UZASADNIENIE

W dniu 29 kwietnia 2016 r. M. M. złożył za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie odwołanie od decyzji ww. organu rentowego z dnia 31 marca 2016 r. znak: (...) w przedmiocie ponownego ustalenia kapitału początkowego ( k. 2 a. s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 13 maja 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477^{(

14)} § 1 k.p.c.
W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że w związku z ponownym wnioskiem o ustalenie kapitału początkowego odwołujący przedłożył świadectwa ukończenia (...) Szkoły (...) na okoliczności odbywania praktycznej nauki zawodu. W ocenie organu rentowego powyższe dokumenty nie mogły zostać uznane za wystarczające do zaliczenia spornego okresu, gdyż warunkiem niezbędnym do uznania okresu praktycznej nauki zawodu jest przedłożenie indywidualnej umowy zawartej pomiędzy zakładem pracy i młodocianym ( k. 9 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 15 kwietnia 2009 r. M. M. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek o ustalenie kapitału początkowego. Wraz z wnioskiem odwołujący przedstawił kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych oraz dokumentację na potwierdzenie okresów zatrudnienia ( k. 1-11 a. r.).

Po rozpoznaniu przedmiotowego wniosku, organ rentowy wydał decyzję z dnia
9 grudnia 2011 r., znak: (...). na podstawie której ustalił kapitał początkowy odwołującego na dzień 1 stycznia 1999 r. w wysokości 88519,86 złotych
( k. 56 a. r.).

W dniu 26 lutego 2016 r. M. M. złożył wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. o ponowne ustalenie kapitału początkowego
( k. 68 a. r.).

Do wniosku odwołujący załączył kopię świadectwa ukończenia (...) Szkoły (...) w W., kopię świadectwa ukończenia technikum zawodowego oraz zaświadczenie o zatrudnieniu w zawodzie montera układów elektronicznych i automatyki przemysłowej ( k. 70-74 a. r.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) w W. wydał zaskarżoną decyzję w dniu 31 marca 2016 r. znak: (...) odmawiającą doliczenia stażu pracy do kapitału początkowego. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał,
że nie uwzględnił okresu nauki odwołującego w (...) Szkole (...), gdyż z dostarczonego zaświadczenia nie wynika, jaki charakter miała zawarta umowa. Ponadto zdaniem Oddziału okres nauki w szkole średniej nie jest wymieniony w ustawie jako składkowy i nieskładkowy ( k. 78-79 a. r.).

M. M., urodzony w dniu (...), w okresie od dnia 1 września 1970 r. do dnia 30 czerwca 1973 r. uczęszczał do (...) Szkoły (...)
(...) w W.
w zawodzie monter układów elektronicznych i automatyki przemysłowej. Odwołujący
w trakcie nauki pracował w zakładzie pracy (...), gdzie uczył się zawodu elektryka. (...) Szkoła (...), do której uczęszczał ubezpieczony, była szkołą przyzakładową, ponieważ mieściła się na tym samym terenie, co zakład pracy. Tygodniowy plan uczniów, w tym odwołującego, dzielił się na część teoretyczną oraz praktyczne przyuczanie do zawodu. Przez cały tok nauczania zajęcia obejmowały 3 dni nauki i 2 dni warsztatów szkolnych. Uczniowie otrzymywali wynagrodzenie za pracę, które w przypadkach ewentualnych nieobecności nie było wypłacane. W ramach praktycznej nauki zawodu Zakłady (...) w W. zawierały indywidualne umowy o naukę zawodu z uczniami (...) Szkoły (...) ( zeznania świadków B. A. i M. S. oraz odwołującego k. 27-28 a. s.).

W piśmie procesowym z dnia 16 stycznia 2017 r. organ rentowy poinformował,
że hipotetyczna wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r.
po uwzględnieniu do stażu pracy odwołującego okresu składkowego pobierania nauki
w (...) Szkole (...) od dnia 1 września 1970 r. do dnia
30 czerwca 1973 r. wynosi 107135,49 złotych ( k. 32 a. r.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie wskazanych wyżej dowodów wynikających z treści dokumentów załączonych do akt sprawy i akt organu rentowego, jak również w oparciu o zeznania świadków B. A. i M. S. oraz zeznania odwołującego M. M.. Dowody z dokumentów pozwoliły na ustalenie ogólnych ram stanu faktycznego, jak również dostarczyły istotnych informacji
co do charakteru praktyk zawodowych odbywanych przez odwołującego w latach 1970-1973. Strony nie kwestionowały prezentowanych wyżej dowodów z dokumentów, na których
Sąd oparł się przy dokonywaniu ustaleń faktycznych, a same dokumenty nie budziły zastrzeżeń z perspektywy ich waloru dowodowego, toteż Sąd uznał je w całości
za wiarygodne. Co do zasady Sąd dał wiarę zeznaniom osób przesłuchanych w toku postępowania. Zarówno świadkowie, jak i odwołujący byli uczniami bądź pracownikami (...) Szkoły(...) w W., a ich zeznania były ze sobą zgodne i wzajemnie się uzupełniały w zakresie wskazywanych informacji, takich jak rozkład zajęć teoretycznych i praktycznych czy wykonywanie pracy
w ramach warsztatów szkolnych w (...) w W..

Sąd doszedł do przekonania, że ustalony powyżej stan faktyczny był wystarczający
do wydania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie M. M. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 31 marca 2016 r., znak: (...) było zasadne
i podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z treścią art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U. z 2016 r., poz. 887) zwanej dalej ,,ustawą’’ dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

W myśl art. 174 ust. 1 ustawy kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1. okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2. okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3. okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze
nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (art. 174 ust. 2).

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych
w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r. (art. 174 ust. 3).

W myśl art. 53 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS emerytura wynosi:

1. 24% kwoty bazowej, o której mowa w art. 19, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, oraz

2. po 1,3% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów składkowych,

3. po 0,7% podstawy jej wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych

- z uwzględnieniem art. 55.

Spór w niniejszej sprawie koncentrował się wokół możliwości zaliczenia przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych okresu uczęszczania przez odwołującego do (...) Szkoły (...) jako stażu pracy przy ustalaniu kapitału początkowego. W ocenie organu rentowego brak było podstaw prawnych do zaliczenia okresu praktycznej nauki zawodu do okresu zatrudnienia, jeżeli odbywała się ona w zakładzie pracy na podstawie umowy zawartej między szkołą, a pracodawcą z uwagi na fakt, że umowa zawarta między szkołą, a zakładem pracy nie stanowi okresu zatrudnienia zaliczonego
do stażu pracy. W ocenie Sądu powyższemu stanowisku przeczą jednak zeznania świadków, zgodnie z którymi pomiędzy zakładem pracy, a uczniami zawierana była umowa,
a za świadczoną pracę w ramach nauki zawodu uczniowie otrzymywali wynagrodzenie.

Powyższą kwestię należy rozpatrywać pod kątem treści art. 6 ust. 2 pkt 1a
oraz pkt 3 ustawy. Zgodnie z powyższymi przepisem za okresy składkowe uważa się przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy zatrudnienia młodocianych na obszarze Państwa Polskiego na warunkach określonych w przepisach obowiązujących przed dniem
1 stycznia 1975 r.

Okres uczęszczania przez M. M. do szkoły zawodowej uregulowany został w ustawie z dnia 2 lipca 1958 r. o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy
i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy
( Dz. U. z 1958 r., Nr 45, poz. 226).

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ww. ustawy przyjęto, że młodociani mogli być zatrudniani przez zakłady pracy tylko w celu:

1. nauki zawodu,

2. przyuczenia do określonej pracy,

3. odbycia wstępnego stażu pracy.

Natomiast zgodnie z art. 9 ust. 1 ww. ustawy zakład pracy, przyjmując młodocianego na naukę zawodu w celu przyuczenia do określonej pracy oraz odbycia wstępnego stażu pracy, był obowiązany zawrzeć z nim na piśmie umowę określającą zawód albo rodzaj pracy, w jakim młodociany będzie szkolony, czas trwania nauki zawodu, przyuczenia do określonej pracy lub wstępnego stażu pracy oraz zasadnicze obowiązki i uprawnienia młodocianego.

Ustawa o nauce zawodu, przyuczaniu do określonej pracy i warunkach zatrudniania młodocianych w zakładach pracy oraz o wstępnym stażu pracy obowiązywała do wejścia
w życie ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.

Analiza powyższych przepisów prowadzi do wniosku, że okresem składkowym
w rozumieniu przepisu art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy emerytalnej – w kontekście cytowanych wyżej przepisów wspomnianej ustawy z dnia 2 lipca 1958 r., – jest okres zatrudnienia wykonywanego na podstawie indywidualnej umowy między zakładem pracy, a szkolącym się młodocianym. Oznacza to, że dla ważności stosunku pracy łączącego ówcześnie obowiązujące przepisy – zarówno przed 1 stycznia 1975 r., jak i po tej dacie – obligatoryjnie wymagały, aby pomiędzy młodocianym pracownikiem a pracodawcą została zawarta umowa o pracę lub też umowa w celu przygotowania zawodowego ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego
w Gdańsku z dnia 15 kwietnia 2015 r., sygn. akt III AUa 1966/14).

Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 14 lutego 1996 r. ( sygn. akt II URN 2/96), praktyczna nauka zawodu w tych szkołach odbywała się zarówno
w warsztatach szkolnych, jak również w zakładach pracy. W tym ostatnim przypadku organizowana była na podstawie umowy zawieranej między szkołą a zakładem pracy, lecz uczniowie wykonujący prace w ramach praktyki nie byli pracownikami tych zakładów pracy. Zasadniczą kwestią wymagająca rozstrzygnięcia było, czy młodociany pobierał naukę zawodu przy jego równoczesnym zatrudnieniu, czy też jako przedmiot praktyczny
w programie nauki szkolnej. Innymi słowy, czy nauczający zawodu był pracodawcą,
czy nauczycielem młodocianego, a więc czy związek między nimi polegał na stosunku prawa pracy – nauki zawodu, czy na stosunku administracyjnym. Stosunek zatrudnienia obejmował bowiem tylko młodocianych przyjętych do pracy w celu nauki zawodu, obowiązanych
do dokształcania się w szkole, nie zaś tych, którzy pobierali naukę bez zatrudnienia się. Pozostawić więc trzeba na uboczu realizację praktyczną zawodu w takich szkołach, jak zasadnicze szkoły zawodowe i technika zawodowe, w których odbywała się ona poza warsztatami szkolnymi w zakładach pracy i organizowana była na podstawie umowy zawartej między szkołą a zakładem pracy, gdzie uczniowie wykonujący pracę w ramach praktyki
nie byli pracownikami tych zakładów (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia
18 marca 2009 r., sygn. akt III AUa 1213/08).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków i odwołującego, którzy jednoznacznie i spójnie potwierdzili, że umowy były zawierane pomiędzy uczniami a (...) Szkołą (...). W ocenie Sądu uzasadnione było przyjęcie, że M. M. w spornym okresie odbywał praktyczną naukę zawodu
na podstawie indywidualnej umowy o naukę zawodu, zawartej pomiędzy nim a zakładem pracy i w związku z tym przysługiwał mu status pracownika. (...) Szkoła (...) była szkołą przyzakładową, ponieważ znajdowała się na terenie (...) w W.,
a uczniowie byli zobowiązani do odbywania w zakładzie pracy przez 2 dni w tygodniu. Świadkowie oraz odwołujący wskazywali na okoliczność otrzymywania wynagrodzenia
za pracę. Z tych też względów zdaniem Sądu należy zakwalifikować świadczenie pracy przez odwołującego w ramach nauki w szkole zawodowej jako pracę wykonywaną przez młodocianego, zatrudnionego w celu przygotowania do zawodu. Z całokształtu okoliczności sprawy wynika bowiem, że praca ta miała charakter praktyczny i była nastawiona
na realizację zadań zgodnie z zasadami stosunku pracy. W konsekwencji Sąd uznał, że okres nauki M. M. w (...) Szkole (...) od dnia 1 września 1970 r. do dnia 30 czerwca 1973 r. należy zakwalifikować jako okres składkowy w myśl art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy emerytalnej.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

Zarządzenie: (...)

(...)

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE