UZASADNIENIE

Powód M. F. w pozwie przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kwoty 79.704,35 zł, na którą składała się kwota 50.000,00 zł tytułem dalszej części zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (art. 445§1 k.c. w zw. z art. 444§1 k.c), kwota 5.950,00 zł tytułem dalszej części zwrotu kosztów opieki osoby trzeciej (art. 444§2 k.c.) oraz kwota 23.754, 35 zł tytułem utraconych dochodów (art. 361 §2 k.c.) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 55.950,00 zł od dnia 19 listopada 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 23.754,35 zł od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz o zwrot kosztów procesu.

W uzasadnieniu powód wskazywał, iż na skutek urazów kończyn dolnych (...)trafił do (...)Sp. z o.o. Szpitala Powiatowego w W., gdzie została postawiona błędna diagnoza odnośnie skutków urazu, jakiego doznał oraz zastosowano błędne leczenie. (...). Powód wskazał, iż wskutek błędnego leczenia doszło do (...)

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 15 listopada 2013r. Sąd Okręgowy uwzględnił żądanie pozwu.

Pozwany (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu, wskazując iż wypłacił powodowi należne zadośćuczynienie i kwestionując roszczenia o odszkodowanie z tytułu utraconych dochodów co do zasady i wysokości, zaś z tytułu kosztów opieki co do wysokości.

Wyrokiem z 9 grudnia 2015r. Sąd Okręgowy w B. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 31.877 zł z ustawowymi odsetkami od kwoty 20.000 zł od dnia 19 listopada 2011 r. do dnia zapłaty, od kwoty 11.877 zł od dnia 3 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałej części, nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w B. kwotę 1.993 zł tytułem kosztów sądowych, od uiszczenia których powód jest zwolniony oraz nie obciążył powoda kosztami zastępstwa procesowego pozwanego.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 8 lipca 2010r. powód (...)trafił do(...) Sp. z o.o. (...)w W., gdzie stwierdzono (...). Powodowi założono(...)Sposób leczenia (...) nie dawał szans na dobry wynik leczenia, albowiem (...) stanowiło wskazanie do (...); kwalifikacja do leczenia zachowawczego była nieprawidłowa i przyczyniła się do złego wyniku leczenia.

(...) stanowi uszczerbek na zdrowiu w wysokości 24%, który polega na ograniczeniu ruchu -(...) Uszczerbek w tej wysokości jest(...)zastosowanie prawidłowego leczenia operacyjnego, stwarzałoby szansę na poprawę jego wyniku (...)trwały uszczerbek na zdrowiu związany z nieprawidłowym leczeniem wynosi 12%.

Powód nie wymagał pomocy innej osoby w podstawowych czynnościach codziennych w związku z następstwami błędu w leczeniu (...).

Z dalszych ustaleń Sądu Okręgowego wynika, ze rokowania co do stanu zdrowia powoda są niepomyślne; wyleczenie nie jest możliwe, w przyszłości może dojść(...).

Sąd Okręgowy ustalił także, że przed wypadkiem powód pracował(...), w trzech ostatnich miesiącach zarabiał średnio 1.678,87 zł netto; po wypadku został uznany za osobę częściowo niezdolną do pracy i otrzymuje rentę. W roku 2010 wartość wypłaconych mu świadczeń z tytułu renty wyniosła 7.074,80 zł, w 2011 roku -13.370,58 zł, w 2012 roku - 11.313,88 zł, w 2013 roku – 6.605,70 zł.

Pozwany najpóźniej dowiedział się o szkodzie w dniu 17 października 2011r.; wypłacił powodowi kwotę 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz 3.650 zł tytułem zwrotu kosztów opieki osoby trzeciej.

Stan faktyczny w sprawie Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów w postaci zgromadzonych dokumentów i przesłuchania strony powodowej, którym dał w pełni wiarę oraz wiarygodnej opinii biegłego (...), która została uznana za w pełni wiarygodną.

W ocenie Sądu Okręgowego powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Wskazał Sąd Okręgowy, iż powództwo zostało oparte na zastępczej odpowiedzialności pozwanego ubezpieczyciela za szkodę mającą być wywołaną zawinionym zachowaniem pracowników (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. (art. 822 kc); przesądzenie odpowiedzialności tego podmiotu leczniczego oznaczałoby automatycznie odpowiedzialność pozwanego zakładu ubezpieczeń, zgodnie z art. 805 k.c.

Podstawą wywodzonej odpowiedzialności (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. jest art. 415 k.c. w związku z art. 430 k.c., zaś na stronie powodowej ciążył obowiązek wykazania przesłanek wskazywanej odpowiedzialności: powstania szkody, faktu wywołującego szkodę, z którym ustawa wiąże obowiązek jej naprawienia oraz związku przyczynowego pomiędzy tym faktem a szkodą.

Nieprawidłowy sposób leczenia powoda został potwierdzony opinią biegłego(...) biegły wskazał również, że zastosowanie prawidłowego leczenia operacyjnego u powoda stwarzałoby szanse na poprawę wyniku, przy czym obecnie nie można ustalić precyzyjnie, w jakim stopniu nieprawidłowe leczenie przyczyniło się do wysokości trwałego uszczerbku na zdrowiu powoda. Biorąc pod uwagę, że wpływ ten był znaczny, ale również, że szanse na pełne wyleczenie, w razie zastosowania prawidłowych procedur były niewielkie, biegły uznał, że obecna wysokość trwałego uszczerbku w 50% związana jest z nieprawidłowym leczeniem, zatem trwały uszczerbek na zdrowiu powoda w związku z nieprawidłowym leczeniem wynosi 12%

W odniesieniu do intensywności i czasookresu cierpień fizycznych i psychicznych powoda, odczuwanego przez niego bólu biegły wskazał, iż doznane przez powoda obrażenia powodowały znaczny ból od wypadku przez okres około 3 miesięcy, a następnie dolegliwości słabły, zaś po 6 miesiącach od wypadku były w 50% związane z błędem w leczeniu.

W zakresie ustalenia zakresu opieki osób trzecich, jakiej wymagał powód w okresie

roku od postawienia błędnej diagnozy biegły wskazał, iż powód przez kilka miesięcy (...), co czyniło go osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji przez okres około 6 miesięcy, przy czym przyczyną niezdolności do samodzielnej egzystencji był wypadek, a nie błędne leczenie. Powód nie wymagał pomocy innej osoby w podstawowych czynnościach codziennych w związku z następstwami błędu w leczeniu(...), zatem Sąd Okręgowy zgodnie z przepisem art. 444 § 1 k.c. uznał roszczenie powoda z tytułu zwrotu dalszych kosztów opieki osób trzecich za nieuzasadnione.

Wskazując na przepis art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 k.c. i kierując się doświadczeniem życiowym Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że zasadnym pozostaje roszczenie powoda o zasadzenie dalszego zadośćuczynienia w kwocie 20.000 zł. Sąd Okręgowy miał na uwadze stopień doznanego przez powoda uszczerbku na zdrowiu, natężenie doświadczonych cierpień, niepomyślne rokowania na przyszłość, konieczność zmiany dotychczasowego stylu życia i niemożność wykonywania wyuczonego zawodu, przy uwzględnieniu 50 % wpływu nieprawidłowego leczenia na doznany przez powoda uszczerbek na zdrowiu.

W odniesieniu do żądania zwrotu utraconych zarobków w związku z niezdolnością do pracy Sąd Okręgowy uznał je za uzasadnione w 50 %, zaś z porównania zestawienia zarobków powoda w okresie od kwietnia do czerwca 2010r. z otrzymywanym świadczeniem rentowym wynika, że w latach 2010 – 2011 powód utracił dochód w kwocie 23.754,35 zł., a zatem Sąd Okręgowy zasądził na jego rzecz także kwotę11.877 zł.

O odsetkach od kwoty 20.000 zł Sąd Okręgowy orzekł w oparciu o art.481 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...), mając na względzie, iż pozwany dowiedział się o szkodzie najpóźniej dnia 17 października 2011r. (data rejestracji szkody). Tym samym, w myśl wskazanego przepisu roszczenie winno być zaspokojone najpóźniej w dniu 18 listopada 2011r.,a zatem uzasadnionymi są odsetki od dnia 19 listopada 2011r, zaś w przypadku odsetek od roszczenia odszkodowawczego, Sąd Okręgowy miał na względzie datę doręczenia odpisu pozwu pozwanemu

W zakresie przewyższającym wskazane kwoty Sąd Okręgowy powództwo oddalił, zaś

kwoty należne na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w B. rozliczył na podstawie art. 83 ust.2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd Okręgowy nie obciążył powoda kosztami zastępstwa procesowego pozwanego, mając na względzie doznane przez niego dolegliwości, które powód odczuwa także obecnie, co mogło powodować subiektywne poczucie o zasadności roszczenia w kwotach wskazanych w pozwie oraz aktualną sytuację majątkową i zawodową powoda, która zadecydowała o zwolnieniu powoda od kosztów sądowych, a także fakt, iż powód wygrał proces w 40 %.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego w B. wywiódł pozwany zaskarżając go w zakresie zasądzonej na rzecz powoda kwoty 10.000 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia 19 listopada 2011 r. do dnia zapłaty, odsetek ustawowych od kwoty 10.000 zł. od dnia 19 listopada 2011 r. do dnia 8 grudnia 2015 r., kwoty 11.877 zł. z ustawowymi odsetkami od 3 grudnia 2013 r. do dnia zapłaty oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania.

Skarżący zarzucił naruszenie:

a. art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 § 1 k.c. i art. 363 § 2 k.c. poprzez zasądzenie odsetek od zasądzonej kwoty zadośćuczynienia od dnia 19 listopada 2011 r. w sytuacji gdy podstawą ustalenia rozmiaru krzywdy były także okoliczności dotyczące aktualnego stanu zdrowia powoda i konsekwencje dla zdrowia powoda, a zatem dopiero data wyrokowania powinna stanowić początek biegu odsetek za opóźnienie zapłaty zasądzonego świadczenia z tytułu

zadośćuczynienia;

b. art. 445 § 1 k.c. polegające na błędnej wykładni użytego w nim sformułowania „odpowiednia suma" i uznanie że w okolicznościach niniejszej sprawy kwota 40.000 zł. tytułem zadośćuczynienia, stanowi „odpowiednią sumę" w znaczeniu użytym w art. 445 § 1 k.c. i uzasadnia zasądzenie na rzecz powoda dalszej kwoty 20.000 zł, pomimo że kwota 40.000 zł. zadośćuczynienia jest rażąco wygórowana w stosunku do krzywdy doznanej przez powoda oraz następstw nieprawidłowego;

c. art. 361 § 2 k.c. poprzez wadliwe ustalenie rozmiaru szkody z tytułu utraconych dochodów i tym samym wysokości należnego powodowi odszkodowania w następstwie przyjęcia jako wyznacznika poziomu uzyskiwanych dochodów przez powoda przed wypadkiem jego średnich dochodów z 3 miesięcy sprzed daty wypadku, a nie okresu 12 miesięcy, mając na uwadze rodzaj wykonywanej przez powoda pracy (...)która charakteryzuje się dużą zmiennością wynagrodzeń w różnych miesiącach roku z uwagi na zmianę intensywności robót związanych z warunkami atmosferycznymi;

d. wadliwą ocenę materiału dowodowego w zakresie rozmiaru krzywdy i wysokości szkody powoda z tytułu utraconych dochodów, poprzez przyjęcie, że w przypadku powoda jego średnie zarobki z 3 miesięcy poprzedzających wypadek są miarodajne do ustalenia wysokości szkody z tytułu dochodów utraconych i ustalenia wysokości odszkodowania.

Skarżący domagał się zmiany wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa w zakresie objętym apelacją tj. ponad kwotę 10.000 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia 9.12.2015 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za II instancję, ewentualnie uchylenia wyroku w zaskarżonej części i przekazania sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania, przy uwzględnieniu kosztów dotychczasowego postępowania. W uzasadnieniu apelacji skarżący przytaczając orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazał, że o opóźnieniu się wierzyciela ze spełnieniem świadczenia można mówić jedynie wówczas, gdy bezspornie wyjaśnione zostały okoliczności konieczne do ustalenia jego wysokości, a zatem dopiero od daty wydania wyroku zobowiązany do zapłaty zadośćuczynienia pozostaje w opóźnieniu w zapłacie należnej kwoty i od tej daty należą się uprawnionemu odsetki ustawowe. Nadto w razie ustalenia wysokości zadośćuczynienia według stanu rzeczy istniejącego w chwili zamknięcia rozprawy uzasadnione jest przyznanie odsetek dopiero od chwili wyrokowania. Do zadośćuczynienia znajduje zastosowanie art. 363 § 2 k.c., nawiązujący do treści art. 316 § 1 k.p.c., co oznacza, że rozmiar szkody zarówno majątkowej, jak i niemajątkowej (krzywdy) ustala się uwzględniając czas wyrokowania.

Podkreślił skarżący, że Sąd Okręgowy niewłaściwie ustalił rozmiar krzywdy powoda, albowiem należało mieć na uwadze, iż pierwotną przyczyną jego cierpień i dolegliwości oraz negatywnych konsekwencji był wypadek(...), zaś skutki niewłaściwego leczenia ujawniły się dopiero w późniejszym okresie (po ok. 6 miesiącach od wypadku), co wynika z opinii biegłego.

W ocenie skarżącego Sąd I Instancji nieprawidłowo ustalił rozmiaru szkody z tytułu utraconych dochodów i tym samym wysokości należnego powodowi odszkodowania w następstwie przyjęcia jako wyznacznika poziomu uzyskiwanych dochodów przez powoda przed wypadkiem jego średnich dochodów z 3 miesięcy sprzed daty wypadku, a nie okresu 12 miesięcy, co było konieczne z uwago na fakt, iż powód pracował jako murarz, osiągając z pewnością różne wynagrodzenia w zależności od sezonu związanego z warunkami atmosferycznymi.

Powód w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie wskazując na niezasadność wywiedzionego środka zaskarżenia, domagając się nadto zasądzenia na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje :

Apelacja pozostawała niezasadna. Odnosząc się do pierwszego ze sformułowanych przez skarżącego zarzutów w zakresie zasądzenia ustalonego wyrokiem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 19 listopada 2011r. wskazać należy, iż pozostaje on niezasadny, albowiem orzeczenie o zadośćuczynieniu nie ma charakteru konstytutywnego, lecz deklaratywny i roszczenie z tego tytułu staje się wymagalne po wezwaniu do zapłaty.

Kwestia wymagalności zadośćuczynienia była w orzecznictwie Sądu Najwyższego niejednolicie interpretowana, niemniej Sąd Apelacyjny podziela przeważające stanowisko wyrażone m.in. w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 22 lutego 2007r. w sprawie I CSK 433/06 (publ. LEX nr 274209 ) oraz z dnia 18 lutego 2010 r. w sprawie II CSK 434/09 (publ. LEX nr 602683), iż zobowiązane do zapłaty zadośćuczynienia ma charakter zobowiązania bezterminowego, toteż przekształcenie go w zobowiązanie terminowe następuje z mocy art. 455 k.c. w wyniku wezwania wierzyciela (pokrzywdzonego) skierowanego wobec dłużnika do spełnienia świadczenia. Zadośćuczynienie nie jest co prawda automatyczną konsekwencją wyrządzenia szkody na osobie i w kompetencji sądu pozostaje uznanie, czy osobie, której szkoda została wyrządzona, w kontekście całokształtu okoliczności faktycznych danego przypadku, należy się zadośćuczynienie i w jakiej wysokości, to jednak pozostaje ono skutkiem czynu niedozwolonego, nie zaś wyroku sądu. Ustalona wysokość zadośćuczynienie odpowiada jednocześnie zarówno okolicznościom sprawy, jakie istnieją obecnie, jak i w dacie 19 listopada 2011r., zważywszy, iż sam wypadek powoda miał miejsce w dniu 8 lipca 2010r. W istocie podstawą ustalenia rozmiaru krzywdy powoda pozostaje i aktualny jego stan zdrowia, jednakże brak wskazań do ustalenia, iż uległ on radykalnej zmianie po 19 listopada 2011r. W tym stanie rzeczy nie można zasadnie twierdzić, że wysokość zadośćuczynienia przyznanego powodowi zależna pozostaje jedynie od stanu rzeczy istniejącego w dacie zamknięcia rozprawy, skoro niewątpliwie ustalone ono zostało z uwzględnieniem okoliczności mających miejsce także znacznie wcześniej i te właśnie okoliczności pozostawały dla ustalenia wysokości zadośćuczynienia decydujące.

Godzi się także wskazać, iż ubezpieczyciel w toku postępowania likwidacyjnego dysponuje możliwościami wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy oraz odniesienia się do zgłoszonego żądania zadośćuczynienia.

Ze wskazanych względów zarzut naruszenia art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 455 § 1 k.c. i art. 363 § 2 k.c. pozostaje niezasadny.

Nie można też podzielić twierdzenia skarżącego, że Sąd Okręgowy w sposób niewłaściwy ustalił rozmiar krzywdy powoda, z uwagi na fakt, że pierwotną przyczyną jego cierpień i dolegliwości oraz negatywnych konsekwencji był wypadek (...), zaś skutki niewłaściwego leczenia ujawniły się dopiero w późniejszym okresie (po ok. 6 miesiącach od wypadku). Sąd Okręgowy uwzględnił fakt, iż konieczność leczenia powoda wynikała z urazu jakiego doznał, zaś jego krzywda nie pozostaje jedynie wynikiem nieprawidłowej diagnozy i błędnego leczenia, ale jej pierwotną przyczyną był sam uraz, czyniąc ustalenia, że obecna wysokość trwałego uszczerbku na zdrowiu powoda związana jest z nieprawidłowym leczeniem w 50% oraz wyciągając z tego ustalenia właściwe wnioski. Nawet jeżeli dolegliwości powoda w początkowym okresie związane były z urazem jakiego doznał, to okoliczność ta nie wskazuje, aby zasądzone na rzecz powoda zadośćuczynienie pozostawało rażąco wygórowane, w świetle pozostałych okoliczności sprawy przytoczonych przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, zwłaszcza że z opinii biegłego wynika, że powód odczuwał też dolegliwości bólowe związane z samym błędem w leczeniu. W odniesieniu do kolejnego sformułowanego przez skarżącego zarzutu naruszenia art.

445 § 1 k.c. polegającego na błędnej wykładni użytego w nim sformułowania „odpowiednia suma" i uznaniu że w okolicznościach niniejszej sprawy kwota 40.000 zł. tytułem zadośćuczynienia, stanowi „odpowiednią sumę" w znaczeniu użytym w art. 445 § 1 k.c. pomimo, że w ocenie skarżącego, jest ona rażąco wygórowana w stosunku do krzywdy doznanej przez powoda, stwierdzić należy, że ze względu na niewymierność krzywdy, określenie w danym przypadku odpowiedniej sumy pozostawione zostało sądowi, który dysponuje w takim wypadku większym zakresem swobody niż przy ustalaniu szkody majątkowej i odszkodowania koniecznego do jej naprawienia. Innymi słowy charakter zadośćuczynienia przesądza o tym, że ostateczne ustalenie, jaka konkretnie kwota jest odpowiednia z istoty swej należy do sfery swobodnego uznania sędziowskiego, lecz nie może to być uznanie dowolne. Podkreślić należy, że w świetle ugruntowanego poglądu judykatury, korekta kwoty przyznanej z tytułu zadośćuczynienia jest uzasadniona tylko jeżeli w okolicznościach sprawy kwota ta jest rażąco wygórowana lub rażąco niska (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2000 r., II CKN 651/98, publ.LEX nr 51063).

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji ustalając, iż kwota 40.000 zł pozostawać będzie odpowiednią dla powoda kwotą zadośćuczynienia wziął pod uwagę wszystkie istotne okoliczności wpływające na jego wysokość, a jednocześnie nie zasługuje na podzielenie stanowisko pozwanego, iż kwota ta pozostaje rażąco zawyżona.

Uzupełnienie przez Sąd Apelacyjny postępowania dowodowego i przeprowadzenie dowodu z zaświadczeń Urzędu Skarbowego w S. o dochodach powoda uzyskanych w roku 2008 i 2009 pozwala zaś na uznanie, że Sąd Okręgowy opierając ustalenia w zakresie odszkodowania za utracone przez powoda dochody o dane zawarte w zaświadczeniu wydanym przez(...) w odniesieniu do zarobków powoda kwiecień, maj i czerwiec 2010r. nie naruszył art. 361 § 2 k.c. Ze złożonych w toku rozprawy przed Sądem Apelacyjnym zaświadczeń Urzędu Skarbowego w S. wynika co prawda, że średnie miesięczne wynagrodzenie powoda za lata 2008 i 2009 wyniosło ok. 1550 zł, jednakże kwota ta nie odbiega w sposób znaczny od kwoty jaką posłużył się Sąd Okręgowy ustalając odszkodowanie należne powodowi z tytułu utraconych dochodów, a nadto nie może uiść uwadze, że odszkodowanie to ma rekompensować dochody jakie powód utracił w latach 2011 – 2013, zatem nie można ściśle kwot tych odnosić do dochodu uzyskiwanego przed rokiem 2010 (przy czym wpadek miał miejsce w lipcu 2010r., zatem dane o dochodach powoda za cały rok 2010 byłyby nieadekwatne). W tych okolicznościach nie można także skutecznie zarzucić wadliwej oceny materiału dowodowego w zakresie rozmiaru krzywdy i wysokości szkody powoda z tytułu utraconych dochodów, poprzez przyjęcie, że w przypadku powoda jego średnie zarobki z 3 miesięcy poprzedzających wypadek są miarodajne do ustalenia wysokości szkody z tytułu utraconych dochodów i ustalenia wysokości odszkodowania.

Wobec powyższych okoliczności apelacja podlegała oddaleniu z mocy art. 385 k.pc.

O kosztach postępowania za instancję odwoławczą Sąd Apelacyjny orzekł z mocy art. 98 § 1 i 3, art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust.1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz.U. 2015, poz. 1804).

WYROK

UZASADNIENIE