UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 4 kwietnia 2017r. Sąd Rejonowy w Biskupcu IV Wydział Pracy oddalił powództwo P. Z. – kierowcy wykonującego przewozy w transporcie międzynarodowym. Powód domagał się od pozwanego zapłaty kwot wskazanych pozwem z tytułu diet, ryczałtów za noclegi oraz należności za rozładunki towarów.

Postanowieniem zawartym w pkt II tego wyroku Sąd ten odstąpił od obciążenia powoda kosztami procesu na podstawie art. 102 k.p.c.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z treścią tego przepisu prawa „ w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami”. W niniejszej sprawie - w ocenie tego Sądu powód mógł być subiektywnie przekonany o zasadności zgłoszonego roszczenia, co uzasadniało zastosowanie art. 102 k.p.c. Zdaniem Sądu właśnie taka sytuacja zachodziła w niniejszej sprawie, albowiem oczywistym jest, że na datę wniesienia pozwu obowiązywały przepisy w brzmieniu, na które powoływał się powód. Następnie z uwagi na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego zmienił się stan prawny, jednak powód na datę wniesienia pozwu mógł działać w przeświadczeniu, że istnieje możliwość zakończenia sprawy po jego myśli.

W zażaleniu na powyższe postanowienie zawarte w pkt II wyroku z dnia 4 kwietnia 2017r., sygn. akt IV P 82/15 - tj. w zakresie orzeczenia o kosztach procesu pełnomocnik pozwanego zarzucił zaskarżonemu rozstrzygnięciu:

1) naruszenie przepisów prawa procesowego – art. 102 k.p.c. poprzez jego błędne zastosowanie polegające na uznaniu, iż w sprawie zachodzą wypadki szczególnie uzasadnione, uzasadniające nieobciążanie strony przegrywającej sprawę kosztami procesu, podczas gdy podstawą oddalenia powództwa była nie tylko zmiana stanu prawnego w wyniku wydania przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z dnia 24.11.2016r. – sygn. akt K 11/15, ale także niekwestionowane przez powoda wypłacanie należności z tytułu krajowych i zagranicznych podróży służbowych, w tym diet i ryczałtów za noclegi zgodnie z wewnętrznymi aktami prawa pracy pozwanego, a zatem powód nie mógł być subiektywnie przekonany o zasadności swojego roszczenia i w konsekwencji niezastosowanie art. 98 § 1 k.p.c.

Biorąc powyższe pod uwagę pełnomocnik pozwanego wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez obciążenie powoda kosztami procesu oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości.

Pełnomocnik pozwanego wniósł również o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym od powoda na rzecz pozwanego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu zażalenia miedzy innymi zostało podniesione, iż brak było podstaw do uznania jakoby powód „pozostawał w subiektywnym przekonaniu co do słuszności roszczeń” uzasadniającym nieobciążanie go kosztami procesu, albowiem nie można uznać, że obciążanie powoda kosztami procesu stanowiłoby ponoszenie przez niego konsekwencji zmian stanu prawnego, skoro powód mógł i powinien przewidzieć, iż wobec obowiązywania wewnętrznych regulacji u pozwanego, sąd niezależnie od wyroku Trybunału Konstytucyjnego – mógł oddalić jego powództwo. W ocenie żalącego o wypadku szczególnie uzasadnionym uregulowanym art. 102 k.p.c. można by było mówić, gdyby pozwany w ogóle nie wypłacał kierowcom należności z tytułu zagranicznych podróży służbowych, wypłacałby je w kwotach odbiegających od zapisów wewnętrznych aktów prawa pracy lub – przy braku uregulowań wewnętrznych – wypłacałby je w kwotach odbiegających od wskazanych w powszechnie obowiązujących przepisach. Żadna z powyższych sytuacji nie miała miejsca w stanie faktycznym sprawy. wobec faktu, ze wyrok Trybunału konstytucyjnego nie stanowił jedynej podstawy oddalenia powództwa, nie można uznać, iż zachodził szczególnie uzasadniony wypadek określony w art. 102 k.p.c. uzasadniający nieobciążanie powoda kosztami.

W odpowiedzi na zażalenie pełnomocnik powoda wniósł o oddalenie zażalenia i nieobciążanie powoda kosztami postępowania zażaleniowego.

W uzasadnieniu zajętego stanowiska pełnomocnik powoda wskazał, że jest oczywistym, iż powód wytaczając powództwo pozostawał w przekonaniu o słuszności swych roszczeń co do zasady i co do wysokości. Pozwany w swoich wewnętrznych uregulowaniach z zakresu prawa pracy nie określił diety za dobę podróży służbowej ani limitu za nocleg, a wysokość świadczeń wypłacanych kierowcom po zakończeniu podróży służbowej uzależniona była od liczby przejechanych kilometrów i świadczenia te były zdecydowanie niższe, niż świadczenia wyliczone na podstawie przepisów kodeksu pracy i przepisów wykonawczych do kodeksu. Tym samym wytaczając powództwo powód pozostawał w uzasadnionym subiektywnym przekonaniu o słuszności swych roszczeń, w czym utwierdzała go ugruntowana jednolita linia orzecznicza Sądu Najwyższego, w szczególności uchwała Sądu Najwyższego podjęta w składzie siedmiu sędziów z dnia 12 czerwca 2014r., sygn. akt II PZP 1/14.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Zażalenie nie jest zasadne.

Słusznie podniesiono w zażaleniu, że zasada rozstrzygnięcia o kosztach procesu zwarta jest w art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia prawa i celowej obrony, a § 3 w zw. z § 2 tego przepisu prawa precyzuje, co należy zaliczyć do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika.

Jednakże są sytuacje, w których ustawodawca przewidział możliwość odstąpienia od tej reguły i niewątpliwie Sąd Rejonowy z tej możliwości skorzystał, stosując w zakresie orzeczenia o kosztach procesy art. 102 k.p.c., który stanowi, iż w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Sąd I Instancji szeroko uzasadnił swoje stanowisko w tym zakresie.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, iż skorzystanie z instytucji przewidzianej wskazanym wyżej art. 102 k.p.c. należy do decyzji sądu orzekającego w danej sprawie, jeżeli uzna on, że zachodzą ku temu przesłanki, zaś ingerencja sądu odwoławczego w takie orzeczenie jest bardzo ograniczona, w zasadzie można przyjąć, że odbywa się jedynie wówczas, gdy Sąd I instancji nie uzasadnił swojego stanowiska w tym zakresie oraz w wypadku uznania, że ocena ta jest zupełnie dowolna, a z taką sytuacją nie mamy do czynienia w sprawie niniejszej.

Prawidłowość wskazanego wyżej poglądu wypracowana została w praktyce orzeczniczej. I tak w wyroku Sądu Najwyższego Izby Cywilnej z dnia 28.11.2013r., sygn. akt IV Cz 92/13 zostało podkreślone, że oparta na kryterium słusznościowym ocena sądu dotycząca istnienia wypadku szczególnie uzasadnionego w rozumieniu art. 102 k.p.c. należy do sfery uznania sądu. W związku z tym zakwestionowanie tej oceny może nastąpić jedynie wyjątkowo, w razie podjęcia przez sąd rozstrzygnięcia oczywiście niemieszczącego się w granicach przyznanej mu swobody decyzji przez art. 102 k.p.c.

W innym orzeczeniu – I PK 13/13 (postanowienie SN z dnia 14.05.2013r. – Izba Pracy) zostało również stanowczo wskazane, że skorzystanie z art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i to do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie od generalnej zasady ( art. 98 § 1k.p.c.) obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór. Ingerencja w to uprawnienie sądu, w ramach rozpoznawania środka zaskarżenia od rozstrzygnięcia o kosztach procesu, następuje jedynie w sytuacji stwierdzenia, że dokonana ocena jest dowolna, oczywiście pozbawiona uzasadnionych podstaw.

Sąd Rejonowy przy orzeczeniu o kosztach procesu rozważył stanowiska stron w tym zakresie oraz przyjął, że w okolicznościach sprawy powód mógł być subiektywnie przekonany o zasadności zgłoszonych roszczeń w ogólności, nie egzemplifikując ich i postanowił nie obciążać powoda zwrotem kosztów procesu na rzecz pozwanego.

W ocenie sądu odwoławczego, sąd orzekający uzasadnił swoje stanowisko w zakresie dotyczącym zastosowania w sprawie dobrodziejstwa z art. 102 k.p.c. i sąd okręgowy nie znalazł podstaw do ingerencji w to rozstrzygniecie. Ocena ta – dokonana przez sąd orzekający nie jest oceną dowolną, a więc musi się ostać.

W ustalonym stanie faktycznym pozwany zmuszony zatem będzie do poniesienia we własnym zakresie kosztów udzielonej mu pomocy prawnej przez ustanowionego w sprawie pełnomocnika.

Reasumując : rozstrzygnięcie Sądu I Instancji jest prawidłowe i dlatego zażalenie podlegało oddaleniu z mocy art. 397 § 1 k.p.c. w zw. z art. 385 k.p.c.

SSO Beata Kurowska SSO Dorota Radaszkiewicz SSO Rafał Jerka

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE