WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodnicząca:	SSO Monika Miller-Młyńska
Protokolant:	st. sekr. sądowy Monika Czaplak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 25 maja 2017 r. w S.

sprawy H. W. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury częściowej i wysokość kapitału początkowego

na skutek odwołań H. W. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 4 stycznia 2017 roku znak (...)

oraz z dnia 28 grudnia 2016 roku znak (...)-2016

I. oddala odwołania;

II. przekazuje Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S. do merytorycznego rozpoznania poprzez wydanie decyzji wniosek H. W. (1) o przeliczenie kapitału początkowego z uwzględnieniem zarobków uzyskanych przez niego w okresie zatrudnienia w Fabryce (...) w S. oraz w (...) Fabryce (...) w S..

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4 stycznia 2017 roku, znak (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił H. W. (1) prawa do emerytury częściowej na podstawie art. 26b ustawy z dnia 17 grudnia 19998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, iż ubezpieczony nie udowodnił wymaganego 40-letniego okresu składkowego i nieskładkowego, bowiem wykazał staż ubezpieczeniowy wynoszący tylko 29 lat, 5 miesięcy i 17 dni.

Ponadto, decyzją z dnia 28 grudnia 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. ustalił kapitał początkowy H. W. (1) na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 639,75 zł, wyliczając ją w oparciu o wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wynoszący 52,40%, wyliczony z zarobków uzyskanych przez ubezpieczonego w okresie 10 kolejnych lat kalendarzowych przypadających w okresie od 1 stycznia 1975 roku do 31 grudnia 1984 roku. Do ustalenia wartości kapitału Zakład nie uwzględnił okresów nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy w dniach 19 grudnia 1989 roku oraz od 15 do 17 października 1990 roku.

H. W. (1) wniósł odwołania od obu tych decyzji, wskazując, iż ukończył 65 lat, a zatem nabył prawo do emerytury. Nadto zarzucił organowi rentowemu, iż ten przy ustalaniu jego kapitału początkowego wziął pod uwagę jego zarobki z lat 1975-1984, zamiast z okresu „10 lat do tyłu” od roku 1991.

Organ rentowy wniósł o oddalenie obu odwołań, podtrzymując argumentację przedstawioną w zaskarżonych decyzjach. Dodatkowo wskazał, iż obecny wskaźnik podstawy wymiaru kapitału początkowego wynoszący 52,40%, a wyliczony z lat 1975-1984 jest najkorzystniejszy. Wskaźnik z lat wskazywanych przez pozwanego wyniósłby bowiem 45,22%.

Na rozprawie w dniu 25 maja 2017 roku ubezpieczony dodatkowo wskazał, iż domaga się przeliczenia kapitału początkowego z uwzględnieniem zarobków uzyskanych w czasie pracy w przedsiębiorstwie (...), ustalonych w oparciu o karty wynagrodzeń złożone w sądzie w dniu 16 maja 2017 roku. Dodatkowo wskazał, iż zwrócił się także o swoje karty wynagrodzeń do (...) Fabryki (...) w S., jednak do dnia rozprawy nie zostały one do niego nadesłane.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

H. W. (1) urodził się (...).

W dniu 2 listopada 2016 roku złożył w organie rentowym wniosek o emeryturę częściową.

Niesporne, a nadto dowód: wniosek - k. 1-3, pl. III akt ZUS.

Przez cały okres swojej aktywności zawodowej H. W. (1) podlegał ubezpieczeniom społecznym jedynie w okresach:

- zatrudnienia w Zakładach (...) w N. w okresach od 1 września 1966 roku do 2 października 1970 roku, od 7 października 1970 roku do 6 maja 1972 roku oraz od 12 sierpnia 1975 roku do 19 sierpnia 1975 roku,

- zatrudnienia w (...) Stoczni (...) od 22 maja 1972 roku do 13 czerwca 1972 roku,

- zatrudnienia w Fabryce (...) w S. od 14 lipca 1972 roku do 25 lipca 1975 roku,

- zatrudnienia w Fabryce (...) od 2 września 1975 roku do 28 lutego 1985 roku, od 17 czerwca 1985 roku do 13 maja 1988 roku, od 27 marca 1990 roku do 30 czerwca 1991 roku,

- zatrudnienia w Zakładach (...) od 28 maja 1985 roku do 30 maja 1985 roku,

- zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...). H. od 21 czerwca 1988 roku do 4 lipca 1988 roku,

- zatrudnienia w Zakładach (...) w S. od 24 sierpnia 1988 roku do 30 sierpnia 1988 roku,

- zatrudnienia w (...) od 12 września 1988 roku do 26 marca 1990 roku,

- zarejestrowania w UP jako bezrobotny z prawem do zasiłku od 24 października 1991 roku do 12 listopada 1991 roku,

- zatrudnienia w (...) Uszczelnienia (...) od 1 marca 1996 roku do 3 września 1996 roku,

- w okresie prowadzenia działalności gospodarczej i opłacania z tego tytułu składek od 1 grudnia 1996 roku do 4 czerwca 1997 roku, od 1 października 1997 roku do 29 października 1997 roku, od 1 kwietnia 1998 roku do 13 kwietnia 1998 roku, od 1 maja 1998 roku do 28 listopada 1998 roku.

- zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. od 12 października 2009 roku do 12 lutego 2010 roku,

- zatrudnienia w (...) Sp. z o.o. od 10 października 2011 roku do 31 grudnia 2011 roku,

- zatrudnienia w Zakładzie (...) od 1 lutego 2015 roku do 31 lipca 2016 roku

- zatrudnienia w S. Ł. W., (...) Sp. jawna od 1 września 2016 roku do 31 grudnia 2016 roku,

co dało łącznie 29 lat, 5 miesięcy i 17 dni ubezpieczenia (w tym 29 lat, 5 miesięcy i 12 dni okresów składkowych oraz 5 dni okresów nieskładkowych).

Dowody:

- świadectwo pracy z 29.05.1991 r. - k. 4, pl.. I akt ZUS;

- świadectwo pracy z 12.05.1992 r. - k. 6, p. I akt ZUS;

- świadectwo pracy z 28.07.1975 r. - k. 7, pl. I akt ZUS;

- świadectwo pracy z 28.02.1985 r. - k. 8, p. I akt ZUS;

- świadectwo pracy z 30.05.1985 r. - k. 9, pl. I akt ZUS;

- świadectwo pracy z 14.05.1988 r. - k. 10, pl. I akt ZUS;

- świadectwo pracy z 6.07.1988 r. - k. 11, pl. I akt ZUS;

- świadectwo pracy z 5.09.1988 r. - k. 12, pl. I akt ZUS;

- świadectwo pracy z 26.03.1990 r. - k. 15, pl. I akt ZUS;

- świadectwo pracy z 9.07.1991 r. - k. 16, pl. I akt ZUS;

- świadectwo pracy z 7.09.1996 r. - k. 98, pl. II akt ZUS;

- potwierdzenie ubezpieczenia - k. 25, pl. II akt ZUS;

- zaświadczenie z 10.08.2016 r. - k. 7, pl. III akt ZUS;

- zaświadczenie z 2.04.2012 r. - k. 12, pl. II akt ZUS;

- świadectwo pracy z 2.01.2012 r. - k. 13-14, pl. II akt ZUS;

- świadectwo pracy z 31.07.2016 r. - k. 24-25, pl. III akt ZUS.

H. W. (1) w latach 90-tych ubiegłego wieku pobierał rentę z ZUS. W późniejszym okresie bezskutecznie ubiegał się o rentę w roku 2012.

Ani wówczas, ani obecnie, składając wniosek o emeryturę częściową, H. W. (1) nie składał w ZUS kart wynagrodzeń ani kart zasiłkowych z okresu zatrudnienia w Fabryce (...) w S.. Jedynym dokumentem stwierdzającym wysokość jego wynagrodzenia uzyskanego w czasie zatrudnienia w tym przedsiębiorstwie złożonym w ZUS (i branym przez ZUS pod uwagę przy wyliczaniu wysokości renty i kapitału początkowego dla H. W.) było wystawione przez tego pracodawcę w dniu 21 maja 1992 r. zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, w którym wpisano jednak wyłącznie dane o wysokości zarobków H. W. w latach 1982, 1983 i 1984.

Dowody: dokumentacja w aktach ZUS O/S. dot. H. W., w szczególności zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 21.05.1992 r. - k. 18, pl. I.

Sąd zważył, co następuje:

Żadne ze złożonych przez H. W. odwołań nie mogło zostać uwzględnione.

Jeśli chodzi o decyzję dotyczącą emerytury częściowej, należy rozpocząć od podkreślenia, iż w niniejszej sprawie poza sporem pozostawał ostatecznie fakt, iż H. W. (1), urodzony (...), ani w dacie składania w ZUS wniosku o rentę, ani w dacie wydawania zaskarżonej decyzji, ani wreszcie w dacie wyrokowania przez sąd nie osiągnął wymaganego przepisem art. 24 ust. 1b pkt 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2016 r., poz. 887, dalej jako: ustawa emerytalna), tzw. powszechnego wieku emerytalnego, wynoszącego w jego przypadku 66 lat i 4 miesiące.

W tej sytuacji zaktualizowała się więc istotnie możliwość złożenia przez ubezpieczonego wniosku o przyznanie prawa do emerytury częściowej, o którym mowa w przepisie art. 26 b ustawy emerytalnej. Przepis ten stanowi bowiem, że ubezpieczonym, którzy nie osiągnęli wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1a pkt 26-85 i ust. 1b pkt 2-20 (a więc takim osobom jak H. W. (1)), przysługuje emerytura częściowa. Świadczenie to może jednak zostać takim osobom przyznane tylko, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

- mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn,

- osiągnęli wiek wynoszący co najmniej 62 lata dla kobiet i co najmniej 65 dla mężczyzn.

W niniejszej sprawie bezspornym było, iż ubezpieczony w dacie składania wniosku osiągnął wiek emerytalny uprawniający go do skorzystania z prawa do emerytury częściowej, tj. wiek 65 lat. Podstawą wydania przez organ rentowy decyzji odmownej było bowiem wyłącznie niewykazanie wymaganego ogólnego stażu pracy ubezpieczeniowego, tj. stażu 40 lat.

W ocenie sądu zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdził słuszność stanowiska organu rentowego w tym zakresie. Z dokumentów znajdujących się w aktach ZUS (w toku procesu ubezpieczony nie przedstawił w tym zakresie żadnych innych twierdzeń ani dowodów) wynika bowiem, że jedynymi okresami ubezpieczenia H. W. (1) były okresy przypadające: od 1 września 1966 roku do 2 października 1970 roku, od 7 października 1970 roku do 6 maja 1972 roku oraz od 12 sierpnia 1975 roku do 19 sierpnia 1975 roku, od 22 maja 1972 roku do 13 czerwca 1972 roku, od 14 lipca 1972 roku do 25 lipca 1975 roku, od 2 września 1975 roku do 28 lutego 1985 roku, od 17 czerwca 1985 roku do 13 maja 1988 roku, od 27 marca 1990 roku do 30 czerwca 1991 roku, od 28 maja 1985 roku do 30 maja 1985 roku, od 21 czerwca 1988 roku do 4 lipca 1988 roku, od 24 sierpnia 1988 roku do 30 sierpnia 1988 roku, od 12 września 1988 roku do 26 marca 1990 roku, od 24 października 1991 roku do 12 listopada 1991 roku, od 1 marca 1996 roku do 3 września 1996 roku, od 1 grudnia 1996 roku do 4 czerwca 1997 roku, od 1 października 1997 roku do 29 października 1997 roku, od 1 kwietnia 1998 roku do 13 kwietnia 1998 roku, od 1 maja 1998 roku do 28 listopada 1998 roku, od 12 października 2009 roku do 12 lutego 2010 roku, od 10 października 2011 roku do 31 grudnia 2011 roku, od 1 lutego 2015 roku do 31 lipca 2016 roku i od 1 września 2016 roku do 31 grudnia 2016 roku, tj. wynoszące łącznie 29 lat, 5 miesięcy i 17 dni, a więc znacznie mniej niż minimalny wymagany okres 40 lat.

W tym miejscu należy też zauważyć, że H. W. (1) uzasadniał ostatecznie swoje przekonanie o tym, iż prawo do emerytury częściowej powinno mu przysługiwać, tym że wymóg posiadania 40-letniego stażu pracy jest dla niego niezrozumiały, zwłaszcza w kontekście tego, że osoby młodsze od niego o 5 lat pobierają emerytury częściowe oraz, że w czasie swojego zatrudnienia przepracował bardzo dużo nadgodzin. Te twierdzenia i okoliczności te pozostawały obojętne dla treści rozstrzygnięcia. Ocena zasadności wprowadzenia bowiem wymogu legitymowania się 40-letnim stażem pracy nie należy do sądu, który wyłącznie stosuje przepisy prawa, a nie ustala ich treść. Ustawodawca wprowadził taki wymóg, do czego miał prawo. To, że od 1 października 2017 r. wiek emerytalny ma zostać ponownie obniżony nie ma tu także nic do rzeczy; oznacza bowiem wyłącznie tyle, że wówczas ubezpieczony będzie mógł złożyć w ZUS wniosek o przyznanie mu prawa do „zwykłej” emerytury, który będzie podlegał odrębnemu rozpoznaniu. Nawet zaś jeśli inne osoby, znane H. W., korzystają jego zdaniem z emerytur częściowych, nie oznacza to automatycznie, że tylko z tego powodu i jemu takie prawo powinno zostać przyznane, mimo że nie spełnia przewidzianych w tym zakresie przez prawo warunków.

Z kolei jeśli chodzi o wykonywaną przez ubezpieczonego (według jego niepopartych żadnymi dowodami twierdzeń) pracę w nadgodzinach, należy wskazać, że nie istnieje żaden przepis prawa, który nakazywałby zaliczanie takiej pracy do stażu pracy ubezpieczeniowego (okresów składkowych) w jakimś innym wymiarze niż wynikający ze zwykłego liczenia długości okresu zatrudnienia (od daty początkowej do daty końcowej). Takim przepisem szczególnym jest np. przepis art. 43 ust. 2 ustawy emerytalnej, który nakazuje liczenie każdego pełnego roku zatrudnienia na kolei na parowym, spalinowym lub elektrycznym pojeździe trakcyjnym, w drużynach konduktorskich oraz na stanowiskach manewrowych lub ustawiaczy jako 14 miesięcy zatrudnienia na kolei. Przepis ten z oczywistych względów nie odnosi się jednak do ubezpieczonego, który pracy na kolei we wskazanym wyżej charakterze nie wykonywał.

W konsekwencji powyższego decyzję z 4 stycznia 2017 roku należało uznać za prawidłową, a wniesione od niej odwołanie podlegało oddaleniu, o czym na podstawie przepisu art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzeczono w punkcie I. sentencji.

W ocenie sądu niezasadne okazało się także odwołanie H. W. od decyzji z dnia 28 grudnia 2016 roku. W decyzji tej organ rentowy dokonał bowiem prawidłowego ustalenia kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku na kwotę 95 134,71 zł, w szczególności przyjmując do ustalenia podstawy wymiaru kapitału przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 lat kalendarzowych przypadających w okresie od 1 stycznia 1975 roku do 31 grudnia 1984 roku, za które wwpw wynosi 82,03%. Wyliczenia tego organ dokonał w oparciu o te dokumenty jakimi dysponował w dacie wydawania zaskarżonej decyzji, tj. w dniu 28 grudnia 2016 roku. Nie mógł więc wziąć pod uwagę danych o zarobkach H. W. wynikających z nieznanych mu kart wynagrodzeń czy kart zasiłkowych. Dokumenty te ubezpieczony przedłożył bowiem dopiero w trakcie postępowania sądowego - w dniu 16 maja 2017 roku.

W miejscu tym należy podkreślić, iż sąd bada prawidłowość wydanej przez organ rentowy decyzji według stanu – tak faktycznego, jak i prawnego – z daty jej wydania. Z tej przyczyny obowiązująca w "klasycznym" procesie cywilnym reguła wyrażona w art. 316 § 1 k.p.c., zgodnie z którą sąd bierze pod uwagę stan rzeczy z chwili zamknięcia rozprawy, doznaje wyjątku w postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, ze względu na jego szczególny, odwoławczy charakter.

Tym samym decyzję z dnia 28 grudnia 2016 roku, w zakresie w jakim organ rentowy wyliczył wartość kapitału początkowego w oparciu o dokumenty znajdujące się wówczas w posiadaniu ZUS, należało uznać za prawidłową, skoro wzięto wówczas pod uwagę wszystkie znane organowi dokumenty obrazujące wysokość zarobków H. W., wyliczając w oparciu o nie najbardziej korzystny dla ubezpieczonego wariant. Także więc i to odwołanie zostało oddalone, o czym orzeczono w punkcie I. sentencji.

Ponieważ jednak ubezpieczony w dniu 16 maja 2017 roku przedłożył nowe dokumenty w postaci kart wynagrodzeń oraz kart zasiłkowych z okresu zatrudnienia w Fabryce (...) w S. w latach 1982, 1983, 1984, nadto na rozprawie w dniu 25 maja 2017 roku złożył wniosek o przeliczenie kapitału początkowego z uwzględnieniem zarobków uzyskanych przez niego w okresie zatrudnieni w Fabryce (...) w S. oraz w (...) Fabryce (...) w S., a wniosek ten – podobnie jak złożone przed rozprawą do akt dokumenty – nie były dotychczas przedmiotem rozpoznania przez organ rentowy, sąd na podstawie art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. przekazał nowe żądanie do rozpoznania organowi rentowemu, o czym orzekł w pkt II wyroku. Stosownie bowiem do tej regulacji, jeżeli ubezpieczony zgłosił nowe żądanie, dotychczas nierozpoznane przez organ rentowy, sąd przyjmuje to żądanie do protokołu i przekazuje go do rozpoznania organowi rentowemu.