UZASADNIENIE

Małoletnia powódka P. U., reprezentowana przez przedstawiciela ustawowego matkę B. U., wniosła pozew przeciwko E. N. i D. N., domagając się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci aktu notarialnego rep. A (...) sporządzonego przez notariusz K. T. w dniu 22 lipca 2013r., zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 4 marca 2014r. w sprawie o sygnaturze akt VII Co 237/14.

W uzasadnieniu pozwu podniesiono, że na podstawie wyżej wskazanego aktu notarialnego została przeniesiona na pozwanych własność lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku nr (...) przy ul. (...) w G.. Na podstawie przedmiotowego tytułu wykonawczego, nakazującego dłużniczce B. U., wydanie lokalu mieszkalnego na rzecz pozwanych, Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Gdyni W. S. prowadzi postępowanie egzekucyjne w sprawie o sygnaturze akt KM 709/14. Zgodnie z zawiadomieniem Komornika, termin czynności wprowadzenia pozwanych w posiadanie lokalu, został wyznaczony na dzień 24 września 2015r. Jak wskazano w pozwie z uwagi na treść art. 791 § 2 k.p.c. także powódka będąca małoletnią córką dłużniczki, zamieszkująca z nią wspólnie w przedmiotowym lokalu, pozostaje stroną postępowania. Wedle art. 791 § 3 k.p.c. przepisy § 1 i 2 tego artukułu nie wyłączają praw określonych przepisami o ochronie praw lokatorów oraz praw, które są skuteczne wobec wierzyciela. Jako że powódka jest osobą małoletnią, zastosowanie wobec niej znajduje przepis art. 14 ust. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego. Powyższe uprawnienie do lokalu socjalnego, należne powódce z mocy prawa, nie zostało jej przyznane. Jak podniesiono w pozwie, pozbawienie powódki ochrony zagwarantowanej przez przepisy o ochronie praw lokatorów narusza konstytucyjną zasadę równości obywateli wobec prawa, gdyż osoby małoletnie, eksmitowane na podstawie tytułu egzekucyjnego będącego wyrokiem, tej ochronie podlegają.

(pozew k. 2-5)

W odpowiedzi na pozew pozwani wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki zwrotu kosztów procesu.

Pozwani podnieśli, że zgodnie z treścią art. 841 § 1 i 3 k.p.c. powództwo o zwolnienie zajętego przedmiotu spod egzekucji można wnieść w terminie miesiąca od dowiedzenia się o naruszeniu prawa. Tymczasem, w dniu 3 września 2014r. Komornik w sprawie egzekucyjnej KM 709/14 wezwał dłużniczkę B. U. do dobrowolnego wydania lokalu mieszkalnego, zaś w dniu 23 września 2014r. dłużniczka złożyła skargę na czynności komornika. W dniu 22 września 2014r., z uwagi na brak dobrowolnego wydania mieszkania, Komornik zawiadomił dłużniczkę o wyznaczeniu terminu wprowadzenia pozwanych w posiadanie nabytego lokalu. Jako że powódka jest osobą małoletnią to działa w jej imieniu przedstawiciel ustawowy - matka B. U.. Norma prawna art. 98 k.r.o. stanowiąca, że rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską, nie jest wyłączona, gdy małoletni jest osobą uprawnioną do wytoczenia powództwa ekscydencyjnego, dotyczy to również terminu określonego w art. 841 § 3 k.p.c. Niezachowanie tego terminu przez przedstawicieli ustawowych małoletniego odnosi skutki także wobec małoletniego. Wobec powyższego, strona pozwana wywodzi, że skoro przedstawiciel ustawowy małoletniej powódki dowiedział się o naruszeniu prawa przysługującego powódce w dniu 3 września 2014r. to termin do wniesienia pozwu upłynął w dniu 3 października 2014r. lub najpóźniej w chwili odrzucenia przez sąd skargi na czynności komornika tj. w dniu 1 grudnia 2014r.

(odpowiedź na pozew k. 50-52)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Na mocy umowy sprzedaży z dnia 22 lipca 2013r. rep. A 3603/2013 zawartej przed notariuszem K. T., prowadzącą kancelarię notarialną w R., B. U. reprezentowana przez pełnomocnika P. W., sprzedała na rzecz E. N. i D. N. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku przy ul. (...) kl. A w G. za cenę 170.000 zł. W § 6 aktu notarialnego P. W. w imieniu i na rzecz B. U. zobowiązała się wydać kupującym lokal mieszkalny będący przedmiotem umowy najpóźniej w dniu 31 sierpnia 2013r. i co do obowiązku wydania lokalu w tym terminie poddała B. U. egzekucji wprost z aktu notarialnego.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o: umowę sprzedaży z dnia 22 lipca 2013r. [w:] akta Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gdyni Wiesławy Sokólskiej o sygnaturze KM 709/14)

O sprzedaży lokalu dłużniczka dowiedziała się ze spółdzielni mieszkaniowej. W terminie wskazanym w akcie notarialnym lokal mieszkalny nie został jednak wydany nabywcom. W przedmiotowym lokalu wciąż zamieszkuje dłużniczka B. U. wraz z małoletnią córką P. U..

(dowód: przesłuchanie pozwanego D. N. płyta CD k. 88, przesłuchanie przedstawiciela ustawowego powódki B. U. płyta CD k. 88)

Postanowieniem z dnia 4 marca 2014r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt VII Co 237/14 Sąd Rejonowy w Gdyni nadał sądową klauzulę wykonalności wyżej opisanemu aktowi notarialnemu co do obowiązku wydania przez dłużnika B. U. na rzecz wierzycieli E. N. i D. N. lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku nr (...) kl. A przy ul. (...) w G., wchodzącego w skład zasobów (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w G..

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o: postanowienie Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 4 marca 2014r. [w:] akta Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gdyni Wiesławy Sokólskiej o sygnaturze KM 709/14)

Następnie, w oparciu o powyższy tytuł wykonawczy, pozwani E. N. i D. N. wszczęli postępowanie egzekucyjne przeciwko B. U., które prowadzi Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Gdyni W. S. pod sygnaturą akt KM 709/14.

Pismem z dnia 3 września 2014r. Komornik zawiadomił dłużniczkę o wszczęciu egzekucji i wezwał ją do dobrowolnego wykonania tytułu wykonawczego. Wezwanie zostało doręczone w dniu 16 września 2014r.

W dniu 26 września 2014r. dłużniczka złożyła wniosek o zniesienie terminu wydania lokalu mieszkalnego, w odpowiedzi na co Komornik zniósł ten termin postanowieniem z dnia 30 września 2014r.

W czasie czynności komorniczych w dniu 20 sierpnia 2015r. Komornik ustalił, że w przedmiotowym lokalu zamieszkuje małoletnia powódka.

W dniu 28 sierpnia 2015r. dłużniczka złożyła wniosek o zniesienie kolejnego terminu wprowadzenia wierzyciela w posiadanie lokalu mieszkalnego, podnosząc, że przeprowadzenie tej czynności naruszy prawa powódki jako osoby podlegającej ochronie na podstawie przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego. Wniosek został oddalony postanowieniem Komornika z dnia 31 sierpnia 2016r.

W dniu 2 września 2015r. powódka reprezentowana przez przedstawiciela ustawowego wniosła o zawieszenie postępowania egzekucyjnego, powołując się na treść przepisu art. 791 § 2 k.p.c. i załączając kopię aktu urodzenia powódki. Wniosek ten został jednak oddalony postanowieniem Komornika z dnia 9 września 2015r.

W żadnym z pism kierowanych do przedstawiciela ustawowego powódki Komornik nie pouczył powódki o prawie do wytoczenia powództwa o pozbawienie w stosunku do niej tytułu wykonawczego wykonalności w terminie tygodniowym.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o: zawiadomienie o wszczęciu egzekucji k. 5 akt Komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gdyni W. S. o sygnaturze KM 709/14, wnioski dłużnika o zniesienie terminu wydania lokalu k. 37-38 i 76-77 tamże, postanowienie Komornika o zniesieniu terminu czynności k. 42 tamże, protokół z dnia 20 sierpnia 2015r. k. 74 tamże, postanowienie Komornika z dnia 31 sierpnia 2015r. k. 78 tamże, wniosek dłużnika o zawieszenie postępowania egzekucyjnego k. 79-80 tamże, postanowienie Komornika z dnia 9 września 2015r. k. 78 tamże)

Pozew w niniejszej sprawie został wniesiony w dniu 21 września 2015r.

(okoliczność bezsporna)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów oraz dowodu z przesłuchania stron.

W ocenie Sądu wszystkie dokumenty znajdujące się w aktach Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gdyni W. S. o sygnaturze KM 709/14, z których przeprowadzono dowód w niniejszej sprawie, są wiarygodne i autentyczne. Żadna ze stron bowiem nie kwestionowała autentyczności tych dokumentów, prawdziwości twierdzeń w nich zawartych, ani też nie zaprzeczyła, że osoby podpisane pod nimi nie złożyły oświadczeń w nich zawartych.

Nadto, Sąd nie znalazł podstaw, aby kwestionować zeznania stron, które – w ocenie Sądu – były szczere i spójne, a nadto nie budziły żadnych zastrzeżeń w świetle zasad logicznego rozumowania oraz zasad doświadczenia życiowego.

W niniejszej sprawie małoletnia powódka P. U. reprezentowana przez przedstawiciela ustawowego matkę B. U. domagała się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci aktu notarialnego sporządzonego w dniu 22 lipca 2013r. przez notariusz K. T. rep. A 3603/2013 zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 4 marca 2014r. w sprawie o sygnaturze akt VII Co 237/14 w zakresie obowiązku wydania na rzecz pozwanych E. N. i D. N. lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...) kl. A/2.

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić podstawę prawną zgłoszonego przez powódkę roszczenia. W pozwie przedstawiciel ustawowy powódki swoje roszczenie wywodził bowiem z art. 791 k.p.c., natomiast w piśmie procesowym z dnia 24 lutego 2016r. pełnomocnik powódki powołał się na przepis art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. W ocenie Sądu w niniejszej sprawie zastosowanie znajdzie przepis art. 791 k.p.c., a nie przepis art. 840 k.p.c. Z porównania zakresu obu wymienionych przepisów wynika, że art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. dotyczy wyłącznie dłużnika wymienionego w tytule wykonawczym. Jak podnosi się bowiem w doktrynie, strony procesu opozycyjnego na podstawie art. 840 § 1 k.p.c. powinny być oznaczone zgodnie z treścią tytułu egzekucyjnego, tj. aktu notarialnego. Powodem będzie osoba, która – zgodnie z tytułem egzekucyjnym – poddała się egzekucji w zakresie obowiązku spełnienia określonego świadczenia, a pozwanym osoba, na której rzecz świadczenie to ma być spełnione (por. T. Ereciński (red.) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom V. Postępowanie egzekucyjne, WK 2016). Bez wątpienia, w akcie notarialnym z dnia 22 lipca 2013r. egzekucji poddała się wyłącznie matka powódki B. U.. Postanowieniem z dnia 4 marca 2014r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt VII Co 237/14 Sąd Rejonowy w Gdyni powyższemu aktowi notarialnemu nadał klauzulę wykonalności przeciwko B. U.. Zważyć należy, iż zgodnie z treścią art. 791 § 2 k.p.c. tytuł wykonawczy zobowiązujący do wydania nieruchomości, statku lub do opróżnienia pomieszczenia upoważnia do prowadzenia egzekucji nie tylko przeciw dłużnikowi, lecz także przeciwko jego domownikom, krewnym i innym osobom reprezentującym jego prawa. W doktrynie wskazuje się, że osoby nie wymienione w tytule wykonawczym, przeciwko którym prowadzona jest egzekucja na podstawie art. 791 kpc, uzyskują w postępowaniu egzekucyjnym status dłużnika. Dłużnikowi takiemu przysługuje powództwo o pozbawienie w stosunku do niego tytułu wykonawczego wykonalności. Podstawą tego powództwa będzie twierdzenie o przysługującym mu prawie do nieruchomości, statku lub pomieszczenia skuteczne wobec wierzyciela. Dłużnik wymieniony w tytule wykonawczym może natomiast wytoczyć powództwo o pozbawienie tego tytułu wykonalności na zasadach ogólnych, przewidzianych w art. 840 (por. Andrzej Marciniak, Kazimierz Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom III. Komentarz. Art. 730–1088, wydanie 6, 2015). Przez dłużnika – na gruncie przepisu art. 791 k.p.c. – należy rozumieć również każdego władającego przedmiotem. Wynika to z okoliczności, iż tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko dłużnikowi jest skuteczny wobec każdego, kto uzyskał władanie nad rzeczą (por. Janusz Jankowski (red.) Kodeks postępowania cywilnego. Tom II. Komentarz. Art. 730-1217, wydanie 2, 2015). W świetle powyższego nie budzi wątpliwości, że powódka jako osoba niewymieniona w tytule wykonawczym posiada przymiot dłużnika w rozumieniu art. 792 § 2 k.p.c.

Przesądziwszy podstawę prawną powództwa należy wskazać, że stosownie do art. 791 § 3 k.p.c. przepisy § 1 i 2 tego przepisu nie wyłączają praw określonych przepisami o ochronie lokatorów oraz praw, które są skuteczne wobec wierzyciela. Jeżeli dłużnik twierdzi, że przysługuje mu prawo skuteczne wobec wierzyciela, komornik wstrzyma się względem niego z czynnościami egzekucyjnymi, pouczając, że w terminie tygodnia może wytoczyć powództwo o pozbawienie w stosunku do niego tytułu wykonawczego wykonalności. Podstawową kwestią sporną, jaka wyłoniła się w niniejszej sprawie było ustalenie, czy wytaczając powództwo powódka zachowała powyższy termin tygodniowy. Przedmiotowa kwestia jest o tyle istotna, że zgodnie z przeważającym w doktrynie stanowiskiem, przewidziany w art. 791 § 3 kpc termin do wytoczenia powództwa ma charakter materialnoprawny i nie podlega przywróceniu. Powództwo wniesione po tym terminie podlega oddaleniu (por. Andrzej Marciniak, Kazimierz Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom III. Komentarz. Art. 730–1088, wydanie 6, 2015; Janusz Jankowski (red.) Kodeks postępowania cywilnego. Tom II. Komentarz. Art. 730-1217, wydanie 2, 2015). Wymieniony w art. 791 § 3 k.p.c. termin tygodnia należy liczyć od dnia otrzymania przez dłużnika pouczenia komornika o możliwości wytoczenia powództwa o pozbawienie w stosunku do niego tytułu wykonawczego wykonalności (por. Andrzej Marciniak, Kazimierz Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom III. Komentarz. Art. 730–1088, wydanie 6, 2015). Jak wskazuje się w literaturze komornik powinien dokonać pouczenia na piśmie (por. Janusz Jankowski (red.) Kodeks postępowania cywilnego. Tom II. Komentarz. Art. 730-1217, wydanie 2, 2015). W niniejszej sprawie Sąd przeprowadził dowód z akt Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Gdyni W. S. o sygnaturze KM 709/14 celem ustalenia, czy powyższy termin został zachowany przez powódkę. Na tej podstawie Sąd ustalił, że w dniu 28 sierpnia 2015r. dłużniczka złożyła wniosek o zniesienie terminu wprowadzenia wierzyciela w posiadanie lokalu mieszkalnego wyznaczonego na dzień 24 września 2015r., podnosząc, że przeprowadzenie przedmiotowej czynności naruszy prawa powódki jako osoby podlegającej ochronie na podstawie przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu cywilnego. Wniosek został oddalony postanowieniem Komornika z dnia 31 sierpnia 2016r., niemniej w treści postanowienia Komornika nie ma pouczenia o uprawnieniu wynikającym z przepisu art. 791 § 3 k.p.c. W dniu 2 września 2015r. małoletnia powódka reprezentowana przez przedstawiciela ustawowego wniosła o zawieszenie postępowania egzekucyjnego, powołując się wprost na treść przepisu art. 791 § 2 k.p.c. Wniosek ten został jednak oddalony postanowieniem Komornika z dnia 31 sierpnia 2015r. Przedmiotowe postanowienie Komornika również nie zawiera pouczenia o jakim mowa w art. 793 § 3 k.p.c. Analizując dokładnie całe akta komornicze, w szczególności korespondencję kierowaną do dłużnika i powódki, Sąd nie odnalazł żadnego pisma, które zawierałoby przedmiotowe pouczenie. Wobec powyższego zaniechania ze strony Komornika należało przyjąć, że powódka nie uchybiła terminowi do wytoczenia powództwa przeciwegzekucyjnego.

W świetle treści przepisu art. 791 § 2 k.p.c. nie budzi wątpliwości, że przedmiotowy tytuł wykonawczy w postaci aktu notarialnego rep. A (...) z dnia 22 lipca 2013r. sporządzonego przez notariusz K. T. i następnie zaopatrzonego w sądową klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 4 marca 2014r. w sprawie o sygnaturze akt VII Co 237/14 jest skuteczny także przeciwko małoletniej powódce, która jest domownikiem i krewną dłużnika wymienionego w tytule wykonawczym. Przewidziana w art. 791 § 2 k.p.c. skuteczność tytułu wykonawczego erga omnes uzasadnia konieczność uregulowania sposobu ochrony praw osób, faktycznie władających rzeczami wymienionymi w tych przepisach, które nie są wymienione w tytule wykonawczym jako dłużnicy. W związku z powyższym ustawodawca przyjął, że przepis art. 791 § 2 k.p.c. nie wyłącza praw wymienionych w nim osób, określonych przepisami ustawy o ochronie praw lokatorów. Zgodnie z treścią art. 14 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jednolity Dz.U.2016.1610) Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec małoletniego. Zatem, powódka jako osoba małoletnia, zgodnie z wymienionym powyżej przepisem podlega szczególnej ochronie przewidzianej przepisami ustawy o ochronie praw lokatorów i przysługuje jej obligatoryjnie prawo do lokalu socjalnego. Lokal taki może jednak zostać przyznany wyłącznie na podstawie wyroku sądu. Zważywszy, że podstawą egzekucji jest akt notarialny, a nie orzeczenie sądu, powódka została pozbawiona możliwości skorzystania z powyższego uprawnienia, przysługującego jej na podstawie ustawy. W tym stanie rzeczy brak orzeczenia o przyznaniu małoletniej powódce uprawnienia do lokalu socjalnego warunkuje pozbawienie przedmiotowego tytułu wykonawczego wykonalności.

Mając na uwadze wszystkie podniesione powyżej okoliczności – na mocy art. 791 k.p.c. w zw. z art. art. 14 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego – Sąd orzekł jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku i pozbawił tytuł wykonawczy w postaci aktu notarialnego z dnia 22 lipca 2013r. sporządzonego przez notariusz K. T. rep. A 3603/2013 w zakresie obowiązku wydania na rzecz pozwanych E. N. i D. N. lokalu mieszkalnego położonego w G. przy ul. (...) kl. A/2 zaopatrzonego w sądową klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 4 marca 2014r. w sprawie o sygnaturze akt VII Co 237/14 wykonalności w stosunku do małoletniej powódki P. U..

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 98 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.491 ze zm.) i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy zasądził od przegrywających niniejsze postępowanie pozwanych solidarnie na rzecz powódki kwotę 1.476 zł tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu. Zasądzoną kwotę stanowi opłata za czynności pełnomocnika z urzędu w stawce minimalnej (1.200 zł) powiększona o podatek od towarów i usług w aktualnie obowiązującej stawce 23 % (276 zł).

Ponadto, na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 3 ust. 2 pkt 1, art. 8 ust.1 i art. 83 i 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2014.1025 z późn. zm.) Sąd nakazał ściągnąć solidarnie od pozwanych kwotę 90 zł tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powódka została zwolniona.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE