UZASADNIENIE

Powód – (...) Spółka z o.o. z siedzibą w W. po ostatecznym sprecyzowaniu pozwu wniesionego dnia 18.09.2012r. , domagał się zasądzenia solidarnie od pozwanych: (...) Budowlanych Spółki z o.o. z siedzibą w W. i Skarbu Państwa- Komisji Nadzoru Finansowego kwoty 102.624,99 zł, na którą składają się następujące pozycje:

1) kwota 87.669,22 zł tytułem niezapłaconych faktur VAT nr (...) (w tym 50% kaucji gwarancyjnej od ww. faktur) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 31.03.2012 r. do dnia zapłaty;

2) kwota 6.780 zł tytułem niezapłaconej faktury VAT nr (...) w wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 28.07.2011 r. do dnia zapłaty;

3) kwota 300 zł tytułem zwrotu 50 % kaucji gwarancyjnej od ww. faktury wraz z ustawowymi odsetkami, liczonymi od dnia 31.03. (...). do dnia zapłaty;

4) kwota 675,77 zł tytułem skapitalizowanych odsetek za opóźnienie w płatności faktury VAT nr (...);

5) kwota 2.437,50 zł tytułem zwrotu 50% kaucji gwarancyjnej od ww. faktury wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 31.03.2012 r. do dnia zapłaty;

6) kwota 4.762,50 zł, w tym:

- kwota 2.000 zł tytułem zwrotu 50 % kaucji gwarancyjnej od faktury VAT nr (...) z 07.12.2010 r.;

- kwota 2.762,50 zł tytułem zwrotu 50 % kaucji gwarancyjnej od faktury VAT nr (...) z 18.05.2011 r.;

( dowód pozew z załącz. k.2-85 i pismo precyzujące z dnia 5 .08.2013 wniesione 6.08.2013. k. 266-278 )

Pozwani: (...) Budowlanych Spółka z o.o. w W. ( (...)) i Skarb Państwa- Komisja Nadzoru Finansowego zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wnosili o oddalenie powództwa i zasądzenie na ich rzecz kosztów procesu.

Sąd na podstawie materiału dowodowego zebranego w sprawie ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 25.01.2010r. pomiędzy Urzędem Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) a (...) Budowlanych spółka z o.o. w W. ( (...)) została zawarta umowa nr (...). Jej przedmiotem było wykonanie przez (...) zamówienia publicznego obejmującego wykonanie projektów wykonawczych i warsztatowych wraz z koniecznymi ekspertyzami oraz wykonanie robót rozbiórkowych i budowlanych w ramach zadania dotyczącego przebudowy i rozbudowy budynku biurowego położonego w W. przy ul. (...) na potrzeby siedziby (...) . ( umowa k. 107-149).

W dniu 23.07.2010r. pozwany (...) jako główny wykonawca zawarł z powodem jako swoim podwykonawcą umowę nr (...) na kompleksową dostawę i montaż okładzin kamiennych ścian, pilastrów oraz budowę recepcji z (...) przy przebudowie budynku przy ul. (...) w W. . § 1 umowy określał szczegółowo przedmiot umowy , a § 2 stanowił ,iż wynikłe w trakcie realizacji umowy prace dodatkowe bądź zamienne zmieniające zakres prac opisanych w umowie mogą być wykonane tylko na podstawie uzgodnionego między stronami pisemnego aneksu. § 4 i 5 określały wysokość wynagrodzenia zleceniobiorcy i warunki płatności , natomiast § 10 regulował kwestie zabezpieczenia należytego wykonania umowy kaucją gwarancyjną ( umowa k. 18-26).

O zawarciu powyższej umowy (...) jako główny wykonawca poinformował inwestora – (...) pismem z 01.06. 2011 r. Do pisma załączył projekt umowy z podwykonawcą oraz dokumenty formalne podwykonawcy ( pismo k. 43).

W dniu 22.06.2011 r. powód zawarł z (...) aneks nr (...) do umowy nr (...), w ramach którego (...) zlecił powodowi dodatkowe prace w zakresie opisanym w załączniku nr 1 do niniejszego aneksu dotyczące lady recepcyjnej . Termin realizacji prac dodatkowych określał załącznik nr 1, a strony ustaliły wynagrodzenie ryczałtowe za ww. prace na kwotę 40.581,20 zł plus VAT.

Warunkiem prawidłowej realizacji ww. aneksu było zgłoszenie przez (...) faktu zawarcia aneksu do KNF, co też (...) uczynił w dniu 29.06.2011 r., przesyłając jednocześnie potwierdzenie zgłoszenia powodowi.

Dowód: aneks z dnia 22.06.2011 r (k. 28).,załącznik nr 1 , potwierdzenie zgłoszenia zawarcia aneksu nr (...) z 29.06.2011 r.(k.63).

W dniu 13.07.2011 r. powód i (...) zawarli aneks nr (...) do umowy, który wprowadzał zmiany do zaakceptowanych wcześniej rozwiązań lady recepcyjnej oraz elementów kamiennych przy wejściu . Załącznik nr 1 do aneksu z dnia 22.06.2011r. został zastąpiony załącznikiem 1x stanowiącym załącznik nr 1 do aneksu nr (...) . Aneks nr (...) przewidywał podwyższenie wynagrodzenia dla powoda do kwoty 44.295,95 zł plus VAT. Dowód: aneks z 13.07.2011 r. k. 37-38 z załącznikami k. 39-41).

O zamiarze zawarcia tego aneksu i jego warunkach KNF był na bieżąco informowany , co wynika z treści korespondencji mailowej prowadzonej przez T. i (...), która była przesyłana do wiadomości R. S. (1) z KNF ( korespondencja k.65, 205-207).

Za prace wykonane na podstawie aneksu nr (...), powód w dniu 14.02.2012 r. wystawił dwie faktury nr (...), zaś w odniesieniu do dostawy i montażu lady recepcyjnej w dniu 10.02.2012 r. został sporządzony protokół stanu zaawansowania robót.

Dowód: faktury VAT nr (...)(k.45) i (...)(k.46) z 14.02.2012 r. oraz protokół stanu zaawansowania robót z 10.02.2012 r. (k.47).

W dniu 31.08.2011r. sporządzony został protokół odbioru końcowego między inwestorem (...) a głównym wykonawcą tj. spółką (...) w zakresie prac objętych umową nr (...) z 25.01.2010r. Stwierdzał on liczne wady i usterki , które wykonawca zobowiązał się usunąć do dnia 31.10. 2011r. ( protokół k. 155-187). Termin ten ostatecznie został przedłużony do dnia 18.11.2011r.Do tego czasu (...) nie usunął wszystkich wad .

( protokoły stanu usuwania wad k. 188- 198).

Pismem z 22.11.2011r. KNF poinformował (...) ,że w związku z upływem ostatecznego terminu na wykonanie lady recepcyjnej na parterze budynku przy ul (...) zmuszony jest do zlecenia innemu wykonawcy prac mających na celu prawidłowe wykonanie tej lady . Jednocześnie wezwał (...) do demontażu zainstalowanych elementów lady w terminie do 25.11.2011r. pod rygorem wykonania tych prac we własnym zakresie na koszy wykonawcy.

(pismo k. 226).

W dniu 24.01.2012r. (...) podpisał umowę z nowym wykonawcą – firmą (...) spółką z o.o. na demontaż niedokończonej lady i wykonanie nowej .

( umowa k. 229-234).

Odbiór prac objętych tą umową nastąpił 22.02.2012r. Za ich wykonanie spółka (...) wystawiła fakturę VAT na kwotę 54.120 zł .

( protokół k. 227, faktura k. 228).

W piśmie z 03.02.2012 r. powód wezwał obu pozwanych do podpisania protokołu końcowego odbioru prac w terminie 3 dni od jego doręczenia pod rygorem uznania, że prace zostały odebrane bez zastrzeżeń. Jednocześnie w w/w piśmie wezwał pozwanych do zapłaty w terminie 7 dni bezspornych i wymagalnych należności w łącznej kwocie 14. 356,22 zł w tym :

-6.780 zł tytułem płatności faktury VAT nr (...) z 27.06.2011 wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28.07.2011r. do dnia zapłaty;

-1.270,75 zł tytułem różnicy pomiędzy kwotą wynikającą z faktury VAT nr (...) z 16.01.2012 po potrąceniu kaucji gwarancyjnej tj. 62.432,50 zł potwierdzoną aneksem z dnia 22.06.2011, a kwotą faktycznie zapłaconą przez KNF tj. 61.161,75 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 18.06.2011r. do dnia zapłaty;

- kwoty 6.305,47 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie w płatności faktur nr (...)/2011z 10.02.2011 oraz nr (...) z 18.05.2011 .

Dowód: wezwanie z dnia 03.02.2012 r.(k.52-53).

Ponieważ pozwani nie ustosunkowali się do ww. wezwania w zakreślonym terminie, powód przystąpił do sporządzenia w dniu 10.02.2012 r. jednostronnego protokołu końcowego stanu zaawansowania robót. Protokół ten stanowił podstawę wystawienia faktur VAT nr (...), które wraz z protokołem końcowym zostały przekazane do obu pozwanych pismem z dnia 27.02.2012 r. KNF pokwitował odbiór tego pisma 28.02.2012 a (...) 29.02. 2012r.

Dowód: pismo z dnia 27.02.2012 r. ( k.54).

W związku z brakiem terminowego uregulowania należności w dniu 25.04.2012 r. powód wystosował do pozwanych kolejne wezwanie do zapłaty, domagając się w nim zapłaty kwoty 105.740,24 zł , w tym oprócz kwot objętych wezwaniem z 3.02.2012r. dodatkowo kwoty 91.384,02 zł tytułem płatności faktur VAT (...) z 14.02.2012 wraz z odsetkami od dnia 30.03.2012r. do dnia zapłaty;

Dowód: wezwanie do zapłaty z 25.04.2012 r. (k. 58-59).

Ponieważ pozwani nie uregulowali ww. wierzytelności powód zdecydował się na dochodzenie ich na drodze sądowej.

Pozew w niniejszej sprawie dotyczy należności wymienionych w wezwaniach z dnia 3.02.2012r. i 25.04.2012r. w tym :

- kwoty 6.780 zł tytułem płatności faktury VAT nr (...) z 27.06.2011 wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 28.07.2011r. do dnia zapłaty;

- kwoty 675,77 zł tytułem skapitalizowanych odsetek w wysokości ustawowej za opóźnienie w płatności faktury nr (...) z 10.02.2011r.

- należności objętej w wezwaniem z 25.04.2012 dotyczącej płatności za faktury (...) w kwocie 87.669,22 zł (w tym 50% kaucji gwarancyjnej od ww. faktur tj. od kwoty 7.429,59 zł ) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 31.03.2012 r. do dnia zapłaty;

i dodatkowych należności nie objętych w/w wezwaniami tj:

-kwoty 300 zł tytułem zwrotu 50 % kaucji gwarancyjnej należnej od faktury nr (...) wraz z ustawowymi odsetkami, liczonymi od dnia 31.03. (...). do dnia zapłaty;

- kwota 2.437,50 zł tytułem zwrotu 50% kaucji gwarancyjnej od faktury nr (...) wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 31.03.2012 r. do dnia zapłaty.

Na skutek w/w wezwań powoda do zapłaty , KNF w dniu 29.06.2012 r. zlecił Inżynierowi Kontraktu sporządzenie opinii technicznej dotyczącej powyższego wezwania. W odniesieniu do robót objętych umową podstawową nr (...) Inżynier Kontraktu stwierdził ,że prace z zakresu dostawy i montażu lady recepcyjnej (poz. C3.4.1) w ogóle nie zostały odebrane przez komisję odbiorową

W piśmie z dnia 5.08.2013r. powód rozszerzył powództwo dodatkowo o kwotę 4.762,50 zł z ustawowymi odsetkami w wysokości ustawowej liczonymi od dnia wymagalności do dnia zapłaty w tym :

- kwotę 2.000 zł tytułem zwrotu 50 % kaucji gwarancyjnej od faktury VAT nr (...) z 07.12.2010 r.;

- kwotę 2.762,50 zł tytułem zwrotu 50 % kaucji gwarancyjnej od faktury VAT nr (...) z 18.05.2011 r.;

Pozostałych należności objętych wezwaniami z dnia 3.02.2012 i 25.04.2012 powód dochodzi w innym procesie.

Faktury nr (...) z 07.12.2010 r., nr (...) z 10.02.2011 r., nr (...) z 18.05.2010 r. oraz nr (...) z 27.06.2011 r. zostały wystawione przez powoda za prace określone w protokołach zaawansowania robót z 15.06.2011 r. oraz z 10.02.2012 r., które zostały zaakceptowane przez (...).

(...) nie zwróciło powodowi 50% kaucji gwarancyjnej za pierwszą i trzecią z ww. faktur.

Fakturę nr (...) otrzymała 18.02.2011 r. zaś nr (...) w dniu 28.06.2011 r.

Dowód: faktury VAT nr (...) k. 274, nr 08/2011k.272 , (...) k. 50 oraz 12/2011 k.48 wraz z dowodami doręczenia .

Termin płatności faktury nr (...) upłynął 21.03.2011 r., zaś (...) uregulowała ją częściowo 28.03.2011 r. i częściowo 15.06.2011 r.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił głównie na podstawie dowodów z powołanych wyżej dokumentów oraz częściowo na podstawie dowodów osobowych : zeznań jako strony- członka zarządu powodowej Spółki (...) ( k. 542-544,547) ,świadków: H. H. (k.475-477), A. M. (k. 477-480), Z. B. (k. 493-494) i częściowo na podstawie zeznań przesłuchiwanego w charakterze strony pozwanej pracownika (...) R. R. ( k. 544-546).

Sąd nie dał wiary zeznaniom R. R. ,że KNF w ogóle nie wiedział o zawarciu przez powoda i pozwaną spółkę aneksu nr (...) i że dowiedział się o tym dopiero z wezwania do zapłaty .

Przeczy temu korespondencja prowadzona przez P. H. z przedstawicielami (...) ( k. 205-207) , która to korespondencja każdorazowo przesyłana była do wiadomości T. - S. , który według wiedzy powoda reprezentował na budowie inwestora.

Pozwany Skarb Państwa- Komisja Nadzoru Finansowego zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wnosząc o oddalenie powództwa w całości dowodził , że w sprawie nie zostały spełnione wszystkie przesłanki z art. 647¹k.c. albowiem, ani (...), ani powodowa spółka nie dokonali zgłoszenia inwestorowi faktu zawarcia aneksu nr (...).

Zdaniem pozwanego warunkiem odpowiedzialności Skarbu Państwa byłoby przedstawienie mu projektu prac objętych ww. aneksem oraz odpowiedniej dokumentacji, tymczasem pozwany nie posiadał, ani wiedzy co do zakresu robót, ani co do należnego powodowi wynagrodzenia.

Jednocześnie pozwany zwrócił uwagę, że zakres robót objętych aneksem nr (...) tylko częściowo mieści się w zakresie robót określonych w umowie, gdyż umową nie zostały objęte prace takie jak wymiana dwóch płyt granitowych, wykonanie okładzin posadzek i stopni granitu przed wejściem, wykonanie lady recepcyjnej, wymiany dwóch płyt (...) oraz ściany 5. piętra. Pozwany podkreślił, że prace z zakresu dostawy i montażu lady recepcyjnej nie zostały w ogóle odebrane; prace obejmujące wykonanie okładzin posadzek i stopni granitu przed wejściem nie zostały potwierdzone przez inżyniera kontraktu, ponadto nie zostały odzwierciedlone w dzienniku budowy, zaś uzupełnienia elementów z piaskowców nie zostały należycie wykonane; ponadto wg pozwanego inżynier kontraktu miał zakwestionować prace dotyczące położenia kamienia przy bramie pożarowej.

W ocenie pozwanego podstawą jego odpowiedzialności nie może być również art. 405 k.c., gdyż przesłanki tego przepisu nie zostały spełnione w sprawie. Przede wszystkim dlatego, że pozwany nie pozostawał w żadnym powiązaniu prawnym z powodem.

Odnosząc się do żądania zapłaty kwoty 6.780 zł z tytułu faktury nr (...) pozwany podniósł, że prace objęte ww. fakturą odebrane zostały z uwagami.

W ocenie pozwanego brak jest również podstaw do żądania od niego zapłaty kwot z tytułu zwrotu 50% kaucji gwarancyjnej, gdyż nie został spełniony trzeci z określonych w § 10 ust. 2. umowy warunków tj. podpisanie finansowego protokołu rozliczenia końcowego pomiędzy powodem a (...).

W odniesieniu do żądania zapłaty skapitalizowanych odsetek za opóźnienie w płatności faktury VAT nr (...) pozwany zwrócił uwagę, że nigdy nie otrzymał ww. faktury, ani dowodu jej uregulowania przez (...), a nadto i że zakres odpowiedzialności inwestora na podstawie art. 647 (1) § 5 k.c. nie obejmuje należności za nieterminowe płatności przez głównego wykonawcę.

Pozwana spółka (...) przez większą część trwania procesu nie zajmowała stanowiska . Postanowieniem z 13.06.2013 r. wydanym w sprawie X GUp 46/13 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy ogłosił jej upadłość ( dowody k. 336-350) i 19.05.2014 r. do sprawy wstąpił syndyk masy upadłości – W. M. (k. 375)

Postanowieniem z 24.05.2016 r. Sąd Rejonowy umorzył postępowanie upadłościowe, ze względu na brak środków na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego ( postanowienie k. 518-519) .

Wtedy dopiero pozwana spółka zajęła stanowisko w sprawie. Reprezentujący ją pełnomocnik podniósł zarzut nieważności łączącej go z pozwanym Skarbem Państwa umowy, z uwagi na to, że zawarta została z naruszeniem przepisów ustawy prawo zamówień publicznych.

Niezależnie od powyższego pozwany ad. 1 wskazał, że aneks nr (...) został zawarty pod warunkiem zawieszającym tj. jego niezwłocznego zgłoszenia do (...)u. Zdaniem pozwanego zgłoszenie tej okoliczności po upływie 3 tygodni nie może być uznane za niezwłoczne, co oznacza, że aneks nie wywołał skutków prawnych, a objęte nim prace, powód wykonał bez podstawy prawnej i na własną odpowiedzialność.

Jednocześnie pozwany zarzucił wadliwość wykonania powierzonych powodowi robót budowlanych.

Pozwany Skarb Państwa odnosząc się do zarzutu nieważności łączące go z (...) umowy, stwierdził, iż jest on niezasadny, a nadto spóźniony.

Sąd zważył, co następuje.

Sąd podzielił stanowisko strony powodowej ,że w sprawie zachodzą przesłanki do zastosowania art.647(1) § 5 k. c. Przepis ten stanowi, że zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Przyjęcie solidarnej odpowiedzialności wobec podwykonawcy jest możliwe jednak po spełnieniu przesłanki z § 2 tegoż artykułu , który stanowi ,że do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą jest wymagana zgoda inwestora. Jeżeli inwestor w terminie 14 dni od przedstawienia mu przez wykonawcę umowy z podwykonawcą lub jej projektu , wraz z częścią dokumentacji dotyczącą wykonania robót określonych w umowie lub projekcie, nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń , uważa się ,że wyraził zgodę na zawarcie umowy.

Jest bezspornym między stronami ,że zarówno umowa podstawowa między powodem a pozwaną spółką jak i aneks nr (...) do niej były zgłoszone inwestorowi i nie zgłosił on w stosunku do nich sprzeciwu. Spór w sprawie sprowadza się natomiast do ważności zawarcia aneksu nr (...) oraz odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa za roboty objęte zakresem przedmiotowego aneksu, który to aneks formalnie nie został zgłoszony inwestorowi.

Problem powiadomienia inwestora o zawartej umowie z podwykonawcą i formy wyrażenia przez niego zgody był wielokrotnie przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego . Zgodnie z bardziej liberalną linią tegoż orzecznictwa, którą Sąd w niniejszym składzie podziela, inwestor może wyrazić zgodę na zawarcie przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą także w sposób dorozumiany, np. poprzez tolerowanie obecności podwykonawcy na placu budowy, dokonywanie wpisów w jego dzienniku budowy, odbieranie wykonanych przez niego robót oraz dokonywanie przez niego innych czynności. W tej sytuacji nie jest konieczne przedstawienie inwestorowi, ani umowy z podwykonawcą, czy też jej projektu, ani odpowiedniej części dokumentacji. Inwestor nie musi znać treści całej umowy, wystarczająca jest bowiem znajomość tych elementów, które konkretyzują daną umowę decydują o zakresie solidarnej odpowiedzialności inwestora z wykonawcą za wynagrodzenie podwykonawcy. Elementami tymi są przede wszystkim zakres prac powierzonych zindywidualizowanemu podmiotowo podwykonawcy oraz jego wynagrodzenie, w szczególności sposób jego ustalenia, czy też dochodzenia. Nieistotne jest źródło tej wiedzy, natomiast niezbędne jest, aby umowa została zindywidualizowana podmiotowo i przedmiotowo (vide wyrok SN z dnia 26.06.2008 r., II CSK 80/08, wyrok SA w Warszawie z dnia 15.10.2013 r., I ACa 472/13, wyrok SA w Katowicach z dnia 17.01.2014 r., V ACa 627/13, wyrok SA w Białymstoku z dnia 26.02.2014 r., I ACa 765/13).

Uwzględniając powyższe zgoda inwestora może być wyrażona w sposób wyraźny pisemnie bądź ustnie, albo poprzez inne zachowanie, które w sposób dostateczny ujawnia jego wolę (art. 60 k.c.), może również nastąpić to poprzez czynności faktyczne, w sposób dorozumiany, np. przez tolerowanie obecności podwykonawcy na placu budowy, dokonywanie wpisów w jego dzienniku budowy, odbieranie wykonanych przez niego robót, oraz dokonywanie podobnych czynności.

Podkreślić należy jeszcze raz, że przepis art. 647¹§ 2 k.c. nie uzależnia odpowiedzialności inwestora od przedłożenia mu dokumentacji, tym bardziej, gdy inwestor rezygnuje z uprawnienia do wglądu do dokumentacji, lub żądania informacji. Oznacza to, że inwestor nie może uchylać się od zapłaty za wykonane prace, zasłaniając się brakiem egzemplarza umowy generalnego wykonawcy z podwykonawcą (wyrok SN z dnia 27.05.2015 r., II CSK 483/14). Jeżeli inwestor zrezygnował z wglądu do dokumentacji lub z żądania informacji od wykonawcy, skuteczność jego zgody na zawarcie umowy z podwykonawcą nie jest uzależniona od przedstawienia umowy lub projektu umowy oraz wiedzy o jej postanowieniach (wyrok SN z dnia 24.01.2014 r., V CSK 124/13)

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy Sąd uznał, że doszło do wyrażenia zgody przez Skarb Państwa – (...) na zawarcie aneksu nr (...). Wynika to jasno z dołączonej przez powoda korespondencji mailowej jaka była prowadzona przez P. H. z przedstawicielami (...)u i która każdorazowo była przesyłana do wiadomości KNF . Projekt aneksu nr (...) był przesłany jako załącznik do maila z 11.07.2011( k. 205) . Potrzeba zawarcia tegoż aneksu pojawiła się w związku ze zmianą przez inwestora koncepcji wykonania lady recepcyjnej. Jak wynika z zeznań P. H. wszystkie modyfikacje dotyczące wykonania lady były omawiane na spotkaniach koordynacyjnych , w których uczestniczył R. S. (2) , który został mu przedstawiony jako przedstawiciel KNF w kontaktach z (...)em i podwykonawcami. O fakcie zmiany koncepcji inwestora co do lady, zeznał też świadek pozwanego Skarbu Państwa -A. M.. Zeznał on ,że zmiana polegała na uszczegółowieniu pierwotnego projektu i najprawdopodobniej T. uznał ,że istnieje potrzeba zawarcia aneksu. Zeznał ,że „ zdaje mu się ,że aneks został podpisany ,nie wie natomiast , czy KNF wiedział o podpisaniu tego aneksu . Potwierdził , że na cotygodniowych naradach roboczych (...) informował inwestora o podpisanych aneksach z wykonawcami . Świadek zeznał ,że nie pamięta czy było też tak w przypadku aneksu nr (...) , ale nie wykluczył ,takiej możliwości. Jako inżynier kontraktu ,nie miał wiedzy , czy uszczegółowienie projektu lady powodowało konieczność dodatkowych prac po stronie T., nie przypominał sobie ażeby on bądź sam inwestor kwestionował zakres prac T. ( k. 479) . Zarówno A. M. pełniący na budowie funkcję kierownika zespołu inżyniera kontraktu jak i drugi świadek strony pozwanej – pracownik KNF również biorący udział w pracach odbiorowych zeznali ,że powodowa spółka była jedyną firmą zajmującą się „pracami kamiennymi „ i z pewnością miała zawartą umowę z (...)em na wykonanie tych prac, zeznali również ,że powodem nieodebrania lady przez komisję odbiorową była niechlujność i niestaranność jej wykonania.

W świetle powyższych okoliczności ,Sąd nie dał wiary pozwanemu ad 2 ,że nie miał wiedzy o zawartym aneksie nr (...)

Potrzeba zawarcia aneksu nr (...) wynikała ze zgłoszonych przez KNF zmian, ponadto aneks ten jedynie nieznacznie zmieniał warunki realizacji aneksu nr (...). Zatem zmianami tymi nie sposób obciążać ani (...), ani powoda, albowiem to rolą inwestora było sprawdzanie i weryfikowanie projektów wykonawczych. Przerzucenie tego obowiązku na powoda prowadziłoby do sytuacji, w której pozwany KNF byłby zwolniony z jakiejkolwiek odpowiedzialności z tym związanej. Nadto , trzeba mieć na uwadze, że obaj pozwani pismem z dnia 3.02.2012 r. ( k.53) byli wezwani przez powoda na podpisanie protokołu końcowego wykonanych na podstawie aneksu z 23.07.2010 prac wyszczególnionych w załączniku 1x do tegoż aneksu , pod rygorem ,że prace zostały odebrane bez zastrzeżeń . N. się przez KNF tą sprawą , szczególnie w sytuacji , kiedy już w styczniu 2012r. podpisał umowę z firmą (...) na demontaż niedokończonej przez T. lady recepcyjnej i wykonanie nowej, było co najmniej lekkomyślnością , co nie może skutkować negatywnie dla powoda.

W tym miejscu wskazać należy, że jeżeli powód domaga się zasądzenia określonej kwoty pieniężnej na podstawie umowy zawartej z pozwanym, sąd stwierdziwszy nieważność tej umowy, może uwzględnić powództwo na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, bez potrzeby dokonywania przedmiotowej zmiany powództwa (vide wyroki SN: z dnia 7.11.2007 r., II CSK 344/07, z dnia 11.03.2010 r. IV CSK 401/10, i z dnia 2.02.2011 r., II CSK 414/10).

W rozpoznanej sprawie przedmiotem żądania była równowartość robót wykonanych przez powoda za prace dodatkowe. Skoro wg pozwanych w ustalonym stanie faktycznym nie mogły mieć zastosowania przepisy prawa materialnego związane z ważnie zawartym aneksem, to nie byłoby przeszkód do zastosowania art. 405 k.c., zgodnie z którym kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości, tym bardziej, że bezsporny był fakt i zakres wykonanych robót budowlanych.

Sąd uznał jednak , że aneks nr (...) został zawarty skutecznie, a KNF posiadał wiedzę o jego zawarciu oraz o warunkach jego realizacji.

Dowodem świadomości pozwanego KNF było jego zachowanie w toku realizacji prac, w tym rozmowy inspektora nadzoru z pracownikami powoda, spotkania koordynacyjne na których omawiane były zmiany koncepcji w zakresie wykonania lady, przebieg prac, a także brak kwestionowania przez KNF przedmiotowego aneksu.

Powyższe determinuje solidarną odpowiedzialność pozwanych, która wynika z art. 647¹ § 5 k.c.

Zgodnie z treścią przywołanego przepisu odpowiedzialność inwestora wobec wykonawcy wynika z zawartej umowy o roboty budowlane i ta umowa określa zakres tej odpowiedzialności, natomiast odpowiedzialność inwestora wobec podwykonawców wynika z ustawy i ma charakter gwarancyjny, a jej ramy określa umowa wykonawcy z podwykonawcą, a nie zakres odpowiedzialności inwestora wobec wykonawcy. W tej sytuacji należy uznać , iż brak uczestnictwa pozwanych w odbiorze robót wykonanych na podstawie aneksu nr (...) i podpisaniem przez powoda jednostronnego protokołu odbioru końcowego skutkowało zasadnością zastosowania rygoru uznania ,że prace zostały odebrane bez zastrzeżeń i w konsekwencji koniecznością solidarnej zapłaty obu pozwanych za faktury wystawione na podstawie tegoż protokołu tj. faktury z 14.02.2012r. (...) na kwotę 1.549,43 zł za prace ujęte pod pozycją 1 A protokołu z 10.02.2012 i faktury (...) na kwotę 89.834,59 zł za prace kamieniarskie wykonane zgodnie z aneksem z 13.07.2011r. i ujęte w protokole z 10.02.2012 ( pozostałe pozycje z wyłączeniem pozycji 1A .

( faktury k.55-56, protokół z 10.02.2012k. 57).

Zdaniem Sądu bez znaczenia dla przyjęcia solidarnej odpowiedzialności pozwanych w tym zakresie , jest fakt nieodebrania części z tych robót ( lady recepcyjnej) w protokole odbioru między inwestorem a (...)em.

Po odjęciu od sumy wartości w/w faktur tj. od kwoty 91.384,02 zł kwoty 7.429,59 zł stanowiącej kaucję gwarancyjną należność do solidarnej zapłaty z tego tytułu wynosi 83.954,43 zł i taka też kwota została zasądzona z odsetkami , zgodnie z żądaniem od 31 .03.2012r. z tytułu należności z faktur (...). Faktury przesłane do obu pozwanych pismem z 27.02.2012 doręczone do KNF 28.02 i do (...)u 29.02.2012 ( k. 54) z 30 –o dniowym terminem płatności.

Sąd uwzględnił również powództwo w zakresie solidarnej odpowiedzialności obu pozwanych w zakresie kwoty 6.780 zł tytułem niezapłaconej faktury nr (...) z 27.06.2011 r. wystawionej za prace wykonane przez powoda na podstawie umowy i potwierdzone w zaakceptowanym przez (...) protokole stanu zaawansowania robót z 15.06.2011 .

( faktura k. 48, protokół k. 49).

Z faktu ,że odpowiedzialność inwestora wobec podwykonawcy wynika z ustawy i ma charakter gwarancyjny wynikają różnice sytuacji prawnej inwestora i wykonawcy , w szczególności ich odpowiedzialność wobec podwykonawcy . Zakres przedmiotowy odpowiedzialności inwestora ograniczony jest w art. 647 § 5 k.c. do wynagrodzenia należnego podwykonawcy od wykonawcy, ale już nie odpowiada on za nieterminowe dokonanie zapłaty. Termin spełnienia świadczenia przez wykonawcę wynika z właściwości zobowiązania w rozumieniu art. 455 k.c. , natomiast zobowiązanie inwestora wobec podwykonawcy do zapłaty wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę ma charakter bezterminowy ( wyrok S.N. z 5.09. 2012 sygn.. IV CSK 91/12) . Do powstania wymagalności wierzytelności skierowanej do inwestora niezbędne jest zatem wezwanie go do zapłaty.

Kierując się powyższą zasadą w zakresie różnic odpowiedzialności inwestora i głównego wykonawcy co do daty wymagalności , Sąd zasądził solidarnie odsetki za opóźnienie w płatności za fakturę (...) od dnia 11.02.2012 r. , zgodnie z wezwaniem z dnia 3.02.2012 , doręczonym obu pozwanym w tej dacie (k. 52) ,natomiast odsetki za okres do tej daty ,liczone od terminu wymagalności wynikającego z faktury tj . za okres od 28.07.2011r. do 10.02.2012 wyłącznie od pozwanej spółki.

Wyłącznie od spółki zasądził też kwotę 675,77 zł tytułem odsetek ustawowych za opóźnienie w płatności faktury nr (...) z 10.02.2011r.

Odnosząc się do żądań zapłaty z tytułu zwrotu 50% kaucji gwarancyjnej, Sąd uznał, że powództwo w tym zakresie w ogóle nie zostało udowodnione i oddalił je w stosunku do obu pozwanych.

§ 10 umowy z dnia 23.07.2010 między powodem a pozwaną spółką reguluje warunki zwrotu kaucji gwarancyjnej. I tak ust. 2 tegoż paragrafu stanowi, że zwolnienie kwot kaucji gwarancyjnej w wysokości 10% wartości każdej z wystawionych faktur nastąpi w terminie 30 dni po podpisaniu Zleceniodawcy czyli KRIBOwi bezusterkowego protokołu odbioru końcowego inwestycji przez Zamawiającego ( (...)) i wystawieniu Zleceniodawcy Świadectwa Przyjęcia przez Inżyniera Kontraktu. W powyższym terminie Zleceniodawca i Zleceniobiorca podpiszą finansowy protokół rozliczenia końcowego . Zleceniodawca zwróci wtedy Zleceniobiorcy 50% kwoty zabezpieczenia należytego wykonania umowy . W terminie 15 dni po upływie rękojmi za wady i gwarancji jakości określonych w § 13 umowy , Zleceniodawca zwróci Zleceniobiorcy pozostałe 50% zabezpieczenia.

Powód , zdaniem Sadu nie wykazał powyższych przesłanek i nie wyjaśnił w należyty sposób ,dlaczego z podpisania w dniu 10.02.2012 jednostronnego protokołu końcowego stanu zaawansowania robót , wywodzi skutek w postaci konieczności zwrotu 50% kaucji gwarancyjnej.

Jak wynika z protokołu końcowego z 31.08.2011r. ( k.155- 187), przy odbiorze komisja odbiorowa KNF stwierdziła liczne wady i usterki , a niektóre prace między innymi lada recepcyjna w ogóle nie zostały odebrane . Z kolei z dalszych protokołów usuwania stwierdzonych w odbiorze końcowych wad , wynika ,że niektóre z nich w ogóle nie zostały usunięte ( protokoły k. 188-198). W tej sytuacji ,zdaniem Sądu brak jest podstaw do zwrotu powodowi zatrzymanych kaucji gwarancyjnych.

Odnosząc się do zarzutu nieważności łączącej pozwanych umowy, Sąd przychylił się do stanowiska pozwanego Skarbu Państwa w tym względzie i uznał zarzut ten za spóźniony.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. rozdzielając je stosunkowo , przy przyjęciu ,że wygrana powoda w stosunku do pozwanego S.P. -KNF wynosi 88% (90.734,43 : 102.624,99) a w stosunku do pozwanej Spółki 89% (90.734,43 + 675,77 : 102.624,99)

Na koszty te złożyła się: opłata od pozwu oraz koszty zastępstwa procesowego.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE