UZASADNIENIE

Pozwem złożonym w dniu 07 lutego 2013r. pełnomocnik R. S. domagał się obniżenia alimentów zasądzonych na rzecz małoletniej J. S. z kwoty po 2000 zł do kwoty po 1500 zł miesięcznie.

Pełnomocnik matki małoletniej pozwanej w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa, co uzasadnił tym, że możliwości zarobkowe powoda są nadal bardzo dużo i nie doszło do takiej zmiany stosunków, która uzasadniałaby uwzględnienie powództwa.

Sąd Rejonowy w Słupsku wyrokiem z dnia 2 sierpnia 2013r. sygn. akt IIIRC 121/13 oddalił powództwo.

Sąd I instancji wydanie orzeczenia poprzedził ustaleniami według, których wyrokiem Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 17 listopada 2011r. w sprawie I RC 611/11 rozwiązano przez rozwód małżeństwo R. S. i E. S. i zasądzono od R. S. na rzecz małoletniej J. S. tytułem alimentów kwotę 2000 zł miesięcznie. R. S. zobowiązał się podczas sprawy rozwodowej na płacenie alimentów w wysokości 2000 złotych, a oprócz tego miał pokrywać czesne za szkołę. Orzeczenie uprawomocniło się z dniem 09 grudnia 2011r.

W owym czasie R. S. miał 46 lat. Był zdrowy. Pracował jako kapitan na statku u armatora niemieckiego. Zarabiał przeciętnie 15 000 zł miesięcznie. Pływał w systemie 8 tygodni w morzu i 4 tygodnie był w domu.

Małoletnia J. S. w owym czasie miała 9 lat. Była zdrowa. Uczęszczała do III klasy prywatnej szkoły podstawowej. Korzystała z dodatkowych zajęć: kółko taneczne i zajęcia z papieroplastyki.

Matka małoletniej – E. S. miała 41 lat. Poza małoletnią nie miała innych dzieci na utrzymaniu. Prowadziła działalność gospodarczą w postaci sklepu w galerii handlowej. W roku 2010r. wykazała stratę w wysokości 23 000 zł. Mieszkała wraz z córką w domu jednorodzinnym, czteropokojowym.

Powód R. S. obecnie ma 48 lat. Pozostaje w związku nieformalnym, ale nie mieszka z konkubiną. Poza małoletnią J. nie ma innych dzieci na utrzymaniu. Aktualnie powód nie pracuje. Pracował na statkach jako kapitan w systemie 8 tygodniu w morzu i 4 tygodnie na lądzie, a później w systemie 2 miesiące w morzu i 2 miesiąca na lądzie. Ostatni raz wrócił z morza w maju 2012r. Po powrocie utrzymywał się z oszczędności. Ostatnio pracował u niemieckiego armatora. Nie miał stałego kontraktu, a umowy podpisywał przed wypłynięciem. Zdecydował o rezygnacji z zatrudnienia, co związane było „ze sprawami między mną a byłą żoną”. Obecnie poszukuje zatrudnienia. Złożył kilka aplikacji. Doradza konkubinie w prowadzonej przez nią działalności gospodarczej. Nie otrzymuje z tego tytułu żadnego wynagrodzenia. Mieszka sam we własnym mieszkaniu. W czerwcu 2013r. wraz z E. S. sprzedał wspólny dom położony w K. przy ulicy (...).

Aktualnie małoletnia J. S. ma 11 lat. Jest zdrowa. Pozostaje pod stałą kontrolą ortodonty. Nosi aparat ortodontyczny. Małoletnia uczęszczała do społecznej szkoły podstawowej, w której czesne kosztowało 550 zł. Z uwagi na fakt, że powód zaprzestał płacenia czesnego został skreślona z listy uczniów. Od początku IV klasy uczęszcza do publicznej szkoły podstawowej. Korzysta z dodatkowych, odpłatnych zajęć. Uczęszcza na basen, co kosztuje 170 zł miesięcznie. Opłatę za basen uiszcza powód. Do IV klasy małoletnia uczęszczała także na lekcje tenisa, które kosztowały 70 zł za jedną lekcją. Koszt tych lekcji ponosił powód. Obecnie nie uczęszcza na lekcje tenisa.

Matka małoletniej pozwanej E. S. obecnie ma 43 lata. Poza małoletnią nie ma innych dzieci na utrzymaniu. Jest zdrowa. Jest związana z mężczyzną zamieszkującym w (...). Obecnie E. S. pracuje w sklepie jubilerskim w Centrum Handlowym (...) jako doradca klienta za wynagrodzeniem w kwocie 1189 zł netto miesięcznie. Wcześniej, w trakcie trwania małżeństwa i sprawy rozwodowej prowadziła działalność gospodarczą w postaci sklepu obuwniczego. Początkowo firma przynosiła zyski. E. S. zatrudniała dwóch pracowników. Około dwa lata przed zamknięciem tej działalności pojawiła się zadłużenie, w związku z kryzysem i konkurencją na rynku. E. S. zaciągnęła kredyt na prowadzenie tej działalności. W efekcie zamknęła działalność. Do grudnia 2012r. E. S. mieszkała wraz z córką w domu jednorodzinnym w K. przy ulicy (...). Koszt utrzymania domu wynosił: energia – 350 zł co dwa miesiące, wywóz śmieci – 72 zł kwartalnie, podatek od nieruchomości – 120 zł kwartalnie, woda – około 100 zł miesięcznie, gaz – w okresie letnim 100 zł miesięczni, a w okresie zimowym – 700 – 1000 zł miesięcznie z powodu ogrzewania gazowego. Do listopada 2012r. koszty związane z utrzymaniem domu matka małoletniej i powód ponosili po połowie. Aktualnie E. S. mieszka w wynajętym mieszkaniu, dwupoziomowym w S. przy ulicy (...). Koszt najmu wynosi 1300 zł i dodatkowo matka małoletniej opłaca: energia – 150 – 180 zł miesięcznie, czynsz – 500 zł w okresie zimowym, a 300 – 320 zł w okresie letnim. Mieszkanie jest w bardzo dobrym stanie, częściowo umeblowane. Wraz z małoletnią wyjeżdża do (...) na wakacje. Koszt biletu ponosi jej koleżanka, a E. S. opłaca wyjścia np. do muzeum. Otrzymała 250 000 zł z tytułu sprzedaży wspólnego domu, z czego 64 000 zł miała przeznaczyć na spłatę długów związanych z działalnością gospodarczą.

Powód systematycznie łoży na utrzymanie dziecka. Ponosi koszty utrzymania dziecka w czasie kontaktów. Zdarza się, że wyjeżdża z małoletnią do T., do E..

Mając na uwadze ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 133 § 1 kro rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 kro). Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 138 kro w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez zmianę stosunków rozumie się istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania przez stosowne zmniejszenie albo zwiększenie wysokości świadczeń alimentacyjnych.

W opinii Sądu Rejonowego od czasu uprawomocnienia się wyroku w ostatniej sprawie alimentacyjnej do dnia wniesienia powództwa w niniejszej sprawie upłynęło 14 miesięcy. W tym czasie sytuacja majątkowa i możliwości zarobkowe R. S. nie uległy takiej zmianie, która uzasadniałaby uwzględnienie powództwa choćby w części. W trakcie poprzedniej sprawy powód pracował w charakterze kapitana na statkach u armatora niemieckiego. Zarabiał około 15 000 zł miesięcznie, przy czym pływał w systemie 8 tygodni w morzu i 4 tygodnie na lądzie. Aktualnie nie pracuje. Zrezygnował z zatrudnienia, co spowodowane było „sprawami z byłą żoną”. Dodał, że nie byłby w stanie wracać na wyznaczone rozprawy. Jednocześnie przyznał, że w obu toczących się aktualnie postępowaniach jest reprezentowany przez profesjonalnych pełnomocników, którzy informowali go, że nie musi osobiście uczestniczyć w rozprawach.

W tej sytuacji Sąd I instancji uznał, iż powód wyzbył się dochodu, który umożliwiał mu systematyczne łożenie na utrzymanie córki i zaspokojenie własnych potrzeb. Sąd nie dopatrzył się żadnych racjonalnych powodów uzasadniających decyzję powoda. R. S. winien w pierwszej kolejności mieć na uwadze małoletnią J. i ciążący na nim obowiązek alimentacyjny. Powód nie wykazał, aby toczące się postępowania wymagały od niego także osobistego uczestnictwa w rozprawach, które kolidowałyby z zatrudnieniem powoda.

Nadto, powód nie wykazał ponad wszelką wątpliwość, że jego możliwości zarobkowe uległy istotnemu zmniejszeniu. R. S. jest zdrowy, posiada doświadczenie w pracy w charakterze kapitana, bowiem – jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego – w tym charakterze pracował od wielu lat i osiągał wysokie dochody. Dokładając zatem należytej staranności powód winien podjąć takie zatrudnienie, które umożliwi mu dalsze zaspokajanie w części usprawiedliwionych potrzeb dziecka oraz zapewnienie córce życia na podobnym standardzie, jaki miała, kiedy jej rodzice byli jeszcze małżeństwem.

Podstawy do uwzględnienia powództwa o obniżenie alimentów nie mogło stanowić także to, że powód ponosi koszty utrzymania małoletniej w czasie jego kontaktów z córką. Trudno bowiem uznać, aby matka małoletniej ponosiła koszty związane z kontaktami ojca z córką. To powód winien w sposób atrakcyjny zapewnić córce wspólne spędzenie czasu. Podobnie, jak E. S. stara się zapewnić małoletniej rozrywkę w wolnym czasie, a także w sposób satysfakcjonujący dla dziecka zorganizować wypoczynek.

Sąd uznał, że jakiekolwiek obniżenie alimentów spowodowałoby niemożność zaspokojenia części usprawiedliwionych potrzeb małoletniej pozwanej. W takiej sytuacji obowiązek utrzymania małoletniej w większej części spoczywałby na E. S., a pamiętać należy, iż oboje rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych.

Nie może stanowić również podstawy do obniżenia alimentów, podnoszona przez powoda okoliczność braku porozumienia z E. S.. Powód wskazywał, iż nie został poinformowany o przeniesieniu córki do publicznej szkoły, chociaż zaprzestał opłacania czesnego. R. S. podnosił, że w jego ocenie kwota alimentów w wysokości 2000 złotych bez problemu wystarczyłaby na uiszczenie czesnego za szkołę oraz pokrycia pozostałych potrzeb małoletniej. Zarzucał matce małoletniej, że nie informuje go szczegółowo o wydatkach na J.. W ocenie Sądu zarzuty te są zupełnie bezpodstawne. Przede wszystkim sam powód zobowiązał się do pokrywania czesnego za szkołę, oprócz kwoty alimentów. Przeniesienie J. do szkoły publicznej nie było decyzją matki. J. została skreślona z listy uczniów z uwagi na zaprzestanie opłacania czesnego przez powoda. Poza tym matka małoletniej nie ma obowiązku szczegółowego rozliczania się ze swoich wydatków, tak jak to robiła podczas małżeństwa (dowód akta I RC 611/11). To matka małoletniej jest głównym organizatorem jej życia i brak jest dowodów na to, aby wywiązywała się ze swojego obowiązku w sposób nieprawidłowy lub żeby małoletniej czegokolwiek brakowało.

Sąd podkreślił, że powód wyrażał również niezadowolenie z faktu, iż E. S. wyprowadziła się z domu jednorodzinnego, który w efekcie został sprzedany. Okoliczności te pozostają jednak bez wpływu na przedmiotową sprawę, bowiem w niniejszej sprawie Sąd badał, czy możliwości zarobkowe i majątkowe powoda uległy zmniejszeniu od czasu ostatniej sprawy, w której ustalono alimenty oraz czy doszło do ewentualnej zmiany w zakresie usprawiedliwionych potrzeb małoletniej pozwanej.

Zdaniem Sądu usprawiedliwione potrzeby małoletniej J. S. nie zmniejszyły się od czasu ostatniej sprawy alimentacyjnej. Obecnie małoletnia ukończyła klasę czwartą szkoły podstawowej. Pozostaje pod kontrolą ortodonty. Uczestniczy w dodatkowych, odpłatnych zajęciach na basenie, a także korzysta z korepetycji z języka angielskiego. Wcześniej uczęszczała na lekcje tenisa. Matka małoletniej pozwanej – E. S. spełnia swój obowiązek alimentacyjny głównie poprzez osobiste starania o utrzymanie i wychowanie córki, zapewnia jej pomoc w nauce i chorobie. Nie można jej zarzucać, iż nie wykorzystuje swoich możliwości zarobkowych. Matka małoletniej pracuje i zarabia 1189 zł netto miesięcznie. Ponosi koszty utrzymania wynajętego mieszkania w wysokości łącznie średnio 1600 zł miesięcznie. E. S. pozostaje w związku z mężczyzną mieszkającym w (...), który „finansuje praktycznie 100% kosztów rozrywek J.”. Niewątpliwie zatem wspiera finansowo matkę małoletniej pozwanej, której dochody są mniejsze niż wydatki. Sąd I instancji odwołał się także do wyroku Sąd Najwyższego z dnia 16 maja 1975r. (III CRN 48/75), w którym wskazano, że zasadne i zgodne z treścią art. 135 kro jest oparcie się na możliwościach zarobkowych pozwanego. Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś rzeczywiste zarobki i dochody.

Reasumując Sąd uznał, że nie nastąpiły takie zmiany, które uzasadniałyby uwzględnienie powództwa chociażby w części i z tego powodu powództwo oddalił. Alimenty ustalone w kwocie po 2000 zł miesięcznie na rzecz małoletniej J. S. nadal znajdują się w kręgu możliwości zarobkowych powoda oraz są adekwatne do zaspokojenia w części usprawiedliwionych potrzeb uprawnionej i nie stanowią nadmiernego obciążenia dla R. S.. Zatem wobec niewystąpienia przesłanki z art. 138 k.r.o. Sąd oddalił powództwo o obniżenie alimentów oddalić.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 kpc i § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokacie oraz ponoszenia opłat przez Skarb państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Z rozstrzygnięciem tym nie zgodził się powód . W złożonej apelacji wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa kwestionując pogląd Sądu I instancji, że sytuacja majątkowa i możliwości zarobkowe powoda nie uległy zmianie, która uzasadniałaby uwzględnienie powództwa.

Strona pozwana żądała oddalenia apelacji i zasądzenia zwrotu kosztów postepowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja jest bezzasadna.

Sąd Rejonowy prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe i na jego podstawie ustalił stan faktyczny, który w pełni zasługuje na akceptację, dlatego ustalenia te Sąd II instancji przyjmuje za własne. Sąd Okręgowy nie ma także wątpliwości, że zaprezentowana przez Sąd a quo ocena prawna oddalenia powództwa jest prawidłowa.

Wbrew opinii apelacji ustalenia dotyczące kosztów utrzymania uprawnionej do alimentacji oraz możliwości zarobkowych powoda Sąd Rejonowy ocenił właściwie wskazując, że od momentu ustalenia alimentów w wyroku Sądu Okręgowego w Słupsku z dnia 17 listopada 2011r. w sprawie I RC 611/11 nie uległy one istotnej zmianie.

Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 kro). Tylko w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez zmianę stosunków rozumie się istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, wskutek czego ustalony zakres obowiązku alimentacyjnego wymaga skorygowania przez stosowne zmniejszenie albo zwiększenie wysokości świadczeń alimentacyjnych (art. 138 kro).

Zdaniem Sądu Okręgowego, okoliczności podane przez powoda, a podtrzymane w apelacji, związane z jego aktualną sytuacją Sąd a quo słusznie ocenił jako nieistotne dla rozstrzygnięcia. Sąd II instancji podziela uwagę, że uzasadnienie powoda jego rezygnacji z zatrudnienia, spowodowane „sprawami z byłą żoną” nie wytrzymuje krytyki jako uzasadnienie dla żądania oceny możliwości zarobkowych powoda. Tym samym niezasadne jest zasłaniania się przez pozwanego przed obowiązkiem pełnego wykorzystywania posiadanych możliwości zarobkowych i majątkowych tłumaczeniem sytuacji w jakiej obecnie się znajduje. Zważyć należy, że tego typu argumentacja nie przekonuje, gdy chodzi o konieczność zaspokojenia usprawiedliwionych, potrzeb jego własnego dziecka. W sprawach alimentacyjnych możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, nie zaś nawet rzeczywiste zarobki i dochody (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 16.12.1987r., III CZP 91/86, LexPolonica nr 304360). Z tych też przyczyn Sąd I instancji właściwie ocenił sytuację powoda, który posiada kwalifikacje i możliwości osiągania co najmniej takich samych dochodów jak osiągane w chwili ustalenia wysokości aktualnej raty alimentacyjnej. Ponadto nieuprawnione są tłumaczenia powoda dotyczące zmiany szkoły przez powódkę i wpływu na obniżenie kosztów z tym związanych skoro bezspornie koszty nauki w dotychczasowej szkole miał ponosić powód. Ich odpadnięcie nie ma i nie powinno mieć związku z samymi ratami alimentacyjnymi. Także na wysokość alimentów nie wpływa koszt bezpośrednich kontaktów powoda z córką.

Nie sposób jest się też zgodzić z apelującym, aby dla ustalenia obniżenia rat alimentacyjnych miały znaczenie okoliczności dotyczące matki dziecka, gdyż ta swój obowiązek alimentacyjny realizuje w formie bezpośredniej, codziennej pieczy i staraniach, od których zwolniony jest powód. Nadto upływ czasu, jaki wystąpił od czasu ustalenia alimentów na rzecz pozwanej sam w sobie także nie wygenerował podstaw do konieczność zaspokajania ich w mniejszym zakresie. Podobnie bez znaczenia pozostają kwestie rozliczeń majątkowych pomiędzy byłymi małżonkami –rodzicami pozwanej oraz sposób realizacji kontaktów powoda z dzieckiem. Okoliczności te w żadnym razie ani nie zwalniają powoda od obowiązku uczestniczenia w kosztach utrzymania i wychowania córki, ani też tego jego obowiązku nie pomniejszają.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, mocą art. 385 kpc, oddalił apelację pozwanego, jako bezzasadną. O kosztach apelacji orzeczono stosownie do art. 98kpc i art. 108 § kpc oraz § 7ust. 1 pkt 11 w zw. z pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r.w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE