UZASADNIENIE

Powód A. A. z siedzibą w S. domagał się zasądzenia od pozwanego P. P. (1) kwoty 1.252,73 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 31 sierpnia 2015 r. oraz kosztów procesu według norm przepisanych.

Uzasadniając żądanie podniósł, że strony zawarły umowę ubezpieczenia dnia 19 października 2012r. Pozwany zobowiązał się w umowie do opłacania jednorazowo rat składki w zamian za ochronę udzielaną przez powoda. Powód wskazał, iż zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych w przypadku braku zawiadomienia o wypowiedzeniu umowy, nie później niż na 1 dzień przed upływem okresu 12 miesięcy uważa się, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy. Pozwany nie zapłacił wynikającej z umowy składki w terminie.

Nakazem zapłaty z dnia 11 września 2015 r. Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Nakaz ten został skutecznie zaskarżony przez pozwanego, w związku z czym postanowieniem z dnia 8 października 2015r. sprawa została przekazana do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Rudzie Śląskiej.

W sprzeciwie pozwany podniósł, iż wniósł pozew o ustalenie, że umowa ubezpieczenia o nr (...) dotycząca pojazdu marki A. o nr rej. (...) potwierdzona polisą nr (...) została rozwiązana 13 października 2012r. W sprawie tej ubezpieczyciel twierdził, że wypowiedzenie umowy wpłynęło do niego po ustawowo określonym terminie. Zdaniem pozwanego, skoro dnia 3 października 2012r. powiadomił na piśmie zakład ubezpieczeń o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia, to nie została zawarta następna umowa. Dowodem jest pocztowe potwierdzenie nadania przesyłki poleconej. W art. 28 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych wskazuje, że wystarczy, aby posiadacz pojazdu powiadomił na piśmie zakład ubezpieczeń o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia najpóźniej w dniu poprzedzającym upływ okresu ubezpieczenia. Ustawodawca nie wskazał, iż powiadomienie takie jest skuteczne dopiero od chwili, kiedy dotarło do adresata. Z kolei zgodnee z art. 48a ust. 1 ustawy Prawo pocztowe operator pocztowy obowiązany jest doręczać przesyłki listowe nie później niż w 4 dniu po dniu nadania w przypadku przesyłki listowej najszybszej kategorii. Skoro pozwany nadał przesyłkę poleconą 3 października 2012 r., to powinna ona zostać doręczona adresatowi najpóźniej 7 października 2012 r. Oświadczenie pozwanego doszło zatem do adresata w taki sposób, iż mógł się z nim zapoznać w normalnym toku czynności jeszcze przed 13 października 2012 r. Nadawca przesyłki poleconej nie ponosi odpowiedzialności za działania operatora pocztowego, jak również za działania adresata. Pozwany zawiadomił zatem zakład ubezpieczeń o wypowiedzeniu umowy z zachowaniem ustawowego terminu.

Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 25 sierpnia 2016r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.252,73 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 31 sierpnia 2015r. do 31 grudnia 2015r. oraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016r. oraz kwotę 210 tytułem zwrotu kosztów procesu.

Orzeczenie to poprzedził ustaleniem, że P. P. (1) zawarł z (...) S.A. w S. umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego o nr (...), która dotyczyła pojazdu A. (...), nr rej. (...) oraz umowę AC. Umowa została zawarta na okres od dnia 15 października 2011 r. do dnia 14 października 2012 r.

W 2012 r. został uszkodzony samochód pozwanego. Pozwany zwrócił się do powodowego ubezpieczyciela o zwrot kosztów naprawy pojazdu z tytułu ubezpieczenia AC. Pozwany otrzymał tytułem odszkodowania 30 % poniesionych kosztów. Zadzwonił on do przedstawiciela powoda i uzyskał informację, że ubezpieczyciel stosuje takie zasady wypłat. Pozwany telefonicznie poinformował, że w związku z tym chce rozwiązać umowę, na co przedstawiciel powoda pouczył pozwanego o możliwości i sposobie wypowiedzenia umowy.

P. P. (1) sporządził pismo, w którym wskazał ubezpieczycielowi, że wypowiada umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych z ostatnim dniem okresu, na jaki została zawarta. Pismo zostało nadane w placówce pocztowej jak wynika z załączonego do akt dowodu nadania i kserokopii koperty w dniu 3 października 2012 r. i wpłynęło do ubezpieczyciela w dniu 16 października 2012 r.

Strony łączyła umowa ubezpieczenia OC i AC posiadaczy pojazdów mechanicznych, której okres obowiązywania upływał w dniu 14 października 2012 r. Pismem z dnia 24 października 2012 r. powód zawiadamiał pozwanego, iż wobec braku powiadomienia o wypowiedzeniu umowy nr (...) dotyczącej pojazdu o nr rej. (...) została zawarta umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych na kolejny 12-miesięczny okres ubezpieczenia, tj. od dnia 15 października 2012 r. do dnia 14 października 2013 r. W związku z tym powód wystawił polisę ubezpieczeniową o nr (...) dotyczącą samochodu osobowego pozwanego marki A. (...). Pismem z dnia 16 listopada 2012 r. powód wzywał pozwanego do zapłaty składki z umowy ubezpieczenia potwierdzonej polisą nr (...) w kwocie 936 zł w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania.

Pismem z dnia 19 listopada 2012 r. pozwany informował powoda, iż wypowiedział umowę ubezpieczenia, wysyłając 11 dni przed upływem końca obowiązywania poprzedniej umowy stosowne oświadczenie.

Pismem z dnia 4 lutego 2013 r. P. P. (1) wystąpił z pozwem przeciwko A. A. z siedzibą w S. o ustalenie na podstawie art. 189 k.p.c., że umowa ubezpieczenia o nr (...) dotycząca pojazdu marki A. o nr rej. (...) potwierdzona polisą nr (...) została rozwiązana 13 października 2012 r. Wyrokiem z dnia 27 sierpnia 2013 r. o sygn. akt I C 1753/13 Sąd Rejonowy dla Warszawy-Woli w Warszawie oddalił powództwo w sprawie.

W dniu 15 października 2012 r. i 14 października 2013 r. powód opłacił składki ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych wynikające z polisy nr (...) na rzecz A. w W. w kwotach po 468 zł, a następnie w dniach 14 października 2014 r. i 12 października 2015 r. składki w kwotach po 445 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że roszczenie jest uzasadnione.

Sąd przytaczając treść art. 12 ust. 1 oraz art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych wskazał, że strony łączyła umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego o nr (...), która dotyczyła pojazdu pozwanego i została zawarta na okres od dnia 15 października 2011 r. do dnia 14 października 2012 r.

Sąd w dalszej części wskazał, że pomimo, iż na dzień 3 listopada 2012r. obowiązywał już art. 18 ust. 3 w/w ustawy, zgodnie z którym w przypadku nadania oświadczenia o wypowiedzeniu lub odstąpieniu od umowy ubezpieczenia obowiązkowego, o którym mowa w art. 4 pkt 1-3 przesyłką listową, za chwilę jego złożenia uważa się datę nadania oświadczenia w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego, jednakże przepis ten nie miał zastosowania do zawiązanego wcześniej stosunku ubezpieczenia.

Sąd nadto przytaczając treść art. 18 ust. 1 w/w ustawy oraz art. 22 w/w ustawy, wskazał ostatecznie, na podstawie art. 61 § 1 k.c., że do ustalenia chwili składania oświadczenia woli Kodeks cywilny przyjmuje tzw. teorię doręczenia i to na składającym oświadczenie spoczywa ciężar dowodu, że doszło ono do adresata w sposób umożliwiający mu zapoznanie się z jego treścią. Z tych względów uznał, że to na pozwanym spoczywał ciężar udowodnienia, że jego oświadczenie o wypowiedzeniu dotarło do powoda najpóźniej w dniu 13 października 2012r. Sąd stwierdził, że powód otrzymał oświadczenie o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia w dniu 16 października 2012r. Uwzględniając przy tym treść art. 28 ust. 1 w/w ustawy, Sąd uznał, że oświadczenie pozwanego zostało stronie powodowej dostarczone za późno, dlatego strona powodowa mogła objąć pozwanego obowiązkowym ubezpieczeniem OC na nowy okres ubezpieczeniowy od dnia 15 października 2012r.

Z tych względów Sąd uwzględnił żądanie pozwu w całości. W związku z nowelizacją art. 481 k.c. Sąd przyznał powodowi ustawowe odsetki do dnia 31 grudnia 2015 r., a od dnia 1 stycznia 2016 r. ustawowe odsetki za opóźnienie.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od tego orzeczenia, zaskarżające je w całości, wniósł pozwany.

Zarzucił naruszenie przepisów postępowania, a to:

a) art. 328 § 2 k.p.c. przez niewyjaśnienie podstawy prawnej wyroku oraz niesporządzenie uzasadnienia wyroku według wymagań tam wskazanych.

b) art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 244 § 1 k.p.c. przez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów polegające na błędnym ustaleniu najbardziej istotnego elementu stanu faktycznego sprawy przez przyjęcie przez Sąd, że potwierdzenie nadania przesyłki rejestrowanej 3 października 2012 r. wydane przez placówkę operatora publicznego mające moc dokumentu urzędowego (art. 45 Prawa pocztowego) nie jest wystarczającym dowodem na to, że przesyłka ta została doręczona adresatowi zgodnie z regulacją zawartą w art. 48a ust. 1 ustawy Prawo pocztowe, nie później niż w 4 dniu po dniu nadania - w przypadku przesyłki listowej najszybszej kategorii, tj. najpóźniej 7 października 2012 r.

c) art. 231 k.p.c. przez niezastosowanie przez Sąd domniemania faktycznego, że przesyłka polecona nadana 23 października 2012 r. została doręczona adresatowi zgodnie z regulacją zawartą w art. 48a ust. 1 ustawy Prawo pocztowe, nie później niż w 4 dniu po dniu nadania tj. najpóźniej 7 października 2012 r.

d) art. 232 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c. przez uchylenie się przez Sąd I instancji od dokonania oceny wiarogodności i mocy dowodowej pisma Poczty Polskiej S.A. z 7 czerwca 2016 r. będącego odpowiedzią na pismo Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 6 maja 2016 r., które zostało wystosowane w sprawie o sygn. akt I C 2873/15 upr. po uwzględnieniu następującego wniosku dowodowego pozwanego: „dopuszczenie dowodu z dokumentu - informacji pisemnej udzielonej przez Pocztę Polską S.A. oraz wszelkich innych dokumentów na okoliczność faktycznej daty nadania przez P. P. (1) przesyłki poleconej w Urzędzie Pocztowym (...) za potwierdzeniem nadania opatrzonego datą dzienną 3 października 2012 r.; ustalenia daty, kiedy przesyłka polecona dotarła do Urzędu Pocztowego (...) ul. (...) (...)-(...) W., ustalenie czy była ona awizowana (jednokrotnie, dwukrotnie) oraz ustalenie, kiedy przesyłkę poleconą odebrał powód.” przez co pozwany został pozbawiony możliwości wykazania faktu, z którego wywodzi skutki prawne.

e) art. 3 k.p.c., art. 6 § 2 k.p.c., art. 232 k.p.c. przez akceptację przez Sąd I instancji naruszenia tych przepisów przez stronę powodową, która nie dała wyjaśnień co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek, jak również nie przedstawiła wszystkich dowodów w szczególności dowodu, że Poczta Polska S.A. doręczyła jej przesyłkę poleconą z naruszeniem 4 dniowego terminu wynikającego z art. 48a ust. 1 ustawy Prawo pocztowe.

Nadto zarzucił również naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię oraz niewłaściwe zastosowanie tj.:

a) art. 28 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych przez błędną jego wykładnię i zastosowanie do wadliwie ustalonego stanu faktycznego sprawy, w sytuacji kiedy ustawodawca wskazał, że jedynym warunkiem rozwiązania umowy ubezpieczenia jest to, aby posiadacz pojazdu powiadomił na piśmie zakład ubezpieczeń o wypowiedzeniu umowy ubezpieczenia najpóźniej w dniu poprzedzającym upływ okresu ubezpieczenia, a warunek ten został przez pozwanego spełniony, ponieważ nadał przesyłkę poleconą 3 października 2012 r.

b) art. 61 § 1 k.c. przez błędną jego wykładnię polegającą na uznaniu, że oświadczenie woli złożone przez pozwanego nadane przesyłką poleconą 3 października 2012 r. nie zostało złożone innej osobie z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią tj. po upływie 4 dni od nadania przesyłki poleconej.

c) art. 6 k.c. przez błędną jego wykładnię polegającą na przyjęciu, że ciężar udowodnienia faktu spoczywający na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne jest niczym nieograniczony oraz przez niewłaściwe zastosowanie tego przepisu w rozpoznawanej sprawie, w sytuacji kiedy pozwany nie dysponował dokumentami dotyczącymi sposobu doręczenia przesyłki poleconej i podjął inicjatywę dowodową, aby Sąd w trybie art. 248 § 1 k.p.c. zażądał przedstawienia dokumentów przez Pocztę Polską S.A.

d) art. 5 k.c. przez jego niezastosowanie do stanu faktycznego sprawy, z którego wynika, że powód uczynił ze swego prawa użytek sprzeczny ze społeczno- gospodarczym przeznaczeniem tego prawa oraz z zasadami współżycia społecznego, przez co nie powinien korzystać z ochrony.

Na tych podstawach wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez oddalenie powództwa oraz zasądzenie zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Rudzie Śląskiej do ponownego rozpoznania z powodu nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy ewentualnie, na podstawie art. 505¹² § 1 kpc, o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Rudzie Śląskiej do ponownego rozpoznania z powodu stwierdzenia naruszenia prawa materialnego oraz stwierdzenia, że zgromadzone dowody nie dają wystarczających podstaw do zmiany wyroku.

W odpowiedzi na zażalenie powódka wniosła o oddalenie apelacji oraz zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sprawa została rozpoznana w trybie uproszczonym, a Sąd Odwoławczy nie przeprowadził postępowania dowodowego.

Artykuł 505 ¹³ § 1 k.p.c. jest przepisem szczególnym do art. 387 § 1 k.p.c. Jeżeli Sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku winno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa.

Mając na względzie powyższe unormowania, Sąd Odwoławczy dokonując oceny całości ustaleń i oceny prawnej uznał, że apelacja jest nieuzasadniona.

Zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (dalej: UbezObowU), jeżeli posiadacz pojazdu mechanicznego nie później niż na jeden dzień przed upływem okresu 12 miesięcy, na który umowa ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych została zawarta, nie powiadomi na piśmie zakładu ubezpieczeń o jej wypowiedzeniu, uważa się, że została zawarta następna umowa na kolejne 12 miesięcy, z zastrzeżeniem ust. 2.

Uwzględniając zatem, że łącząca strony umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego o nr (...) zawarta na okres od dnia 15 października 2011r. do dnia 14 października 2012r., termin do skutecznego wypowiedzenia umowy upływał w dniu 13 października 2012r.

W tym miejscu wskazać należy, że zgodnie z art. 3 k.p.c. strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody. Przytoczona powyżej regulacja prawna, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 1 marca 1996r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 1996r. Nr 43, poz. 189) na mocy której skreślono § 2, nie obciąża sądu obowiązkiem dążenia do wykrycia prawdy obiektywnej (materialnej) bez względu na procesową aktywność stron. Pomimo, iż sąd, zgodnie z art. 232 § 2 k.p.c., ma prawo przeprowadzenia z urzędu dowodów niewskazanych przez stronę, jednak aktywność ta winna przybierać charakter uzupełniający i nie może wyręczać stron z realizacji ciążących na nich obowiązków procesowych do których należy przedstawianie dowodów oraz udowodnienie faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie.

Wskazany powyżej ciężar dowodu w znaczeniu formalnym uzupełnia ciężar dowodu w znaczeniu materialnym wyrażony w art. 6 k.c., który nakłada na stronę ciężar udowodnienia faktów, z których wywodzi ona skutki prawne. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 listopada 2007r., (II CSK 293/07), ciężar udowodnienia faktu należy rozumieć z jednej strony jako obarczenie strony procesu obowiązkiem przekonania sądu dowodami o słuszności swoich twierdzeń, a z drugiej konsekwencjami poniechania realizacji tego obowiązku, lub jego nieskuteczności. Tą konsekwencją jest zazwyczaj niekorzystny dla strony wynik procesu.

Uwzględniając wskazane powyżej obowiązki oraz stanowiska procesowe obu stron, uznać należało, że ciężar wykazania, że umowa została skutecznie wypowiedzenia, a tym samym nie mógł nastąpić skutek prawny przewidziany art. 28 ust. 1 UbezObowU, obciążał pozwanego.

Pozwany, w odpowiedzi na pozew, wskazywał, że poinformował powodowego ubezpieczyciela o wypowiedzeniu umowy w dniu 3 października 2012r. Okoliczność tą wykazał w toku postępowania. Niemniej jednak, wobec zasadnego przyjęcia przez Sąd Rejonowy, iż brzmienie art. 28 ust. 1 UbezObowU przemawia za koniecznością zastosowania teorii doręczenia, wskazane przez niego data nie mogła stanowić podstawy do oddalenia powództwa.

Z akt sprawy jednoznacznie wynika, że wskazana powyżej przesyłka została doręczona powodowemu ubezpieczycielowi w dniu 16 października 2016r. (k. 95). Uznać zatem należało, że dopiero z tą datą ubezpieczyciel został powiadomiony o wypowiedzeniu umowy, a zatem wypowiedzenie umowy nie mogło odnieść skutku. W konsekwencji strony umowa ubezpieczenia została skutecznie przedłużona na kolejny okres 12 miesięcy.

Wskazać przy tym należy, że wobec treści art. 6 ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych oraz niektórych innych ustaw z dnia 19 sierpnia 2011 r. (Dz.U. Nr 205, poz. 1210), który jednoznacznie wskazuje, że do umów ubezpieczenia zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe, nie mógł mieć zastosowania art. 18 ust. 3 UbezObowU obowiązujący od 11 lutego 2012r. który przewiduje, że w przypadku nadania oświadczenia o wypowiedzeniu lub odstąpieniu od umowy ubezpieczenia obowiązkowego, przesyłką listową, za chwilę jego złożenia uważa się datę nadania oświadczenia w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego. Tym samym, wobec niemożności zastosowania tej normy prawnej, brak było podstaw do przyjęcia aby wypowiedzenie umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego o nr (...) nastąpiło w dniu 3 października 2012r.

Ze wskazanych powyżej powodów, apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i art. 99 k.p.c. w związku z art. 391 § 2 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, a to wobec oddalenia apelacji powódki i nie znajdując podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c.

Koszty te ustalono przy uwzględnieniu § 2 pkt 2 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015r. poz. 1804) w brzemieniu obowiązującym do dnia 27 października 2016r.

SSO Andrzej Dyrda

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE