UZASADNIENIE

Powódka Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) w K. wniosła o zasądzenie od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwoty 7.153,47 zł z odsetkami ustawowymi i kosztami procesu. W uzasadnieniu powódka powołała się na wiążącą strony umowę sprzedaży paliwa gazowego zmodyfikowaną licznymi aneksami w zakresie wysokość należności obciążających powódkę. Dochodzone pozwem roszczenie wynika z odmowy dokonania przez pozwaną korekty należności ujętych w fakturach VAT obejmujących miesiące październik - grudzień 2015 r. zgodnie z modyfikacjami potwierdzonymi w aneksach.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 21 kwietnia 2016 r. w sprawie V GNc 531/16 Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim nakazał pozwanej zapłacić dochodzoną pozwem kwotę wraz kosztami procesu.

Pozwana zaskarżyła nakaz w całości domagając się jego uchylania oraz zasądzenia od powódki na jej rzecz kosztów procesu. Pozwana zarzuciła, że wbrew twierdzeniom pozwu nie doszło do nawiązania stosunku prawnego, zawarcia umowy w trybie przyjęcia oferty. Pisma bowiem do powódki przez pozwaną stanowiły w istocie reklamę, nie zawierały niezbędnych postanowień przedmiotowo istotnych, umożliwiających uznanie ich za ofertę.

Wyrokiem z dnia 28 października 2016 r. (sygn. akt V GC 504/16) Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim zasądził do pozwanej na rzecz powódki kwotę 7.153,47 zł wraz z odsetkami (pkt I), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt II) oraz zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 2.667 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie zostało oparte na następującym ustaleniach i wnioskach.

W dniu 10 grudnia 2012 r. powódka zawarła z pozwaną umowę sprzedaży paliwa gazowego do instalacji dotyczącej punktu wyjścia (...).

W dniu 27 lipca 2015 r. strony zawarły aneks do umowy zmieniający cenę za sprzedaż paliwa gazowego w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2016 r., ustalając cenę za dostarczane paliwo na kwotę 10,912 gr za 1 kwh.

W październiku 2015 r. pozwana skierowała do powódki wiążącą ofertę zawarcia aneksu do umowy w zakresie ceny za dostarczane paliwo w okresie od 1.10.2015r. do 30.09.2016 r. Warunkiem zawarcia umowy było zaakceptowanie aneksu przez powódkę do dnia 14.10.2015r. godz. 15:00 oraz przesłanie podpisanej przez osobę upoważnioną oferty lub jej kopii lub skanu drogą e-mailową lub przesyłką poleconą lub kurierską umożliwiającą potwierdzenie odbioru na adres pozwanej. We wskazanym terminie powódka podpisała nadesłany do niej przez pozwaną aneks i przesłała go w dniu 8.10.2016r. do pozwanej przesyłką poleconą. Pozwana odebrała przesyłkę w dniu 12.10.2015r. Tym samym powódka i pozwana zawarły aneks do umowy z dnia 10.12.2012r. zmieniający cenę za sprzedaż paliwa gazowego w okresie od 1.10.2015r. do 30.09.2016r., ustalając cenę za dostarczane paliwo na kwotę 9,80 gr za 1 kwh.

W styczniu 2016r. pozwana ponownie skierowała do powódki wiążącą ofertę zawarcia aneksu do umowy zmieniającego umowę w zakresie ceny za dostarczane paliwo w okresie od 1.01.2016 r. Powódka podpisała nadesłany do niej przez pozwaną aneks i przesłała go w dniu 8.02.2016 r. do pozwanej przesyłką poleconą odebraną przez pozwaną w dniu 10.02.2016 r. Aneks zmienił cenę za sprzedaż paliwa gazowego w okresie od 1.01.2016 r., ustalając cenę za dostarczane paliwo na kwotę 9,511 gr za 1 kwh.

W lutym 2016 r. pozwana ponownie skierowała do powódki wiążącą ofertę zawarcia aneksu do umowy zmieniającego umowę w zakresie ceny za dostarczane paliwo w okresie od 1.02.2016 r. Powódka podpisała aneks określający cenę za sprzedaż paliwa gazowego w okresie od 1.02.2016 r., ustalający cenę za dostarczane paliwo na kwotę 7,054 gr za 1 kwh w dniu 12.02.2016 r.

Pozwana wyliczyła należność za paliwo gazowe dostarczone powódce za miesiące październik - grudzień 2015 r. i obciążyła nią powódkę, przyjmując cenę za dostarczane paliwo w wysokości 11,155 gr. za 1 kwh, pomimo zawarcia aneksu, na podstawie którego cena za paliwo dostarczane we wskazanym okresie określona została na 9,80 gr za 1 kwh.

Z tego tytułu pozwana wystawiła faktury VAT, obejmujące należność za miesiące październik - grudzień 2015 r. nr (...) na kwotę 13.980,73 zł, nr (...) na kwotę 11.975,26 zł i nr (...) na kwotę 8.491,07 zł

Powódka uiściła należność wynikającą ze wskazanych faktur VAT, w terminach w nich określonych.

Pozwana wyliczyła należność powódki za paliwo gazowe dostarczone powódce za styczeń 2016 r., przyjmując cenę za dostarczane paliwo równą 10.912 gr. za 1 kwh, pomimo zawarcia aneksu, na podstawie którego cena ta określona została we wskazanym okresie na 9,511 gr za 1 kwh. Z tego tytułu pozwana wystawiła faktury VAT nr (...) na kwotę 19.587,57 zł. Powódka uiściła należność wynikającą ze wskazanej faktury VAT. W wyniku zgłoszonych przez powódkę zastrzeżeń pozwana skorygowała wskazaną fakturę VAT, zwracając powódce nadpłatę w kwocie 4.022,87 zł.

Powódka wezwała pozwaną do odesłania po jednym egzemplarzu podpisanych aneksów do umowy oraz skorygowania faktur VAT określających należność za miesiące października - grudzień 2015r w sposób nieuwzględniający postanowienia zawarte w aneksach. Pozwana nie uiściła wskazanej kwoty na rzecz powódki.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy wskazał, że żądanie pozwu dotyczy zwrotu kwoty uiszczonej przez powódkę tytułem należności za dostarczane przez pozwaną paliwo gazowe, na podstawie wystawionych przez pozwaną faktur VAT za miesiące październik - grudzień 2015 r., które - w ocenie powódki - nie uwzględniły modyfikacji stosunku zobowiązaniowego stron wynikającego z zawartego aneksu do umowy z dnia 10 grudnia 2012 r.

Dalej Sąd wyjaśnił, że z mocy art. 750 k.c. do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. Zgodnie zatem z art. 734 §1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. W myśl natomiast art. 735 § 1 k.c. jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie.

Zdaniem sądu strony niniejszego postępowania łączyła umowa o świadczenie usług, obejmująca sprzedaż i dostawę przez pozwaną na rzecz powódki paliwa gazowego. Fakt związania stron umową z dnia 10.12.2012 r., na podstawie której pozwana zobowiązana była do sprzedaży i dostarczania powódce paliwa gazowego oraz faktu terminowego opłacenia przez powódkę należności za paliwo gazowe dostarczone przez pozwaną w miesiącach październik - grudzień 2015 r. w wysokości wskazanej w fakturach VAT nie był przy tym sporny. Za niekwestionowany przez pozwaną Sąd wskazał również fakt związania stron aneksem do umowy ze stycznia 2016 r., fakt obciążenia powódki przez pozwaną należnością z tego tytułu obliczoną przy przyjęciu wartości paliwa w wysokości 10,912 gr za 1 kwh, zastrzeżeń zgłoszonych przez powódkę w tym zakresie i ich uwzględnienia przez pozwaną, w następstwie czego pozwana zwróciła powódce nadpłatę. Pozwana nie kwestionowała ponadto faktu doręczenia pozwanej przez powódkę podpisanych aneksów do umowy z dnia 10.12.2012 r.

W kontekście spornego na gruncie niniejszego postępowania charakteru prawnego propozycji modyfikacji umowy wysłanej przez pozwaną powódce i skutecznego zawarcia aneksów do umowy zawierającej modyfikację zobowiązania powódki z tytułu wysokości należności za zakupione i dostarczane paliwo gazowe za zasadniczą dla przedmiotowego rozstrzygnięcia Sąd uznał ocenę czy strony postępowania skutecznie związały się postanowieniami aneksu do umowy, wysłanego przez pozwaną do powódki.

Przywołując regulacje zawarte w 66 § 1 i 2 k.c. oraz 66 ² § 1 i 2 k.c., a także poglądy doktryny i orzecznictwa w zakresie rozróżnienia oferty od zaproszenia do zawarcia umowy Sąd uznał, że przedłożona w toku postępowania dokumentacja - w szczególności aneksy do umowy z dnia 10.12.2012r. potwierdzają, że pozwana skierowała do powódki ofertę zawarcia aneksu do umowy określającego w sposób precyzyjny poszczególne warunki danego kontraktu. Zdaniem Sądu kategoryczna i stanowcza treść aneksu ujawniała w sposób jednoznaczny wolę zawarcia umowy wykluczając możliwość potraktowania skierowanych do powódki dokumentów jako zaproszenia do zawarcia umowy. W związku z powyższym pismo kierowane przez pozwaną do powódki w październiku 2015 r. Sąd uznał za wiążącą ofertę zawarcia aneksu do łączącej strony umowy, przyjęcie przez powódkę oferty poprzez odesłanie podpisanego egzemplarza aneksu, w terminach wskazanych w ofercie doprowadziło do zmodyfikowania treści istniejącego już stosunku prawnego - zawarcia aneksów do umowy z dnia 10.12.2012r., w szczególności - w związku z zakreśleniem przedmiotu niniejszego postępowania, jako dotyczącego należności wskazanych w fakturach VAT obejmujących październik - grudzień 2015r - zawarcia aneksu w dniu 8.10.2016 r.

W konsekwencji w wyniku zawarcia wskazanego aneksu z października 2015 r. w ocenie Sądu powódka zobowiązana była do poniesienia należności z tytułu dostarczanego paliwa w wysokości 9,80 gr za 1 kwh. Ponieważ pozwana nie zakwestionowała podnoszonych przez powódkę twierdzeń o terminowym uiszczeniu należności wynikającej z faktur VAT nr: (...), (...) i (...), po stronie pozwanej powstał obowiązek zwrotu na rzecz powódki nadpłaty w kwocie 7.153,46 zł. Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd orzekł o obowiązku uiszczenia przez pozwaną na rzecz powódki kwoty 7.153,47 zł z odsetkami ustawowymi od dni, wymagalności poszczególnych należności kreślonych w fakturach VAT nr (...), tj. od kwot: 1.999,35 zł od dnia 18.11.2015r. do dnia zapłaty, 2.438,59 zł od dnia 22.12.2015r. do dnia zapłaty, 2.715,53 zł od dnia 20.01.2016r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie (dotyczącym odsetek od kwoty 1.999,35 zł) powództwo jako niezasadne zostało oddalone.

O kasztach Sąd orzekał na podstawie art. 100 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiodła strona pozwana, domagając się jego zmiany poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenia kosztów procesu. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenie przepisów prawa procesowego w tym art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na dowolnej, a nie swobodnej ocenie dowodów, a w następstwie powyższego błędne ustalenie stanu faktycznego i art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia w sposób sprzeczny z treścią cytowanego przepisu tj. poprzez niewyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem odpowiednich przepisów prawa polegający na braku wskazania podstawy prawnej obowiązku zwrotu przez pozwaną na rzecz powódki nadpłaty w kwocie 7.153,46 zł oraz naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 353 ¹ k.c. w zw. z art. 65 § 1 i 2 k.c., art. 410 k.c. i art. 455 k.c.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej w ocenie Sądu Okręgowego okazała się uzasadniona i jako taka doprowadziła do uchylenia zaskarżonego rozstrzygnięcia i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Na wstępie zaznaczenia wymaga, że sąd II instancji na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania w razie nierozpoznania istoty sprawy przez sąd pierwszej instancji albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego rozpoznanie istoty sprawy wymaga odniesienia się przez Sąd (dokonania oceny w świetle materiału procesowego) zarówno do żądań i twierdzeń zgłaszanych w pozwie jak również do przyjętej przez pozwanego linii obrony. Niewyjaśnienie i pozostawienie poza oceną okoliczności faktycznych stanowiących przesłanki zastosowania norm prawa materialnego, będących podstawą rozstrzygnięcia oznacza nierozpoznanie istoty sprawy. Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia obejmuje bowiem ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione oraz ocenę dowodów stanowiących podstawę tych ustaleń. Ustalenie stanu faktycznego sprawy stanowi więc warunek prawidłowego zastosowania prawa materialnego. Oceny, czy sąd pierwszej instancji rozpoznał istotę sprawy dokonuje się więc na podstawie analizy żądań pozwu opartych na przytoczonych okolicznościach faktycznych i przepisów prawa materialnego stanowiących podstawę rozstrzygnięcia. Przy czym chodzi tu nie tylko o żądanie pozwu, lecz cały kompleks faktów (znajdujących bądź też nie potwierdzenie w zgłoszonych dowodach) i obowiązujących przepisów prawnych, uzasadniających dochodzenie roszczenie. Podstawowym obowiązkiem sądu w ramach merytorycznego rozpoznania sprawy jest dokładne ustalenie co w świetle zgłoszonego żądania i jego podstawy faktycznej stanowiło przedmiot postępowania i w oparciu o jaką podstawę faktyczną i prawną powód dochodzi zgłoszonego w pozwie roszczenia, a następnie ocena czy zaoferowany materiał dowodowy roszczenie to uzasadnia.

W ocenie Sądu Okręgowego w sprawie spełniły się przesłanki wynikając z przywołanego powyżej przepisu.

W uzasadnieniu apelacji trafnie bowiem skarżąca wskazywała na uchybienia polegające na nie wyjaśnieniu podstawy prawnej wyroku wraz z przytoczeniem przepisów prawa w odniesieniu do obowiązku zwrotu na rzecz powódki nadpłaty w kwocie 7.153,46 zł. Rację należy przyznać pozwanej, że w tym zakresie Sąd ograniczył się do nie dostatecznie uzasadnionego stwierdzenia, iż orzeczono o obowiązku uiszczenia przez pozwaną na rzecz powódki kwoty 7.153,47 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wymagalności poszczególnych należności określonych w fakturach VAT. Wskazane powyżej braki mają wpływ na treść wydanego orzeczenia. W oparciu o tak sporządzone uzasadnienie orzeczenia, w zasadzie nie jest możliwe poddanie zaskarżonego orzeczenia kontroli instancyjnej. Nie można zgodzić się z pozwaną, że uzasadnienie co do zasady jest lakoniczne zawiera bowiem obszerną analizę materiału dowodowego i rozważania dotyczące samej umowy o świadczenie usług, kwestii zawierania umów co do zasady i składania oświadczeń woli, z całą pewnością nie zawiera jednak kwalifikacji prawnej wyrażonego w pozwie roszczenia, które znajduje swoje źródło w wiążącym strony stosunku zobowiązaniowym niemniej dotyczy zwrotu uiszczonej już na rzecz pozwanej należności.

Sąd powinien zaś - bez względu na to, jakiej oceny prawnej żądania zgłoszonego pod osąd dokona - swoje stanowisko w sposób wyczerpujący uzasadnić przy uwzględnieniu obligatoryjnych wymogów co jego treści (art. 328 § 2 k.p.c.) oraz ważnej roli procesowej jaką pełni uzasadnienie wyroku. W tym względzie nie powinno umykać uwadze, że poza umożliwieniem sprawowania nadzoru judykacyjnego przez sąd wyższej instancji, a w razie wątpliwości, umożliwieniem ustalenia granic powagi rzeczy osądzonej niewątpliwie uzasadnienie wpływa na kształtowanie świadomości prawnej stron. Przekonujące uzasadnienie, rzeczowe przekazanie motywów rozstrzygnięcia może zapobiec wnoszeniu nieuzasadnionych środków odwoławczych. Przepis art. 233 § 1 k.p.c., przy uwzględnieniu treści art. 328 § 2 k.p.c., nakłada na sąd orzekający obowiązek: po pierwsze - wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału, po drugie - uwzględnienia wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, po trzecie - skonkretyzowania okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych dowodów mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności, po czwarte - wskazania jednoznacznego kryterium oraz argumentacji pozwalającej wyższej instancji i skarżącemu na weryfikację dokonanej oceny w przedmiocie uznania dowodu za wiarygodny, bądź też jego zdyskwalifikowanie, po piąte - przytoczenia w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia dowodów, na których sąd się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności (por. wyrok SA w Szczecinie z 30.10.2014 r., I ACa 464/14, lex nr 1649297). Takich wymagań zaskarżone orzeczenie nie spełniło.

Sąd orzekający w pełni podziela też przywołany przez apelującą pogląd Sądu Apelacyjnego w Szczecinie wyrażony w postanowieniu z dnia 14 stycznia 2016 r. (sygn. akt III AUa 332/15), zgodnie z którym z wyjaśnieniem podstawy prawnej orzeczenia połączona została powinność dokonania wyboru przepisów prawa, które będą ją stanowić, ustalenia w drodze wykładni ich znaczenia oraz zastosowania norm prawnych do poczynionych ustaleń faktycznych. Na sądzie spoczywa obowiązek wytłumaczenia jaki przepis i dlaczego znajduje zastosowanie i w jaki sposób wpływa on na rozstrzygnięcie, a tym samym, jakie elementy stanu faktycznego uzasadniają zastosowanie tego przepisu.

W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c., Sąd Odwoławczy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi na podstawie art. 108 § 2 k.p.c. rozstrzygnięcie o kosztach instancji odwoławczej.

Sąd Rejonowy ponownie rozpoznając sprawę dokona oceny, w oparciu o konkretnie określone i przywołane przepisy prawa, czy żądanie powódki o zasądzenie kwoty 7.153,47 zł zasługuje na uwzględnienie czy też nie i sporządzi uzasadnienie przy uwzględnieniu uwag przedstawionych powyżej.

Sygn. akt VIII Ga 57/17 S., dnia 29 maja 2017 roku

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

4.  (...)