UZASADNIENIE

W dniu 30 lipca 2015 r. grupa funkcjonariuszy Urzędu Celnego w składzie: J. M., J. P. i J. D. (2) dokonywała czynności sprawdzających pod kątem urządzania gier na automatach uznawanych za nielegalne. Około godz. 15:50 w/w funkcjonariusze, poruszający się nieoznakowanym pojazdem i ubrani w cywilne ubrania, przybyli do obiektu o nazwie (...) w miejscowości K., w rejonie stacji paliw S.. Drzwi do lokalu zostały im otwarte po uruchomieniu dzwonka. Wewnątrz funkcjonariusze zastali siedzącą za biurkiem oskarżoną B. K. oraz trzy działające automaty do gier, przy których stało kilka osób. Jeden z mężczyzn – D. K., po uprzednim zakredytowaniu urządzenia kwotą 50 zł prowadził na nim grę. W chwili, gdy J. M. okazał oskarżonej legitymację służbową wyłączyła ona wszystkie urządzenia do gier za pomocą trzymanego w ręku pilota. W efekcie tej czynności urządzenia zgasły. B. K. została poproszona o okazanie dowodu osobistego i wyjmując go z torebki schowała tam jednocześnie pilota, którym wcześniej spowodowała wyłączenie automatów do gier. Po krótkiej rozmowie z funkcjonariuszami celnymi, B. K. powiedziała, że nie da się włączyć automatów, ale na ich żądanie wyjęła pilota z torebki i kilkakrotnie podejmowała próby przywrócenia pracy urządzeń, jednak pozostały one bezskuteczne. Oddała również pilota celnikom, którzy osobiście próbowali włączyć urządzenia - także bez powodzenia. W rezultacie, przeprowadzenie czynności sprawdzających dotyczących charakteru urządzeń, w szczególności przeprowadzenie rutynowego w takiej sytuacji eksperymentu stanowiącego symulację gry, okazało się niemożliwe. B. K. była wyraźnie zdenerwowana, ale nie zachowywała się niegrzecznie, nie kwestionowała podstaw prowadzonej kontroli, ani tego, że przed przystąpieniem do niej automaty normalnie pracowały. Zdenerwowani byli również goście lokalu, a D. K. domagał się od oskarżonej zwrotu włożonych do urządzenia pieniędzy i B. K. oddała mu 50 zł.

Wkrótce w lokalu (...) doszło do kolejnej kontroli Urzędu Celnego i w jej następstwie zatrzymano tam trzy automaty do gier.

Dowód: zeznania J. M. k. 86v-87v i k. 11-12; J. D. (2) k. 87v-88 i

k. 18-18v; J. P. k. 88-89 i k. 20-20v, R. W. k. 89 ik.

25-25v, D. K. k. 22-23, notatka urzędowa k. 4, dokumentacja

fotograficzna k. 5-6

B. K. nie jest chora psychicznie, ani upośledzona umysłowo, ale cierpi na zaburzenia depresyjno-lękowe. Od dwóch lat leczy się z depresji, której początek wiązał się z brakiem pracy. Nie jest uzależniona od alkoholu, ani od innych substancji psychoaktywnych. W czasie popełnienia zarzuconego jej czynu miała zachowaną zdolność rozumienia jego znaczenia i pokierowania swoim postępowaniem. Taki stan rzeczy trwał także w czasie prowadzonego postępowania.

Dowód: opinia sądowo-psychiatryczna k. 60-62

B. K. ma 54 lata, jest mężatka, matką trojga dorosłych dzieci. Legitymuje się wykształceniem zawodowym, pracuje jako sprzątaczka z dochodem 1270 zł, dotychczas nie była karana.

Dowód: oświadczenie oskarżonej B. K. k. 85v, dane z KRK k. 68

Oskarżona B. K. nie przyznała się do popełnienia zarzuconego jej czynu i na obu etapach postępowania korzystała z prawa do milczenia.

Dowód: wyjaśnienia oskarżonej B. K. k. 30-31, k. 53-54v i k. 85v

Sąd zważył co następuje:

Stan faktyczny w sprawie został ustalony w oparciu o wzajemnie spójne i konsekwentne zeznania świadków rekrutujących się zarówno z grona funkcjonariuszy celnych, jak i gości lokalu (...), w tym zastanego na prowadzeniu gry D. K.. Mimo, że obie grupy świadków mogły mieć zupełnie przeciwstawny interes w ustaleniu przebiegu czynności sprawdzających w w/w obiekcie, ich relacje pozostały zbieżne i zgodnie wskazywały na to, że działające prawidłowo urządzenia zgasły w momencie rozpoczęcia kontroli celnej. Nie ma więc żadnych powodów, aby odmawiać im wiary, a tym samym podważać twierdzenie, że to B. K. pod wpływem okazanej jej legitymacji służbowej funkcjonariusza celnego specjalnym pilotem spowodowała wyłączenie zasilania urządzeń. Oczywistą konsekwencją powyższego był brak możliwości przeprowadzenia z użyciem automatów takich czynności kontrolnych, jakie są wykonywane rutynowo w celu zbadania cech prowadzonych na nich gier. W szczególności nie mógł zostać wykonany tzw. eksperyment, stanowiący podstawową czynności urzędników celnych weryfikujących zasady działania automaty pod kątem przepisów ustawy o grach hazardowych. Odłączone od zasilania elektrycznego automaty stały się niezdatne do przeprowadzenia jakichkolwiek czynności sprawdzających opartych na symulacji gry, a tym samym należało uznać, że oskarżona czynności te skutecznie uniemożliwiła. Skoro bezpośrednim i w zasadzie automatycznym skutkiem okazania oskarżonej legitymacji służbowej funkcjonariusza celnego był zanik pracy urządzeń, to narzuca się wniosek, że jej zachowanie stanowiło reakcję na powyższe, będąc działaniem celowym i podjętym z czytelną intencją udaremnienia czynności kontrolnych.

Tego rodzaju zachowanie wymaga oceny przez pryzmat art. 83 kks, zgodnie z którym karze podlega sprawca udaremniający lub utrudniający wykonanie czynności służbowej osobie uprawnionej do przeprowadzenia czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli skarbowej lub czynności kontrolnych w zakresie szczególnego nadzoru podatkowego.

Odpowiedzialność z art. 83 kks ponosi każdy, kto zachowuje się w sposób opisany w przepisie, przy czym nie musi to być sam podatnik czy płatnik, ale np. pracownik kontrolowanego podmiotu. Istotne jest, aby jego zachowanie było wynikiem świadomego wyboru, a nie efektem okoliczności obiektywnych niezależnych od sprawcy - np. siły wyższej. Znamię „udaremnia” oznacza zaś stworzenie przed kontrolującym trwałej bariery uniemożliwiającej mu przeprowadzenie czynności służbowej. Uprawnienie funkcjonariuszy Urzędu Celnego do prowadzenia czynności kontrolnych w zakresie przestrzegania przepisów regulujących urządzanie i prowadzenie gier hazardowych, zgodność tej działalności z udzieloną koncesją lub zezwoleniem oraz zatwierdzonym regulaminem ma umocowanie w treści art. 30 ust. 1 i ust. 2 pkt 3 i w art. 36 ust. 4 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (t.j. Dz.U. 2015, 990). Nie może więc podlegać dyskusji, że w zachowaniu B. K. daje się zidentyfikować wszystkie ustawowe znamiona zarzuconego jej występku.

Jednoznaczny w swojej wymowie stan faktycznie nie zwalniał jednak od analizy podmiotowo-przedmiotowych okoliczności czynu przez pryzmat elementów wymienionych w art. 53 § 7 kks. Oskarżona wprawdzie naruszyła powszechny obowiązek umożliwiania organom podatkowym wykonywanie zadań kontrolnych, ale jednocześnie jej zachowanie nie wiązało się bezpośrednio z uszczupleniem bądź narażeniem na uszczuplenie jakiejkolwiek należności publicznoprawnych i z pewnością nie w tym celu zostało podjęte. Jest przecież dość oczywiste, że B. K. nie sposób utożsamiać z podmiotem organizującym bądź zarządzającym rozrywką oferowaną przez lokal (...) , a jedynie z osobą, która dozorując lokal i wykonując cudze polecenia próbowała dorobić do skromnego budżetu. Na to wskazują zarówno doświadczenia funkcjonariuszy celnych, jak i właściwości i warunki osobiste oskarżonej. Sposób jej działania ewidentnie świadczy o zamiarze nagłym, podjętym odruchowo i bez żadnych przemyśleń, zapewne na skutek wcześniejszego polecenia, przyjętego nazbyt ufnie i bez koniecznej refleksji. Trzeba przecież pamiętać, że oskarżona nie tylko sama próbowała przywrócić działanie urządzeń, ale dobrowolnie funkcjonariuszom celnym pilota umożliwiając im zarówno samodzielne próby włączenia automatów, jak również jego zatrzymanie i zabezpieczenie procesowe, czego nie uczyniono. Fakt, że pilot nie reagował nie ujmuje zachowaniu oskarżonej cech wymagających pozytywnej oceny, bowiem podjęła ona współpracę z funkcjonariuszami celnymi, wykonywała ich polecenia, nie kwestionowała prawa do kontroli i nie zachowywała się niewłaściwie, na zwrócił uwagę J. M.. Za techniczne zasady funkcjonowania pilota nie powinna ponosić zatem wyłącznej odpowiedzialności. B. K., zdaniem Sądu, działała motywowana paniką, jaką wywołała u niej obecność kontrolujących, a jej obecność w lokalu (...) wykazuje ścisłe związki z bardzo trudną sytuacją ekonomiczną, która zdaniem biegłych psychiatrów wywołała u niej depresję, leczoną już od kilu lat . Należy wykluczyć, że starsza, cierpiąca na zaburzenia lękowo- depresyjne kobieta odnajdywała przyjemność w przebywaniu w tak specyficznym miejscu, jak punkt (...) i obcowaniu z jego zapewne uciążliwymi, rozemocjonowanymi bywalcami. Wprost przeciwnie, jedynie troska o materialny byt rodziny i bezrobocie męża, na które wskazała, mogły ją skłaniać do podjęcia się tego rodzaju zajęcia. Materiał dowodowy nie uprawnia przy tym do wnioskowania, że B. K. parała się nim od długiego czasu i czerpała z tego potężne zyski. Postawa w/w w postępowaniu nie może budzić zastrzeżeń. Decydując się na odmowę składania wyjaśnień oskarżona realizowała jedynie podstawowe prawo do obrony nie podejmując jednocześnie takich działań, które mogłyby uchodzić za jego nadużycie. W szczególności uczestniczyła w czynnościach procesowych, nie blokowała ich, ani nie mnożyła sztucznych trudności powodujących obstrukcję postępowania. B. K. nigdy dotąd nie była karana, ma ustabilizowaną sytuację rodzinną co niewątpliwie świadczy o prawidłowym wywiązywaniu się z ról społecznych.

W tym stanie rzeczy, Sąd Rejonowy staje na stanowisku, że społeczna szkodliwość zachowania oskarżonej nie jest znaczna, podobnie jak stopnień zawinienia, na który niewątpliwie rzutują zaburzenia depresyjne wywołane przed laty właśnie brakiem pracy.

Norma delegacyjna art. 20 § 2 kks zezwalała na odpowiednie stosowanie w postępowaniu karnoskarbowym m.in. przepisów art. 66 § 1 kk i art. 67 kk. Na ich podstawie orzeczono zatem o warunkowym umorzeniu postępowania przeciwko oskarżonej, bowiem nie zachodziła ku temu żadna z przeszkód prawnych wyspecyfikowanych w art. 41 § 1 kks. Takie rozstrzygnięcie z jednej strony piętnuje zachowanie B. K. przesądzając jej sprawstwo oraz winę, ale z drugiej nie odbiera jej szansy na zachowanie statusu osoby niekaranej. Ma ono również wysokie walory prewencyjne, szczególnie oczekiwane w sektorze rozrywki regulowanej ustawą o grach hazardowych. Minimalny okres próby opiera się na założeniu, że oskarżona jako osoba w pełni dojrzała, o dużym bagażu doświadczeń życiowych nie wymaga dłuższego oddziaływania aby trwale podporządkować się prawu. Z całą pewnością już sam fakt toczącego się przeciwko niej postępowania karnego stanowił cenną nauczkę na przyszłość i można żywić przekonanie, że mimo jego umorzenia B. K. będzie przestrzegała porządku prawnego. Wartość wychowawczą wyroku utrwali orzeczone świadczenie pieniężne ustalone na takim poziomie, który dla skromnie sytuowanej oskarżonej jest odpowiednio dolegliwy. O kosztach postępowania orzeczono w myśl art. 627 kpk, przy czym na wydatki Skarbu Państwa złożyły się koszt uzyskania karty karnej i opinii psychiatrycznej oraz ryczałt za doręczenia. Opłatę wymierzono stosowanie do art. 2 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (tekst jednolity: Dz. U. 1983 r. Nr 49 poz. 223).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE