UZASADNIENIE

K. K. został oskarżony o to, że w dniu 18 października 2015 roku w miejscowości M., powiat (...), województwo (...), kierował w ruchu lądowym samochodem osobowym marki D. (...) o numerze rejestracyjnym (...), będąc w stanie nietrzeźwości z wynikiem 0,39 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu,

tj. o czyn z art. 178a § 1 kk

Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim wyrokiem z dnia 7 listopada 2016 r., sygn. II K 1085/15:

I. oskarżonego K. K. uznał za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu wyczerpującego dyspozycję art. 178a § 1 kk i za ten czyn skazał go i na podstawie art. 178a § 1 kk wymierzył mu karę 5 (pięciu) miesięcy ograniczenia wolności, polegającej na obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w rozmiarze 20 (dwudziestu) godzin w stosunku miesięcznym;

II. na podstawie art. 42 § 2 kk orzekł wobec oskarżonego K. K. środek karny w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 3 (trzech) lat;

III. na podstawie art. 43a § 2 kk orzekł wobec oskarżonego K. K. środek karny w postaci świadczenia pieniężnego w kwocie 5.000 (pięciu tysięcy) złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej;

IV. zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. Ł. W. kwotę 723,24 zł, w tym podatek VAT w kwocie 135,24 zł, za obronę oskarżonego z urzędu;

V. zwolnił oskarżonego K. K. od uiszczenia opłaty i pozostałych kosztów sądowych, przejmując te ostatnie na rachunek Skarbu Państwa.

Apelację od przedstawionego wyżej wyroku wniósł obrońca oskarżonego, zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

I. błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść orzeczenia, poprzez uznanie, że ul. (...) w M. położona jest w centrum miasta oraz, że w porze nocnej występuje na tej ulicy duże natężenie ruchu;

II. rażącą niewspółmierność kary, przekraczającą stopień winy oraz społecznej szkodliwości występku, którego dopuścił się oskarżony, polegającą na niezastosowaniu wobec K. K. warunkowego umorzenia postępowania w sytuacji, gdy spełnione zostały wszystkie przesłanki określone w art. 66 § 1 i 2 kk.

Podnosząc powyższe, obrońca oskarżonego wniósł o:

1) warunkowe umorzenie postępowania karnego wobec K. K. na okres próby 1 (jednego) roku;

2) orzeczenie wobec K. K. świadczenia pieniężnego w kwocie 1.000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej;

3) zwolnienie oskarżonego od kosztów postępowania odwoławczego;

4) zasądzenie kosztów pomocy prawnej (obrony) udzielonej oskarżonemu z urzędu w II instancji, które nie zostały uiszczone w całości, ani w części,

ewentualnie

o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Mińsku Mazowieckim.

W toku rozprawy apelacyjnej obrońca oskarżonego poparł apelację i wnioski w niej zawarte. Prokurator wniósł o utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy, zaś oskarżony przyłączył się do stanowiska swojego obrońcy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego jako niezasadna, nie zasługiwała na uwzględnienie. Wysunięte w niej zarzuty, analizowane łącznie z przytoczoną na ich poparcie argumentacją, nie dostarczyły podstaw do uznania kontestowanego orzeczenia za nietrafne.

Przechodząc do meritum i tym samym do pierwszego z podniesionych w apelacji zarzutów, Sąd Okręgowy zupełnie nie zgodził się z twierdzeniem obrońcy, iż ul. (...) nie znajduje się w centrum miasta M., a Sąd Rejonowy dopuścił się w tym względzie błędu w ustaleniach faktycznych. Argumenty skarżącego w tym względzie uznano za stricte polemiczne. W przekonaniu Sądu II instancji wystarczającym będzie zaznaczyć, iż ul. (...), chociaż rzeczywiście ma charakter mieszkaniowy, oddalona jest jedynie o ok. 250 metrów od ul. (...) - głównej ulicy (...) - części historycznego traktu z B. i S. na W., z którego to, jeszcze przed kilkoma laty, tj. do 2012 roku - otwarcia obwodnicy miasta, omijającej jej centrum, korzystali niemal wszyscy podróżujący w tym kierunku, dosłownie o każdej porze dnia i nocy. Ulica (...) jest także ulicą równoległą do ul. (...), jednej z najstarszych ulic (...). W dalszym ciągu ruch w tej części miasta jest dość duży i chociaż nie jest to natężenie ruchu porównywalne do natężenia ruchu w W., to lokalne uwarunkowania i zagęszczenie ludności (M. liczy ponad 40 tys. mieszkańców) w wystarczającym stopniu przeczą tezie obrońcy. Nadto, potencjalne obciążenie ruchem i wynikające z tego faktu niebezpieczeństwo poruszania się ul. (...) znalazło swoiste potwierdzenie w usytuowaniu w tym miejscu policyjnego patrolu kontrolującego ruch drogowy. Należytego zważenia wymagało także, iż skoro oskarżony, oczywiście zgodnie z twierdzeniami obrońcy, miałby przejechać jedynie 300 metrów z ul. (...) do swojego miejsca zamieszkania na ul. (...), to tym bardziej okoliczność ta prowadzi do wnioskowania o jego lekkomyślności i braku poszanowania przepisów prawa w zakresie wsiadania za kierownicę pożyczonego specjalnie w tym celu auta, w stanie nietrzeźwości i to bez prawa jazdy, aby przejechać do domu jedynie 300 m, podczas, gdy mógł on bez żadnych przeszkód udać się do domu pieszo.

Sąd Okręgowy nie podzielił również poglądu skarżącego odnoście zasadności warunkowego umorzenia postępowania karnego wobec K. K. na podstawie art. 66 § 1 kk, uznając, iż w realiach tej sprawy nie istnieją szczególne przesłanki uzasadniające tego rodzaju rozstrzygnięcie.

Zastosowanie instytucji probacyjnej z art. 66 § 1 kk jest uprawnieniem, a nie obowiązkiem Sądu, dlatego też ewentualna obraza art. 66 § 1 kk pod kątem skorzystania przez Sąd I instancji z możliwości takiego rozstrzygnięcia w ogóle nie może być brana pod uwagę. Warunkowe umorzenie postępowania karnego nie jest determinowane tylko i wyłącznie pozytywną prognozą kryminologiczną odnośnie sprawcy przestępstwa. Aby możliwym było jego zastosowanie, zarówno wina, jak i społeczna szkodliwość czynu nie mogą być znaczne. Obydwie w/w przesłanki powinny być ustalone odrębnie, niezależnie od siebie. Dopiero ich łączne spełnienie czyni zasadnym rozważania o zasadności zastosowania instytucji warunkowego umorzenia postępowania. W przypadku braku ich spełniania, dalsze rozważania o postawie sprawcy, jego właściwościach i warunkach osobistych stają się bezprzedmiotowe. Wyrażenie przez oskarżonego skruchy w związku z przestępstwem, na którego popełnieniu został zatrzymany, to stanowczo za mało.

Przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości kluczowe znaczenie ma rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, waga naruszonych przez sprawcę obowiązków, motywacja sprawcy oraz rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia (art. 115 § 2 kk).

Rozważenie powyższych okoliczności przez pryzmat realiów niniejszej sprawy wypada dla oskarżonego niekorzystnie. K. K., kierował samochodem osobowym mając odpowiednio: I próba – 0,39 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, stanowiące równowartość 0,78 ‰ alkoholu we krwi oraz II próba – 0,38 czyli 0,76 ‰. Znacząco przekroczył on zatem wartość progową, przewidzianą przez ustawodawcę w art. 115 § 16 kk – 0,5 ‰ lub 0,25 mg/l - decydującą o stanie nietrzeźwości i zarazem o uznaniu czynu za przestępstwo. Oskarżony swoim czynem, poruszając się po drodze publicznej w stanie nietrzeźwości, stworzył poważne niebezpieczeństwo nie tylko dla siebie, ale również dla innych uczestników ruchu drogowego. Rozmiary szkody grożącej życiu i zdrowiu tych osób, nawet przy przyjęciu, iż droga, którą w chwili dokonania kontroli policyjnej poruszał się oskarżony nie cechuje się szczególnie dużym natężeniem ruchu, były zatem ogromne. Bezsprzecznie stan nietrzeźwości niejednokrotnie sprzyja zniesieniu krytycyzmu kierowcy, sprzyja brawurze podczas prowadzenia pojazdu, co przejawia się m.in. lekceważeniem zasad bezpieczeństwa i stanowi podłoże licznych kolizji i wypadków drogowych, czego doskonałym odzwierciedleniem są statystyki policyjne. Przez pryzmat motywacji sprawcy dodać należy, iż w dniu zdarzenia oskarżonemu nie przyświecał żaden ważny cel, ani przyczyna, dla której zmuszony był kierować samochodem w stanie nietrzeźwości i to bez stosownych uprawnień. Jego wyjaśnienia prowadzą do konkluzji, iż chciał jedynie udogodnić sobie powrót do domu. Oskarżony równie dobrze mógł poprosić o podwiezienie dowolną osobę, kogoś z rodziny, znajomych lub sąsiadów, albo po prostu przejść kilkaset metrów pieszo. Zdaniem Sądu II instancji, istotne znaczenie przy rozstrzyganiu o możliwości warunkowego umorzenia postępowania ma także ocena psychicznego stosunku sprawcy do czynu - w myśl reguły, że im działanie bardziej przemyślane i im więcej miał sprawca swobody wyboru, tym odstąpienie od rozważania samej dopuszczalności zastosowania tej instytucji jest bardziej oczywiste.

Stopień zawinienia podlega ocenie przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności decydujących o przypisaniu winy oskarżonemu w dacie zarzucanego mu czynu, w więc jego dojrzałości, poczytalności, zdolności do rozpoznania bezprawności zachowania oraz ewentualnych anormalnych sytuacji motywacyjnych. Jest oczywiste, że ustawowe wymaganie, aby stopień winy nie był znaczny, oznacza, że wina sprawcy musi być ustalona ponad wszelką wątpliwość. Odnosząc powyższe do realiów niniejszej sprawy, dodać należy, iż decyzję o popełnieniu przestępstwa z art. 178a § 1 kk oskarżony K. K. podjął świadomie, zdając sobie sprawę z możliwych konsekwencji swojego czynu. Nie zaistniały także żadne okoliczności, które w wątpliwość poddawałyby kwestię jego poczytalności w październiku 2015 r.

W ocenie Sądu Odwoławczego, przedmiotowa sprawa jest dosyć typowa, jedna z wielu tego rodzaju spraw i brak jest wpływających do sądu zasadniczych przesłanek, aby akurat tego oskarżonego premiować, obdarzając warunkowym umorzeniem postępowania karnego i rezygnować z utartej linii orzeczniczej okręgu. Co prawda, do każdej sprawy należy pochodzić in concreto, aczkolwiek nie może to pociągać za sobą dowolności w ferowaniu wyroków w sprawach o bardzo podobnym stanie faktycznym i prawnym, gdzie sprawców łączą podobne właściwości i warunki osobiste.

Wbrew twierdzeniom skarżącego, Sąd Odwoławczy nie dostrzegł także przesłanek racjonalizujących twierdzenie, aby wymierzona oskarżonemu kara za czyn z art. 178a § 1 kk w wymiarze 5 (pięciu) miesięcy ograniczenia wolności, polegającej na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 (dwudziestu) godzin w stosunku miesięcznym, dotknięta była rażącą surowością.

Przypomnieć w tym miejscu należy, iż orzekanie o karze każdorazowo ma charakter indywidualny, swoje odzwierciedlenie znajduje w „widełkach” określonych w przepisach karnomaterialnych Kodeksu Karnego, a proces wyboru i miarkowania właściwej in concreto represji karnej jest w pewniej mierze subiektywny. Dlatego też, ustawodawca określając w art. 53 kk i art. 54 kk zasady i dyrektywy modelowego orzekania o karze, pozostawił Sądowi określony zakres swobody w jej wymierzaniu.

Zmiana wysokości orzeczonej kary może w postępowaniu odwoławczym nastąpić jedynie wówczas, gdy kara jawi się jako „rażąco niesprawiedliwa”. Owa niewspółmierność poprzedzona została w ustawie określeniem „rażąca”, co wyraźnie zaostrza kryterium zmiany wyroku w orzeczeniu reformatoryjnym z powodu czwartej względnej przyczyny odwoławczej. Określenie „rażąca” należy bowiem odczytywać dosłownie i jednoznacznie jako cechę kary, która istotnie bije w oczy, oślepia (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 02 czerwca 2016 r., sygn. II AKa 70/16, LEX nr 2079199).

W ocenie Sądu II instancji, kryterium tego nie spełnia kara orzeczona w zaskarżonym wyroku, gdzie wszelkim przesłankom łagodzącym i obciążającym oskarżonego Sąd meriti nadał właściwą rangę i znaczenie. Zgodzić się należy zarówno z jej rodzajem, jak i wymiarem. Czyn z art. 178a § 1 kk zagrożony jest karą grzywny, karą ograniczenia wolności oraz karą pozbawienia wolności do lat 2. Karę ograniczenia wolności, z uwagi na brak dochodów oskarżonego, który pozostaje uczniem technikum, należy uznać za najbardziej adekwatną do jego sytuacji, wieku i dochodów. Czyni ona zadość postulatowi kary zasłużonej i sprawiedliwej. Niewątpliwie wykonywanie nieskomplikowanych fizycznych prac na cele społeczne będzie miało charakter stricte wychowawczy i uzmysłowi oskarżonemu nieopłacalność podejmowania działań inkryminowanych przez przepisy Kodeksu Karnego. Wymiar tej pracy – 20 godzin w stosunku miesięcznym, co stanowi odpowiednik 2,5 tzw. „dniówki”, tj. ośmiogodzinnego dnia pracy w skali całego miesiąca, nie będzie stał na przeszkodzie dalszej edukacji oskarżonego, który w/w pracę z powodzeniem może wykonywać po zajęciach lekcyjnych, jak również po porozumieniu z właściwą jednostką, do której zostanie skierowany w toku postępowania wykonawczego. Tak ukształtowana represja karna umocni u oskarżonego poczucie odpowiedzialności oraz stworzy realne możliwości osiągnięcia korzystnych efektów resocjalizacyjnych. W kontekście środowiska oskarżonego i prewencji generalnej odstraszy także innych, potencjalnych sprawców od popełniania tego typu przestępstw. Stosunkowo krótki okres zatarcia przedmiotowego skazania, który reguluje przepis art. 107 § 4 i § 6 kk, nie odbije się drastycznie na przyszłości oskarżonego K. K., dla którego pozbawiona adnotacji i wpisów karta karna może mieć doniosłe znaczenie przy poszukiwaniu pracy i wyborze drogi życiowej.

Orzeczenie o środku karnym w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych, na okres 3 lat, w sytuacji skazania za czyn z art. 178a § 1 kk, było obligatoryjne i Sąd I instancji nie mógł odstąpić od jego wymierzenia. Analogiczna sytuacja miała miejsce w przypadku zobowiązania oskarżonego, na mocy zaskarżonego wyroku, do uiszczenia świadczenia pieniężnego w wysokości 5.000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej, co reguluje art. 43a § 2 kk. Warto zwrócić uwagę, iż zostało ono orzeczone w najniższej możliwej wysokości, określonej w tym przepisie.

Kierując się przedstawionymi wyżej racjami i nie znajdując podstaw do uwzględnienia zarzutów podniesionych we wniesionej apelacji, Sąd Okręgowy, stosownie do treści art. 456 § 1 kpk w zw. z art. 437 § 1 kpk, w zaskarżonej części wyrok utrzymał w mocy.

Na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 615 z późn. zm.) Sąd Okręgowy zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. Ł. W. w M. kwotę 516,60 zł (w tym 96,60 zł podatku VAT) tytułem sprawowanej z urzędu obrony oskarżonego K. K., wykonywanej w toku postępowania odwoławczego (§ 17 ust. 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 03 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu – Dz. U. z 2016 r., poz. 1714).

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego uzasadniają przepisy art. 634 kpk w zw. z art. 624 § 1 kpk. Zwolnienie oskarżonego z obowiązku uiszczenia kosztów postępowania uwzględnia obecną sytuację majątkową oskarżonego oraz konieczność uiszczenia przez niego świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Z tych względów, Sąd Okręgowy w Siedlcach orzekł jak w sentencji wyroku.

Przewodniczący:		SSO Mariola Krajewska - Sińczuk

Protokolant:	st. sekr. sąd. Katarzyna Wierzejska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE