UZASADNIENIE

Powód (...) Ltd z siedzibą na Malcie wystąpił z pozwem przeciwko A. K. o zapłatę kwoty 3.145,80 zł wraz z odsetkami umownymi od kwoty 3.001,80 zł w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie określonych w art. 481 § 2¹ k.c. od dnia 03 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty. Nadto wystąpił o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu żądania powód wskazał, iż pozwany w dniu 15 maja 2015 r. dokonał rejestracji w systemie informatycznym spółki (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W., następnie zaś złożył wniosek o pożyczkę, za pomocą zamieszczonego na stronie internetowej w/w spółki formularza. Pozwanemu przesłano Ramową Umowę Pożyczki regulującą zasady udzielania pożyczek przez (...) Sp. z o. o. Wolę zawarcia Umowy Ramowej Pożyczki pozwany potwierdził dokonując przelewu z indywidualnego rachunku bankowego kwoty 0,01 zł. W dniu 18 listopada 2015 r. (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. dokonała przelewu pożyczki w kwocie 2.200 zł na rachunek bankowy pozwanego. Dzień spłaty pożyczki został określony na 2 stycznia 2016 r. Całkowita kwota do spłaty wyniosła 3.002 zł i złożyła się na nią kwota 2.200 zł oraz opłata administracyjna w kwocie 801,80 zł. Powyższa kwota nie została jednak w terminie uregulowana, wobec czego wierzyciel podjął działania windykacyjne, zgodnie z § 14 ust. 3 Ramowej Umowy Pożyczki oraz Tabeli Opłat stanowiącej integralną część Ramowej Umowy Pożyczki, a kosztami tych działań w kwocie 144 zł obciążył pozwanego. Próby polubownego doprowadzenia pozwanego do spłaty zadłużenia okazały się nieskuteczne, podjęte czynności windykacyjne również nie przyniosły rezultatu, dlatego też spółka (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W., na podstawie umowy cesji wierzytelności z dnia 1 marca 2016 r. dokonała zbycia na rzecz powoda wierzytelności przysługującej jej w stosunku do pozwanego. Pozwany dokonał częściowej spłaty na łączną kwotę 0,20 zł. Powód wskazał, iż na dzień złożenia pozwu zobowiązanie pozwanego wynosi 3.145,80 zł, na co składa się: kwota 3.002 zł z tytułu całkowitej kwoty do spłaty (na co składa się kwota pożyczki i 801,80 zł opłata administracyjna) oraz 144 zł z tytułu podjętych działań windykacyjnych.

Pozwany A. K. nie zajął merytorycznego stanowiska w sprawie.

Wyrokiem z dnia 14 lutego 2017 r. Sąd Rejonowy w Augustowie V Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w S. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.199,80 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 3 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, a w pozostałym zakresie oddalił powództwo oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 690,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz nadał wyrokowi w pkt I rygor natychmiastowej wykonalności.

Uzasadniając w/w decyzję, Sąd Rejonowy wskazał, że zaoferowany przez stronę powodową materiał dowodowy jest wystarczający do uwzględnienia powództwa w znacznym zakresie. Sąd Rejonowy wskazał, że pozwany zawarł z (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. oznaczoną terminem (...) za pośrednictwem środków porozumiewania na odległość w ramach Ramowej Umowy Pożyczki z dnia 15 maja 2015 r. na kwotę 2.200 zł. Sąd Rejonowy uznał także, że doszło do zawarcia ważnej umowy cesji.

W ocenie Sądu Rejonowy zapisy umowy pożyczki dotyczące opłaty administracyjnej oraz kosztów windykacyjnych stanowią klauzule abuzywne. Skutkiem zaś przyjęcia występowania klauzuli abuzywnej jest brak mocy wiążącej określonego postanowienia. Zdaniem Sądu Rejonowego, w toku postępowania powód nie wykazał też, aby faktycznie poniósł koszty związane z podejmowaniem czynności windykacyjnych i to w kwocie wskazanej w pozwie.

W tym stanie rzeczy, Sąd Rejonowy uznał, że należność przysługująca powodowi to kwota 2.200 zł tytułem wypłaconej kwoty pożyczki, po uwzględnieniu dokonanej wpłaty 0,20 zł. Z tych przyczyn Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego A. K. na rzecz powoda kwotę 2.199,80 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 03 stycznia 2016r. do dnia zapłaty, w pozostałym zaś zakresie Sąd ten oddalił powództwo.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., rozdzielając je stosunkowo.

Orzeczenie o rygorze natychmiastowej wykonalności zapadło zaś na podstawie art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód (...) Ltd z siedzibą na (...), zaskarżając go w części oddalającej powództwo dotyczące opłaty administracyjnej i zarzucił mu:

1) naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na rozstrzygnięcie, tj.: art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie i dokonania jej w sposób dowolny, a w konsekwencji uznanie, że powód nie wykazał zasadności naliczenia opłaty administracyjnej w sytuacji gdy powód przedłożył Ramową Umowę Pożyczki oraz Umowę Pożyczki o nr (...), wskazujące na to, iż opłata administracyjna została naliczona zgodnie z postanowieniami umownymi za zgodną wolą stron umowy pożyczki,

2) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.: art. 353¹ k.c. poprzez jego niezastosowanie, a w konsekwencji przyjęcie, że wysokość opłaty administracyjnej winna być określona poprzez wykaz poniesionych kosztów z tytułu przygotowania, udzielenia i uruchomienia pożyczki.

Wskazując na powyższe, powód wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kwoty 802,00 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie – od dnia 3 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie, albowiem Sąd Okręgowy nie podzielił stanowiska Sądu Rejonowego, iż powód wykazał, aby w ramach umowy cesji skutecznie nabył wierzytelność wobec pozwanego, a w konsekwencji roszczenie o zwrot opłaty administracyjnej.

Jak wiadomo, przelew wierzytelności regulują postanowienia art. 509 k.c. Przelew wierzytelności (cesja) jest umową na podstawie której dotychczasowy wierzyciel (cedent) przenosi wierzytelność ze swojego majątku do majątku osoby trzeciej (cesjonariusza). Przedmiotem przelewu co do zasady może być wierzytelność istniejąca, którą cedent może swobodnie rozporządzać. Powinna ona być też w dostateczny sposób oznaczona (zindywidualizowana). Jak wskazał to Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 maja 1999 r., III CKN 423/98 (Legalis nr 45902), konieczne jest wyraźne określenie stosunku zobowiązaniowego, którego elementem jest zbywana wierzytelność. Wymaga się oznaczenia stron tego stosunku zobowiązaniowego oraz przedmiotu świadczenia.

W realiach tej sprawy brak zindywidualizowania wierzytelności w dokumencie określanym jako umowa cesji wierzytelności z dnia 1 marca 2016 r. i załączonego do niej wydruku tabelki czynił niemożliwym uwzględnienie powództwa. Nie można bowiem mieć żadnej pewności, że w ramach tej umowy, powodowa Spółka nabyła także i tę, o której mowa w pozwie, szczególnie jeśli się zważy, że Sąd Okręgowy, przy rozpoznawaniu innych apelacji, z urzędu posiada wiedzę, że powodowa Spółka w różnych datach zawierała umowy cesji z (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. (por. umowa cesji zawarta w aktach sprawy sygn. I. Ca. 139/17). Należy też podkreślić, że nabycia wierzytelności w drodze cesji nie można domniemywać i okoliczność ta powinna wynikać wprost z dokumentów. W tym kontekście zauważyć należy, że umowa cesji określa jedynie łączną wartość wierzytelności, szczegółowe zaś ich określenie zawierał „Załącznik nr 1” do tej umowy. Tymczasem – zdaniem Sądu Okręgowego - wydruk tabelki, stanowiący rzekomo załącznik do umowy cesji, nie może służyć celowi jakim jest zindywidualizowanie wierzytelności. Wydruk ten nie posiada żadnego oznaczenia, że jest to „Załącznik nr 1” i stanowi integralną część umowy cesji wierzytelności. Nie został on też opatrzony podpisem żadnej z osób uczestniczących przy zawarciu umowy cesji wierzytelności. Warto jest też podkreślić, że umowa cesji nie określa kryteriów, według których zbyte wierzytelności zostały zidentyfikowane. Z tych przyczyn nie można przyjąć, aby wydruk tabelki (k. 32), stanowił wiarygodny dokument przemawiający za uznaniem roszczenia. Poza tym umowa cesji nie przewiduje, aby integralną jej częścią były dokumenty sporządzane w wersji elektronicznej.

Nie można również pominąć, że skuteczność umowy przelewu uzależniona jest od zapłaty ceny określonej w porozumieniu. Termin zaś zapłaty ceny nabytych wierzytelności został odroczony do dnia 8 marca 2016 r. Tymczasem w aktach sprawy brak jest oświadczenia cedenta, iż cesjonariusz zapłacił w terminie na jego rzecz w całości uzgodnioną cenę.

Zdaniem Sądu Okręgowego, skoro cesjonariusz i cedent zdecydowali się zawrzeć umowę cesji w formie pisemnej to powinni oni tak skonstruować postanowienia umowy, aby nie było żadnych wątpliwości co było jej przedmiotem i według jakich kryteriów wierzytelności zostały zindywidualizowane. Umowa ta nie określa jednak ilości zbytych wierzytelności, a jedynie określa ich ogólną wartość, sam zaś wydruk tabelki nie posługuje się żadnym stanem liczebnym – zarówno w odniesieniu do ilości wierzytelności, jak też ich ogólnej wartości. W ocenie Sądu Okręgowego, między umową cesji (k. 20-22) a wydrukiem tabelki (k. 32) brak jest elementu, za pomocą którego można byłoby je w jakikolwiek sposób powiązać. Z wydruku tego nie wynika, kto był pożyczkobiorcą, czy też jaki był termin spłaty pożyczki. W tej sytuacji wzbudza wątpliwość, czy rzeczywiście powód nabył od pierwotnego wierzyciela tj. (...) Sp. z o.o. wierzytelność w stosunku do pozwanego A. K. z tytułu umowy pożyczki. W konsekwencji Sąd Okręgowy uznał, że powód nie posiada legitymacji czynnej do dochodzenia opłaty administracyjnej.

Dalej trzeba wskazać, że od strony formalnej można podzielić argument, że pozwany nie zajął stanowiska w sprawie, a tym samym nie zakwestionował roszczenia. Nie oznacza to jednak, że Sąd I instancji zobligowany był w takim stanie, zgodnie z art. 230 k.p.c. do uznania faktu zarówno istnienia, jak i wysokości zadłużenia jako faktu przyznanego. Jak trafnie wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 8 maja 1998 r. (I CKU 34/98, Lex nr 1224928), „domniemanie zgodności twierdzeń faktycznych powoda z prawdziwym stanem rzeczy ma szczególny charakter, bowiem bezczynność pozwanego jest tu, w pewnym sensie, przyznaniem okoliczności przytoczonych w pozwie; fakty przyznane w procesie nie wymagają dowodu tylko wtedy, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości co do zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy”. Innymi słowy, ostatecznie to sąd musi ocenić istnienie podstawy faktycznej żądania w aspekcie twierdzeń i dowodów zgłoszonych przez stronę powodową, gdyż przepis art. 230 k.p.c. odwołuję się przecież do „wyników całej rozprawy”. Niezależnie od powyższego sąd zawsze jest zobowiązany do rozważenia czy żądanie pozwu jest zasadne w świetle norm prawa materialnego. W tym zakresie nie obowiązuje domniemanie z art. 339 § 2 k.p.c. i negatywny wynik takich rozważań prowadzi do wydania wyroku zaocznego oddalającego powództwo (tak trafnie: Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 10 września 2013 r., I ACa 494/13 Lex nr 1378705). Tak więc przede wszystkim powód musiał dowieść, że zgodnie z 509 k.p.c. nabył wierzytelność wobec pozwanego wynikającą z umowy cesji. Tymczasem takich dokumentów w postępowaniu pierwszoinstancyjnym nie przedłożono.

Wobec powyższego stwierdzić należy, że powód wbrew obowiązkowi wynikającemu z dyspozycji przepisu art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. nie udowodnił, że nabył wobec pozwanego w drodze umowy cesji zawartej w dniu 1 marca 2016 r. wierzytelność, w tym roszczenie o zwrot opłaty administracyjnej.

Z powyższych względów apelacja powoda podlegała oddaleniu w oparciu o art. 385 k.p.c.

SSO Cezary Olszewski

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE