UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 lipca 2016 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury wnioskodawcy S. F. od dnia (...) 2016 roku tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek.

Od powyższej decyzji S. F. złożył odwołanie podnosząc, iż jego świadczenie emerytalne zostało obniżone w stosunku do pierwotnie ustalonego.

ZUS wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

S. F. urodził się (...), w dniu 6 kwietnia 2016 roku złożył wniosek o emeryturę, wskazując, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego (dowód: wniosek o emeryturę z dnia 6 kwietnia 2016 roku k. 1-8 akt emerytalnych).

Decyzją z dnia (...) 2016 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. przyznał emeryturę skarżącemu od dnia (...) 2016 roku tj. od daty nabycia uprawnień. Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, które ustalono na dzień osiągnięcia wieku emerytalnego. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 285.448,24 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 727.475,51 zł, średnie dalsze trwanie życia wynosi 259,50 miesięcy, wyliczona kwota emerytury wynosi 3.903,37 zł. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej łącznie 3.972,65 zł. Wypłata emerytury podlegała zawieszeniu, gdyż wnioskodawca kontynuował zatrudnienie (dowód: decyzja z dnia (...) 2016 roku k. 36 akt emerytalnych).

W dniu 27 czerwca 2016 roku S. F. wniósł o wznowienie wypłaty świadczenia i załączył:

- świadectwo pracy z dnia 27 czerwca 2016 roku wystawione przez (...) Sp. z o.o. w P. wskazujące, że wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 9 marca 1987 roku do 25 czerwca 2016 roku na stanowisku:

a) od 9 marca 1987 roku do 30 czerwca 1999 roku stokażowy,

b) od 1 lipca 1999 roku do 31 grudnia 2010 roku operator pomp i sprężarek,

c) od 1 stycznia 2011 roku do 25 czerwca 2016 roku operator,

- zaświadczenie z dnia 27 czerwca 2016 roku, że skarżący w okresie od 9 marca 1987 roku do 25 czerwca 2016 roku był zatrudniony w spółce (...) Sp. z o.o. w P. wykonując prace wymienione w wykazie A Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, dział IV tj. w chemii, poz. 19 tj. przetwórstwo, magazynowanie, przepompowywanie, przeładunek, transport oraz dystrybucja ropy naftowej i jej produktów na stanowisku stokażowy oraz wymienione w wykazie A, dziale IV, poz. 19 pkt 4 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego;

- wykaz okresów niewykonywania pracy w szczególnych warunkach przypadających w okresie zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w P.;

- świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 27 czerwca 2016 roku wystawione przez (...) Sp. z o.o. w P. w okresie od 9 marca 1987 roku do 25 czerwca 2016 roku, w tym w okresie od 1 lipca 1999 roku do 31 grudnia 2008 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wymienione w wykazie A Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku dział. IV tj. w chemii poz. 19, tj. przetwórstwo, magazynowanie, przepompowywanie, przeładunek, transport oraz dystrybucja ropy naftowej i jej produktów na stanowisku operator pomp i sprężarek, wymienione w wykazie A, dziale IV, poz. 19, pkt 7 wykazu stanowiącego zał. Nr 1 do Zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego;

- wykaz okresów niewykonywania pracy w szczególnych warunkach przypadających w okresie zatrudnienia z (...) Sp. z o.o. w P.;

-świadectwo wykonywania pracy o szczególnym charakterze z dnia 27 czerwca 2016 roku wystawione przez (...) Sp. z o.o. w P., w którym zaświadczono, że odwołujący był zatrudniony w okresie od 9 marca 1987 roku do 25 czerwca 2016 roku, w tym od 1 stycznia 2009 roku do 31 grudnia 2010 roku na stanowisku operator pomp i sprężarek, od 1 stycznia 2011 roku do 25 czerwca 2016 roku na stanowisku operator, na których stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywane są prace o szczególnym charakterze wymienione w załączniku 2 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych poz. 13, tj. prace przy bezpośrednim sterowaniu procesami technologicznymi mogącymi stwarzać zagrożenia wystąpienia poważnej awarii przemysłowej ze skutkami dla bezpieczeństwa publicznego;

- wykaz okresów niewykonywania pracy o szczególnym charakterze przypadających w okresie zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. w P. (dowód: wniosek z dnia 27 czerwca 2016 roku wraz z załącznikami k. 38-45 akt emerytalnych).

W dniu 27 czerwca 2016 roku S. F. złożył wniosek o podwyższenie wypłaty emerytury od (...) 2016 roku tj. od miesiąca zgłoszenia wniosku (dowód: wniosek z dnia 27 czerwca 2016 roku k. 46 akt emerytalnych).

Decyzją z dnia 6 lipca 2016 roku, ZUS ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury wnioskodawcy od (...) 2016 roku. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia ustalone na dzień zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty emerytury, tj. na dzień 27 czerwca 2016 roku. Kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 270.857,35 zł, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 677.557,15 zł, średnie dalsze trwanie życia wynosi 258,00 miesięcy, wyliczona kwota emerytury wynosi 3.676,03 zł. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami art. 26 ustawy emerytalnej i łącznie wynosi 3.745,31 złotych (dowód: decyzja z dnia 6 lipca 2016 roku k. 47 akt emerytalnych).

Pismem z dnia 18 lipca 2016 roku odwołujący wniósł o udzielenie informacji na temat rozbieżności pomiędzy wyliczeniem przyznanej mu emerytury decyzją z dnia (...) 2016 roku, która wyniosła 3.972,65 złotych, a decyzją z dnia 6 lipca 2016 roku wyniosła 3.745,31 złotych (dowód: pismo z dnia 18 lipca 2016 roku k. 49 akt emerytalnych).

Pismem z dnia 23 sierpnia 2016 roku, ZUS poinformował, że do obliczenia emerytury wnioskodawcy przyznanej decyzją z dnia (...) 2016 roku z prawem od dnia (...) 2016 roku ZUS przyjął na podstawie art. 25a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. 2016 r., poz. 887) kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem za 2015 rok waloryzacji kwartalnej składek i kapitału początkowego (ostatniej waloryzacji dokonano za IV kwartał 2015). Wypłata emerytury podlegała zawieszeniu, gdyż kontynuował zatrudnienie. Następnie organ rentowy wskazał, że decyzją z dnia 6 lipca 2016 roku ponownie ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury od dnia (...) 2016 roku w związku z rozwiązaniem stosunku pracy. Podstawę obliczenia emerytury stanowiła zgodnie z art. 25a kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem za 2015 rok rocznej waloryzacji składek i kapitału początkowego (dowód: pismo z dnia 23 sierpnia 2016 roku k. 61 akt emerytalnych).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

odwołanie jest zasadne i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji .

Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 748; dalej: ustawa) emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

W myśl art. 25 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185. Stosownie zaś do treści art. 25 ust. 3 i 4 ustawy waloryzację składek przeprowadza się corocznie, od dnia (...) każdego roku, poczynając od waloryzacji za rok 2000, z uwzględnieniem art. 25a. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji stan konta nie może ulec obniżeniu (ust. 3). Waloryzacji podlega kwota składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzana waloryzacja, powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji (ust. 4).

Z kolei art. 25a ust. 1-3 ustawy emerytalnej stanowi, że przy ustalaniu wysokości emerytury kwota składek na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, o której mowa w art. 25, jest waloryzowana kwartalnie (ust. 1). W przypadku ustalania wysokości emerytury:

1) w pierwszym kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za trzeci kwartał poprzedniego roku;

2) w drugim kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za czwarty kwartał poprzedniego roku;

3) w trzecim kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za pierwszy kwartał danego roku;

4) w czwartym kwartale danego roku - ostatniej kwartalnej waloryzacji składek dokonuje się za drugi kwartał danego roku (ust. 2). Waloryzacji kwartalnej podlega kwota składek zewidencjonowanych na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który przeprowadzana jest waloryzacja, powiększona o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych (ust. 3).

Rozpoznając przedmiotową sprawę należy przede wszystkim udzielić odpowiedzi na pytanie, czy użyty w art. 25a ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440) zwrot: „składek na ubezpieczenie emerytalne zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu 31 stycznia roku, za który przeprowadzono ostatnią waloryzację, o której mowa w art. 25” oznacza, że przez ostatnią waloryzację tzw. roczną należy rozumieć waloryzację składek przeprowadzoną w dniu (...) roku poprzedzającego rok, w którym następuje wypłata emerytury, a tym samym w przypadku emerytur wypłacanych od dnia (...) (i po tym dniu) nie przeprowadza się kolejnej waloryzacji, o której mowa w art. 25 ustawy o emeryturach i rentach z FUS; czy też w przypadku wypłaty emerytury od dnia (...) danego roku (lub po tym dniu), „ostatnią” waloryzacją, o której mowa w art. 25, po myśli art. 25a ust. 1, jest waloryzacja dokonana (...) roku, w którym następuje wypłata emerytury, a w konsekwencji czy i w jakim zakresie należy przeprowadzać waloryzację składek w sposób określony w art. 25a ust. 2 punkty 1-4 w przypadku tych ubezpieczonych, którym emerytura wypłacana jest poczynając od dnia (...) lub po tym dniu.

Odpowiedzi na powyższe pytanie udzielił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 03 listopada 2015 r. (sygn. akt III UZP 12/15), gdzie Sąd ten podał, iż „Kwotę emerytury w systemie zdefiniowanej składki ustala się tylko raz, albo w dniu nabycia prawa, albo w dniu realizacji ryzyka (obecnie rozwiązania stosunku pracy). Tak ustalona emerytura może być już tylko powiększona w przypadku dalszego opłacania składek w sposób podany w art. 108 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z tym przepisem mechanizm przeliczenia emerytury polega na zwiększeniu świadczenia obliczonego według reguł określonych w art. 26 tej ustawy o iloraz zwaloryzowanych składek zaewidencjonowanych na koncie pracującego emeryta po dniu ustalenia prawa do emerytury i wyrażonego w miesiącach średniego trwania życia ustalonego dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o ponowne ustalenie wysokości świadczenia. W odniesieniu do emerytury nabytej na podstawie art. 24 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie ma odpowiednika art. 110 tej ustawy, pozwalającego na ponowne ustalenie świadczenia w sytuacji zawieszenia prawa ze względu na nierozwiązanie stosunku pracy. W dniu wejścia w życie art. 25 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ryzykiem emerytalnym było osiągnięcie wieku emerytalnego, a zatem wypłata emerytury przysługiwała bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Decyzja wydawana była tylko jeden raz i w ustawie nie przewidziano przepisu ustalającego tryb przeliczenia podstawy wymiaru emerytury w systemie zdefiniowanej składki.”

Zaznaczyć w tym miejscu należy, że powyższe postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 03 listopada 2015 r. wydane zostało w związku z przedstawieniem temu Sądowi zagadnienia prawnego na tle stanu faktycznego bardzo zbliżonego do stanu w niniejszej sprawie, gdyż w wyżej wymienionej sprawie ubezpieczonemu przyznano prawo do emerytury w maju 2013 r. lecz wypłatę zawieszono z uwagi na kontynuowanie zatrudnienia, podjęto wypłatę od czerwca 2013 r. W tymże postanowieniu Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdził, że „podjęcie wypłaty emerytury ubezpieczonego od czerwca 2013 r. nie uzasadniało ponownego obliczenia podstawy wymiaru świadczenia.” Sąd Najwyższy zaznaczył, iż „ Składki na ubezpieczenie emerytalne zgromadzone na indywidualnych kontach ubezpieczonych jako składnik podstawy obliczenia emerytury podlegają waloryzacji. W świetle art. 25 ust. 3 ustawy, składki te podlegają w pierwszym rzędzie waloryzacji rocznej, od dnia (...) każdego roku, poczynając od waloryzacji za 2000 rok, natomiast waloryzacja kwartalna, uregulowana w art. 25a ustawy, stanowi jej uzupełnienie. Art. 25 ust. 4 ustawy stanowi, że waloryzacji podlega kwota składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na dzień 31 stycznia roku, za który jest przeprowadzona waloryzacja, powiększona o kwoty z tytułu przeprowadzonych waloryzacji. Wskaźnik waloryzacji składek jest równy wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do poprzedniego roku powiększonemu o wzrost realny sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do roku poprzedniego. Wskaźnik waloryzacji składek nie może być niższy niż wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji w stosunku do poprzedniego roku. Roczna waloryzacja polega na tym, że w czerwcu danego roku waloryzuje się składki należne do końca poprzedniego roku kalendarzowego, a podlegające zaewidencjonowaniu na koncie ubezpieczonego do dnia 31 stycznia roku, w którymprzeprowadzana jest waloryzacja (roku waloryzacji). Waloryzację roczną składekprzeprowadza się w dniu (...) z tego względu, że wskaźnik owej waloryzacji za poprzedni rok ogłaszany jest do dnia 25 maja kolejnego roku. Waloryzacja składek przeprowadzana w danym roku oznacza więc podwyższenie (zwaloryzowanie) kwoty składek należnych do końca poprzedniego roku, a wpłaconych do dnia 31 stycznia roku waloryzacji. Wyznaczenie daty 31 stycznia, jako dnia ustalenia stanu konta podlegającego rocznej waloryzacji, jest uzasadnione tym, że zgodnie z art. 47 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, wpłaty składek za dany miesiąc należy dokonać do określonego dnia następnego miesiąca, zatem wpłata składki za grudzień danego roku następuje w styczniu kolejnego roku. Natomiast składki należne za okres po zakończeniu danego roku obrachunkowego, które nie zostaną objęte kolejną roczną waloryzacją (gdyż ta nastąpi już po przyznaniu i obliczeniu wysokości świadczenia) podlegają waloryzacji kwartalnej, o jakiej mowa w art. 25a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W trybie cytowanego powyżej przepisu waloryzowana jest kwota składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego na ostatni dzień pierwszego miesiąca kwartału, za który przeprowadzana jest waloryzacja, powiększona o kwoty uzyskane w wyniku poprzednich waloryzacji kwartalnych. Podobnie, jak w przypadku waloryzacji rocznych, także i w tym przypadku mechanizm waloryzacji ma narastający charakter i oznacza dodawanie kwoty wynikającej z poprzedniej waloryzacji i kwoty składek za dany kwartał oraz podwyższanie tak uzyskanej sumy wskaźnikiem waloryzacji. Sam wskaźnik waloryzacji jest wynikiem algorytmu podobnego do stosowanego przy waloryzacji rocznej, z tą różnicą, że chodzi o stosunek cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w kwartale, za który przeprowadzana jest waloryzacja do poprzedniego kwartału, powiększony o wzrost realny sumy przypisu składek na ubezpieczenie emerytalne w kwartale, za który przeprowadzana jest waloryzacja w stosunku do kwartału poprzedniego. Zastosowanie powyższych zasad oznacza, że podstawę obliczenia emerytury będzie stanowić suma składek po ostatniej waloryzacji rocznej powiększona o poddane waloryzacji kwartalnej składki należne za dalszy okres do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc początkujący wypłatę.”

Skoro zatem wysokość podstawy emerytury w systemie zdefiniowanej składki może być ustala tylko raz, to przyjąć należy, iż wysokość emerytury ubezpieczonego ustalona została prawidłowo na dzień (...) 2016 r., to jest w dniu nabycia prawa do emerytury, decyzją z dnia (...) 2016 r., której to decyzji ubezpieczony nie zaskarżył. Przy ustalaniu podstawy wysokości emerytury w kwietniu 2016 r. ostatnią waloryzacją roczną jest waloryzacja przeprowadzona 01 czerwca 2015 r., dotycząca składek należnych do końca 2014 r., a zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do dnia 31 stycznia 2015 r. Waloryzacji kwartalnej podlegają natomiast, zgodnie z art. 25a ust. 2 pkt 2 ustawy składki należne za rok 2015, które nie będą podlegały waloryzacji rocznej, skoro ta przeprowadzona będzie w dniu 01 czerwca 2016 r.(czyli po przyznaniu ubezpieczonemu prawa do emerytury i ustaleniu podstawy jej wysokości).

W świetle powyższego, odwolanie uznać należało za uzasadnione, albowiem organ rentowy bezpodstawnie dokonał ponownego obliczenia podstawy emerytury ubezpieczonego decyzją z dnia 6 lipca 2016 r., przy zastosowaniu rocznej waloryzacji składek, co w efekcie doprowadziło do obniżenia należnego ubezpieczonemu świadczenia.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴§2 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.

WYROK

UZASADNIENIE