UZASADNIENIE

Powódka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. pozwem wniesionym przeciwko Syndykowi masy upadłości (...) SA w upadłości likwidacyjnej w W. domagała się wydania mienia podlegającego wyłączeniu w postaci: szafy kompensacji mocy do rozdzielnicy o numerze fabrycznym 603/800/Ł- (...); szafy kompensacji mocy do rozdzielnicy o numerze fabrycznym 609/800/Ł- (...); szafy kompensacji mocy do rozdzielnicy o numerze fabrycznym 594/800/Ł- (...); szafy kompensacji mocy do rozdzielnicy o numerze fabrycznym 595/800/Ł- (...); szafy kompensacji mocy do rozdzielnicy o numerze fabrycznym 602/800/Ł- (...); szafy kompensacji mocy do rozdzielnicy o numerze fabrycznym 597/800/Ł- (...); szafy kompensacji mocy do rozdzielnicy o numerze fabrycznym 573/800/Ł- (...); szafy kompensacji mocy do rozdzielnicy o numerze fabrycznym 528/800/Ł- (...); rozdzielni elektrycznej R6, na którą składają się: szafa z cokołem Moeller typ : (...)/BF-10/420, wyłącznik główny O. M. U.= (...), lu= (...), podstawy bezpiecznikowe: FD3-33/L4 4 szt., FD00-33D/FC 6 szt., boczna szafka z bezpiecznikami i nadbudowanymi gniazdami: bezpieczniki B16/1 2 szt. (do gniazd (...)), bezpiecznik B16/3 1 szt. (do gniazda 16A), bezpiecznik B32/3 1 szt. (do gniazd 32A), gniazda 230 V 2 szt., gniazdo 400 V 16 A pin 5 1 szt., gniazdo 400 V 32 A pin 1 szt.

Uzasadniając żądanie powódka wyjaśniła, że jest właścicielką nieruchomości nabytej przez jej poprzednika prawnego w stanie kompletnym wraz z instalacjami, w tym elektryczną, która została oddana pozwanemu w leasing na podstawie umowy dnia 24 lipca 2009 r., a następnie w dzierżawę na podstawie umowy z dnia 23 października 2012 r. W chwili wydania nieruchomości przedmioty objęte pozwem były zamontowane i stanowiły integralną część instalacji elektrycznej, a zatem część składową nieruchomości. Modernizacja dokonana przez pozwanego stanowiła zaś nakład na nieruchomość leasingowaną i nie powodowała zmiany ich charakteru na odrębne rzeczy ruchome.

W odpowiedzi pozwany wniósł o oddalenie powództwa jako nieuzasadnionego w szczególności z uwagi na brak jakichkolwiek dokumentów uprawdopodobniających wysuwane roszczenia. Podkreślił, że umowa sprzedaży nieruchomości nie zawierała jakiegokolwiek spisu przekazywanego obiektu ograniczając opis tylko do tego, iż nabywany budynek w zakresie instalacji elektrycznej posiada przyłącze. Pozwany wyjaśnił też, iż umowa sprzedaży nieruchomości objęła stan instalacji elektrycznej zrealizowanej przez upadłego na podstawie umowy z dnia 30 lipca 2009 r., a po sprzedaży nieruchomości w dniu 4 listopada 2009 r. upadły zrealizował na podstawie umowy z dnia 5 listopada 2009 r. kolejne zadania w zakresie instalacji elektrycznej na nieruchomości, dotyczące urządzeń elektroenergetycznych wraz z rozdzielnią, które są samodzielnymi urządzeniami połączonymi z istniejącą instalacją elektryczną, ale mogą być również od niej odłączone i podłączone w innym miejscu i nie stanowiły one jakiejkolwiek modernizacji istniejącej na nieruchomości sieci elektrycznej.

W toku postępowania pozwany podkreślił, że prawie wszystkie ruchomości zbyte przez syndyka zostały wydane nabywcy, a objęte pozwem ruchomości znajdują się w masie, gdyż powódka uniemożliwia ich wydanie nabywcy. Następnie podał, że co do ruchomości objętych pozwem syndyk umową sprzedaży z dnia 5 maja 2016 r. dokonał ich zbycia, a do umowy sprzedaży został dołączony protokół wprowadzenia w ich posiadanie syndyka przez komornika z 2014 r.

Wyrokiem z dnia 22 września 2016 r. Sąd Rejonowy Szczecin- Centrum w Szczecinie oddalił powództwo. Rozstrzygnięcie to Sąd oparł o następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 30 lipca 2009 r. (...) spółka akcyjna w T. P. poprzednik prawny (...) SA w upadłości likwidacyjnej w W. zawarł z W. K. (1) umowę na wykonanie instalacji elektrycznych oświetlenia wewnętrznego hali produkcyjnej wraz z podłączeniem zasilania uchylnych świetlików i wentylatorów oraz wykonaniem instalacji oświetlenia awaryjnego zgodnie z obowiązującymi normami usytuowania i natężenia oświetlenia oraz wykonania instalacji elektrycznej oświetlenia zewnętrznego wokół hali produkcyjnej według załączonego planu sytuacyjnego i ustaleń zgodnie z obowiązującymi normami.

W dniach 24 sierpnia i 24 września 2009 r. W. K. (1) wystawił spółce (...) faktury za wykonanie przedmiotu umowy.

W dniu 4 listopada 2009 r. spółka (...) zawarła ze spółką (...) w Ł. umowę sprzedaży nieruchomości położonej Ł. 1A o powierzchni 32.141 m² zabudowanej budynkiem o przeznaczeniu przemysłowym o powierzchni użytkowej 6.138,20 m², celem oddania jej zbywcy do używania i pobierania pożytków na podstawie umowy leasingu operacyjnego nieruchomości nr N/PZ/2009/07/0001 z dnia 24 lipca 2009 r.

W dniu 5 listopada 2009 r. spółka (...) zawarła z W. K. (1) umowę na wykonanie elektrycznej instalacji zasilania portierni, szlabanów na wjeździe do fabryki wraz instalacją wewnętrzną portierni zgodnie z ustaleniami i załączonym planem.

W dniu 23 listopada 2009 r. M. L. sporządziła dla W. K. (1) ofertę dotyczącą zakupu i montażu nowych baterii kondensatorów w firmie (...).

W dniach 7 grudnia 2009 r. i 6 lipca 2010 r. W. K. (1) wystawił spółce (...) fakturę za wykonanie przedmiotu umowy z 30 lipca 2009 r.

W dniu 7 kwietnia i 2 listopada 2011 r. W. K. (1) i spółka (...) dokonali odbioru systemu kompensacji mocy w fabryce w Ł..

Postanowieniem z dnia 27 lutego 2013r. Sąd ogłosił upadłości spółki (...) obejmującą likwidację jej majątku .

Pismem z dnia 20 sierpnia 2014 r. powódka wezwała pozwanego do zwrotu przedmiotów objętych żądaniem pozwu. Pozwany odmówił wskazując, że stanowią one własność upadłego i wchodzą w skład masy upadłości.

W dniu 16 marca 2015 r. powódka złożyła wniosek o wyłączenie z masy upadłości ruchomości objętych pozwem. Postanowieniem sędziego komisarza z dnia 6 lipca 2015 r. wniosek został oddalony.

W dniu 5 maja 2016 r. syndyk masy upadłości spółki (...) zawarł ze S. R. umowę sprzedaży zorganizowanej części przedsiębiorstwa upadłego - maszyn i urządzeń wskazanych w opisie i oszacowaniu przedsiębiorstwa sporządzonym przez biegłego P. W. według wykazu stanowiącego załącznik numer 1 do umowy, w tym ruchomości objętych pozwem. Syndyk został wprowadzony w posiadanie ruchomości należących do upadłego znajdujących się na terenie zakładu położonego w Ł. wskazanych przez komornika. Wszystkie zbyte w ramach zorganizowanej części przedsiębiorstwa ruchomości poza ruchomościami objętymi pozwem zostały wydane nabywcy.

W dniu 19 lipca 2016 r. biegły z zakresu bhp, instalacji i urządzeń elektrycznych sporządził opinię w przedmiotowej sprawie wskazując, że przedmioty objęte pozwem są częścią składową instalacji elektrycznej budynku.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał powództwo za niezasadne.

Przywołując regulacje zawarte w art. 70 i następnych prawa upadłościowego i naprawczego (p.u.in.), dotyczące wyłączenia z masy upadłości Sąd wskazał na brak w niniejszej sprawie sporu co do okoliczności, że przedmioty objęte pozwem weszły w skład masy upadłości. Sporna pozostawała bowiem kwestia czy przedmioty te jako części składowe nieruchomości położonej w Ł. stanowiły własność powódki, a tym samym winny zostać wyłączone z masy upadłości. W tym względzie Sąd wskazał na treść sporządzonej w postępowaniu opinii, zgodnie z którą przedmioty wskazane w pozwie zostały uznane przez biegłego sądowego za część instalacji elektrycznej nieruchomości. W ocenie Sądu przedmiotowa opinia nie mogła zostać jednak uznana za sporządzoną w granicach tezy dowodowej, zgodnie ze zleceniem i z przyjętymi zasadami sporządzania opinii przez biegłych na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w postępowaniu. W świetle kolejnych zebranych dowodów Sąd przyjął natomiast, że brak jest potrzeby do dokonywania ustaleń faktycznych objętych tezą dowodową i nie kontynuował postępowania dowodowego w zakresie sporządzenia dowodu z opinii biegłego.

Dalej Sąd zaznaczył, że zgodnie art. 155 § 1 k.c. umowa sprzedaży lub inna umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy oznaczonych co do tożsamości przenosi własność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej lub strony inaczej postanowiły. Nadto zgodnie art. 169 § 1 k.c. jeżeli osoba nie uprawniona do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa rzecz i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze. Niniejszy przepis określa przesłanki nabycia własności od nieuprawnionego. Nieuprawnionym jest natomiast osoba, której nie przysługuje prawo własności i która nie została przez właściciela upoważniona do przeniesienia własności rzeczy. Sąd zaznaczył też, że zgodnie art. 47 § 1 k.c. części składowe rzeczy nie mogą być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. Częścią składową rzeczy jest zaś wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego (art. 47 § 1 k.c.). Z uwagi na brzmienie art. 47 § 1 k.c. części składowe rzeczy nie mogą być co do zasady odrębnym przedmiotem obrotu i podzielają jej los prawny. Czynność prawną, której przedmiotem jest przeniesienie własności jedynie części składowej rzeczy, należy uznać za sprzeczną z ustawą, a w konsekwencji nieważną (art. 58 § 1 k.c.). W tej sytuacji art. 169 § 1 k.c. nie może mieć również w ogóle zastosowania.

W konsekwencji wskazując na art. 313 § 1 p.u.in. w myśl, którego sprzedaż dokonana w postępowaniu upadłościowym ma skutki sprzedaży egzekucyjnej, Sąd stwierdził, że przepis ten dotyczy wszystkich składników masy upadłości, w tym również ruchomości. W wypadku dokonania sprzedaży ruchomości w postępowaniu upadłościowym do skutków sprzedaży nie należy stosować wskazywanych wyżej przepisów kodeksu cywilnego, lecz przepisy kodeksu postępowania cywilnego, w tym w odniesieniu do ruchomości art. 879 k.p.c., zgodnie z którym nabywca rzeczy staje się jej właścicielem bez żadnych obciążeń. Nabycie to ma charakter pierwotny i wobec nabywcy nie mogą być skutecznie podniesione żadne zarzuty co do ważności nabycia nawet w wypadku, gdy doszło do naruszenia przepisów nie tylko postępowania, lecz również prawa materialnego. Nabywca staje się właścicielem rzeczy choćby uprzednio nie należała ona do upadłego, chyba że był w złej wierze, czego w niniejszej sprawie nie twierdzono i nie wykazano.

O kosztach procesu w sprawie Sąd orzekł na podstawie 98 k.p.c. wskazując, że skoro powód przegrał sprawę winien ponieść koszty postępowania we własnym zakresie.

Powyższy wyrok zaskarżyła powódka, zarzucając orzeczeniu:

1. błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na uznaniu, iż przedmioty, których wyłączenia z masy upadłości powódka żąda są objęte umową sprzedaży w postępowaniu upadłościowym, zawartą w dniu 5 maja 2016 r.,

2. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na bezpodstawnym pominięciu jednoznacznych wniosków płynących z opinii biegłego W. K. (2), zgodnie z którymi wszystkie przedmioty, których dotyczy pozew są integralnymi elementami instalacji elektrycznej nieruchomości w Ł., będącej własnością powoda, a zatem częścią składową nieruchomości,

3. naruszenie art. 313 § 1 p.u.in. poprzez zastosowanie tego przepisu, chociaż w niniejszej sprawie, zgodnie z art. 47 § 1 k.c. nie powinien on mieć zastosowania,

4. naruszenie art. 70 p.u.in. poprzez oddalenie powództwa o wyłączenie z masy upadłości w sytuacji gdy winno zostać ono uwzględnione.

W związku z podniesionymi zarzutami powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa o wyłączenie przedmiotów z masy upadłości w całości i zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa prawnego, według norm przepisanych. Alternatywnie, wniosła o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji o ponownego rozpoznania z pozostawieniem temu sądowi rozstrzygnięcia w zakresie kosztów postępowania.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej oddalenie w całości i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych. Na rozprawie w dniu 31 marca 2017 r. pozwany wniósł o zwrot kosztów związanych z dojazdem do sądu według spisu, na łączną kwotę 1.073,45 zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się oczywiście nieuzasadniona.

Przede wszystkim stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne i wywiedzione na ich podstawie przez Sąd Rejonowy wnioski, czyniąc je podstawą faktyczną rozstrzygnięcia w sprawie, podzielając tym samym w całości zaprezentowane przez Sąd I instancji stanowisko, że powództwo na gruncie podniesionych twierdzeń, zgłoszonych zarzutów oraz naprowadzonych w sprawie dowodów okazało się niezasadne. Z tych względów Sąd Okręgowy, jako sąd meriti, przyjmując za własne zarówno ustalenia faktyczne, jak i dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę prawną nie znajduje potrzeby ich powielania.

Odnosząc się do poszczególnych zarzutów apelacyjnych, w pierwszej zaś kolejności do zarzutów o charakterze procesowym zaznaczenia wymaga, że w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji, na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, ocenionego bez przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów określonych w treści art. 233 § 1 k.p.c., dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i trafnie określił ich konsekwencje prawne. Wbrew twierdzeniom apelującej Sąd Rejonowy nie przekroczył przy ocenie dowodów granic zakreślonych dyspozycją powołanego przepisu. Zarzut obrazy tego przepisu nie może polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego stanowiących konsekwencję odmiennej oceny materiału dowodowego. W szczególności strona skarżąca powinna wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (por. orzeczenia SN z 23 stycznia 2001 r., IV CKN 237/00, z 12 kwietnia 2001 r., II CKN 588/99, z 10 stycznia 2002 r, II CKN 572/99). Powódka tymczasem nie wykazała, że postępowanie Sądu w tym zakresie z uwagi na nieuwzględnienie opinii biegłego winno być zdyskwalifikowane, żądając jedynie uwzględnienia przez Sąd tych elementów opinii, które mogłyby uzasadniać żądanie pozwu. Sama powódka podała jednocześnie, że w opinii biegłego można zauważyć pewne wątki nie związane z tezą dowodową, a będące skutkiem jego przemyśleń i refleksji o charakterze bardziej ogólnym niż granice zakreślone biegłemu przez Sąd I instancji.

Jak słusznie zauważył przy tym pozwany w odpowiedzi na apelację, w trakcie wysłuchania (na rozprawie w dniu 22 września 2016 r.), biegły W. K. (2) wskazał, że szafki kompensacji mocy są zabezpieczeniem maszyn, a nie instalacji budynku i jako takie są częścią linii produkcyjnych. Nie służyły zatem obiektowi jako takiemu tj. do jego zasilania i niepozostawały jego elementem. Urządzenia można było odłączyć od budynku bez jakiejkolwiek szkody dla jego substancji. Biegły wskazując też cel, któremu służyły szafy podkreślał, że stanowiły one część instalacji elektrycznej jako przedmioty połączone z tą instalacją elektryczną, ale nie w sposób trwały i mogły też służyć innym urządzeniom funkcjonującym na terenie hali. Szafy kompensacyjne należą do urządzeń korygujących zużycie mocy biernej przez obiekt i są potrzebne dla poprawy współczynnika mocy pobieranej energii a nie funkcjonowania urządzeń. Nadto pozwany zauważył, czemu powódka w żaden sposób nie zaprzeczała, że w przypadku trzech sztuk szafek - przed ogłoszeniem upadłości - pracownicy upadłej spółki dokonali ich demontażu i przeniesienia w inne miejsce, bez jakichkolwiek konsekwencji negatywnych i uszczerbku dla konstrukcji samej nieruchomości budynkowej jak i konsekwencji negatywnych dla przeniesionych szafek kompensacji mocy. Wprawdzie dla uznania czy określone elementy stanowią część składową nie ma znaczenia, że element te da się technicznie łatwo zdemontować a rozstrzyga o tym obiektywna ocena znaczenia istniejącego między nimi powiązania, (tak też SN w wyroku z dnia 11 stycznia 2006 r., II CSK 65/05, lex 191130) niemniej na gruncie niniejszej sprawy należy mieć na uwadze zastosowanie przedmiotowych rzeczy i ich związanie z nieruchomością nie będące związaniem trwałym. Niezależnie zatem od zawartych w opinii stwierdzeń dotyczących uznania określonych w pozwie rzeczy za części składowe nieruchomości, zwłaszcza w świetle dalszych twierdzeń biegłego, wyraźnego zaznaczenia wymaga, że pisemna opinia nie obligowała sądu do wydania wyroku w sposób zgodny żądaniem powódki. To bowiem do Sądu, a nie do biegłego należy dokonanie oceny prawnej żądania w świetle całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Odnosząc się w konsekwencji do zarzutu dotyczącego ustaleń faktycznych, wbrew zarzutom apelacji, nie można mówić o błędzie polegającym na uznaniu, iż przedmioty, których wyłączenia z masy upadłości powódka żąda są objęte umową sprzedaży zawartą w dniu 5 maja 2016 r. Analiza zgromadzonego w aktach sprawy materiału dowodowego dowodzi, że wymienione w pozwie ruchomości mogły być i były przedmiotem odrębnej umowy. Z treści umowy wynika, że sprzedaży podlegała zorganizowana część przedsiębiorstwa obejmująca wszystkie ruchomości znajdujące się na terenie zakładu położonego w Ł. wyszczególnione i opisane w protokole wprowadzenia sporządzonym przez komornika sądowego w dniu 2 czerwca 2014 r. (§ 3 pkt 7 i 8), wśród których wymienione zostały między innymi szafy. Wprawdzie opis szaf ujętych w protokole nie zawierał oznaczeń technicznych jak w pozwie, niemniej skoro powódka skorzystała z prawa zatrzymania tych właśnie rzeczy przy ich wydaniu na rzecz kupującego w wykonaniu umowy sprzedaży to co do ich tożsamości nie powinno być wątpliwości. W istocie zatem na podstawie aktu notarialnego sporządzonego w dniu 5 maja 2016 r. przez notariusza R. B. została sprzedana zorganizowana część przedsiębiorstwa zgodnie z art. 318 § 1 p.u.in.

Umowa sprzedaży w świetle dokonanych przez Sąd Rejonowy ustaleń nie może być zakwestionowana, a zatem jak słusznie dowodził pozwany powództwo jawi się jako nieaktualne gdyż odnosi się do wydania rzeczy, które zostały sprzedane już osobie trzeciej. Powyższe skutkuje zaś niemożnością uznania zarzutu naruszenia art. 313 § 1 p.u.in. za uzasadniony. Artykuł ten odnosi się bowiem do sprzedaży wszystkich składników mienia upadłego, a więc ruchomości, nieruchomości, wierzytelności i praw, a także sprzedaży przedsiębiorstwa w całości (czy też w części), co wynika z natury postępowania upadłościowego obejmującego likwidację masy upadłości, w którym sprzedaż przedsiębiorstwa następuje w celu zaspokojenia wierzycieli z uzyskanej ceny. Sprzedaż zorganizowanej części przedsiębiorstwa w postępowaniu upadłościowym odbywa się bowiem w trybie i ze skutkami sprzedaży przedsiębiorstwa w całości.

W tym stanie rzeczy na podstawie art. 385 k.p.c. apelacja podlegała oddaleniu o czym orzeczono jak w sentencji.

Powódka przegrała sprawę w postępowaniu apelacyjnym zatem zobowiązana jest do zwrotu pozwanemu celowych kosztów procesu, które w ocenie Sądu orzekającego winny stanowić łącznie kwota 682,80 zł. Orzeczenie o kosztach postępowania odwoławczego zapadło przy zastosowaniu art. 108 § 1 k.p.c. w z w. z art. 98 § 1 i 2 k.p.c. W związku z treścią art. 98 § 2 k.p.c. (… do niezbędnych kosztów procesu prowadzonego przez stronę osobiście, zalicza się poniesione przez nią koszty sądowe, koszty przejazdów do sądu strony lub jej pełnomocnika oraz równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa w sądzie …) stronie pozwanej należne były jedynie (z wyłączeniem diety) koszty przejazdu do sądu. W zakresie tychże kosztów przejazdu sąd uznał przy tym, że ich wyliczenie nie powinno być dokonane w oparciu o tzw. „kilometrówkę”, a więc według zasad obowiązujących przy obliczaniu należności przysługujących pracownikowi, zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej - Dz.U. z 2013 r. poz. 167 i rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2002 r. w sprawie warunków ustalania oraz sposobu dokonywania zwrotu kosztów używania do celów służbowych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów niebędących własnością pracodawcy - Dz.U. Nr 27 poz. 271 z późn. zm.), przyjmując jako właściwą średnią stawkę - 50 gr za jeden kilometr i na tej podstawie wyliczył koszty przejazdu strony do sądu i z powrotem (537 x 2 x 0,5 = 537) doliczając także koszt, który poniosła strona z tytułu opłat za autostrady (145,80 zł). W pozostałym zakresie wniosek pozwanego nie zasługiwał na uwzględnienie.

SSO(...)SSO (...)SSR del. (...)

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE