UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 30 czerwca 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił J. B. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ, powołując się na przepis art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił wymaganego 15-letniego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach w jedynie 11 lat, 7 miesięcy i 5 dni w okresie od 20.08.1985 r. do 16.08.1992 r., od 11.02.1993 r. do 28.02.1994 r. w B. – Zakład (...) oraz od 05.05.1995 r. do 31.12.1998 r. w Zakładzie Usług (...) Spółka z o.o. - z wyłączeniem okresów pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego.

Organ rentowy nie uznał jako wykonywanej w szczególnych warunkach pracy w okresie od 26.03.1974 r. do 10.11.1974 r. w M. (...) z uwagi na rozbieżności w dokumentacji.

Decyzją z dnia 31 lipca 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. odmówił J. B. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 r. udowodnił staż pracy wykonywanej w szczególnych warunkach w ilości 11 lat, 7 miesięcy i 5 dni w okresie od 20.08.1985 r. do 16.08.1992 r., od 11.02.1993 r. do 28.02.1994 r. w B. – Zakład (...) oraz od 05.05.1995 r. do 31.12.1998 r. w Zakładzie Usług (...) Spółka z o.o. - z wyłączeniem okresów pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego. ZUS nie uwzględnił w stażu szczególnym pracy w okresie od 26.03.1974 r. do 10.11.1974 r. w M. (...) z uwagi na rozbieżności w dokumentacji.

Kolejną decyzją z dnia 27 października 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. ponownie odmówił J. B. prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 r. staż pracy wykonywanej w szczególnych warunkach w ilości 11 lat, 7 miesięcy i 5 dni w okresie od 20.08.1985 r. do 16.08.1992 r., od 11.02.1993 r. do 28.02.1994 r. w B. – Zakład (...) oraz od 5.05.1995 r. do 31.12.1998 r. w Zakładzie Usług (...) Spółka z o.o. Nie uznano jako wykonywanej w szczególnych warunkach pracy w okresie od 11.11.1974 r. do 5.04.1985 r. w M. (...) z uwagi na brak świadectwa pracy w szczególnych warunkach. Według ZUS przedłożone dodatkowo dokumenty nie pozwalają jednoznacznie stwierdzić, że w powyższym okresie ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace szczególnych warunkach.

W odwołaniach od powyższych decyzji J. B. wniósł o ich zmianę przez przyznanie mu prawa do emerytury. Ubezpieczony podniósł, że w Spółdzielni Kółek Rolniczych w P. w okresie od 11.11.1974 r. do 5.04.1985 r. świadczył pracę jako kierowca ciągnika. Ponadto, w ocenie wnioskodawcy, do stażu pracy w warunkach szczególnych należy także zaliczyć okres służby wojskowej, którą odbywał od 30.12.1975 r. do 13.10.1977 r. Wnioskodawca podkreślił, że przed powołaniem do zasadniczej służby wojskowej wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy pracę w warunkach szczególnych, a po zakończeniu służby wojskowej – zachowując ustawowy 30 – dniowy termin podjął ponownie pracę w warunkach szczególnych.

Na podstawie art. 219 k.p.c. Sąd Okręgowy w Łodzi połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy o sygn. akt VIII U 2084/15, VIII U 2235/15 i VIII U 3364/15 oraz postanowił prowadzić je dalej pod sygn. akt VIII U 2084/15.

W piśmie procesowym z 9 lutego 2016 r. profesjonalny pełnomocnik wnioskodawcy wniósł dodatkowo o zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w sprawie według norm przepisanych.

Zaskarżonym wyrokiem z 22 kwietnia 2016r. Sąd Okręgowy w Łodzi zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał J. B. prawo do emerytury od 1 czerwca 2015r. oraz zasądził od organu rentowego na rzecz wnioskodawcy kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd I instancji ustalił, że J. B., urodzony (...) złożył w dniu 3 czerwca 2015 r. wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Wnioskodawca posiada łącznie ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Ubezpieczony nie przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Wnioskodawca od 11 listopada 1974 r. do 5 kwietnia 1985 r. świadczył pracę na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w P., przy czym od 11.11.1974r. otrzymał angaż na stanowisko kierowcy ciągnika, zaś od 01.01.1983 r. – traktorzysty.

Wnioskodawca nie był członkiem Spółdzielni Kółek Rolniczych w P.. Osoby zatrudnione na umowę o pracę nie byli członkami tej Spółdzielni. Spółdzielnia była posiadaczem nawet do 100 traktorów.

W Spółdzielni Kółek Rolniczych w P. wnioskodawca pracował faktycznie jako kierowca ciągnika. Jeździł tym ciągnikiem w transporcie, po drogach publicznych i przewoził materiały budowlane. Był to ciągnik U. 360, do którego była przyczepiona przyczepa do przewozu materiałów budowlanych, a w ostatnim kwartale roku J. B. woził nim buraki cukrowe z punktu skupu do cukrowni. Ponadto wnioskodawca świadczył usługi dla rolników, którzy się budowali i przywoził materiały budowlane - np. cegłę oraz pracował przy pracach remontowych na drogach. Baza z ciągnikami znajdowała się w P.. Gdy był skierowany do pracy w Ł. przy ul (...) to wtedy wnioskodawca w jedną stronę jechał dwie godziny. Te godziny dojazdowe były kwalifikowane jako warsztatowe. Na miejscu w Ł. wnioskodawca zgłaszał się do dyspozytora, który rozdzielał pracę.

Zimą także wnioskodawca jeździł do Ł.. Wtedy także wykonywał prace odśnieżania i transportowe dla rolników.

W latach 1982 - 1985 jeździł tylko w Ł. - rozwożąc materiały budowlane na okoliczne budowy - (...), (...) w Ł., do budowy Instytutu (...), garaży milicyjnych na ul. (...) w Ł..

W Spółdzielni Kółek Rolniczych ubezpieczony raczej nie pracował przy pracach polowych. W transporcie wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, jeździł około 8 godzin dziennie, a gdy pracował poza terenem bazy, to pracował ponad 8 godzin. W sytuacji awarii wnioskodawca jeździł innym ciągnikiem zastępczym i nie czekał na naprawę uszkodzonego pojazdu.

Nie wszyscy pracownicy, którzy faktycznie pracowali w warunkach szczególnych, otrzymali świadectwa pracy w szczególnych warunkach ze Spółdzielni.

W okresie od 30 grudnia 1975 r. do 13 października 1977 r. wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową. Po odbyciu służby wojskowej wnioskodawca powrócił do pracy w Spółdzielni Kółek Rolniczych w dniu 24 października 1977 r. i ponownie wykonywał pracę kierowcy ciągnika w transporcie.

Od 20.08.1985 r. do 28.02.1994 r. J. B. był zatrudniony na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Zakładzie (...) SA w W. i w okresach od 20.08.1985 r. do 16.08.1992 r. oraz od 11.02.1993 r. do 28.02.1994 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy świadczył pracę w szczególnych warunkach, tj. prace antykorozyjne i termoizolacyjne, wylewanie posadzek z żywic i układanie płytek na żywicach na stanowisku murarza wykładzin chemoodpornych wymienioną w wykazie A Dziale IV poz. 38 pkt. 3 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach.

Od 05.05.1995 r. do 31.12.2008 r. J. B. był zatrudniony na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładzie Usług (...) Spółka z o.o. w Ł. i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy świadczył on pracę w szczególnych warunkach, tj. prace antykorozyjne i termoizolacyjne, wylewanie posadzek z żywic i układanie płytek na żywicach na stanowisku murarza wykładzin chemoodpornych wymienioną w wykazie A Dziale IV poz. 38 pkt. 3 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy podległych Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy dał wiarę zeznaniom świadków Z. B. i A. O. wskazując, że pracowali oni w (...) w P. i mają wiedzę na temat charakteru zatrudnienia ubezpieczonego w spornym okresie a ponadto nie mają żadnego interesu w tym, by zeznawać na jego korzyść, gdyż są dla niego osobami obcymi. Stanowią tym samym wystarczająco wiarygodne źródło dowodowe. Sąd podkreślił, że świadkowie zgodnie potwierdzili, że w spornym okresie zatrudnienia wnioskodawca stale i pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako kierowca ciągnika w transporcie a ich zeznania korespondują z zeznaniami wnioskodawcy.

W ocenie Sądu, zeznania wnioskodawcy należy uznać za wiarygodne. Sąd podkreślił przy tym, że zeznania wnioskodawcy oraz świadków nie zostały zasadnie podważone przez organ rentowy w toku procesu.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Okręgowy uznał, że odwołania J. B. od zaskarżonych decyzji zasługują na uwzględnienie.

Przywołując treść art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 2-4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze Sąd wskazał, że w świetle tych przepisów oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (por. wyrok SN z 15.12.1997 r. II UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok SN z 15.11.2000 r. II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...)).

Sąd podkreślił, że nie budzi wątpliwości fakt, że wnioskodawca spełnia przesłanki ustawowe, co do wieku, lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz nie przystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego. W ocenie Sądu wnioskodawca spełnia również warunek dotyczący posiadania 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Sąd I instancji podkreślił, że istotne jest jakie prace realnie w toku swojego zatrudnienia wykonywał skarżący oraz czy prace te są wymienione w w/w rozporządzeniu z 7 lutego 1983 r., przy czym dla celów ustalenia pracy w warunkach szczególnych znaczenie ma nie nazewnictwo zajmowanych stanowisk, lecz faktyczny zakres wykonywanych prac.

W ocenie Sądu Okręgowego w toku procesu wnioskodawca udowodnił, że w spornym okresie zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych w P. od 11.11.1974 r. do 5.04.1985 r. wykonywał faktycznie pracę w szczególnych warunkach jako kierowca ciągnika, tj. pracę wymienioną w dziale VIII poz. 3, Wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Sąd podkreślił, że ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że wnioskodawca w okresie zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych w P. jeździł ciągnikiem w transporcie i przewoził materiały budowlane na okoliczne budowy. Wnioskodawca jeździł po drogach publicznych. J. B. woził także tym ciągnikiem buraki cukrowe z punktu skupu do Cukrowni. Ponadto wnioskodawca świadczył usługi dla rolników, którzy się budowali i przywoził materiały budowlane - np. cegłę oraz pracował przy pracach remontowych na drogach. Zimą wykonywał prace odśnieżania i transportowe dla rolników. Wszystkie wskazane wyżej prace były wykonywane w sposób stały i w pełnym wymiarze czasu pracy oraz stanowiły podstawowe, zasadnicze zajęcie wnioskodawcy jako pracownika.

Sąd podkreślił przy tym, że wnioskodawcę ze Spółdzielnią Kółek Rolniczych w P. łączyła umowa o pracę a zatem posiadał on status pracownika.

W ocenie Sądu okres odbywania przez wnioskodawcę służby wojskowej w trakcie zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych w P. od 30.12.1975 r. do 13.10.1977 r. podlega również zaliczeniu do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym z uwagi na pracę w szczególnych warunkach. Wynika to nie tylko z uchwały 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 2.07.2015 r. III UZP 4/15, (opubl. Biuletyn SN 2015/7/18 – 19). Zgodnie bowiem już z wcześniejszym orzecznictwem Sądu Najwyższego okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia.

Sąd Okręgowy podkreślił, że ubezpieczony po odbyciu służby wojskowej podjął w ciągu 30 dni zatrudnienie w Spółdzielni Kółek Rolniczych w P., w którym był zatrudniony przed powołaniem do służby i wykonywał pracę w tym samym charakterze, tj. kierowcy ciągnika w transporcie.

Poza sporem pozostawały zaś okresy pracy od 20.08.1985 r. do 16.08.1992 r., od 11.02.1993 r. do 28.02.1994 r. w B. – Zakład (...) oraz od 05.05.1995 r. do 31.12.1998 r. w Zakładzie Usług (...) Spółka z o.o. określone w dziale IV poz. 38 wykazu A załącznika do przytoczonego rozporządzenia.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego, zgromadzony materiał dowodowy wskazuje bezsprzecznie, że w okresie co najmniej 15 lat wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał czynności zaliczane do pracy w warunkach szczególnych.

Sąd wskazał, że wnioskodawca prawo do emerytury należało wnioskodawcy przyznać od dnia 1 czerwca 2015 r., tj. od dnia spełnienia warunków określonych w art. 100 ust. 1 i art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, czyli od miesiąca złożenia wniosku o świadczenie.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje i orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. ustalając ich wysokość na podstawie art. 98 § 1, 3 i 4 k.p.c. w związku z § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 461 oraz z 2015 r. poz. 616 i 1079) mając na względzie, że wniesiono odwołania od trzech decyzji ZUS.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia złożył organ rentowy, zaskarżając go w całości i zarzucając:

- naruszenie prawa procesowego tj. art. 233 k.p.c. polegające na wydaniu wyroku na podstawie dowolnej oceny dowodów;

- naruszenie prawa materialnego, a w szczególności art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (t. jedn. Dz. U. z 2015r., poz. 748) poprzez niewłaściwe jego zastosowanie i ustalenie prawa do emerytury pomimo nie udokumentowania wymaganego stażu pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Wskazując na te zarzuty organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania od decyzji z dnia 27.10.2015 r., a także decyzji z dnia 30.06.2015 r. i 31.07.2015 r., ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że Sąd I instancji, oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy pominął oświadczenie wnioskodawcy z dnia 15.10.2015r. złożone przed wszczęciem procesu, w którym podał on, iż w okresie spornego zatrudnienia wykonywał „prace polowe wszelkiego rodzaju i prace transportowe. Prace polowe to orki, podorywki, kultywacje, baleniówki, opryski zbóż, prace transportowe…”.

W ocenie apelującego Sąd I instancji naruszył regułę prawa procesowego określoną w przepisie art. 233 § l k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i nieuprawnione przyjęcie, że okres zatrudnienia na stanowisku traktorzysty (kierowcy ciągnika), był okresem wykonywania pracy w szczególnych warunkach mimo, iż wnioskodawca wykonywał traktorem różne prace, tj. w okresie prac polowych usługi rolnicze, a poza tym usługi transportowe. Tak więc prace różne z punktu widzenia kwalifikacji do okresów uprawniających do nabycia uprawnień emerytalnych w obniżonym wieku, które jako okresy zatrudnienia nie mogą być łączone. Powyższe wynika wprost z treści wykazu A dział XIV i dział VII poz. 3 jak i treści linii orzeczniczej prezentowanej w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3.12.2013r., I UK 172/13.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie jest zasadna.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie jest kwestia, czy wnioskodawca spełnia przesłanki nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 z późn. zm.), a w szczególności czy legitymuje się 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu tej ustawy i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.).

W pierwszej kolejności należy zauważyć, co uszło uwadze Sądowi Okręgowemu, że ustalając wnioskodawcy okres bezspornej pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nieprawidłowo odliczył z ustalonego stażu okresy pobierania zasiłku chorobowego przypadającego w roku 1993, a zatem po dniu 14 listopada 1991 r. - w wymiarze 1 miesiąca i 10 dni (od 15.02. do 15.03.1993r., od 9 do 14.08.1993r. i od 6 do 10.09.1993r.). Powyższe spowodowało, że organ rentowy przyjął, iż wnioskodawca legitymuje się jedynie okresem 11 lat 7 miesięcy i 5 dni pracy w warunkach szczególnych na dzień 1 stycznia 1999 r., zamiast prawidłowo - 11 lat 8 miesięcy i 15 dni.

Wliczanie do okresu pracy w szczególnych warunkach, o jakich mowa w § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresów zasiłku chorobowego w czasie trwania tego stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw jest ugruntowane i nie wymaga szczegółowego przytaczania. Powyższe stanowisko zostało wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z 27 listopada 2003 r., III UZP 10/03. Ponadto problematyka związana ze stosowaniem dodanego od dnia 1 lipca 2004 r. art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych była także przedmiotem skargi konstytucyjnej opartej na zarzucie jego niezgodności z art. 2 i 32 ust. 1 Konstytucji RP. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 10 lipca 2008 r., K 33/06 (OTK-A 2008 Nr 6, poz. 106), uznawszy za właściwą dla oceny konstytucyjności omawianego przepisu chwilę powstania prawa podmiotowego, w tym wypadku prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, oddalił zarzut, że zmiana warunków emerytalnych prowadzi do naruszenia praw nabytych. Stwierdził, że oceniana zmiana może mieć zastosowanie wyłącznie na przyszłość. Wypada też zauważyć, że kwestia zastosowania art. 32 ust. 1a ustawy o emerytach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu okresów pracy w warunkach szczególnych wymaganych przez art. 184 tej ustawy była wielokrotnie przedmiotem oceny Sądu Najwyższego, którą Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje, a z której wynika, że wprawdzie przepis art. 32 ust. 1a ustawy obowiązuje od dnia 1 lipca 2004 r. i odnosi skutek również względem stanów prawnych i faktycznych istniejących przed dniem jego wejścia w życie, jednakże jak wielokrotnie wyjaśniał Sąd Najwyższy (m. in. w wyrokach z 23 kwietnia 2010 r. II UK 313/09, LEX nr 604217; z 7 lutego 2006 r., I UK 154/05, LEX nr 15405 oraz z 13 lipca 2011 r., I UK 12/11, LEX nr 989126 i powołanych tam orzeczeniach), osiągnięcie do dnia 1 stycznia 1999 r. okresu pracy w szczególnych warunkach, o którym mowa w art. 184 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (m.in. 15 lat pracy w warunkach szczególnych) wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1 tej ustawy, obowiązujących od dnia 1 lipca 2004 r.

Zatem przy założeniu, zgodnie ze stanowiskiem wnioskodawcy, że uzyskał wymagany na podstawie obowiązujących do dnia 1 stycznia 1999 r. przepisów okres zatrudnienia w szczególnych warunkach przed wskazaną wyżej datą należy przyjąć, że przedmiotowy przepis nie znajduje zastosowania przy ustalaniu jego okresu pracy w warunkach szczególnych, co wyklucza możliwość odliczenia od tego okresu - okresu pobierania zasiłku chorobowego. Zatem nie jest dopuszczalne w niniejszej sprawie pominięcie okresu pobierania przez wnioskodawcę zasiłku chorobowego po dniu 14 listopada 1991 r.

Tym samym wnioskodawcy brakuje do wykazania 15 lat pracy w warunkach szczególnych okresu 3 lat 3 miesięcy i 15 dni.

Wnioskodawca, jako brakujący okres pracy w warunkach szczególnych, wskazał okres pracy na stanowisku kierowcy ciągnika - traktorzysty podczas zatrudnienia w Spółdzielni Kółek Rolniczych w P. od 11 listopada 1974 r. do 5 kwietnia 1985r.

Sąd Apelacyjny podziela pogląd skarżącego w zakresie stwierdzającym, że prace polowe na stanowisku kierowcy ciągnika nie mogą zostać wliczone do stażu szczególnego. Nie ma natomiast przeszkód, aby zaliczyć prace transportowe na tym stanowisku do prac wymienionych w dziale VIII, poz. 3 wykazu A, mimo że pracował on w spółdzielni rolniczej, a nie w przedsiębiorstwie transportowym. Stanowisko powyższe zostało wyrażone w treści wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2013 r., I UK 172/13, a które akceptuje skład orzekający w drugiej instancji w przedmiotowej sprawie.

Oczywiście słusznie wywodzi skarżący organ rentowy, że wynikające z wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia, przyporządkowanie danego rodzaju pracy do określonej branży ma istotne znaczenie dla jej kwalifikacji jako pracy w szczególnych warunkach, a wyodrębnienie poszczególnych prac ma charakter stanowiskowo-branżowy (wyrok SN z 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10). Podkreślenia jednak wynika, że podział branżowy jest o tyle istotny, gdyż uciążliwość i szkodliwość pracy dla zdrowia wynika właśnie z jej branżowej specyfiki (por. też postanowienie Sądu Najwyższego z 8 maja 2012 r., II UK 25/12 i wyrok Sądu Najwyższego z 19 marca 2012 r., II UK 166/11). Zatem przekładając powyższe na grunt niniejszej sprawy, zdaniem Sądu Apelacyjnego, istotnego znaczenia przy ocenie kwalifikacji pracy nie ma okoliczność, czy (...) w P., w którym pracował wnioskodawca w spornym okresie, podlegała pod daną branżę, ale fakt uciążliwości i szkodliwości pracy wynikającej z charakteru świadczonych przez nią usług, tożsamej z pracą wykonywaną w transporcie. Umieszczenie bowiem stanowiska traktorzysty w dziale VIII w transporcie i łączności, wiąże szkodliwość tej pracy nie tylko z faktem prowadzenia tych pojazdów, lecz ich prowadzenia przy uwzględnieniu specyfiki "technologii" pracy w transporcie i obciążeń psychofizycznych związanych z uczestniczeniem takich pojazdów w ruchu publicznym. Obciążenia takie nie występują, jak uznał ustawodawca, przy wykonywaniu prac na wskazanych stanowiskach w rolnictwie, gdzie dominują prace polowe.

Rację ma też skarżący podnosząc, że Sąd Okręgowy, opierając się wyłącznie na zeznaniach świadków oraz wnioskodawcy, przyjął, że w całym okresie zatrudnienia w (...) w P. wnioskodawca wykonywał tylko prace transportowe, całkowicie pomijając przy tym treść pisemnego oświadczenia J. B. złożonego w dniu 15.10.2015r. (k. 28 akt ZUS). W oświadczeniu tym wnioskodawca podał, że podczas pracy w (...) w P. na stanowisku kierowcy ciągnika wykonywał wszelkiego rodzaju prace polowe (podorywki, kultywacja, opryski zbóż, sianie wapna na polach) oraz prace transportowe (wożenie materiałów budowlanych) a także pracował przy odśnieżaniu dróg. Zestawiając treść tego oświadczenia z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym należy zgodzić się ze skarżącym, że podważa to wiarygodność złożonych przez wnioskodawcę zeznań przed Sądem I instancji, w których podał, że w czasie zatrudnienia w (...) nie wykonywał prac polowych. Odmawiając z powyższych względów wiary zeznaniom wnioskodawcy w tym zakresie należy jednak mieć na uwadze, że prace polowe mają charakter sezonowy i zazwyczaj są wykonywane od wczesnej wiosny do późnej jesieni. W okresie zimowym, trwającym co najmniej przez 3 miesiące w roku (przeważnie od połowy listopada do końca lutego), prace polowe nie mogły być wykonywane, a zatem wnioskodawca jako kierowca ciągnika niewątpliwie świadczył wtedy pracę związaną z ruchem drogowym i transportem. Wiarygodne zatem są zeznania świadków oraz twierdzenia wnioskodawcy, że wykonywał on wówczas prace transportowe przewożąc buraki cukrowe oraz materiały budowlane oraz odśnieżał drogi. Tym samym należy przyjąć, że na przestrzeni okresu zatrudnienia wnioskodawcy w (...) w P., trwającego od 11.11.1974r. do 5.04.1985r., przez co najmniej 33 miesiące, tj. 2 lata i 9 miesięcy, świadczył on pracę kierowcy ciągnika związaną z ruchem drogowym i transportem. Powyższe stwierdzenie uprawnia do zakwalifikowania okresów świadczenia powyższej pracy jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Podobny pogląd został wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 sierpnia 2015 r., w którym Sąd stwierdził między innymi, że nie jest uprawnione stanowisko, iż istotne dla stwierdzenia wykonywania pracy w szczególnych warunkach jest wyłącznie wykazanie określonego rodzaju pracy, a bez znaczenia pozostaje okoliczność zatrudnienia w danym sektorze gospodarki.

Należy także zauważyć, że ze znajdujących się w aktach osobowych wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w (...) w P. kart wynagrodzenia wynika, że od stycznia 1982r. do kwietnia 1985r. otrzymywał on dodatek do wynagrodzenia określony jako „załadun. i rozład.” oraz „OC za dojazd”, które to składniki wynagrodzenia nie występowały we wcześniejszym okresie. Powyższe zapisy uwiarygadniają zeznania wnioskodawcy oraz świadków Z. B. i A. O. w zakresie ich twierdzeń, że od stycznia 1982r. do końca okresu pracy w (...) w P. J. B. pracował wyłącznie jako kierowca ciągnika przy transporcie materiałów budowlanych na terenie Ł., m.in. (...), (...), Instytutu (...). W tym zakresie zeznania świadków korespondują w pełni z zeznaniami wnioskodawcy, iż baza transportowa mieściła się przy ul. (...) w Ł., dokąd codziennie dojeżdżał wnioskodawca i stamtąd rozwoził materiały budowlane na prowadzone w Ł. budowy. Tym samym należy przyjąć, że od 1 stycznia 1982r. do 5 kwietnia 1985r. (czyli przez okres 3 lat 3 miesięcy i 5 dni) wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze wykonywał pracę kierowcy ciągnika w transporcie wymienioną w dziale VIII, poz. 3 wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia RM z 7 lutego 1983r.

Zaliczenie powyższego okresu (3 lat 3 miesięcy i 5 dni) do stażu uznanego przez organ rentowy za pracę w szczególnych warunkach (11 lat 7 miesięcy i 5 dni), z uwzględnieniem okresów zasiłkowych (1 miesiąc i 10 dni), daje łącznie okres 14 lat 11 miesięcy i 20 dni stażu szczególnego. Uwzględniając dodatkowo jeszcze okres 2 lat i 9 miesięcy pracy przy transporcie materiałów budowlanych, płodów rolnych itp. oraz przy odśnieżaniu wykonywanej przez wnioskodawcę w okresach zimowych przypadających w okresie zatrudnienia w (...) w P. należy uznać, że legitymuje się on na dzień 1 stycznia 1999r. wymaganym co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Tym samym spełnił on wszystkie przesłanki określone w art. 184 tej ustawy do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym.

Z tych wszystkich względów, nie podzielając zarzutu apelacji w przedmiocie naruszenia przez Sąd I instancji prawa materialnego, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w punkcie pierwszym wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł w oparciu o treść art. 98 i 108 k.p.c. ustalając ich wysokość na podstawie § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r., poz. 1800).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE