UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 12 sierpnia 2016 r. Sąd Rejonowy w Płocku w połączonych sprawach:

I.  z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę 2.066,40 zł

a)  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.066,40 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 4 lipca 2015 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 1.096 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 617,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

b)  nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 175,00 zł tytułem zwrotu wydatków uiszczonych tymczasowo przez Skarb Państwa;

II.  z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę 1.383,75 zł

a)  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 447,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty,

b)  w pozostałej części powództwo oddalił,

c)  zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 300,61 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

d)  nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 118,39 zł tytułem zwrotu wydatków uiszczonych tymczasowo przez Skarb Państwa,

e) nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 56,61 zł tytułem zwrotu wydatków uiszczonych tymczasowo przez Skarb Państwa;

III. z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę 1.752,75 zł

a)  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 566,96 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 czerwca 2015 r. do dnia zapłaty,

b)  w pozostałej części powództwo oddalił,

c)  zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 443,07 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

d)  nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 118,39 zł tytułem zwrotu wydatków uiszczonych tymczasowo przez Skarb Państwa,

e)  nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 56,61 zł tytułem zwrotu wydatków uiszczonych tymczasowo przez Skarb Państwa;

IV. z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. o zapłatę 836,40 zł

a)  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 238,72 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 8 maja 2015 r. do dnia zapłaty,

b)  w pozostałej części powództwo oddalił,

c)  zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 340,53 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

d)  nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 125,06 zł tytułem zwrotu wydatków uiszczonych tymczasowo przez Skarb Państwa,

e)  nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Płocku kwotę 49,94 zł tytułem zwrotu wydatków uiszczonych tymczasowo przez Skarb Państwa (wyrok k. 175-178 tom I).

Apelację od powyższego wyroku złożyła powódka zaskarżając wyrok w części, tj. w punktach: IV ppkt b), c), d).

Zaskarżonemu wyrokowi powódka zarzuciła:

⚫

naruszenie przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy, a w szczególności:

- art. 248 k.p.c. w zw. z art. 187 § 2 pkt 4 k.p.c. i art. 245 k.p.c. oraz art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nieuzasadnione pominięcie wniosku dowodowego powoda sformułowanego w punkcie 10 ust. 13 i ust. 14 petitum pozwu w przedmiocie zobowiązania wskazanych przez powoda podmiotów do przedłożenia w poczet materiału procesowego niniejszej sprawy cenników najmu tożsamego pojazdu zastępczego, względnie o zankietowanie tychże podmiotów przez biegłego sądowego sporządzającego opinię w niniejszej sprawie – celem zbadania stawek rynkowych i ustalenia, czy zastosowana w niniejszej sprawie dobowa stawka najmu w wysokości 190,00 netto zł mieści się w tym przedziale, przy czym unicestwił inicjatywę dowodową powoda,

- art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 278 k.p.c. poprzez nadużycie zasady swobodnej oceny dowodów przy ocenie dowodu z opinii biegłego sądowego mgr inż. Z. K., poprzez oparcie rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie na tejże opinii, która nie jest miarodajna dla rozstrzygnięcia sprawy, albowiem biegły nie poparł wniosków swej opinii żadnymi wiarygodnymi i weryfikowalnymi źródłami pozyskania informacji na podstawie, których stwierdził, iż za zasadna stawkę stosowaną za 1 dobę najmu pojazdu zastępczego należy uznać kwotę 102,66 zł netto, nadto biegły – mimo wyraźnego wniosku dowodowego powoda zawartego w punkcie 10 ust. 14 – nie zankietował podmiotów działających na lokalnym rynku wskazanych przez powoda w punkcie 10 ust. 13 pozwu; poza tamtym powód kwestionował i kwestionuje nadal, iż dla oceny zasadności stosowania przez warsztat (...) Sp. z o.o. z siedzibą w P. cen usług najmu pojazdu zastępczego punktem odniesienia mają być stawki występujące nie tylko w wypożyczalniach działających na danym rynku, ale również warsztaty świadczące usługi najmu pojazdów zastępczych. Przedmiotowe podmioty bowiem, jako działające na rynku, wpływają na jego ukształtowanie. Nie ma więc żadnych podstaw, aby pomijać warsztaty, odmawiając tym samym poszkodowanym prawa do korzystania z usług najmu pojazdów oferowanych przez warsztaty. Takie stanowisko, w ocenie skarżącego, stoi w sprzeczności z zasadą swobody gospodarczej;

- naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 308 k.p.c. i art. 245 k.p.c. w zw. z art. 328 §2 k.p.c. poprzez nieuzasadnione pominięcie dowodu z przedłożonych do pozwu w sprawie o pierwotnej sygnaturze V GC 1600/15 – wydruków ze stron internetowych wypożyczalni: sixt.pl, europcar.pl, wskazujących na stosowane stawki najmu pojazdu zastępczego klasy C odpowiednio w dacie najmu mającego miejsce w niniejszej sprawie na rynku p. w wysokości 145,00 zł/246,00 zł – netto za dobę, co wskazywało, iż stawka dobowa najmu przyjęta przez powoda w wysokości 190,00 zł netto nie odbiegała od cen renomowanych wypożyczalni funkcjonujących na rynku, zatem winna być uwzględniona jako adekwatna w zakresie ustalenia wysokości odszkodowania w sprawie, co dowodzi o braku wszechstronnego rozważenia przez Sąd I instancji materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie;

⚫

naruszenie prawa materialnego, a w szczególności:

- przepisu art. 361 k.c. i 363 k.c. poprzez błędną wykładnię i uznanie, że przyznane odszkodowanie nie musi pokrywać całości poniesionych przez poszkodowanego, udokumentowanych i uzasadnionych kosztów najmu pojazdu zastępczego przywracających go do stany sprzed kolizji.

Formułując powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części, tj. pkt IV ppkt b, c i d poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 597,68 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 8 maja 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego za I instancję według norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w części, tj. w pkt IV ppkt b, c i d oraz przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Jednocześnie apelujący wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym, według norm przepisanych.

Powód wniósł dodatkowo o przeprowadzenie przez Sąd II instancji uzupełniającego postępowania dowodowego w zakresie niezrealizowanych przez Sąd I instancji wniosków dowodowych zawartych w punkcie 10 ust. 13 i 14 petitum pozwów oraz dowodu z dokumentu – Komunikat w sprawie wytycznych dotyczących zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego z dnia 21 września 2010 r. w trybie art. 381 k.p.c. z uwagi na to, że potrzeba powołania tego dokumentu powstała dopiero na etapie postępowania apelacyjnego wobec stanowiska Sądu Rejonowego wskazanego w treści zaskarżonego wyroku (apelacja k. 205-208 odwrót tom II).

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 22 marca 2017 r. pozwany wniósł o jej oddalenie i zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (odpowiedź na apelację k. 231 i odwrót tom II).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda jest bezzasadna i jako taka podlegała oddaleniu.

Podniesione w niej zarzuty są chybione i nie mogą prowadzić do podważenia zaskarżonego wyroku. Sąd Okręgowy w pełni podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne Sądu I instancji, jak również podziela dokonaną przez ten Sąd ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie oraz interpretację zastosowanych przepisów prawa w zaskarżonej części.

Zarzuty apelacji stanowią w rzeczywistości polemikę z prawidłowymi ustaleniami Sądu Rejonowego, w ramach których powód przedstawia własną ocenę zebranego materiału dowodowego.

Powód w sprawie zakończonej wydaniem wyroku w zaskarżonej części dochodził od pozwanego jako ubezpieczyciela wierzytelności nabytej od poszkodowanego tytułem kosztów najmu pojazdu zastępczego w ramach zdarzenia ubezpieczonego w zakresie OC u pozwanego, w kwocie 836,40 zł.

Istota sporu pomiędzy stronami sprowadzała się do ustalenia wysokości stawki, która powinna być stosowana przy najmie pojazdu zastępczego w rozpoznanej przez Sąd Rejonowy w sprawie o pierwotnej sygnaturze V GC 1600/15, a w oparciu o nią – do ustalenia wysokości należnego odszkodowania; powód uznał przyjętą przez Sąd Rejonowy stawkę za wynajem pojazdu zbliżonej klasy do pojazdu uszkodzonego w przedziale od 129,67 zł na dobę netto dla terenu P. za zaniżoną do faktycznie opłaconej 190,00 zł netto za dobę; ośmiodniowy okres wynajmu pojazdu nie był pomiędzy stronami sporny.

Odnosząc się do poszczególnych zarzutów w ocenie Sądu odwoławczego powód bezzasadnie zarzucił w apelacji naruszenie art. 248 k.p.c. w zw. z art. 187 § 2 pkt 4 i art. 245 k.p.c. oraz 328 § 2 k.p.c. poprzez niedopuszczenie w toku postępowania pierwszoinstancyjnego zgłoszonego przez nią wniosku o zobowiązanie wskazanych w punkcie 10 ust. 13 i 14 petitum pozwu podmiotów do przedłożenia cennika usług zawierającego informację o stosowanych przez te podmioty stawkach za najem pojazdu zastępczego, względnie zankietowanie tychże podmiotów przez biegłego sądowego sporządzającego opinię, na okoliczność istotną dla rozstrzygnięcia sprawy. Taki wniosek dowodowy jest niedopuszczalny, brak jest bowiem podstaw prawnych w kodeksie postępowania cywilnego do takiego żądania. Uwzględnienie przez biegłego przy sporządzaniu opinii żądanych przez jedną ze stron, w tym wypadku powoda, stawek stosowanych przez wskazane podmioty, niewątpliwie miałoby negatywny wpływ na obiektywny (bezstronny) charakter wydawanej opinii. Kwestia ustalenia, czy stawka stosowana przez dany podmiot za wynajem pojazdu zastępczego jest stawką ekonomicznie uzasadnioną przy określeniu kosztów niezbędnych i celowych do likwidacji przedmiotowych szkód sytuuje się w zakresie wiadomości specjalnych biegłego sądowego o właściwej specjalności (art. 278 k.p.c.). Biegły bowiem przy wykorzystaniu swojej wiedzy zawodowej i naukowej, czyli wiadomości specjalnych, wydając opinię w sprawie w zakresie objętym tezą dowodową w celu ułatwienia oceny faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, wykracza poza zasób wiedzy przeciętnie wykształconego człowieka, sporządzając opinię. Korzysta przy tym z profesjonalnej metodyki doboru metod badania rynku gwarantujących bezstronność formułowanych wniosków.

Sąd Rejonowy swoją drogą uzasadnił nieuwzględnienie wniosku dowodowego złożonego przez powódkę w tym zakresie wskazując, że przeprowadzona przez biegłego analiza lokalnego rynku usług najmu pojazdów opierała się na posiadanych przez biegłego wiadomościach specjalnych i z tego względu była analizą zupełną, gdyż przeprowadzoną z uwzględnieniem specyfiki tego rynku, co czyni żądanie uwzględnienia cenników zaoferowanych przez powoda podmiotów jako istotnych w sprawie, w zakresie punktu 13 petitum pozwu – bezzasadnym, a w zakresie jego punktu 14 – bezprzedmiotowym ze względu na cofnięcie przez powoda wniosku dowodowego w tym zakresie (pismo procesowe powoda k. 89).

Za chybiony uznać należy zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez dowolną ocenę sporządzonej opinii biegłego sądowego w zakresie doboru podmiotów zajmujących się wynajmem pojazdów.

Podkreślenia wymaga, że Sąd Rejonowy w sposób klarowny i wyczerpujący wyjaśnił przyczyny, dla których ustalając wysokość stawki czynszu najmu pojazdów zastępczych klasy C występujących na rynku lokalnym uwzględnił stawki ustalone przez biegłego sądowego stosowane przez podmioty zajmujące się wyłącznie najmem i z drugiej strony nie uwzględnił stawek stosowanych przez zakłady naprawcze oraz wypożyczalnie działające przy lotniskach. Z uwagi na to, że cel opinii biegłego sądowego stanowiło ustalenie stawki wynajmu na rynku lokalnym, jako uzasadnione uznać należało odróżnienie firm zajmujących się wynajmem samochodów w głównym zakresie swojej działalności, zarówno ogólnopolskich, jak i lokalnych od podmiotów świadczących usługi wynajmu pojazdów przy lotniskach, których działalność ukierunkowana jest na określonych klientów, nieposiadających innego środka transportu na terenie kraju oraz od samochodowych warsztatów naprawczych, wynajmujących pojazdy zastępcze klientom korzystającym z usług serwisu. Dopiero dokonanie analizy różnych grup podmiotów i uwzględnienie wszystkich związanym z tych czynników pozwoliło odzwierciedlić rzeczywiste rynkowe stawki wynajmu pojazdu. Do ustalenia stawki rynkowej należało uwzględnić specyfikę rynku oraz wyselekcjonować do badania grupę podmiotów reprezentatywnych. Taką reprezentatywną grupą dla rynku lokalnego były podmioty zajmujące się wynajmem pojazdów zastępczych, jako główną działalności gospodarczą. Słusznie zatem z dokonanych przez biegłego sądowego obliczeń Sąd I instancji wyeliminował stawki stosowane przez warsztaty naprawcze, jako że główną prowadzoną przez nie działalnością jest działalność naprawcza i serwisowanie pojazdów. Nadto uwzględnił, że warsztaty naprawcze dysponują znacznie mniejszą ilością wynajmowanych pojazdów niż duże sieci wynajmu pojazdów, a prowadząc tego typu uboczną działalność względem głównej działalności, czyli naprawy pojazdów, zajmują niewielką cześć rynku. Szeroko rozumiany rynek wynajmu pojazdów zdominowany jest bowiem nie przez warsztaty naprawcze, a przez duże i mniejsze firmy profesjonalnie w swojej głównej działalności zajmujące się wynajmem pojazdów.

Zwrócić uwagę należy, że sposób rozliczenia kosztów przy najmie pojazdów zastępczych oferowanych przez zakłady naprawcze ma charakter bezgotówkowy, gdzie faktycznym płatnikiem nie jest wynajmujący, ale ubezpieczyciel sprawcy, podczas gdy przy standardowej usłudze najmu samochodu klient zobowiązany jest wpłacić kaucję na zabezpieczenie wydawanego pojazdu. Powoduje to, że cena nie jest kształtowana w sposób rynkowy w oparciu o konkurencję między przedsiębiorcami, warsztat może bowiem w umowie z klientem dowolnie ustalać stawkę najmu, a zatem stosowane przez warsztaty ceny wynajmu pojazdów zastępczych nie odzwierciedlą rzeczywistych stawek rynkowych.

Z kolei gdy chodzi o stawki stosowane przez podmioty świadczące usługi wynajmu pojazdów przy lotniskach, nie odzwierciedlają one cen rynkowych, gdyż ich działalność ukierunkowana jest na określonych klientów, nieposiadających innego środka transportu na terenie kraju. Wskazane czynniki w sposób niewątpliwy wpływają na kształtowanie się ceny wynajmu pojazdu zastępczego, która w zakładach naprawczych oraz wypożyczalniach usytuowanych przy lotnisku z powyższych względów jest wyższa w stosunku do stawek proponowanych przez podmioty zajmujące się najmem pojazdów jako główną działalnością gospodarczą. Z tych względów oferty podmiotów zajmujących wyłącznie wynajmem pojazdów uznać należy za najbardziej wiarygodne źródło danych o rynkowych stawkach wynajmu.

W oparciu o powyższe źródła danych biegły ustalił, że stawki wynajmu pojazdu klasy C na lokalnym rynku wynosiły przy 8-dniowym okresie najmu wynoszą od 73,17 zł do 129,26 zł. Stawki te w sposób znaczący odbiegają od wskazanej przez powodową spółkę stawki w wysokości 190,00 zł brutto, przewyższając znacząco maksymalną stawkę ustaloną przez biegłego. Również przedstawione przez stronę powodową oferty wypożyczalni w portach lotniczych, tj. E., S., przewidywały stawki od 145,00 do 264 zł netto za dobę, a więc znacznie przewyższające ceny stosowane przez podmioty zajmujące się typowym wynajmem pojazdów zastępczych. Potwierdza to zaprezentowaną wyżej argumentację odnoszącą się do kształtowania cen przez zakłady naprawcze oraz wypożyczalnie w portach lotniczych na poziomie wyższym niż panuje na rynku lokalnym, co czyni również chybionym zarzut apelacji dotyczący naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 308 k.p.c. i art. 245 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c.

W ocenie Sądu odwoławczego trafnie Sąd I instancji posługując się powyższymi kryteriami ustalił krąg podmiotów rynku lokalnego i na podstawie stosowanych przez nich stawek czynszu najmu określił ekonomicznie uzasadniony zakres szkody.

Sąd Okręgowy nie dopatrzył się w opinii biegłego żadnych nieprawidłowości i uznał ją za całkowicie miarodajną i przekonywującą podstawę poczynionych przez Sąd I instancji ustaleń faktycznych w zakresie wysokości stawki najmu. W ocenie Sądu Okręgowego opinia biegłego sądowego spełniała podstawowe wymogi, była spójna, rzetelna, logiczna, bezstronna i zupełna. Biegły sądowy wyjaśnił w niej z jakiego powodu do ustalenia stawek najmu pojazdów zastępczych uwzględnił dane podmiotów zajmujących się na rynku tylko wynajmem pojazdów zastępczych na zasadzie wypożyczenia oraz wpływu sposobu rozliczania się w drodze bezgotówkowej przez warsztaty trudniące się naprawą i wynajmem pojazdów zastępczych na stosowanie wyższych stawek niż na tym rynku obowiązujące.

Odnosząc się do wniosku dowodowego zgłoszonego w apelacji, w ocenie Sądu Okręgowego był on spóźniony, co skutkowało jego oddaleniem na podstawie art. 381 k.p.c. Wysokość stawki za dzień najmu pojazdu zastępczego była sporna między stronami już w toku postępowania likwidacyjnego, zatem nie można przychylić się do stanowiska powódki, że potrzeba powołania tego dowodu pojawiła się dopiero na skutek wydania orzeczenia przez Sąd I instancji. Na marginesie wskazać można jedynie, że komunikaty Komisji Nadzoru Finansowego, na które powołał się powód w apelacji, zawierają jedynie wytyczne określające zasady wynajmu pojazdu zastępczego w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdów mechanicznych skierowane do ubezpieczycieli. Nie mają one charakteru normatywnego, nie mogą w szczególności korygować zasad ustawowej odpowiedzialności odszkodowawczej, mogą natomiast jedynie wpływać na praktykę zakładów ubezpieczeń przez określenie „standardów” ujednolicających postępowanie likwidacyjne.

W świetle powyższego zarzut naruszenia art. 361 i art. 363 k.c. poprzez ich błędną wykładnię przy ustalaniu wysokości odszkodowania za najem pojazdu zastępczego okazał się również bezskuteczny. Sąd Rejonowy prawidłowo bowiem zastosował wskazane przepisy prawa materialnego dotyczące wymiaru obowiązku odszkodowawczego ubezpieczyciela, uwzględniając, że w jego zakresie mieszczą się jedynie niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty najmu pojazdu zastępczego.

Sąd I instancji prawidłowo ustalił w przedmiotowej sprawie wysokość stawki czynszu najmu pojazdu zastępczego jako odpowiadającą najwyższej z zakresu stawek stosowanych przez wypożyczalnie samochodowe na rynku lokalnym, wskazaną przez biegłego sądowego na kwotę 129,26 zł netto za dobę. Uwzględniając tę stawkę i uzasadniony czas najmu pojazdu, tj. 8 dni, ustalił wysokość należnego odszkodowania, a orzekając pomniejszył należne odszkodowanie o kwotę wypłaconą przez ubezpieczyciela.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy oddalił apelację powoda jako bezzasadną na podstawie art. 385 k.p.c., obciążając skarżącego kosztami postępowania apelacyjnego
na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Zasądzona od powoda na rzecz pozwanego kwota 180,00 zł stanowi wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego będącego radcą prawnym, określone na podstawie § 2 pkt 2 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U z 2015 r., poz. 1804).