Decyzją z dnia z dnia 27 sierpnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., na podstawie art.114 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, odmówił J. P. prawa do ponownego ustalenia wysokości emerytury. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że nie pojawiły się nowe okoliczności ani dowody pozwalające na ponowne ustalenie wysokości świadczenia, które zostało ustalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 5 czerwca 2007 roku, który ustalił wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia na poziomie 62,72% z lat 1961-1975, 1979, 1985, 1989-1990 i 1995. /decyzja k. 303 akt ZUS/
W dniu 10 września 2015 roku wnioskodawca złożył odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o jej uchylenie. Wniósł o uwzględnienie w podstawie wymiaru świadczenia na podstawie przedłożonej dokumentacji zarobków z okresu pracy:
- w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł. w okresie od 12 lipca 1960 roku do 16 września 1961 roku,
- w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w okresie od 18 września 1961 roku do 22 sierpnia 1963 roku,
- w Okręgowej Dyrekcji (...) w okresie od 19 listopada 1963 roku do 30 czerwca 1977 roku,
- w (...) w okresie od 1 października 1977 roku do 11 marca 1978 roku,
- w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w okresie od 13 października 1978 roku do 31 marca 1979 roku i i od 14 listopada 1988 roku do 9 kwietnia 1991 roku.
/ odwołanie k. 2-4/
Odpowiadając na odwołanie pismem z dnia 22 października 2015 roku organ rentowy wnosił o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. /odpowiedź na odwołanie k. 6/
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
J. P., urodzony (...), prawo do emerytury ma przyznane decyzją ZUS z dnia 24 września 1997 roku od dnia 26 października 1997 roku. Do ustalenia wysokości podstawy wymiaru emerytury przyjęto dochód, który stanowił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 8 lat kalendarzowych 1984 - 1991. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 48,66 %. / decyzja k. 44, 52 akt ZUS/
Wyrokiem z dnia 5 czerwca 2007 roku Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi zmieniając decyzję z dnia 14 kwietnia 2006 roku przyjął do przeliczenia wysokości emerytury wnioskodawcy wynagrodzenie z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia w tym wynagrodzenie za lata 1960 – 1978 wyliczone na podstawie angaży z uwzględnieniem wskazanej tam stawki godzinowej, dodatku za obsługę codzienną, dodatku za prowadzenie pojazdu z okresu zatrudnienia w MPK Ł., (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł., w (...) w Ł., (...) Ł. przy przyjęciu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. /wyrok k 82 akt VIII U 1459/06 załączonych do akt sprawy/
Wykonując powyższy wyrok decyzją z dnia 27 sierpnia 2007 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych – I Oddział w Ł. przeliczył od dnia 1 lutego 2006 roku emeryturę wnioskodawcy. Do ustalenia wysokości podstawy wymiaru emerytury przyjęto dochód, który stanowił podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych 1961 – 1975, 1979, 1985, 1989 – 1990, 1995. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 62,72 %. /decyzja k 257/258 akt ZUS/
Decyzja ta jest prawomocna. /niesporne/
We wniosku złożonym w dniu 27 lipca 2015 roku wnioskodawca wniósł o ponowne ustalenie wysokości jego emerytury przy uwzględnieniu zarobków z okresu pracy:
- w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w Ł. w okresie od 12 lipca 1960 roku do 16 września 1961 roku,
- w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w okresie od 18 września 1961 roku do 22 sierpnia 1963 roku,
- w Okręgowej Dyrekcji (...) w okresie od 19 listopada 1963 roku do 30 czerwca 1977 roku,
- w (...) w okresie od 1 października 1977 roku do 11 marca 1978 roku,
- w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w okresie od 13 października 1978 roku do 31 marca 1979 roku i i od 14 listopada 1988 roku do 9 kwietnia 1991 roku.
/ wniosek k. 295-298 akt ZUS plik I/.
Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z najkorzystniejszych 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, to jest lat 1961-1975, 1979, 1985, 1989 – 1990, 1995 przy przyjęciu wysokości dochodu ustalonego za te lata w prawomocnej decyzji z dnia 27 sierpnia 2007 roku, z uwzględnieniem dokumentacji płacowej złożonej w toku niniejszego postępowania wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wyniósł 63,28%.
Przyjęta w ten sposób wysokość wynagrodzeń wnioskodawcy oraz indywidualne wskaźniki za te lata wyniosły:
- w 1961 r. – 13.354 złotych, wskaźnik 68,48 %;
- w 1962 r. – 18.752 złotych, wskaźnik 93,02%;
- w 1963 r. - 13.490 złotych wskaźnik 63,76%;
- w 1964 r. – 12.947 złotych, wskaźnik 59,41%;
- w 1965 r. – 12.914 złotych, wskaźnik 57,64%;
- w 1966 r. – 12.936 złotych, wskaźnik 55,74%;
- w 1967 r. – 14.721 złotych, wskaźnik 60,85%;
- w 1968 r. – 17.346 złotych, wskaźnik 68,64%;
- w 1969 r. – 17.301 złotych, wskaźnik 66,32%;
- w 1970 r. – 17.360 złotych, wskaźnik 64,73%;
- w 1971 r. – 17.375 złotych, wskaźnik 61,40%;
- w 1972 r. – 17.242 złotych, wskaźnik 57,27%;
- w 1973 r. – 17.346 złotych, wskaźnik 51,66%;
- w 1974 r. – 21.696 złotych, wskaźnik 56,77%;
- w 1975 r. – 24.543 złotych, wskaźnik 52,27%;
- w 1979 r. – 34.815 złotych, wskaźnik 54,46%;
- w 1985 r. – 120.000 złotych, wskaźnik 49,99%;
- w 1989 r. – 2.180.678 złotych, wskaźnik 87,89%;
- w 1990 r. – 7.998.382 złotych, wskaźnik 64,73%;
- w 1995 r. – 5.944,65 złotych, wskaźnik 70,51%;
/niesporne – wyliczenie k 304-307 akt ZUS/
Opisany powyżej stan faktyczny Sąd ustalił głównie w oparciu o dokumenty zawarte w aktach organu rentowego i złożonych przez wnioskodawcę w toku niniejszego postępowania, których autentyczności żadna ze stron nie kwestionowała.
Rozpoznając sprawę Sąd pominął zeznania świadków zgłoszonych przez wnioskodawcę oraz jego przesłuchanie jako strony, uznając, że wskazywane przez te osoby składniki wynagrodzenia J. P. podczas zatrudnienia w Okręgowej Dyrekcji (...) były już przedmiotem rozpoznania i znalazły swe odniesienie w wyroku z dnia 5 czerwca 2007 roku Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi, który zmieniał decyzję organu rentowego z dnia 14 kwietnia 2006 roku przyjął do przeliczenia wysokości emerytury wnioskodawcy wynagrodzenie z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia w tym wynagrodzenie za lata 1960 – 1978 (a więc także z okresu spornego zatrudnienia) wyliczone na podstawie angaży z uwzględnieniem wskazanej tam stawki godzinowej, dodatku za obsługę codzienną, dodatku za prowadzenie pojazdu m.in. z okresu zatrudnienia w (...) w Ł. przy przyjęciu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy.
Dowody te nie wykazały nadto konkretnej wysokości innych składników wynagrodzenia wnioskodawcy - dodatku za pilnowanie i zdawanie towarów, czyli tzw. konwój (określany zresztą przez świadków jako dodatek za prowadzenie pojazdu – wzięty pod uwagę w decyzji po uprawomocnieniu się wskazanego wyroku), delegacji, które to zależne były od ilości godzin spędzonych w podróży służbowej, dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, a ilości tych godzin wnioskodawca w niniejszym postępowaniu nie wykazał. Świadkowie wymieniając poszczególne składniki wynagrodzenia wnioskodawcy nie potrafili jednoznacznie wskazać na wysokość dochodów otrzymywanych w spornym okresie zatrudnienia przez J. P.. Nie wskazali na żadną stałą wysokość poszczególnych składników jego wynagrodzenia, mówili tylko o kwotach dodatków „mniej więcej”, „dodatki to było drugie tyle co pensja” albo „od…do”.
Sąd uznał, że jedynym pewnym źródłem do ustalenia wysokości faktycznie otrzymywanych przez wnioskodawcę dochodów ze spornego okresu są dokumenty, na podstawie których została wydana prawomocna już decyzja z dnia 27 sierpnia 2007 roku oraz nowa – przedłożona w toku niniejszego postępowania dokumentacja – paski wypłat wynagrodzenia za okres od października 1978 roku, karta wynagrodzeń za 1979 rok, za lata 1988 - 1991, na podstawie których to organ rentowy dokonał przeliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury ubezpieczonego. Wyliczenie to nie zostało zakwestionowane pod względem jego matematycznej prawidłowości przze żadną ze stron.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Odwołanie jest uzasadnione.
Na podstawie art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U z 2016 r. poz. 887 z późn. zm.) wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:
1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,
2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,
3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty,
- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.
W myśl ust. 2 wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, obliczony na zasadach określonych w art. 15, mnoży się przez kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.
Przepis art. 15 ust. 1 stanowi, iż podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176. W myśl ust. 6 art. 15 na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.
Zgodnie z art. 15 ust. 2a jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.
Na mocy zaś art. 114 ust. 1 ustawy prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.
Środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty, zgodnie z § 20 pkt. 1 rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń z dnia 7 lutego 1983 r. (Dz. U. 1983 Nr 10, poz. 49, ze zm.) obowiązującym w dacie złożenia przez ubezpieczonego wniosku o ponowne ustalenie wysokości pobieranego przez niego świadczenia, są dla pracowników - zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków.
Ugruntowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego pogląd, że ograniczenie co do środków dowodowych wynikające z § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. obowiązujące w postępowaniu przed organem rentowym nie ma zastosowania w postępowaniu sądowym przed Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Wysokość zarobków, której pochodną jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za celowe i pożądane. Wysokość uzyskiwanego uposażenia może być zatem ustalana także przy pomocy innych pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia zainteresowanego / por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 r. sygn. akt II UKN 186/97, opubl. OSNP 1998/11/342; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006 r. sygn. I UK 115/06, opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 2007, Nr 17-18, poz. 257, str. 753/.
Przy czym nie jest możliwe obliczanie wysokości emerytury wyłącznie na podstawie twierdzeń wnioskodawcy. Twierdzenia te muszą być udowodnione. Nie jest rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też sąd nie jest zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.) / por. wyrok Sądu Najwyższego z 17 grudnia 1996r., sygn. akt I CKU 45/96, opubl. OSNC z 1997r., z.6-7, poz.76; wyrok Sądu Najwyższego z 7 października 1998 r., sygn. II UKN 244/98, opubl. OSNAPiUS 1999, nr 20, poz. 662/.
W rozpoznawanej sprawie spór między stronami sprowadzał się do możliwości przyjęcia przez organ rentowy składników wynagrodzenia wnioskodawcy osiąganych w spornych okresach zatrudnienia. Wnioskodawca w toku niniejszego postępowania domagał się po raz drugi zaliczenia do wysokości dochodów mających wpływ na wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury takich składników wynagrodzenia jak: dodatek za obsługę codzienną, dodatek za prowadzenie pojazdu (tzw.konwój) z okresu zatrudnienia w MPK Ł., (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł., w Okręgowej Dyrekcji (...) w Ł. i w (...) Ł..
Odnosząc się do powyższej spornej kwestii wskazać należy na fakt, że dodatki te zostały uwzględnione w prawomocnej decyzji z dnia 27 sierpnia 2007 roku wydanej w wykonaniu prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 5 czerwca 2007 roku, nakazującego przeliczenie wysokości emerytury wnioskodawcy biorąc pod uwagę wynagrodzenie z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia w tym wynagrodzenie za lata 1960 – 1978 wyliczone na podstawie angaży z uwzględnieniem wskazanej tam stawki godzinowej, dodatku za obsługę codzienną, dodatku za prowadzenie pojazdu z okresu zatrudnienia w MPK Ł., (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ł., w (...) w Ł., (...) Ł. przy przyjęciu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy.
Wskazać należy, że wnioskodawca nie odwołał się od powyższej decyzji, natomiast dowody przeprowadzone w niniejszym postępowaniu – poza złożoną i uwzględnioną przez Sąd i wyliczeniu ZUS dokumentacją - nie wykazały w żaden sposób wyższej wysokości otrzymywanych przez wnioskodawcę dodatków.
Materiał dowodowy nie wykazał także wysokości wynagrodzenia wnioskodawcy za pracę w godzinach nadliczbowych ani wysokości wypłaconych mu w spornym okresie zatrudnienia delegacji.
Dlatego też Sąd nie uwzględnił odwołania wnioskodawcy w takim zakresie, w jakim żądał on uwzględnienia przy wyliczaniu jego zarobków w kwotach wyższych niż ustalone prawomocną decyzją z dnia 27 sierpnia 2007 roku, biorąc jedynie pod uwagę nowe dowody – dokumenty złożone w toku niniejszego postępowania.
J. P. nie wykazał bowiem w toku niniejszego postępowania w sposób pewny i konkretny (miarodajnymi dokumentami płacowymi), że jego wynagrodzenie w spornym okresie było wyższe niż to, które zostało wzięte pod uwagę przez Sąd w niekwestionowanym wyliczeniu organu rentowego.
Wyliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z najkorzystniejszych 20 lat kalendarzowych, to jest lat 1961-1975, 1979, 1985, 1989-1990, 1995 wyniósł 63,28%. Wskaźnik ten jest wyższy od dotychczasowego, a tym samym spełnione zostały przesłanki do ponownego obliczenia emerytury odwołującego się.
Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd na podstawie art.477 14 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, przyjmując wyliczenie wskaźnika dokonane przez organ rentowy, zaś na podstawie art.477 14§1 k.p.c. oddalił odwołanie w pozostałym zakresie – jako niezasadne.