UZASADNIENIE

Dłużnik J. D. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą Gospodarstwo Rolne (...) w D. wniósł o otwarcie postępowania układowego. W uzasadnieniu wniosku wskazał, że jest niewypłacalny albowiem posiada wielu wierzycieli wskazanych we wniosku wobec których utracił zdolność wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Zobowiązania te, na dzień sporządzenia bilansu wynosiły łącznie kwotę 3.919.093,27zł. Dłużnik, po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego będzie w stanie regulować powstałe nowe zobowiązania, nadwyżka zostanie natomiast przeznaczona na zaspokojenie wierzycieli na warunkach określonych w układzie. Ponadto, dłużnik w dniu 11.01.2017r. zawarł z (...) Sp. z o.o. w D. umowę doradztwa przy restrukturyzacji przedsiębiorstwa i pomocy przy pozyskaniu finansowania. Na mocy wskazanej umowy, spółka będzie prowadziła działalność gospodarczą bez ograniczeń na własny rachunek korzystając z majątku powierzonego przez wnioskodawcę, za co dłużnik otrzyma wynagrodzenie miesięczne w wysokości 80% zysku netto wypracowanego przy wykorzystaniu majątku dłużnika pomniejszonego o spłatę wierzytelności zgodnie z harmonogramem rat układowych. Majątek dłużnika zostanie przewłaszczony na zabezpieczenie restrukturyzacji na rzecz spółki restrukturyzującej. Żaden z wierzycieli nie zostanie przy tym pokrzywdzony faktem otwarcia postępowania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dłużnik J. D. utracił zdolność do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Zobowiązania te, na dzień sporządzenia bilansu wynosiły łącznie kwotę 3.919.093,27zł. Główne zobowiązania dłużnika to wierzytelności wobec banków w tym wobec Banku Spółdzielczego w S. w kwocie 3.100.000,00zł, wobec Banku (...) S.A. w W. w kwocie 96.679,61zł, wobec (...) Bank S.A.w W. w kwocie 132.000,00zł, wobec Bank (...) S.A. w K. w kwocie 89.175,00zł, (...) Bank S.A. w W. w kwocie 74.240,44zł, wobec (...) Bank S.A. w W. w kwocie 201.492,93zł, wobec (...) S.A. w W. w kwocie 72.000,00zł, Agrochemia sp. z o.o. w B. w kwocie 92.078,00zł, (...) Sp. z o.o. w O. w kwocie 25.709,00zł, PPHU (...).j. w Czarni w kwocie 35.716,86zł (oświadczenia dłużnika).

Dłużnik, w dniu 11 stycznia 2017r. zawarł z (...) Sp. z o.o. w D. umowę doradztwa przy restrukturyzacji przedsiębiorstwa i pomocy przy pozyskaniu finansowania. Na zabezpieczenie wynagrodzenia spółki przysługującego na mocy umowy doradztwa, strony zawarły w dniu 11.01.2017r. umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie wszystkich nieruchomości i ruchomości dłużnika. Zgodnie z zapisami obu umów, spółka zobowiązała się prowadzić działalność gospodarczą na własny rachunek na majątku przewłaszczonym na jej rzecz przez dłużnika. Z tego tytułu zobowiązała się do zapłaty dłużnikowi wynagrodzenia miesięcznego w wysokości 80% zysku wypracowanego przy wykorzystaniu majątku przewłaszczonego przez dłużnika pomniejszonego o spłatę wierzytelności zgodnie z harmonogramem ujętym w planie restrukturyzacji. Dłużnik zobowiązał się natomiast do zapłaty wynagrodzenia spółce za czynności restrukturyzacyjne w kwocie 750.000zł płatne w kwocie 250.000zł do dnia 31.12.2020r. oraz w kwocie 500.000zł do dnia 10.01.2027r. Umowa doradztwa zawarta została na czas określony - 10 lat. Strony zastrzegły dłużnikowi prawo do zwrotnego przeniesienia na jego rzecz własności nieruchomości i ruchomości będących przedmiotem przewłaszczenia po zapłacie spółce wynagrodzenia oraz pozostałych kosztów poniesionych przez spółkę w związku z realizacją umowy doradztwa jednakże nie później niż do 24.01.2027r. Umowa przewłaszczenia również została zawarta na okres 10 lat (dowód: umowa z dnia 11 stycznia 2017r doradztwa przy restrukturyzacji przedsiębiorstwa i pomocy przy pozyskaniu finansowania k.87-93, umowa z dnia 11.01.2017r. umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie wszystkich nieruchomości i ruchomości dłużnika k. 95-98).

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek podlegał oddaleniu na podstawie art. 8 ust.1 ustawy prawo restrukturyzacyjne. Zgodnie ze wskazanym uregulowaniem sąd odmawia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, jeżeli skutkiem tego postępowania byłoby pokrzywdzenie wierzycieli . Pojęcie pokrzywdzenia wierzycieli nie jest w ustawie zdefiniowane. Pomimo, że dla zdefiniowania pojęcia „pokrzywdzenie wierzycieli” nie można odpowiednio stosować art. 527 k.c., to biorąc pod uwagę, że pokrzywdzenie to oznacza pogorszenie sytuacji ekonomicznej wierzycieli, do czego dochodzi również w razie zaistnienie okoliczności z art. 527 par. 2 k.c., przy interpretacji tego pojęcia wydaje się dopuszczalne pomocnicze odwoływanie się do dorobku orzecznictwa i doktryny powstałego na gruncie art. 527 par. 2 k.c. z uwzględnieniem odrębności.

Zgodnie z jego treścią, czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny lub stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. Popadnięcie dłużnika w stan niewypłacalności lub zwiększenie stopnia tej niewypłacalności przekłada się bowiem bezpośrednio na zmniejszenie możliwości zaspokojenia jego zobowiązań. W wyroku z dnia 9 stycznia 2004 r. (IV CK 322/02, LEX nr 599558) Sąd Najwyższy wskazał, iż "dłużnik staje się niewypłacalny w wyższym stopniu również wówczas, gdy zaspokojenie można uzyskać z dodatkowym znacznym nakładem kosztów i pokrzywdzenie, o którym mowa w art. 527 § 2 k.c. powstaje również na skutek takiego stanu faktycznego majątku dłużnika, który powoduje niemożność, utrudnienie lub odwleczenie zaspokojenia wierzyciela".

Podzielając przywołany pogląd na gruncie prawa restrukturyzacyjnego, należy zatem uznać, iż skutkiem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego będzie pokrzywdzenie wierzycieli, jeżeli postępowanie to zmniejszy potencjalny stopień zaspokojenia wierzytelności lub w inny sposób pogorszy sytuację prawną kontrahentów dłużnika. Należy mieć na uwadze, iż przepisy prawa restrukturyzacyjnego wiążą z otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego szereg skutków negatywnych dla wierzycieli, w tym ograniczenie lub wykluczenie możliwości przymusowego dochodzenia zaspokojenia od dłużnika (art. 224 ust. 2 w zw. z art. 259 i art. 260 p.r., , art. 259, 260, 278, 279 w zw. z art. 260 p.r, art. 312 p.r), wykluczenie możliwości ogłoszenia upadłości wobec dłużnika w trakcie trwania postępowania restrukturyzacyjnego (art. 9a prawa upadłościowego), ograniczenia możliwości dokonywania potrącenia wierzytelności, oraz wyłączenie niektórych skutków przelewu wierzytelności.

Aby opisane wyżej zmiany w stosunkach prawnych dłużnika z wierzycielami nie były uznane za skutkujące pokrzywdzeniem wierzycieli, muszą być one co najmniej zrównoważone przez potencjalne korzyści wynikające dla wierzycieli z przyjęcia i wykonania układu, a zwłaszcza poprzez uniknięcie ogłoszenia upadłości.

W ocenie Sądu należy przyjąć, iż skutkiem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego będzie pokrzywdzenie wierzycieli w rozumieniu art. 8 ust. 1 pr. rest., jeżeli już na etapie rozpoznawania wniosku o otwarcie postępowania ujawniły się okoliczności, które skutkowałyby odmową zatwierdzenia układu w postępowaniu restrukturyzacyjnym. W szczególności należy mieć na uwadze, iż sąd odmawia zatwierdzenia układu, jeżeli jest oczywiste, że układ nie będzie wykonany. Domniemywa się przy tym, iż układ nie będzie wykonany, jeżeli dłużnik nie wykonuje zobowiązań po dniu otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego. Jeżeli zatem sytuacja ekonomiczna dłużnika uprawdopodabnia tezę o niemożności wykonywania na bieżąco jego zobowiązań, niewątpliwie spełniona jest przesłanka negatywna orzeczenia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego.

Pokrzywdzenie wierzycieli, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne z całą również pewnością zachodzi wówczas, gdy prowadzenie postępowania mogłoby spowodować zmniejszenie wartości majątku dłużnika lub mogłoby uniemożliwić wierzycielom zaspokojenie się z określonych składników majątku dłużnika wskutek "utwardzenia" czynności bezskutecznych (A. Hrycaj, artykuł,, Doradca Restrukturyzacyjny 2016/1/82-93). Pokrzywdzenie wierzycieli ma więc miejsce wtedy, gdy wskutek otwarcia postępowania wierzyciele mogliby utracić możliwość dochodzenia roszczeń z określonych składników majątku, które należały do dłużnika. Taki skutek będzie miał miejsce, gdy z uwagi na otwarcie postępowania upłynie rok czasu od dnia dokonania przez dłużnika bezskutecznej czynności prawnej (art. 127 p.u.).

Przekładając powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, w ocenie sądu, otwarcie wobec dłużnika postępowania układowego skutkowałoby pokrzywdzeniem wierzycieli w rozumieniu art. 8 ust. 1 pr. rest.

Otwierając takie postępowanie sąd usankcjonowałby środki prawne, którymi posłużył się dłużnik dla przeprowadzenia restrukturyzacji. Te zaś, w ocenie sądu ewidentnie krzywdzą wierzycieli dłużnika. W taki sposób należy bowiem ocenić umowę na doradztwo restrukturyzacyjne i umowę przewłaszczenia na zabezpieczenie wynagrodzenia spółki restrukturyzującej całego majątku dłużnika. Umowy te ocenić należy jako umowy rozporządzenia majątkiem, uniemożliwiające zaspokojenie wierzycieli oraz jakikolwiek nadzór nadzorcy sądowego nad działalnością gospodarczą prowadzoną na majątku dłużnika. Dłużnik wyprowadził bowiem majątek poprzez jego przewłaszczenie na rzecz nowopowstałej spółki, przez co uniemożliwił wierzycielom ewentualne zaspokojenie się w razie nieprzyjęcia układu bądź nawet w razie jego przyjęcia, ale niewykonywania. W przypadku bowiem braku zapłaty raty układowej, wierzyciel nie będzie miał możliwości wyegzekwowania jej z majątku dłużnika, gdyż dłużnik wyzbył się tego majątku w całości na zaspokojenie wierzytelności spółki prowadzącej restrukturyzację. W zamian za przewłaszczenie całego majątku, uzyskał jedynie wierzytelność do (...) Sp. z o.o. w D. o wypłatę określonego procentu od zysku. Umowa ta jest jednak na tyle niekorzystna dla dłużnika i jego wierzycieli, że wynagrodzenie to uzależnia od osiągnięcia przez spółkę zysku. W umowie nie został natomiast przewidziany przypadek, gdy spółka tego zysku nie osiągnie. Wywieść należy, iż prowadząc działalność ze stratą, nie będzie zobowiązana wobec dłużnika i jego wierzycieli do zapłaty jakichkolwiek kwot bez żadnych negatywnych konsekwencji. Mało tego – wynagrodzenie spółki restrukturyzującej nie zostało uzależnione od jakichkolwiek warunków i jest kwotą stałą oraz mającą zabezpieczenie rzeczowe na majątku dłużnika. Konstrukcja przewłaszczenia na zabezpieczenia majątku dłużnika na rzecz nowopowstałej spółki niesie za sobą również ryzyko powstawania na tym majątku kolejnych obciążeń rzeczowych tytułem np. hipotek na zabezpieczenie kolejnych kredytów. Ta spółka nie będzie bowiem w restrukturyzacji i nie będą miały w stosunku do niej zastosowania żadne ograniczenia związane z ustanawianiem np. hipotek. Zgodnie bowiem z art. 246 ust.1 p.r., obciążenie składników majątku dłużnika hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w celu zabezpieczenia wierzytelności powstałej przed otwarciem postępowania układowego, po otwarciu postępowania układowego jest niedopuszczalne. Ani dłużnik ani żaden ze świadków nie byli również w stanie wyjaśnić, jak dłużnik zabezpieczy przewłaszczony majątek na wypadek, kiedy spółka zaciągnie długi, windykacja których odbywać się będzie w drodze egzekucji komorniczej.

Istnieje więc ogromne ryzyko obniżenia wartości majątku dłużnika lub jego dodatkowego obciążenia rzeczowego. Ani dłużnik ani żaden ze świadków nie potrafili wyjaśnić również, w jaki sposób spółka będąc spółką nowoutworzoną miałaby uzyskać kredyty na dalszą działalność gospodarczą. Podkreślenia wymaga również, iż prezesem zarządu spółki jest osoba bardzo młoda, bez doświadczenia życiowego i zawodowego.

Nie przekonały przy tym sądu zapewnienia świadka J. S., iż dłużnik może rozwiązać umowę w każdym momencie, kiedy przestanie być ona dla niego korzystna. Należy mieć na uwadze bowiem ograniczenia związane z wypowiedzeniem umowy zlecenia i konieczność poniesienia związanych z tym kosztów wynikające z art. 736 par. 1 k.c. W ocenie sądu ponadto, nie ma pewności co do rzeczywistego interesu dłużnika w dążeniu do usankcjonowania przez sąd jego czynności rozporządzających majątkiem, którymi uniemożliwił on zaspokojenie się wierzycieli z jego nieruchomości i ruchomości. Nie wiadomo również, jaka będzie wola dłużnika w przyszłości, w sytuacji, kiedy nie będzie wykonywał on układu.

W tej sytuacji, sąd nie mógł pozwolić na to, aby czynności dyspozytywne co do niekorzystnej dla wierzycieli umowy, pozostawić do wyłącznej decyzji dłużnika. Nie można bowiem wykluczyć sytuacji, gdy spółka układu nie będzie realizowała, a wierzyciele przez 10 lat nie będą mieli możliwości prowadzenia postępowania egzekucyjnego z przewłaszczonego na zabezpieczenie majątku dłużnika. Po 10 zaś latach okaże się, że majątek ten wystarczy głównie na zaspokojenie wierzytelności spółki z tytułu wynagrodzenia, które nie jest przecież w żaden sposób uzależnione od wyników prowadzonej działalności.

Sąd przesłuchał dodatkowo świadka J. S., mając na względzie, iż jako osoba tworząca konstrukcje prawną koncepcji restrukturyzacji wyjaśni ona wskazaną koncepcję. Ponieważ jednak przesłuchanie świadka, nie dało jednoznacznych i korzystnych dla wierzycieli odpowiedzi na wątpliwości sądu oraz mając na uwadze przedstawione wyżej argumenty, wniosek dłużnika podlegał oddaleniu na podstawie art. 8 ust. 1 p.r.

SSR Joanna Bury

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE