UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 8 listopada 2016 roku Sąd Rejonowy w Sieradzu po rozpoznaniu sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka komandytowa w Ł. przeciwko (...) (Spółka Akcyjna) z siedzibą w M. o zapłatę 516 zł oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 377 złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na bezspornych okolicznościach sprawy:

W dniu 16 września 2015 r. w miejscowości D. miało miejsce zdarzenie komunikacyjne z udziałem - stanowiącego własność M. J. - samochodu marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...), którym poruszał się W. J. oraz pojazdu marki R. (...) o numerze rejestracyjnym (...) będącym własnością W. S. a kierowanym przez E. S.. W kolizji samochód M. J. został uszkodzony. Za sprawcę tego zdarzenia komunikacyjnego została uznana kierująca pojazdem marki R. (...). Odpowiedzialność cywilna posiadacza tego pojazdu stanowiła przedmiot ochrony ubezpieczeniowej u pozwanego. W związku z przyjęciem sprawstwa kierującej pojazdem marki R. (...) oraz objęciem ochroną ubezpieczeniową posiadacza tego samochodu u pozwanego ubezpieczyciela, mąż poszkodowanej - W. J. w dniu 18 września 2015 r. dokonał zgłoszenia szkody u pozwanego przy czym szczegółowa rejestracja zdarzenia i powstałego w jego wyniku uszczerbku miała miejsce w rozmowie telefonicznej odbytej przez niego z przedstawicielem ubezpieczyciela w dniu 21 września 2015 r. W trakcie tej rozmowy przedstawiciel pozwanego poinformował W. J. zarówno o możliwości skorzystania przez poszkodowanego z bezpłatnego najmu pojazdu zastępczego oferowanego przez ubezpieczyciela (w tym wypadku (...) (Spółka Akcyjna) w M. miał się bezpośrednio rozliczać z podmiotem wynajmującym, z usług którego korzystał ubezpieczyciel zaś dobowa stawka najmu wynosiła 90,00 zł netto), jak również o tym, iż - w przypadku skorzystania przez poszkodowaną z oferty najmu pojazdu zastępczego firmy zewnętrznej - z racji występującego po stronie M. C. — J. obowiązku minimalizacji szkody - pozwany ubezpieczyciel dokona refundacji wydatków z tego tytułu do kwoty czynszu najmu wynoszącej 90,00zł netto na dobę. Decyzjami z dnia 9 października 2015 r. oraz z dnia 3 grudnia 2015 r. pozwany - w związku z koniecznością naprawy uszkodzeń samochodu marki S. (...) - przyznał odszkodowanie w łącznej kwocie 4.939,23 zł brutto dokonując jego wypłaty, zgodnie z oświadczeniem M. J. - na rachunek bankowy (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Komandytowa w D.. W dniu 29 października 2015 r. pomiędzy M. J. a (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Komandytowa w D. została zawarta umowa najmu pojazdu zastępczego. Na podstawie zawartego kontraktu powód wynajął poszkodowanej - w związku z naprawą samochodu stanowiącego jej własność - pojazd zastępczy, tj. samochód marki S. na okres od dnia 29 października 2015 r. do dnia 6 listopada 2015 r. W zakresie wysokości czynszu najmu zawarta umowa odwoływała się do obowiązującego u powoda cennika, który - w odniesieniu do tak określonego czasu najmu i klasy uszkodzonego pojazdu - przewidywał dobową stawkę najmu na poziomie kwoty 150.00 zł netto. W dniu 10 listopada 2015 r. strony umowy najmu pojazdu zastępczego zawarły aneks do tego kontraktu, treścią którego przedłużyły okres najmu pojazdu zastępczego do dnia 10 listopada 2015 r. i wyraźnie określiły dobową stawkę najmu na poziomie kwoty 150,00 zł netto. Poszkodowana M. J. oraz jej mąż - W. J. są posiadaczami dwóch samochodów osobowych. Jeden z tych samochodów był wykorzystywany przez poszkodowaną, która zatrudniona jest w kilku miejscach pracy. Uszkodzony pojazd marki S. (...) wykorzystywany był przez W. J. w celu dojazdów do pracy, dowożenia dzieci do szkoły, przedszkola i na zajęcia dodatkowe jak również do lekarzy i aptek. W dniu 29 października 2015 r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Komandytowa w D. oraz M. C. — J. zawarli także umowę cesji wierzytelności, w oparciu o którą poszkodowana przelała na rzecz strony powodowej przysługującą jej w stosunku do pozwanego wierzytelność z tytułu najmu pojazdu zastępczego - przelew tej wierzytelności zaspokajał roszczenia powoda w stosunku do M. J. z tytułu najmu samochodu zastępczego. W dniu 30 listopada 2015 r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Komandytowa w D. wystawił dokument rozliczeniowy, w treści którego obciążył poszkodowaną M. C. — J. należnością w łącznej kwocie 2.214,00 zł brutto z tytułu najmu samochodu zastępczego wskazując w jego treści - jako czas trwania najmu takiego pojazdu - okres 12 dni i stosując dobową stawkę korzystania z pojazdu zastępczego na poziomie kwoty 150,00 zł netto (180,00 zł brutto). W dniu 22 stycznia 2016 r. pozwany ubezpieczyciel otrzymał zgłoszenie szkody obejmującej koszty najmu samochodu zastępczego wskutek uszkodzeń pojazdu M. J. w związku ze zdarzeniem komunikacyjnym z dnia 16 września 2015 r. - powód domagał się należności z tego tytułu w wysokości wskazanej w dokumencie rozliczeniowym VAT nr (...) z dnia 30 listopada 2015 r. Decyzją z dnia 2 marca 2016 r. pozwany przyznał powodowi odszkodowanie obejmujące koszty najmu samochodu zastępczego w kwocie 774,90 zł. Pozwany ubezpieczyciel uznał za zasadny - przy uwzględnieniu technologicznego czasu naprawy uszkodzeń jakie zostały stwierdzone w pojeździe M. J. - okres najmu w wymiarze 7 dni przy zastosowaniu zredukowanej dobowej stawki najmu do kwoty 90,00 zł netto, która odpowiadała kwocie jaką poniósłby ubezpieczyciel gdyby poszkodowany skorzystał z oferowanego mu przez pozwanego pojazdu zastępczego.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za bezzasadne, wskazując, iż w realiach rozpoznawanej sprawy poszkodowana wynajęła pojazd zastępczy, mimo oświadczenia o braku takiej potrzeby założonego pozwanemu, który ją informował, iż nie uzna kosztów najmu wyższych, niż wynikające ze stawek obowiązujących w powiązanych wypożyczalniach oraz o możliwości zapewnienia jej samochodu zastępczego. Przy czym oferta powoda była ponad dużo wyższa za każdą rozpoczętą dobę najmu niż oferta pozwanego. Zdaniem Sądu dysproporcja ta nie znajduje żadnego usprawiedliwienia w treści przepisów o odpowiedzialności cywilnej i stanowi naruszenie przez poszkodowaną obowiązku określonego w treści art. 354 § 2 k.c. Zdaniem Sądu, skoro poszkodowana miała możliwość i złożono jej ofertę skorzystania z tańszych usług najmu i z niej nie skorzystała to nie może kosztami swych decyzji o charakterze nieekonomicznym i zwiększającym rozmiar szkody obciążać pozwanego. Pozwany zaś, zdaniem Sądu, wywiązał się ze swojego obowiązku rekompensując koszt pozbawienia poszkodowanej pojazdu. Kwota wypłacona z tego tytułu w toku likwidacji szkody w pełni kompensuje szkodę poszkodowanej w pełnym zakresie. Z tych względów powództwo, jako pozostające w sprzeczności z treścią art. 354 § 2 k.c. – zostało oddalone, a o kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.

Od powyższego orzeczenia apelację złożyła strona powodowa zarzucając naruszenie przepisów prawa:

- procesowego w postaci art. 233 § 1 k.p.c. i 278 k.p.c. – poprzez samodzielne ustalenie stawki ekonomicznie uzasadnionych kosztów najmu pojazdu zastępczego bez posłużenia się wiedzą specjalną,

- materialnego art. 66 § 1 k.c., 354 § 2 k.c., 361 k.c., 6 k.c.- przyjmując, że poszkodowana dokonała nieuzasadnionej odmowy skorzystania z pojazdu zastępczego oferowanego przez pozwanego.

W konsekwencji skarżący wnosił o zamianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie na rzecz powoda całości należności dochodzonej pozwem, oraz o zasądzenie kosztów postepowania przed Sądem obu instancji.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego od powoda na swoją rzecz.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony powodowej okazała się bezzasadna, co musiało skutkować jej oddaleniem.

Trzeba tu podnieść, iż ustalenia dokonane przez Sąd I instancji Sąd Okręgowy przyjął za własne. Sąd Odwoławczy aprobuje rozstrzygnięcie Sądu I instancji, który w sposób prawidłowy, obiektywny – zgodnie z dyrektywami określonymi w art. 233 § 1 k.p.c. ocenił materiał dowodowy zgromadzony w sprawie i na jego podstawie poczynił prawidłowe ustalenia w zakresie niezbędnym do rozpoznania żądania powódki. Co więcej powód nie wykazał, aby Sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, a samo przekonanie strony co do innej oceny poszczególnych dowodów i ich ważności nie wystarcza do przyjęcia uchybienia przepisom procedury cywilnej.

Wszystkie zarzuty apelacyjne sprowadzają się w sumie do kwestionowania okoliczności, iż poszkodowana swoim zachowaniem naruszyła treści art. 354 § 2 k.c. Tymczasem, jak prawidłowo ustalił Sąd Rejonowy, oferta złożona poszkodowanej przez pozwanego została jej przedstawiona w sposób bezpośredni, konkretny i stanowczy. Skoro więc poszkodowana miała możliwość i złożono jej ofertę skorzystania z tańszych usług najmu i z niej nie skorzystała, to nie może kosztami swych decyzji o charakterze nieekonomicznym i zwiększającym rozmiar szkody obciążać pozwanego. Z ustalonego stanu faktycznego przez Sad Rejonowy jasno wynika, iż poszkodowana ani jej mąż nie interesowali się kosztami najmu, stawkami obowiązującymi u powoda, ani warunkami najmu. W takich okolicznościach nie może budzić sprzeciwu, ocena zachowania poszkodowanej, zawierającej mimo tych względów umowę najmu pojazdu zastępczego na warunkach jednostronnie narzuconych przez powoda – jako nieracjonalne, a jego konsekwencje wykraczające poza granice normalnych następstw zdarzenia szkodzącego. Zwłaszcza, że jak racjonalnie wskazał Sąd Rejonowy poszkodowana, bez żadnych utrudnień mogła zminimalizować szkodę, czego nie uczyniła, a swoim nierozsądnym zachowaniem naruszyła obowiązek współpracy z dłużnikiem, o którym mowa w art. 354 §2 k.c. Jeżeli dłużnik z własnej inicjatywy oferuje poszkodowanemu zorganizowanie bezgotówkowo określonej usługi rekompensującej szkodę poniesioną przez poszkodowanego, a poszkodowany bez żadnego powodu z oferty tej nie korzysta, to nie sposób uznać za pozostające w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem szkodzącym, generowanie kosztów przewyższających wydatki, które ponieść byłby zobowiązany, gdyby z oferty tej skorzystał. Również logicznie i prawidłowo uznał Sąd Rejonowy, iż pozwany w pełni zrekompensował koszt pozbawienia poszkodowanej pojazdu, gdyż kwota wypłacona z tego tytułu w pełni zniwelowała uciążliwości poszkodowanej w pełnym zakresie.

Wskazać tu trzeba, iż Sąd Rejonowy postąpił prawidłowo nie biorąc pod uwagę wydruków ze stron internetowych załączonych do pozwu w zakresie stawek w wypożyczalniach samochodowych, zarówno tych lotniskowych, najdroższych, jak i z cenników najtańszych wypożyczalni występujących na rynkach lokalnych. Żadna ze stron nie zaoferowała dowodu na okoliczność cen rynkowych pojazdu odpowiadającego klasie pojazdu uszkodzonego, zaś kwestia ta wymaga ustalenia za pomocą dowodu z opinii biegłego, posiadającego specjalistyczną wiedzę w danym zakresie. Natomiast analiza wydruków internetowych przez Sąd nie może zastąpić wiedzy specjalistycznej biegłego, który to dowód nie został zaoferowany przez żądną ze stron. Dodatkowo trzeba jeszcze wskazać, iż z uwagi na kontradyktoryjność procesu, Sąd nie może samodzielnie inicjować postępowania dowodowego, kiedy profesjonalnie reprezentowane strony nie widzą przesłanek do sięgania po wskazania wiedzy specjalnej. Co więcej z uwagi na wykazanie przez pozwanego przyczynienia się poszkodowanej do zwiększenia rozmiarów szkody i zrekompensowania szkody poszkodowanej w postaci kwoty wypłaconej w toku likwidacji szkody, to na powodzie ciążył obowiązek dowodu obalenia powyższych ustaleń (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.). W związku z powyższym to na powodzie, a nie pozwanym spoczywał ciężar udowodnienia racjonalności postępowania poszkodowanej w wynajęciu pojazdu powoda, mimo oferty pozwanego. Zważyć tu trzeba, że niepotrzebna jest w sprawie wiedza specjalna do oceny, aby ocenić nieracjonalność postępowania poszkodowanej, która nawet nie zainteresowała się tańszą ofertą najmu u pozwanego, sięgając po ofertę powoda dużo droższą. W tym stanie rzeczy zgłaszany przez powoda w apelacji zarzut naruszenia art. 323 k.p.c. i art. 6k.c. również nie mógł zostać uznany za trafny. W ocenie Sądu Okręgowego, nie jest również zasadny zarzut naruszenia przepisów prawa procesowego, w tym art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów. Stosując zasadę swobodnej oceny dowodów według własnego przekonania (art. 233 § 1 k.p.c.), sąd obowiązany jest przestrzegać zasad logicznego rozumowania, a więc może z zebranego materiału dowodowego wyciągnąć wnioski tylko logicznie uzasadnione. Sąd może dać wiarę tym lub innym świadkom, czyli swobodnie oceniać ich zeznania, nie może jednak na tle tych zeznań budować wniosków, które z nich nie wynikają. Przy ocenie dowodów, tj. ich wiarygodności i mocy, istotną rolę odgrywają zasady doświadczenia życiowego. Wszechstronne rozważenie zebranego materiału oznacza uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu oraz wszystkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych środków dowodowych, a mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności (stanowisko takie zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 czerwca 2003 roku, V CKN 417/01, LEX nr 157326). W tym zakresie należy brać pod uwagę cały materiał sprawy. W wyniku swobodnej oceny dowodów sąd dokonuje selekcji zebranego materiału pod kątem widzenia istotności poszczególnych jego elementów. Dalszym założeniem prawidłowej oceny dowodów jest ich poprawna interpretacja: np. wykładnia dokumentu, wykładnia zeznania świadka, wypowiedzi biegłego.

Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd I instancji ocenił zgromadzony materiał dowodowy zgodnie z wymogami art. 233 § 1 k.p.c. Przeprowadzona ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego jest wnikliwa i szczegółowa. Sąd Rejonowy odniósł się do wszystkich zgromadzonych w postępowaniu dowodów i wyprowadził z nich wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego. Jak wynika z uzasadnienia Sądu I instancji kluczową okolicznością w sprawie było nieskorzystanie przez poszkodowaną z oferty pozwanego, który konsekwentnie wywiązał się ze swojego obowiązku – rekompensując koszt pozbawienia poszkodowanej pojazdu, oraz iż kwota wypłacona z tego tytułu kompensuje uciążliwości poszkodowanej w pełnym zakresie. Nietrafny okazał się także zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 361 § 1 k.c. i 354 § 2 i 66 § 1 k.c. z powodów częściowo już wskazanych powyżej przez Sąd Okręgowy. Warto tu jednak jeszcze przypomnieć, że granice obowiązku naprawienia szkody każdorazowo wyznaczone są przez normalny związek przyczynowy między zdarzeniem wywołującym szkodę, a szkodą. Powszechnie w odniesieniu do art. 361 k.c. za szkodę przyjmuje się wszelki uszczerbek wyrażający się w różnicy pomiędzy stanem majątku poszkodowanego jaki istniał i mógłby istnieć w normalnej kolei rzeczy, a stanem, jaki powstał skutkiem zdarzenia wywołującego zmianę. Ogólnie rzecz ujmując, jest to uszczerbek, który następuje w majątku poszkodowanego bez jego woli. Nie inaczej zatem jak szkodę majątkową w niniejszym przypadku należy zakwalifikować konieczność pokrycia kosztów najmu pojazdu zastępczego. Jak wykazał pozwany, w pełni skompensował poszkodowanej brak sprawnego pojazdu wypłacając w toku likwidacji szkody kwotę odpowiadającą kosztom najmu pojazdu przez 7 dni przy stawce 90 zł netto. Biorąc więc powyższe pod rozwagę należy stwierdzić, iż roszczenie powódki ponad tę kwotę nie znajdowało uzasadnienia w treści art. 822 k.c., art. 361 k.c. Zgodnie bowiem z tymi przepisami odszkodowanie należy się w pełnym zakresie, ale jednocześnie nie może przewyższać poniesionej szkody.

Wobec powyższego nie znajdując zatem podstaw do uwzględnienia środka zaskarżenia, Sąd Okręgowy na mocy art. 385 k.p.c., orzekł jak w sentencji.

O kosztach procesu w postępowaniu odwoławczym Sąd Okręgowy rozstrzygnął w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zasądzając od powoda jako strony przegrywającej apelację na rzecz pozwanego koszty przez niego poniesione w postępowaniu apelacyjnym. Wynagrodzenie pełnomocnika reprezentującego pozwanego w postępowaniu apelacyjnym zostało ustalone na podstawie § 2 w zw. z §10 ust.1 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 poz. 1804).