej o dostarczenie przez strony dodatkowej dokumentacji księgowej, zupełnie pominął tą okoliczność. Za sprzeczne z dokumentami uznał ustalenia Sądu, iż „powód prawidłowo przelewy pozwanego zaliczał na poczet najdalej wymagalnych należności" ponieważ w toku procesu nie ustalono jak ale i konkretnie na jakie „najdalej wymagalne" wierzytelności powód zaliczał wpłaty pozwanego. Pozwany wskazał, iż ciężar dowodu w jaki sposób nastąpiło zarachowanie ciąży na powodzie. Podał, iż wady wydanego wyroku obejmują w szerokim zakresie sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z zebranym materiałem dowodowym, i tak Sąd nie ustalił, że pozwany świadcząc zapłaty w okresie od czerwca 2013 r. do stycznia 2014 r. regulował bieżące zobowiązania z tytułu czynszu najmu tj. tytułem faktur objętych pozwem, mimo, iż wynikało to z okoliczności sprawy. Pozwany nie zgodził się z ustaleniem, że „gdy tytuł przelewu brzmiał grudzień, to przelew był prawidłowo zaliczany na poczet najstarzej faktury z grudnia poprzedniego roku" ponieważ powyższe ustalenie nie było przedmiotem twierdzenia strony powodowej, nie wynika też z żadnego dowodu. Sąd Rejonowy zupełnie pominął również kwestię, iż pierwsza umowa najmu za okres 2009 - 2011 dotyczyła innego podmiotu (dwóch wynajmujących) wobec czego wpłaty dokonywane na podstawie zawartej nowej umowy, nie mogły być przez powoda zaliczane na poczet zobowiązań należnych na podstawie poprzedniej umowy.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż strony wiązała mowa najmu lokalu użytkowego o powierzchni 243 m ² od dnia 21 listopada 2009 r. oraz następnie umowa z dnia 1 stycznia 2011 r., na podstawie której powód wynajął pozwanemu dodatkowo lokal o powierzchni 43 m ² z przeznaczeniem na pomieszczenia biurowe. Oprócz czynszu najmu pozwany na podstawie umowy był zobowiązany do opłacania należności za energię elektryczną na podstawie wskazań podlicznika oraz za wodę i kanalizację w formie ryczałtu. Zdaniem powoda zasadnie Sąd wskazał, że pozwany nie przedłożył żadnego dowodu na zapłacenie jakiejkolwiek faktury, z której kwota dotyczyła dochodzonej pozwem należności. W pełni zgodził się ze stanowiskiem zaprezentowanym przez sąd pierwszej instancji, że osobę prowadzącą działalność gospodarczą obowiązuje przy jej wykonywaniu podwyższony miernik staranności uwzględniający zawodowy charakter takiej działalności. Powód odnosząc się do zarzutu pozwanego naruszenia art. 451 k.c. stwierdził, iż pozwany zapomina o brzmieniu § 3 powołanego przepisu. Podniósł, iż na kartach 234 - 237 akt znajduje się dokument prywatny nazwany „Rozrachunki" wygenerowany komputerowo z programu księgowego powoda, w którym powód dokonywał zarachowania poszczególnych zapłat zgodnie z każdorazową dyspozycją wynikającą z treści przelewu. Powodowi przysługiwało prawo, wobec braku oświadczenia dłużnika, spełnione świadczenie zaliczyć na poczet najdawniej wymagalnego. Ustosunkowując się do zarzut apelacji odnoszącego się do opinii biegłego, powód wskazał, iż opinia jest całkowicie błędna pod względem formalnym i merytorycznym. Całkowicie nieuzasadnione jest powoływanie się w apelacji na zakwestionowaną w całości przez pozwanego opinię biegłej wobec nie wnioskowania o pisemne uzupełnienie tej opinii lub wezwanie biegłej na rozprawę celem ustnego uzupełnienia opinii. Odnośnie zarzutu naruszenia przez sąd pierwszej instancji art. 65 § 1 k.c., w ocenie pozwanego, jest on całkowicie niezasadny, jako, że pozwany w ogóle nie wyraził swojej woli, gdyż , jak to uprzednio podano w niniejszym piśmie pozwany nie wskazał na poczet jakiego zobowiązania kwoty w nich wymienione mają być zaliczone. Nie można dokonać wykładni oświadczenia woli, jeżeli takiego oświadczenia dłużnik nie złożył.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w wyniku przeprowadzonej kontroli instancyjnej doszedł do przekonania, że zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane bez rozpoznania istoty sprawy.

Wskazać należy, że granice procesu cywilnego zakreśla zarówno strona powodowa poddając pod osąd określone fakty, z których wywodzi skutki prawne, jak również przeciwnik procesowy, zwalczając zaistnienie tych okoliczności lub przedstawiając zdarzenia niwelujące konsekwencje udowodnionych przez powoda faktów. W doktrynie i orzecznictwie ugruntowany jest też pogląd, że nierozpoznanie istoty sprawy odnosi się do roszczenia będącego podstawą powództwa i zachodzi, gdy sąd pierwszej instancji nie orzekł w ogóle merytorycznie o żądaniach stron, zaniechał zbadania materialnej podstawy żądania pozwu albo pominął merytoryczne zarzuty pozwanego (zob. w szczególności wyrok SN z dnia 23 września 1998r., II CKN 897/97, OSNC 1999, Nr 1, poz. 22; wyrok SN z dnia 14 maja 2002r., V CKN 357/00, Lex, nr 55513, postanowienie z dnia 4 września 2014r., II CZ 41/14).

Przepis art. 386 § 4 k.p.c. stanowi, że w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy, sąd odwoławczy winien uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania. Treścią normy prawnej zawartej w tym przepisie jest upoważnienie do wydania przez sąd odwoławczy orzeczenia kasatoryjnego w określonych sytuacjach procesowych, jako wyjątku od zasady orzekania co do meritum sporu w tym postępowaniu. Jego brzmienie wskazuje jednocześnie na to, że nie zachodzi obowiązek prowadzenia przez sąd drugiej instancji postępowania dowodowego, zmierzającego do wyjaśnienia rzeczywistej treści stosunków faktycznych i prawnych w sytuacji, gdy sąd pierwszej instancji zaniechał rozważenia poddanych przez strony pod osąd żądań i twierdzeń, jak również, gdy nie dokonał oceny przeprowadzonych dowodów i pominął mogące mieć wpływ na rozstrzygnięcie meritum sporu dowody zawnioskowane przez strony dla ustalenia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

W ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie Sąd I instancji zaniechał rozważenia poddanych przez strony pod osąd żądań i twierdzeń, tj. nie ustalił bowiem na jakiej podstawie – jakiej umowie powód oparł swoje żądanie. Należy bowiem zaznaczyć, iż powód dołączył do pozwu umowę najmu zawartą w dniu 30 października 2009 roku pomiędzy H. G. i powodem A. G. jako wynajmującymi a pozwanym D. L., której przedmiotem był lokal użytkowy o powierzchni 243 m ² położony w B. przy ulicy (...). Natomiast pozwany już w sprzeciwie wskazywał na umowę z dnia 1 stycznia 2011 roku, która została przedłożona na rozprawie w dniu 5 lipca 2016 roku. Z treści tej umowy wynika, iż została ona zawarta wyłącznie pomiędzy stronami procesu, a przedmiotem jej jest pomieszczenie biurowe o powierzchni 43,07 m ² mieszczące się w B. przy ulicy (...). Sąd Rejonowy nie wskazał natomiast na, której z tych umów oparł rozstrzygnięcie, powołując jedynie art. 659 § 1 k.c. Analiza obu umów prowadzi natomiast do wniosku, iż po stronie wynajmującego występował w obu umowach inne osoby oraz, że dotyczyły one innych pomieszczeń, o innej powierzchni. Jedynie czynsz najmu (pomimo znacznej różnicy powierzchni) był w takiej samej wysokości w obu umowach, Należy podkreślić, że skoro umowa z 2009 roku została zawarta z H. G. i powodem A. G. jako wynajmującymi, to należało ustalić czy A. G. posiada samodzielnie legitymację czynną do dochodzenia należności w przedmiotowej sprawie. Tym bardziej, iż z treści umowy nie wynika, że H. G. i A. G. prowadzili spółkę cywilną. Legitymację natomiast sąd jest zobowiązany badać z urzędu. Ze zgromadzonego materiału dowodowego nie wynika także, że umowa z 2009 roku została rozwiązana lub wypowiedziana, a należy podkreślić, iż powód właśnie tą umowę dołączył do pozwu, co mogłoby wskazywać, iż podstawą roszczenia jest czynsz najmu za pomieszczenia określone w umowie z dnia 30 października 2009 roku.

Tym samym Sąd I instancji nie wskazując w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku na podstawie, której umowy zasądził należności nie rozpoznał istoty sprawy uniemożliwiając kontrolę instancyjną i rozważenie występowania czynnej legitymacji procesowej.

Brak ustalenia na jakiej podstawie – z jakiej umowy powód wywodzi swoje roszczenie i na jakiej podstawie Sąd I instancji je zasądził uniemożliwia chociażby w ewentualnych późniejszych procesach ustalenie, co jest objęte powagą rzeczy osądzonej.

Ponadto Sąd Rejonowy zasądzając należności z tytułu czynszu najmu nie podał na jakiej podstawie zasądził kwoty wynikające z faktury nr (...) (k. 23 akt), gdzie w nazwie usługi wskazany jest podnośnik z określeniem numeru ewidencyjnego i fabrycznego, a nie dzierżawa pomieszczeń czy opłata za media. Należy podkreślić, iż z § 5 umowy z dnia 30 października 2009 roku wynika natomiast, iż najemca (pozwany) tytułem czynszu najmu za przedmiot umowy to jest lokal użytkowy wskazany w § 1 umowy oraz prawo do używania, zgodnie z ich przeznaczeniem, środków trwałych i wyposażenia określonych w załączniku numer 1 do niniejszej umowy zapłaci wynajmującemu miesięcznie 6 000 zł. W załączniku do umowy są wymienione natomiast podnośniki o numerach fabrycznych wskazanych w opisanej powyżej fakturze. Należy zatem rozważyć, czy powód był uprawniony do dochodzenia osobnej należności za podnośniki i czy wobec braku jakichkolwiek okoliczności faktycznych podnoszonych przez powoda w toku procesu zasadne było zasądzenie tych należności i na jakiej podstawie.

Wobec powyższego zasadny był zarzut pozwanego, iż Sąd pierwszej instancji nie wyjaśnił wszystkich istotnych okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.

Należy podzielić także zarzut pozwanego dotyczącego naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. tj. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego przez błędne ustalenie, iż: gdy tytuł przelewu brzmiał „grudzień”, to przelew był prawidłowo zaliczany na poczet najstarszej faktury z grudnia poprzedniego roku mimo, że powyższe ustalenie nie było przedmiotem twierdzenia strony powodowej, nie wynika z żadnego dowodu, a nadto powód nie udowodnił aby w dniu spełniania przedmiotowego przelewu tj. w styczniu 2014 r. pozwany był zobowiązany do zapłaty np. za grudzień 2012 r. czy za miesiąc grudzień we wcześniejszych latach. Sąd Rejonowy nie ustalił na jakie należności, z jakich lat powód zarachował wpłaty pozwanego określone jako „czynsz dzierżawny wrzesień i październik oraz grudzień”. Tym bardziej, iż powód w toku procesu nie podnosił tej okoliczności, nie wskazywał przede wszystkim, iż pozwany zalegał z należnościami za miesiąc grudzień, poza grudniem z 2013 roku. Należy podkreślić, iż Sąd w ogóle nie oparł się na dowodzie z „rozrachunków” (k. 234-237 akt) przedstawionym przez stronę powodową, w ogóle nie przeprowadził z niego dowodu. Nie uzasadnił przy tym dlaczego oddalił wniosek z tego dowodu na rozprawie w dniu 5 lipca 2016 roku. Pobieżna analiza natomiast tego dokumentu wskazuje, iż wpłata pozwanego z dnia 14 stycznia 2014 roku opisana jako „zapłata za dzierżawę grudzień” (k. 64 akt) została w części zarachowana na należność za miesiąc maj 2013 roku (k. 235 akt), a nie za grudzień jak to zostało nieprawidłowo ustalone przez Sąd pierwszej instancji.

Sąd Rejonowy nie odniósł się także do sposobu zarachowania dokonanego przez powoda poszczególnych wpłat pozwanego, nie ustalił, iż pozwany był zobowiązany do zapłaty wcześniejszych należności, niż dochodzone w przedmiotowym procesie, a więc nie można było stwierdzić czy pozostałe wpłaty dokonane przez pozwanego, poza należnościami za grudzień oraz wrzesień i październik prawidłowo zostały zarachowane, przy uwzględnieniu art. 451 k.c. Mimo, że biegła sądowa wskazał na brak możliwości sprawdzenia prawidłowości zarachowania należności, to Sąd bez podania na co konkretne wpłaty pozwanego zostały zarachowane przyjął, iż należności dochodzone w przedmiotowym procesie nie zostały zapłacone. Wobec powyższego, zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd I instancji naruszył nie tylko art. 233 § 1 k.p.c. ale także art. 451 k.c.

Słusznie podniósł pozwany, iż Sąd Rejonowy zasądzając należności z tytułu opłat za media naruszył art. 6 k.c., gdyż powód nie przedstawił żadnych dowodów na okoliczność w jakiej ilości pozwany zużywał energię elektryczną czy inne media, w okresie, za który powód dochodził należności, iż rozliczenia te były zgodne z § 5 ust. 4 zawartej umowy.

Zupełnie niezrozumiałe jest twierdzenie Sądu Rejonowego, iż opinia biegłej sądowej była pełna. Należy zgodzić się jedynie z Sądem pierwszej instancji, iż w świetle przedstawionych dowodów przez strony biegła nie była w stanie udzielić odpowiedzi na zadane pytania przez Sąd. Jednakże pomimo wskazania przez biegłą jakich dokumentów brakuje do wydania opinii Sąd nie rozważył czy zobowiązać strony do przedłożenia dokumentów księgowych lub zobowiązania stron do udostępnienia dokumentacji księgowej biegłej sądowej celem umożliwienia wydania kompletnej opinii. Dopiero odmowa udostępnienia stosownych dokumentów księgowych uprawniałaby Sąd do ocenienia zachowania danej strony, zgodnie z art. 233 § 2 k.p.c. Zważyć należy, że zasadnym często jest przy przeprowadzeniu dowodu z opinii biegłego sądowego z dziedziny księgowości do oparcia opinii na dokumentach źródłowych księgowych, których dołączenie do akt sprawy może być uciążliwe, w szczególności gdy dotyczy to kilku lat współpracy. Mogą one liczyć wiele stron lub być sporządzone w formie elektronicznej. Zasadne zatem jest, przy rozważeniu okoliczności danej sprawy, do zobowiązania właśnie stron do udostępnienia bezpośrednio tej dokumentacji biegłemu z dziedziny księgowości.

Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd pierwszej instancji naruszył art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę dowodów – dokumentów i opinii biegłego oraz zeznań pozwanego. Z przeprowadzonych dowodów trudno wysnuć wnioski, iż powód udowodnił, że pozwany zalega z wszystkimi należnościami dochodzonymi w niniejszym procesie oraz, że powód prawidłowo zarachował należności. Sąd Rejonowy zupełne pominął treści opinii biegłej, która wyraźnie wskazała na zupełny brak możliwości zweryfikowania sposobu zaliczenia przez powoda wpłat pozwanego, co wykluczało możliwość dokonania tej weryfikacji przez Sąd nie posiadający wiedzy fachowej z zakresu księgowości.

Niezasadnym, w ocenie Sądu Okręgowego był jedynie zarzut pozwanego dotyczący naruszenia art. 65 k.c. poprzez błędne określenie woli dłużnika w przedmiocie spełnienia świadczeń za cały okres od czerwca 2013 roku do stycznia 2014 roku w sposób oderwany od treści zeznań pozwanego. Należy bowiem zaznaczyć, iż zgodnie z art. 451 § 1 k.c. dłużnik mający względem tego samego wierzyciela kilka długów tego samego rodzaju może przy spełnieniu świadczenia wskazać, który dług chce zaspokoić. Jednakże to, co przypada na poczet danego długu, wierzyciel może przede wszystkim zaliczyć na związane z tym długiem zaległe należności uboczne oraz na zalegające świadczenia główne. Z przepisu tego jednoznacznie wynika, iż dłużnik w chwili spełnienia świadczenia winien wskazać jaki dług chce zaspokoić, a nie w okresie późniejszym. Okoliczności sprawy – poza dwoma przelewami, gdzie jako tytuł podano „zapłata za dzierżawę grudzień” (k. 64 akt) i „zapłata za dzierżawę za miesiąc wrzesień i październik” (k. 66 akt) - nie przesądzają bowiem, iż pozwany złożył w chwili spełnienia świadczenia, oświadczenie, który dług chce zaspokoić. Zatem jedynie co do tych dwóch wskazanych powyżej przelewów można mówić, iż Sąd naruszył art. 451 § 1 k.c. w zw. z art. 65 k.c.

Kierując się przedstawionymi motywami Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 4 kpc orzekł jak w sentencji orzeczenia.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd I instancji ustali przede wszystkim czy powód dochodzi swojego roszczenia na podstawie umowy zawartej w 2009 roku czy w 2011 roku. W tym zakresie Sąd winien zobowiązać powoda do sporządzenia pisma przygotowawczego, w którym wskaże okoliczności faktyczne swoich roszczeń oraz podstawę – czy jest nią umowa z 2009 roku czy 2011 roku. W przypadku brak wywiązania się z powyższego zobowiązania należy rozważyć zawieszenie postępowania na mocy art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c.

W przypadku uznania, iż powód dochodzi roszczenia z tytułu umowy z 2009 roku, która została dołączona do pozwu, Sąd Rejonowy winien ustalić, czy powód posiada legitymację procesową, czy może samodzielnie dochodzić całości czynszu najmu, czy odpowiedzialność pozwanego względem osób, z którymi zawarł umowę najmu jest solidarna, czy też odpowiada wobec nich w częściach ułamkowych, po ustaleniu czy H. G. i A. G. prowadzili (prowadzą) spółkę cywilną. Ponadto Sąd Rejonowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy ustali na jakiej podstawie powód dochodził należności z faktury nr (...) za podnośniki.

Sąd Rejonowy winien także rozważyć ponowne przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z dziedziny księgowości po zobowiązaniu stron do przedłożenia lub umożliwienia biegłej zapoznania się ze odpowiednią dokumentacją księgową. Ponadto winien również rozważyć przeprowadzenie dowodu z rozrachunków (k. 234-237 akt) oraz z zapisów na koncie (k.174 akt), a w przypadku ich pominięcia uzasadnić tą decyzję. Po przeprowadzeniu analizy podstawy dochodzonej zapłaty i dokonanych wpłat rozważy czy sposób zarachowania dokonany przez powoda jest zgody z art. 451 k.c.

W przypadku braku inicjatywy dowodowej, bądź wykonania stosownych zobowiązań wyda orzeczenie stosownie do wyników tak przeprowadzonego postępowania, mając zwłaszcza na uwadze rozkład ciężaru dowodowego.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 108 § 2 kpc.

Wiesław Łukaszewski Wojciech Wołoszyk Sylwia Roszak

.