UZASADNIENIE

wyroku z dnia 5 kwietnia 2017 roku.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 13 lipca 2016 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie zasądził od strony pozwanej (...) S.A. w K. na rzecz strony powodowej (...) M. P. i W. (...) spółka jawna w R. kwotę 1303 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 12 lutego 2014 roku do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie oddalił powództwo. Ponadto zasądził od strony pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 433,77 zł tytułem zwrotu części kosztów postępowania.

Wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym.

Budowa urządzeń sieci energetycznej należących do strony pozwanej na terenie stanowiącym aktualnie własność powoda nastąpiła w oparciu o decyzję zezwolenia na wejście na teren (...) U.G. R. z dnia 15 maja 1985 r., decyzję zezwolenia na wejście w teren U.G. R. z dnia 24 maja 1985 r. i decyzję zatwierdzającą plan realizacji (...) wydaną przez U.W. T. z dnia 21 maja 1985 r. Urządzenia te zaliczone są do grupy środków trwałych strony pozwanej (jej poprzedników prawnych). Strona pozwana jest prawnym następcą poprzednich podmiotów zarządzających urządzeniami energetycznymi w tym także podmiotu, na rzecz którego została przejęta nieruchomość powoda na cel inwestycji - tj. (...). Wysokość należności z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości powoda za okres dochodzony pozwem tj. od dnia 1 maja 2011 r. do 30 kwietnia 2014 r. wynosi 1.303 zł. Powód wzywał stronę pozwaną do zapłaty należności z tytułu bezumownego korzystania z jego nieruchomości, lecz spotkał się z odmową wypłacenia żądanej kwoty.

W tym stanie rzeczy Sąd Rejonowy uznał, że powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie. Wskazał, że Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 20 listopada 2015 r. sygn. akt III CZP 76/15 orzekł, iż wybudowanie na cudzej nieruchomości urządzeń przesyłowych przez korzystające z nich przedsiębiorstwo po uzyskaniu decyzji wydawanych w procesie budowlanym nie rozstrzyga o możliwości zakwalifikowania posiadania nieruchomości, na której te urządzenia zostały posadowione, jako wykonywanego w dobrej wierze. W uzasadnieniu uchwały Sąd Najwyższy podaje, iż "Posiadacz, który wie, że dysponuje decyzją wydaną w procesie budowlanym, która nie może wykreować tytułu do cudzej nieruchomości w postaci służebności o treści służebności przesyłu, nie może być uznany za posiadacza służebności w dobrej wierze, a więc takiego, który w sposób usprawiedliwiony, choć błędny, jest przekonany, że jego posiadanie służebności jest legalne. O takim zakwalifikowaniu posiadania służebności mogłyby świadczyć inne okoliczności ustalone w konkretnej sprawie, ale nie samo to, że posiadacz służebności uzyskał decyzję o pozwoleniu na budowę i na jej podstawie wzniósł urządzenia, których legalnemu utrzymywaniu na gruncie ma służyć zasiadywana służebność". Z kolei w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 2014 r. Sygn. akt III CZP 87/13 Sąd Najwyższy orzekł, iż wykonywanie uprawnień w zakresie wynikającym z decyzji wydanej na podstawie art. 35 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości (tekst jedn.: Dz.U. z 1974 r. Nr 10, poz. 64 ze zm.), stanowiącej tytuł prawny do ich wykonywania, nie prowadzi do nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej odpowiadającej treści służebności przesyłu. Strona pozwana zatem nie może skutecznie powoływać się na zasiedzenie służebności, albowiem jak sama stwierdza i co znajduje potwierdzenie w przedłożonym przez nią samą dokumencie uprawnienia władcze nad gruntem poprzedników prawnych powoda a polegające na przejęciu gruntu i wybudowaniu urządzeń przesyłowych realizowała na mocy decyzji właściwych organów. Abstrahując od powyższej konstatacji Sąd Rejonowy zauważył także, iż o ile posiadanie gruntu w zakresie odpowiadającym służebności przesyłu po stronie pozwanej (i jej poprzedników prawnych) można datować najwcześniej na dzień 5 czerwca 1985 r. to powód wystąpił o zapłatę z tytułu bezumownego korzystania przez pozwaną z jego gruntu w kwietniu 2014 roku - a więc przed upływem terminu 30-letniego. Ponieważ zaś niepodobna mówić o dobrej wierze po stronie pozwanej (brak aktu notarialnego przeniesienia własności) już sama przesłanka temporalna wynikająca z treści art. 172 k.c. nie została spełniona. Z powyższych przyczyn zarzut zasiedzenia służebności uznano za bezzasadny. Tym samym zgodnie z art. 224 i 225 powód ma prawo żądać od strony pozwanej zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości. Kwota należna powodowi z powyższego tytułu za okres dochodzony pozwem wynosi 1303 zł, tym samym Sąd na mocy powołanych przepisów orzekł jak w pkt I sentencji. Ponieważ żądanie strony powodowej przekraczało wysokość powyższej kwoty, przeto w pozostałym zakresie Sąd orzekł jak w punkcie II sentencji. O kosztach Sąd orzekł na zas. art. 100 w zw. z art. 99 k.p.c.

Apelację złożyła strona pozwana, zaskarżając powyższy wyrok w zakresie punktu I. i III., zarzucając temu orzeczeniu

1. naruszenie prawa materialnego, w szczególności przepisu:

a. art. 140 kodeksu cywilnego polegające na jego nie zastosowaniu, czego skutkiem było przyjęcie, że pozwany nie dysponuje tytułem prawnym do posadowienia urządzeń energetycznych na nieruchomości stanowiącej obecnie własność Powoda, co spowodowało uwzględnienie w części żądania pozwu,

b. art. 140 kodeksu cywilnego w związku z przepisem art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości, polegające na jego niewłaściwym zastosowaniu i interpretacji, czego skutkiem było przyjęcie, że w przypadku właściciela nieruchomości dokonującego na nieruchomości stanowiącej jego własność budowy m.in. urządzeń energetycznych, konieczne było uprzednie wyrażenie zgody lub uzyskanie zezwolenie wydawanego w trybie przepisu art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 roku o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości,

c. art. 172 § 1 w związku z przepisem art. 292 i art. 352 § 1 oraz przepisu art. 7 kodeksu cywilnego, polegające na ich niewłaściwym zastosowaniu, czego skutkiem było przyjęcie, że w sprawie nie jest uzasadniony zarzut nabycia przez pozwanego służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu w dobrej wierze, który uzasadnia oddalenie powództwa,

2. naruszenia przepisów postępowania, w szczególności przepisu:

a. art. 234 w związku z przepisem art. 6 i 7 kodeksu postępowania cywilnego, poprzez niezastosowanie domniemań ustanowionych przepisami art. 339 i art. 7 kodeksu cywilnego,

b. art. 233 § 1 w związku z przepisami art. 229 i 230 kodeksu postępowania cywilnego:

i. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na jej dokonaniu w sposób nie wszechstronny oraz sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego, z pominięciem okoliczności, że skoro poprzednik prawny Powoda jako właściciel nieruchomości dokonał budowy urządzeń energetycznych na swoje potrzeby, to pozwany jako następca prawny swojego poprzednika, który przejął własność tych urządzeń dysponuje tytułem prawnym do nich, a wskutek czego żądanie pozwu winno być oddalone w całości,

ii. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, polegające na jej dokonaniu w sposób nie wszechstronny oraz sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego, w odniesieniu do uznania przez Sąd I instancji, że uczestnik nabył posiadanie służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu w złej wierze,

3. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu I Instancji z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, z uwagi na okoliczność, przyjęcie, że pozwany nie dysponuje tytułem prawnym do posadowienia swoich urządzeń na nieruchomości stanowiącej obecnie własność Powoda, chociaż pozwany tytułem takim dysponuje skoro poprzednik prawny Powoda jako właściciel nieruchomości dokonał budowy urządzeń energetycznych na swoje potrzeby przekazując je poprzednikowi prawnemu pozwanego, który przejął własność tych urządzeń i je nieprzerwanie eksploatuje, co oznacza także, że objął je w dobrej wierze z dniem 5 czerwca 1985 roku.

W tym stanie rzeczy wniosła o zmianę wymienionego wyżej wyroku w zaskarżonym zakresie i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od Powodów na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych, za obie instancje, ewentualnie o uchylenie wymienionego wyżej wyroku w zaskarżonym zakresie i przekazanie sprawy w uchylonym zakresie sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach instancji odwoławczej.

Strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji argumentując, że rozstrzygnięcie Sądu I instancji jest prawidłowe.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się uzasadniona.

Sąd Okręgowy przyjmuje za własny stan faktyczny ustalony przez Sąd Rejonowy uzupełniając go o następujące fakty.

W dniu 21 grudnia 1984 roku została wydana decyzja Naczelnika Gminy w R. o lokalizacji inwestycji pn. „(...)”.

Dowód: decyzja wraz z planem sytuacyjnym, k. 211, 214-216

W dniu 24 maja 1985 roku Urząd Gminy w R. wydał decyzję na podstawie art. 35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości i zezwolił Gminnej (...) w L. na wejście w teren celem budowy linii napowietrznej sn 15 kV, kablowej nn o4 kV i stacji trafo (...) zgodnie z decyzją o zatwierdzeniu planu realizacyjnego i pozwolenia na budowę.

Dowód: decyzja k. 220

W dniu 5 czerwca 1985 roku sporządzono protokół przekazania na majątek Zakładu (...) wybudowanych urządzeń energetycznych. Jako dokumentacje techniczną wskazano wyżej wymienione decyzje.

Dowód: protokół, k. 65-68

Powyższe ustalono w oparciu o dokumenty, których prawdziwości ani autentyczności żadna ze stron nie kwestionowała.

Za bezsporne należało uznać, że właściciel tej nieruchomości od 1985 roku nie był Skarb Państwa, a rolnicza spółdzielnia produkcyjna.

W tak ustalonym stanie faktycznym należy wskazać, że w nin. stronie pozwanej przysługiwał skuteczny względem strony powodowej tytuł do korzystania z nieruchomości na podstawie art.35 ustawy z dnia 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości. Decyzja wydana na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy o zasadach i trybie wywłaszczania nieruchomości była aktem kształtującym treść prawa własności zgodnie z art. 140 k.c. Nie powodowała powstania służebności w ścisłym tego słowa znaczeniu, ponieważ skutki ograniczenia prawa własności (art. 147, 149 i 152 k.c.) różnią się od skutków prawnych wywołanych przez ustanowienie służebności, a podobieństwo między nimi wynika z kreowanego nimi obowiązku znoszenia przez właściciela zmian rzeczowych na jego nieruchomości. Z decyzji tej wynikają uprawnienia o charakterze administracyjnym, czasami nazwane szczególną służebnością ustawową. Przedsiębiorca przesyłowy, z którego inicjatywy wydano decyzję zezwalającą na korzystanie z cudzej nieruchomości, także obecnie ma tytuł do utrzymywania na tej nieruchomości urządzeń, które postawił w związku z wydaniem decyzji, nie traci ona bowiem mocy obowiązującej wskutek upływu czasu. Trzeba przyjąć, że po uchyleniu art. 35 ust. 2 u.z.t.w.n., w razie potrzeby wejścia na nieruchomość w celu zapewnienia konserwacji urządzeń przesyłowych, przedsiębiorca może ubiegać się o wydanie decyzji zezwalającej mu na to, a obowiązek znoszenia ingerencji w uprawnienia właściciela podlega egzekucji administracyjnej. (tak uchwała 7 sędziów z dnia 8 kwietnia 2014r., III CZP 87/13).

Natomiast jeżeli uznać, że stronie pozwanej nie powstał tytuł do korzystania z nieruchomości na podstawie art. 35 cyt. wyżej ustawy to doszło do zasiedzenia służebności przesyłu. Wytoczenie przez właściciela nieruchomości przeciwko posiadaczowi służebności przesyłu, a przed dniem 3 sierpnia 2008 r. przeciwko posiadaczowi służebności gruntowej odpowiadającej treścią służebności przesyłu, powództwa o zasądzenie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści tej służebności nie przerywa biegu jej zasiedzenia ( tak uchwała 7 sędziów z dnia 26 listopada 2014 roku, III CZP 45/14). Zatem skoro bezsporne było, że przedmiotowe linie i urządzenia były posadowione na przedmiotowych nieruchomościach od czerwca 1985 roku, od tejże daty stanowiły majątek następców prawnych strony pozwanej i znajdują się tam do dnia dzisiejszego. Strona pozwana korzysta z tych urządzeń. Zatem jeżeli wejście w posiadanie nastąpiło w złej wierze termin to termin ten upłynął w dniu 6 czerwca 2015 roku( art. 175 k.c. w zw. z art. 292 k.c. i art. 305⁴k.c.).

O kosztach postepowania za I instancje orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 386§1 k.p.c. zmieniono zaskarżony wyrok.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 391§1 k.p.c., zasądzając koszty procesu od strony przegrywającej na rzecz strony wygrywającej. Na koszty złożyła się opłata od apelacji oraz wynagrodzenie pełnomocnika. Wysokość wynagrodzenia obliczono na podstawie §2 pkt. 3 w zw. z § 10 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Magdalena Meroń- Pomarańska SSO Anna Nowak SSO Beata Tabaka

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE