UZASADNIENIE

Powód (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. wniósł pozew przeciwko A. G. domagając się od pozwanej zapłaty kwoty 14.452,34 zł wraz odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP liczonymi od kwoty 13.376,79 zł od dnia 21 kwietnia 2016r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, iż w dniu 16 kwietnia 2014r. udzielił pozwanej kredytu na podstawie umów pożyczki gotówkowej numer (...) w wysokości 16.515,44 zł. Pozwana była zobowiązana do spłaty kredytu zgodnie z harmonogramem spłaty. Pomimo wezwań i monitów pozwana nie wywiązała się z obowiązku spłaty. W związku z tym po upływie terminu, do którego pozwana była zobowiązana uregulować zadłużenie całość wierzytelności stała się wymagalna z dniem 2 kwietnia 2016r. Przed skierowaniem sprawy na drogę sądową powód pismem z dnia 17 grudnia 2015r. wezwał pozwaną do zapłaty wymagalnego zobowiązania. Wysłane wezwanie zostało doręczone pozwanej w sposób umożliwiający jego odbiór i zapoznanie się z jego treścią. Powód dochodzi w niniejszym postępowaniu następujących kwot: należności głównej w wysokości 13.376,79 zł, odsetek umownych i karnych w kwocie 885,55 zł oraz kosztów opłat i prowizji w kwocie 190 zł.

(pozew k. 3-5)

W dniu 8 sierpnia 2016r. w sprawie o sygnaturze akt VI Nc-e 1076379/16 Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie wydał nakaz w elektronicznym postępowaniu upominawczym.

(nakaz zapłaty k. 6)

Pozwana wniosła sprzeciw od ww. nakazu zapłaty, wnosząc o oddalenie powództwa, a w razie uwzględnienia powództwa o rozłożenie zasądzonej należności na raty.

(sprzeciw od nakazu zapłaty 14, pismo procesowe pozwanej k. 80-81)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 16 kwietnia 2014r. pozwana A. G. zawarła z powodem (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. umowę pożyczki gotówkowej nr (...), na mocy której bank udzielił jej pożyczki gotówkowej w wysokości 16.515,44 zł na okres od dnia 16 kwietnia 2014r. do dnia 16 kwietnia 2020r. na warunkach określonych w umowie. Oprocentowanie nominalne pożyczki wynosiło 10,56 % w stosunku rocznym i było stałe w całym okresie obowiązywania umowy. Całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę ustalona na dzień zawarcia umowy wynosiła 22.366,80 zł i składały się na nią: całkowita kwota pożyczki w kwocie 12.000 zł oraz koszt pożyczki w postaci: prowizji od udzielonej pożyczki gotówkowej w kwocie 960 zł, odsetek umownych w kwocie 5.851,36 zł oraz opłata za ochronę ubezpieczeniową w kwocie 3.555,44 zł. Zgodnie z § 1 ust. 8 umowy pożyczkobiorca zobowiązał się do terminowej spłaty pożyczki wraz odsetkami w 72 ratach miesięcznych płatnych do dnia 16. każdego miesiąca. Kwota miesięcznej raty pożyczki powiększona o opłatę za prowadzenie rachunku wynosiła 310,65 zł. Za okres opóźnienia w spłacie raty lub jej części bank naliczał odsetki od zadłużenia przeterminowanego (odsetki karne). Stopa odsetek karnych była zmienna i była równa aktualnej na dany dzień wysokości stopy kredytu lombardowego NBP (§ 1 ust. 15). W razie opóźnienia pożyczkobiorcy zapłacie dwóch pełnych rat, bank miał prawo wypowiedzieć umowę z zachowaniem trzydziestodniowego terminu wypowiedzenia po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy listem zwykłym do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni (§ 1 ust. 17). Zgodnie z § 1 ust. 16 umowy w przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki bank miał także uprawnienie do podjęcia czynności mających na celu spłatę zaległych należności, przy czym na dzień zawarcia umowy bank stosował monity telefoniczne lub listowne oraz interwencje wyjazdowe. Katalog stosowanych środków monitujących, wysokość opłat oraz zasady stosowania tych czynności, a także podstawę prawną ustalenia wysokości tych kosztów stanowi Tabela opłat i prowizji stanowiący załącznik do umowy.

(dowód: umowa pożyczki gotówkowej k. 66-68 wraz z załącznikami k. 69, harmonogram spłaty pożyczki k. 70)

W okresie od 29 maja 2014r. do 18 września 2015r. pozwana dokonała 12 wpłat z tytułu ww. umowy pożyczki na łączną kwotę 3.750 zł.

(dowód: zestawienie wpłat k. 71)

Wobec braku spłaty przez pozwaną rat pożyczki, pismem z dnia 16 grudnia 2015r. powód wypowiedział umowę pożyczki z zachowaniem 30 – dniowego okresu wypowiedzenia. Wypowiedzenie zostało przesłane na adres pozwanej: G., ul. (...) i po dwukrotnym awizowaniu zostało zwrócone nadawcy.

(dowód: wypowiedzenie umowy k. 72, koperta wraz z zpo k. 73)

Aktualne zadłużenie pozwanej z tytułu umowy pożyczki z dnia 16 kwietnia 2014r. wynosi 14.452,34 zł, na co składa się: należność główna w kwocie 13.376,79 zł, skapitalizowane odsetki naliczone za okres od dnia 16 kwietnia 2014r. do dnia 20 kwietnia 2016r. w kwocie 885,55 zł, a także należne koszty, opłaty i prowizje w łącznej kwocie 190 zł.

(dowód: wyciąg z ksiąg rachunkowych banku k. 64)

Pozwana A. G. jest zatrudniona jako sprzedawca na podstawie umowy cywilnoprawnej w (...) sp. z o.o. za wynagrodzeniem wynoszącym od 956,50 zł do 2.050 zł netto, a także w (...) sp. z o.o. za wynagrodzeniem w wysokości 300 zł netto. Z wynagrodzenia pozwanej w (...) sp. z o.o. komornik prowadzi egzekucję. Wcześniej pozwana pracowała na podstawie umowy o pracę, a za namową pracodawcy założyła działalność gospodarczą, lecz utraciła płynność finansową i musiała zaciągać zobowiązania, w tym tzw. chwilówki. Pozwana zamieszkuje w wynajmowanym mieszkaniu i prowadzi gospodarstwo domowe wspólnie z konkubentem, który aktualnie pracuje za wynagrodzeniem w wysokości około 2.000 zł. Opłaty za mieszkanie ponosi konkubent pozwanej, natomiast pozwana pokrywa koszty wyżywienia i inne koszty utrzymania w kwocie 800 zł. Poza sporną pożyczką pozwana posiada także inne zobowiązania, w tym wobec mBanku (21.000 zł), Banku (...) S.A. (857 zł), W. (2.000 zł), V. (3.700 zł) oraz ZUS (600 zł). Pozwana spłaciła już niemal całe zadłużenie wobec Urzędu Skarbowego (pozostało około 30 zł z tytułu odsetek) i ponad 7.000 zł wobec ZUS.

(dowód: zaświadczenie o zatrudnieniu k. 77-84 i 91-93, przesłuchanie pozwanej A. G. płyta CD k. 86)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd w całości ustalił na podstawie dowodów z dokumentów prywatnych przedłożonych przez strony oraz dowodu z przesłuchania pozwanej.

W ocenie Sądu orzekającego brak było jakichkolwiek podstaw do odmowy wiarygodności i mocy dowodowej dokumentom prywatnym przedłożonym przez strony, w tym umowie pożyczki gotówkowej, wypowiedzenia tej umowy wraz z dowodem doręczenia, wyciągu z ksiąg rachunkowych banku oraz zaświadczeń o zatrudnieniu pozwanej, albowiem żadna ze stron nie kwestionowała w trybie art. 253 k.p.c. autentyczności tych dokumentów, ani też nie zaprzeczyła, że osoby podpisane pod nimi nie złożyły oświadczeń w nich zawartych.

Sąd dał wiarę zeznaniom pozwanej co do jej sytuacji osobistej oraz materialnej. W ocenie Sądu zeznania pozwanej są szczere, spójne i nie budzą żadnych wątpliwości w świetle zasad doświadczenia życiowego oraz logicznego rozumowania. Nadto, co do wysokości osiąganych dochodów, zeznania pozwanej znajdują potwierdzenie w dowodach z dokumentów w postaci zaświadczeń o zatrudnieniu.

Podstawę prawną roszczenia powoda stanowił przepis art. 720 § 1 k.c., zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

W niniejszej sprawie pozwana nie zgłosiła żadnych merytorycznych zarzutów w stosunku do żądania pozwu, natomiast powód sprostał spoczywającemu na nim ciężarowi dowodu i wykazał roszczenie zarówno co do zasady jak i wysokości. W ocenie Sądu, w świetle przedłożonej dokumentacji, zawarte w pozwie i kolejnych pismach procesowych twierdzenia powoda o istnieniu roszczenia i jego wysokości nie budziły żadnych wątpliwości. Przede wszystkim powód wykazał, że strony łączył stosunek prawny pożyczki wynikający z zawartej przez nie umowy z dnia 16 kwietnia 2014r. Jak wynika z przedłożonego odpisu umowy powodowy bank udzielił pozwanej pożyczki gotówkowej w wysokości 16.515,44 zł. Zgodnie z umową pozwana była zobowiązana do zwrotu pożyczki w 72 równych miesięcznych ratach w terminie do dnia 16-ego każdego kolejnego miesiąca. Z harmonogramu spłaty wynika, że wysokość pojedynczej raty wynosiła 310,65 zł. Pozwana nie wykonała jednak swojego zobowiązania. Z dokumentu zatytułowanego „zestawienie wpłat dokonanych na rachunek techniczny pożyczki” wynika, że w okresie od 29 maja 2014r. do 18 września 2015r. pozwana dokonała 12 wpłat w wysokości od 250 zł do 350 zł, po czym zaprzestała dalszej spłaty. W związku z powyższym powód nabył uprawnienie do wypowiedzenia pożyczki. Zgodnie bowiem z treścią § 1 ust. 17 umowy w razie opóźnienia pożyczkobiorcy zapłacie dwóch pełnych rat, bank miał prawo wypowiedzieć umowę z zachowaniem trzydziestodniowego terminu wypowiedzenia po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy listem zwykłym do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni. Zdaniem Sądu, powód wykazał, że doszło do skutecznego rozwiązania umowy w myśl cytowanego postanowienia umowy. Z przedłożonego odpisu wypowiedzenia wynika bowiem, że w dniu 16 grudnia 2015r. powód skierował do pozwanej pismo zawierające oświadczenie o wypowiedzeniu umowy z zachowaniem 30 – dniowego okresu wypowiedzenia. Wypowiedzenie zostało przesłane na adres aktualny pozwanej: G., ul. (...) i po dwukrotnym awizowaniu zostało zwrócone nadawcy w dniu 15 stycznia 2016r., na dowód czego powód złożył oryginał przesyłki kierowanej do pozwanej. Bez wątpienia pozwana miała możliwość zapoznania się z treścią wypowiedzenia, stąd należało uznać, że doszło do skutecznego złożenia oświadczenia woli w rozumieniu art. 61 § 1 k.c. W związku z powyższym z upływem okresu wypowiedzenia doszło do rozwiązania umowy. Z tą datą cała kwota pożyczki stała się natychmiast wymagalna i powód nabył uprawnienie do naliczania odsetek za opóźnienie od całego zadłużenia przedterminowego w wysokości określonej w § 1 ust. 15 umowy pożyczki tj. w wysokości równej aktualnej na dany dzień wysokości stopy kredytu lombardowego NBP w stosunku rocznym. Nadto, zgodnie z treścią § 1 ust. 16 umowy w przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki bank miał prawo do podjęcia czynności windykacyjnych, w tym kierowania do dłużnika wezwań do zapłaty i monitów. Wysokość kosztów czynności windykacyjnych została określona w załączniku do umowy tj. w Tabeli opłat i prowizji. Zatem, w świetle przedłożonych dokumentów roszczenie powoda należało uznać za uzasadnione co do zasady.

W ocenie Sądu powód sprostał także ciężarowi dowodu w zakresie wysokości dochodzonego w niniejszej sprawie roszczenia. Na tę okoliczność bank przedłożył bowiem dokument prywatny w postaci wyciągu z ksiąg rachunkowych banku, który nie był kwestionowany przez stronę pozwaną. Zgodnie z ww. dokumentem na dochodzoną w sprawie należność składa się: należność główna w kwocie 13.376,79 zł, skapitalizowane odsetki umowne i odsetki karne za okres od dnia 16 kwietnia 2014r. do dnia 20 kwietnia 2016r. w kwocie 885,55 zł, a także należne koszty, opłaty i prowizje w kwocie 190 zł, wyliczone zgodnie z zasadami określonymi w Tabeli opłat i prowizji.

Mając na uwadze wszystkie podniesione powyżej okoliczności – na mocy art. 720 § 1 k.c. – Sąd uwzględnił powództwo w całości i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 14.452,34 zł. Nadto – na mocy art. 481 § 1 i 2 k.c. – Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie za okres od dnia 2 kwietnia 2016r. do dnia wyrokowania tj. do dnia 21 marca 2017r.

Z uwagi na szczególną sytuację pozwanej, należność zasądzoną w punkcie pierwszym wyroku, na podstawie przepisu art. 320 k.p.c., Sąd rozłożył na 36 rat, w tym 35 rat po 400 zł oraz jedną ratę w wysokości 452,34 zł wraz z ustawowymi odsetkami zasądzonymi w punkcie pierwszym wyroku. Zgodnie bowiem z treścią przepisu art. 320 k.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Jak podnosi się w doktrynie zastosowanie tego tzw. moratorium sędziowskiego może mieć miejsce jedynie w wypadkach "szczególnie uzasadnionych", tzn. wyjątkowych. Należy przyjąć, że owe "szczególne okoliczności" zachodzą wówczas, kiedy natychmiastowe wykonanie wyroku byłoby rażące sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Na przykład jeżeli ze względu na stan majątkowy, zdrowotny, rodzinny i inne niezwłoczne spełnienie świadczenia lub jednorazowo spełnienie zasądzonego świadczenia przez pozwanego byłoby niemożliwe, bardzo utrudnione lub narażałoby pozwanego albo jego bliskich na niepowetowaną szkodę. Stosując przepis art. 320 k.p.c. Sąd powinien rozważyć wszystkie okoliczności danej sprawy, zarówno dotyczące pozwanego, jak i powoda (por. A. Zieliński (red.) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, wydanie 7, C.H. Beck 2014, s. 563-564). W ocenie Sądu przypadek pozwanej należało uznać za szczególnie uzasadniony w rozumieniu przepisu art. 320 k.p.c., co uzasadnia zastosowanie moratorium sędziowskiego. Przede wszystkim, Sąd wziął pod uwagę sytuację materialną pozwanej. Z zeznań pozwanej oraz z przedłożonych przez nią dokumentów wynika, że posiada ona miesięczny dochód w wysokości około 1.800 zł netto, natomiast partner pozwanej zarabia około 2.000 zł netto. Taki dochód bez wątpienia nie pozwala spełnić jednorazowo całego zasądzonego świadczenia, lecz umożliwia spłatę rat. Po zaspokojeniu bieżących kosztów utrzymania (czynsz najmu, wyżywienie etc.) pozostanie pozwanej wystarczająca kwota, by uiścić zasądzoną należność w ratach po 400 zł. Sąd miał przy tym na uwadze, że zadłużenie wobec pozwanego powstało w związku z problemami związanymi z prowadzoną przez pozwaną działalnością gospodarczą. Pozwana, nie posiadająca specjalistycznej wiedzy z zakresu prawa i ekonomii, uległa namowom pracodawcy i założyła działalność gospodarczą. Niestety, szybko utraciła płynność finansową, m.in. wobec konieczności ponoszenia wygórowanych składek na ZUS, i musiała uciekać się do zaciągania krótkoterminowych pożyczek tzw. chwilówek. Sąd wziął jednak pod uwagę, że mimo znacznych zobowiązań, pozwana sukcesywnie spłaca zadłużenie. Z zeznań pozwanej wynika bowiem, że spłaciła już niemal całe zadłużenie wobec Urzędu Skarbowego (pozostało około 30 zł z tytułu odsetek) i znaczną część zadłużenia wobec ZUS (tj. spłaciła kwotę ponad 7.000 zł). Powyższe okoliczności jednoznacznie wskazują, że w razie rozłożenia zadłużenia na raty pozwana jest w stanie spłacić zasądzoną wierzytelność wobec powoda. Jednocześnie należy wskazać, że rozłożenie należności na 36 rat nie spowodowuje żadnej szkody dla powoda. Powód uzyska bowiem w ciągu trzech lat całość należności wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie. Natomiast w przypadku prowadzenia postępowania egzekucyjnego nie wiadomo jak szybko powód wyegzekwowałby całość roszczenia z uwagi na wysokość dochodu pozwanej i brak innych wartościowych składników majątkowych. Natomiast zważywszy na posiadane przez powoda aktywa, odroczenie spłaty całości zadłużenia, w żaden sposób nie wpłynie na jego kondycję finansową. Uwzględniając wniosek pozwanej o rozłożenie na raty, Sąd wziął również pod uwagę postawę pozwanej w toku niniejszego postępowania. Pozwana nie kwestionowała roszczenia powoda tak co do zasady i jak i wysokości, nie uciekała się do żadnych wybiegów prawnych, odraczających rozstrzygnięcie sprawy, lecz przyznała, że posiada zadłużenie u powoda, którego jednak nie jest w stanie spłacić jednorazowo.

Sąd orzekający miał na względzie pogląd prawny mający charakter zasady prawnej wyrażony przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 22 września 1970 r., III PZP 11/70, OSNC 1971, nr 4, poz. 61, że rozkładając z mocy art. 320 k.p.c. zasądzone świadczenia pieniężne na raty, sąd nie może – na podstawie tego przepisu – odmówić przyznania wierzycielowi żądanych odsetek za okres do dnia wydania wyroku zasądzającego świadczenie; rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty ma jednak ten skutek, że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat. W związku z tym Sąd zasądził odsetki ustawowe od zasądzonej 2 kwietnia 2016r. kwoty od dnia wyrokowania tj. do dnia 21 marca 2017r.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. Nie ulega wątpliwości, że przepis art. 102 k.p.c. urzeczywistnia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Zważyć jednak należy, iż nieskonkretyzowanie w tym przepisie „wypadków szczególnie uzasadnionych” oznacza, że to sądowi rozstrzygającemu sprawę została pozostawiona ocena, czy całokształt okoliczności pozwala na uznanie, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, przemawiający za nieobciążaniem strony przegrywającej spór kosztami procesu w całości lub w części. Takie stanowisko znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie. W wyroku z dnia 2 października 2015 r. I ACa 2058/14 LEX nr 1820933 Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził, że sposób skorzystania z przepisu art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór. Ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą "wypadki szczególnie uzasadnione", ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu, która następuje niezależnie od przyznanego zwolnienia od kosztów sądowych. Zgodnie natomiast ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zawartym w postanowieniu z dnia 22 lutego 2011r. II PZ 1/11 trudna sytuacja życiowa, majątkowa, zdrowotna, osobista, która uniemożliwia pokrycie przez stronę kosztów procesu należnych przeciwnikowi, należy do okoliczności uzasadniających odstąpienie od zasady wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c. Dokonując tej oceny sąd orzekający winien kierować się własnym poczuciem sprawiedliwości, a podważenie oceny tego sądu wymaga wykazania że jest ona wadliwa. W ocenie Sądu sytuację pozwanej – o której mowa była powyżej – należy uznać za szczególną w świetle art. 102 k.p.c. W ocenie Sądu w sytuacji, w jakiej znalazła się pozwana, obciążenie ich całością lub nawet tylko częścią kosztów procesu pozostaje trudne do pogodzenia z poczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego.

Przewodniczący:	SSR Małgorzata Żelewska
Protokolant:	protokolant Agnieszka Bronk-Marwicz

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE