UZASADNIENIE

wyroku z dnia 22 listopada 2013 r.

W dniu 21 marca 2012 r. powód (...) Sp. z o.o.
w W. wniósł przeciwko G. J., w elektronicznym postępowaniu upominawczym (Nc-e (...)), pozew o zapłatę kwoty 106.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami postępowania. Uzasadniając żądanie pozwu podał, że w dniu 7 kwietnia 2011 r. strony zawarły umowę, której przedmiotem było wykonanie zadania inwestycyjnego pod nazwą „Rekultywacja składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne”
w B.. Przekazanie terenu i placu budowy nastąpiło w dniu
7 kwietnia 2011 r. Pomimo zawartej umowy do dnia 18 kwietnia 2011 r. prace nie zostały podjęte. Zamawiający wezwał pozwaną do natychmiastowego wejścia na inwestycję pod rygorem odstąpienia od umowy
i dochodzenia kar umownych. Pozwana nie ustosunkowała się do pisma powoda ani nie podjęła prac. Na skutek powyższego powodowa spółka odstąpiła od umowy w piśmie z dnia 13 maja 2011 r. i naliczyła zgodnie z § 10 ust. 2 pkt c umowy karę umowną w wysokości 10% wynagrodzenia brutto. Do chwili wniesienia pozwu pozwana nie zapłaciła w/w należności w kwocie 106.000 zł.

W dniu 10 maja 2012 r. Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie VI Wydział Cywilny wydał w sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, sygn. akt VI Nc-e 460843/12.

Pismem z dnia 8 czerwca 2012 r. pozwana G. J. wniosła sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty wywodząc, że prace zostały wykonane
w terminie i powód nie może naliczać kar umownych.

Postanowieniem z dnia 20 czerwca 2012 r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód stwierdził skuteczne wniesienie sprzeciwu i utratę mocy w/w nakazu zapłaty
w całości oraz przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Krośnie Wydziałowi Gospodarczemu, który z kolei sprawę według właściwości przekazał tut. Sądowi Gospodarczemu.

Pismem z dnia 17 grudnia 2012 r. oraz 14 lutego 2013 r. powód na wezwanie Sądu przedłożył wskazane w pozwie dokumenty oraz zawnioskował dalsze dowody z dokumentów, jak też zeznań stron i świadków.

Pozwana w piśmie z dnia 17 stycznia 2013 r. wniosła o oddalenie powództwa w całości zaprzeczając jednocześnie wszelkim faktom
i twierdzeniom powoda, w szczególności w zakresie podstaw wypowiedzenia umowy na podstawie § 11 pkt 1 c. Pozwana stwierdziła, że nie zaistniały podstawy do wypowiedzenia przedmiotowej umowy, a tym samym do naliczenia kary umownej ponieważ prace były wykonane zgodnie
z harmonogramem. Podniosła, że rzeczywistą przyczyną zerwania umowy było wypowiedzenie powodowi umowy przez (...). Pozwana wyjaśniła nadto, że w początkowym okresie przygotowała zaplecze techniczne, a następnie przystąpiła do wykonywania robót na terenie budowy, o czym świadczą zapisy w dzienniku budowy. Poza tym była zobowiązana wykonać przedmiot umowy
z własnych materiałów, zaś powód nie dysponował tłuczniem, żwirem
i piaskiem. Powyższe wiązało się z wykonywaniem szeregu czynności, które zmierzały do realizacji umowy i nie musiały być widoczne. Dodała, że inspektor nadzoru pojawiał się na terenie budowy co kilka dni. Przez cały okres umowy na terenie budowy nie było zaś przedstawiciela powoda.

W dniu 20 listopada 2013 r. do Sądu Okręgowego wpłynęło faksem niekompletne pismo powoda oraz pismo P. K. zatytułowane „Zgłoszenie przekształcenia podmiotowego po stronie powodowej oraz oświadczenie o wstąpieniu w miejsce powoda wraz z wnioskiem o odroczenie rozprawy”. W piśmie tym wskazywano jako podstawę prawną przekształcenia podmiotowego art. 196 kpc.

Z uwagi na okoliczność, że dokumenty te nie były oryginałami oraz z powodu niedopuszczalności przekształceń podmiotowych w niniejszym postępowaniu Sąd Okręgowy pisma te pozostawił w aktach sprawy bez nadawania im biegu. Nadmienić należy, że powództwo w sprawie wytoczono w dniu
21 marca 2012 r., a zatem zastosowanie znajdują przepisy kpc D. IVa Postępowanie w sprawach gospodarczych w brzmieniu obowiązującym przed dniem 3 maja 2012 r. Tym samym zgodnie z art. 479⁴ § 2 k.p.c. w zw. z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia Ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r., nr 233, poz. 1381) przepisu art. 196 k.p.c. w niniejszej sprawie nie stosuje się.

W tych okolicznościach (brak formalnego i skutecznego wniosku o odroczenie rozprawy) jedynie na marginesie zauważyć należy, że powoływana w faksie powoda podstawa do odroczenia rozprawy nie zaistniała również z tej przyczyny, że ewentualne zbycie wierzytelności w toku sprawy nie jest podstawą do przekształceń podmiotowych w trybie art. 196 kpc (odnoszącego się do sytuacji wniesienia powództwa nie przez osobę, która powinna być powodem w sprawie). Zbycie rzeczy lub prawa w toku procesu nie pozbawia automatycznie zbywcy legitymacji procesowej. Wówczas zastosowanie ma art. 192 pkt 3 kpc stanowiący, że zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa, objętych sporem, nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy; nabywca może jednak wejść na miejsce zbywcy za zezwoleniem strony przeciwnej. Przepis ten rozstrzyga
o skutkach przejścia rzeczy lub praw, najczęściej w drodze czynności prawnych, zaistniałych w toku postępowania i zapobiega przed ujemnymi następstwami tej czynności przez jedną ze stron. Zapewnia on stabilność postępowania, a jego działanie ochronne polega na tym, że zbywca jest nadal traktowany jak strona legitymowana w sprawie. W tym stanie faktycznym powód swoim działaniem chciał doprowadzić do dalszego nieuzasadnionego przedłużenia postępowania, bowiem zwrócić należy uwagę, że już po raz drugi na wyznaczony termin rozprawy, mimo prawidłowego wezwania, i to pod rygorem pominięcia dowodu przesłuchania w charakterze strony, nie stawił się, narażając pozwaną na konieczność kolejnego przyjazdu na wyznaczony termin rozprawy. Zatem takie działanie w ostatniej chwili, kiedy powód nie zdążył nawet złożyć stosownego pisma dla wykazania podstaw do odroczenia rozprawy nie mogło odnieść zamierzonego skutku, tym bardziej, że przepis art. 192 pkt 3 kpc nie dawał dostatecznej podstawy do uwzględnienia wniosku i jako podstawa przekształcenia procesowego nie był nawet powoływany przez stronę.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 7 kwietnia 2011 r. powód (...) Sp. z o.o.
w W. zawarł z pozwaną G. J., prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Firma handlowa (...) G. J. w Ł., umowę nr (...). Przedmiotem tej umowy było wykonanie robót budowlanych zadania pod nazwą „Rekultywacja składowiska odpadów innych
niż niebezpieczne i obojętne w B., gmina U.”.
W § 1 pkt 1 umowy strony ustaliły szczegółowy harmonogram zakończenia poszczególnych etapów prac. Przy czym w § 2 pkt 1 umowy przyjęto, że rozpoczęcie robót ma nastąpić po podpisaniu umowy, zaś zakończenie całości robót do dnia 30 września 2011 r. Przekazanie placu budowy miało zaś nastąpić w dniu podpisania umowy (§ 2 pkt 2). Wykonawca (pozwana) zobowiązał się
na mocy § 1 pkt 4 wykonać przedmiot umowy z materiałów własnych. Przy czym zastrzeżono, że zlecający (powód) nie zapewnia zasilania w energię elektryczną i bieżącą wodę, nie posiada również zapasów tłucznia, żwiru i ziemi (§ 3 pkt 5). Na mocy zapisów § 4 umowy do obowiązków wykonawcy należało przejęcie i zorganizowanie terenu realizacji zadania (§ 4 pkt 1), zabezpieczenie
we własnym zakresie zaplecza technicznego w miejscu wskazanym przez zlecającego (§ 4 pkt 2), oznakowanie terenu prowadzonych prac (§ 4 pkt 8), wykonanie zabezpieczenia w rejonie wykonywanych robót (§ 4 pkt 9).

Strony, w § 6 pkt 1 umowy, za wykonanie przedmiotu zamówienia ustaliły wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie 106.000 zł brutto (w tym podatek VAT).

Ponadto w na podstawie § 10 pkt 2 c strony zastrzegły za odstąpienie od umowy z przyczyn zależnych od wykonawcy karę umowną w wysokości
10% wynagrodzenia umownego brutto.

Zlecającemu (powodowi) na mocy § 11 ust. 1 pkt c umowy przysługiwało prawo odstąpienia od umowy, oprócz wypadków wymienionych w treści tytułu XV kodeksu cywilnego oraz przewidzianych w art. 145 ustawy Prawo
o zamówieniach publicznych, jeżeli wykonawca zaniecha realizacji umowy,
tj. w sposób nieprzerwany nie realizuje jej przez okres 10 dni (wyjątek okres zimowy).

(Dowód: umowa nr (...), k. 79-84).

W dniu 7 kwietnia 2011 r. nastąpiło protokolarne przekazanie terenu
i placu budowy pozwanej. Na powyższą okoliczność został sporządzony protokół podpisany przez pozwaną, zaś w imieniu powoda przez K. O.. W protokole tym ustalono termin wejścia wykonawcy na plac budowy na dzień 15 kwietnia 2011 r.

(Dowód: protokół z 7.04.2011 r., k. 85)

W terminie trzech dni od umownej daty rozpoczęcia robót, tj. w dniu
18 kwietnia 2011 r. pracownicy pozwanej weszli na budowę. Realizację przedmiotu umowy strona pozwana rozpoczęła od przygotowania zaplecza
i prac porządkowych. Prace porządkowe trwały około tygodnia i polegały m.in. na uprzątnięciu terenu, wycince drzew i ich usunięciu z placu budowy, itp. Następnie w dniu 27 kwietnia 2011 r. pozwana wprowadziła na teren budowy sprzęt ciężki - koparki i spych, i rozpoczęła formowanie placu budowy. Fakt ten został odnotowany w dzienniku budowy. Roboty były wykonywanie bez przerw, które trwałyby dłużej niż 10 dni. Pod koniec kwietnia 2011 r. z pozwaną skontaktował się telefonicznie S. K., pracownik generalnego wykonawcy - (...), i poinformował ją, że Generalny wykonawca zerwał umowę z G..

Na budowie prace były wykonywane do dnia 30 czerwca 2011 r. W terminie tym zostały wykonane roboty przewidziane harmonogramem. Pozwana wykonała roboty na około 300.000 zł, za które nie otrzymała zapłaty.

Od dnia podpisania umowy aż do czasu zerwania z powodem umowy przez (...) nie kontaktował się on z pozwaną w przedmiocie budowy.

Inspektorem nadzoru na budowie był J. Ż., zaś kierownikiem budowy
w okresie 11 marca 2011 r. do dnia 30 marca 2012 r. R. S.. Natomiast kierownikiem robót był S. K..

(Dowód: zeznania G. J. słuchanej w charakterze strony pozwanej – nagranie rozprawy z dnia 22.11.2013 r., k. 225-226, 227; zeznania świadków J. K. i P. J. – nagranie rozprawy z dnia
22.11.2013 r., k. 225-226, 227; dziennik budowy, k. 147-174)

Pismem z dnia 18 kwietnia 2011 r. powód wezwał pozwaną do natychmiastowego wejścia na inwestycję w nieprzekraczalnym terminie do dnia 26 kwietnia 2011 r. W piśmie tym powód stwierdził, że pozwana na mocy umowy zobowiązała się do podjęcia prac w terminie od dnia 15 kwietnia 2011r., lecz do dnia dzisiejszego (dnia pisma) nie zostały podjęte żadne działania zmierzające do rozpoczęcia robót. Korespondencja zawierająca powyższe pismo, po jej dwukrotnej awizacji, została przez Urząd Pocztowy zwrócona nadawcy.

(Dowód: pismo powoda z 18.04.2011 r., k. 86, koperta wraz z (...), k. 87)

Pismem z dnia 18 maja 2011 r. pełnomocnik powodowej spółki wezwał pozwaną do przedstawienia w terminie trzech dni sprawozdania na piśmie
z przebiegu wykonanych dotychczas robót budowlanych rekultywacji składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w B., pod rygorem odstąpienia od umowy i naliczenia kar umownych. W powyższej dacie (data stempla pocztowego) pismo zostało wysłane do pozwanej.
Po dwukrotnej awizacji korespondencja została zwrócona powodowej spółce.

(Dowód: pismo z 18 maja 2011 r.; k. 89; koperta wraz z (...), k. 90).

W dniu 14 czerwca 2011 r. powodowa spółka nadała w Urzędzie Pocztowym pismo do pozwanej, datowane na dzień 13 maja 2011 r., zawierające oświadczenie powoda o odstąpieniu od umowy z dnia 7 kwietnia 2011 r. na podstawie § 11 pkt 1 c. Jednocześnie wezwał on pozwaną do zapłaty kwoty 106.000 zł tytułem kary umownej naliczonej na podstawie § 10 pkt 2c umowy. W uzasadnieniu pisma jako podstawę odstąpienia od umowy wskazał zaniechanie realizacji umowy przez okres wskazany w § 11 pkt 1c. Powyższe pismo, po dwukrotnej awizacji, zostało przez Urząd Pocztowy zwrócone do powoda.

(Dowód: pismo powoda z 13 maja 2011 r.; k. 92-93, koperta
wraz z (...), k. 94-95)

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dowody
z powołanych wyżej dokumentów, zeznań świadków J. K. i P. J. oraz słuchanej w charakterze strony pozwanej G. J., którym
w całości przyznał walor wiarygodności. Dowody z dokumentów nie budziły bowiem wątpliwości co do ich prawdziwości, a przy tym nie były kwestionowane przez strony. Zeznania w/w świadków oraz pozwanej są zaś spójne i spontaniczne oraz korespondowały z treścią dowodów z dokumentów,
a w szczególności z zapisami w dzienniku budowy, który to dowód jest szczególnie miarodajny dla ustalenia czy w trakcie robót zaistniała nieuzasadniona, co najmniej 10 dniowa przerwa w ich wykonywaniu. Przy czym dowód z zeznań stron został ograniczony do zeznań pozwanej z uwagi na nieusprawiedliwione niestawiennictwo powoda (zaznaczyć należy dwukrotne).

Sąd pominął dowód z zeznań świadków zawnioskowanych przez powoda w piśmie z dnia 17 grudnia 2012 r. z uwagi na brak uiszczenia zaliczki na poczet kosztów stawiennictwa świadków po myśli art. 130⁴ § 5 k.p.c.

Ponadto Sąd pominął dowody z zeznań świadków W. J.
i Z. J. wobec ich niestawiennictwa na rozprawę oraz zbędności tych dowodów dla rozstrzygnięcia sprawy z uwagi na przeprowadzenie
w sprawie innych dowodów na tę samą okoliczność (art. 227 k.p.c.).

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powód (...) Sp. z o.o. w W. dochodził
w niniejszym procesie od pozwanej G. J. zapłaty kwoty 106.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami postępowania. Swoje roszczenie powód wywodził z tytułu kary umownej naliczonej na mocy § 10 ust. 2 pkt c umowy z dnia 7 kwietnia 2011 r. Przy czym podstaw do naliczenia przedmiotowej należności upatrywał w fakcie odstąpienia od przedmiotowej umowy z winy pozwanej, która nie podjęła realizacji robót w umownym terminie.

W toku sprawy strona pozwana kwestionowała zasadność naliczenia przez powoda kary umownej podnosząc, że jedynie z trzydniowym opóźnieniem rozpoczęła realizację przedmiotu umowy i wykonywała roboty zgodnie z harmonogramem nieprzerwanie do 30 czerwca 2011 r., kiedy to
z powodu braku płatności zmuszona została do ich zaprzestania.

W niniejszym procesie, wobec stanowiska strony pozwanej, powód stosownie do art. 6 k.c. zobligowany był do wykazania faktu zawarcia przez stosowny umowy w zakresie kary umownej oraz zaistnienia okoliczności uzasadniających naliczenie przedmiotowej kary. Natomiast pozwana do wykazania swych twierdzeń, że objęte przedmiotem umowy z dnia 7 kwietnia 2011 r. roboty rozpoczęła w umówionym termie, ewentualnie z opóźnieniem nie większym niż 10 dni, i wykonywała roboty bez przerwy dłuższej niż 10 dni.

Strona powodowa na poparcie zasadności swojego roszczenia przedłożyła dowody w postaci umowy nr (...) z dnia 7 kwietnia 2011 r., pism adresowanych do pozwanej z dnia 18 kwietnia 2011 r., 18 maja 2011 r., 13 maja 2011 r., natomiast dowód z zeznań świadków został przez Sąd pomięty z powodu nieuiszczenia zaliczki na wydatki związane z kosztami stawiennictwa tych świadków. W ocenie Sądu dowodami z w/w dokumentów powód wykazał fakt zawarcia z pozwaną przedmiotowej umowy obejmującej zapisy o zastrzeżeniu kar umownej, oraz wysłania do pozwanej w/w pism. Nie podołał jednak ciężarowi wykazania, że pozwana nie realizowała umowy przez okres co najmniej dziesięciu dni, która to okoliczność dawała powodowi (§ 11 ust. 1 pkt c) prawo do odstąpienia od umowy nr (...), i naliczenia na tej podstawie kary umownej określonej w § 10 ust. 2 pkt c. Nadmienić należy, że powyższe pisma kierowane do pozwanej nie stanowią dowodu na okoliczność nierealizowania przez nią umowy, czy też przerwania robót na okres co najmniej 10 dni,
a jedynie wysłania do niej pism o określonej w nich treści.

Zdaniem Sądu Okręgowego pozwana zaś swoje twierdzenia co do braku przerwy w realizacji umowy dłuższej niż 10 dni wykazała w toku sprawy dowodami w postaci zeznań świadków J. K. i P. J. oraz słuchanej w charakterze strony pozwanej G. J.. Osoby te zeznały, że realizacja umowy rozpoczęła się w dniu 18 kwietnia 2011 r., a zatem trzy dni od umownego terminu. Przy czym początkowo były to prace porządkowe,
a następnie został wprowadzony ciężki sprzęt w postaci koparek i spychacza,
co nastąpiło w dniu 27 kwietnia 2011 r. Rozpoczęcie robót koparkami
i spychaczem w powyższej dacie, jak również dalsze roboty zostały odnotowane przez inspektora nadzoru w dzienniku budowy.

Nadmienić należy, że kwestia występowania powoda przy realizacji przedmiotowej inwestycji w charakterze podwykonawcy firmy (...), jak również rozwiązania umowy z powodem przez Generalnego wykonawcę,
dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy ma charakter drugorzędny, jako potwierdzenie ciągu zdarzeń i przyczyn braku zainteresowania powoda budową ,opisanych przez pozwaną w swych zeznaniach.

Stosownie do art. 483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Zgodnie z zapisami § 11 ust. 1 pkt c umowy powód miał prawo odstąpić od umowy, oprócz wypadków wymienionych w treści tytułu XV kodeksu cywilnego oraz przewidzianych w art. 145 ustawy Prawo o zamówieniach publicznych, dopiero jeżeli wykonawca zaniecha realizacji umowy, tj. w sposób nieprzerwany nie realizuje jej przez okres 10 dni. Powyższej okoliczności
w toku procesu nie wykazał. Tym samym naliczenie przez niego kary umownej, którą strony zastrzegły w § 10 ust. 2 pkt c było niezasadne.

Reasumując z powołanych wyżej powodów powództwo - na mocy
w/w zapisów umowy oraz art. 483 § 1 k.c. - należało w całości oddalić, o czym Sąd Okręgowy orzekł w pkt I wyroku.

W zakresie zwrotu pozwanej niewykorzystanych zaliczki na wydatki Sąd orzekł w oparciu o przepis art. 80 ust. 1 w zw. z art. 84 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Zarządzenie:

1.Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć powodowi;

2.K.. 2 tygodnie.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE