UZASADNIENIE

wyroku z dnia 12 listopada 2013 r.

Decyzją z dnia 26.04.2012r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R., powołując się na przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r., Nr 39, poz. 353 ze zm.), odmówił wnioskodawcy T. K. prawa do emerytury argumentując, iż nie spełnia on wymaganych warunków do jej przyznania. Wyjaśniając organ podał, iż w/w nie osiągnął wieku emerytalnego, nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Zakład wskazał, że nie uwzględnił jako pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 1.08.1978 roku do dnia 31.07.1990 roku w (...)w R. i od dnia 14.07.1995 roku do dnia 17.10.1997 roku w (...) SA w R. ponieważ brak jest świadectw pracy w szczególnych warunkach. Jako zatrudnienie w szczególnych warunkach uwzględniono pracę w wymiarze 1 roku, 3 miesięcy.

Od powyższej decyzji wnioskodawca złożył odwołanie domagając się jej zmiany i przyznania prawa do świadczenia. Wskazał w szczególności, iż w spornym okresie pracował w charakterze maszynisty żurawia samojezdnego kołowego w (...), oraz kierowcy samochodu ciężarowego pow. 5,5 tony w (...) SA wykonując prace załadunkowe i wyładunkowe tj. prace w warunkach szczególnych. Wnioskodawca wskazał, że dla ustalenia zatrudnienia w szczególnych warunkach istotne znaczenie ma nie nazwa stanowiska pracy a rodzaj faktycznie wykonywanych obowiązków pracowniczych.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o jego oddalenie z przyczyn identycznych z podanymi w uzasadnieniu kwestionowanej decyzji. Zakład wskazał, że nie uwzględnił jako pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od dnia 1.08.1978 roku do dnia 31.07.1990 roku w (...)w R. i od dnia 14.07.1995 roku do dnia 17.10.1997 roku w (...) SA w R.. ZUS raz jeszcze podniósł, iż wnioskodawca nie udowodnił 15 lat pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze, bowiem nie przedstawił odpowiednich świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach, stanowiących środek dowodowy w postępowaniu dotyczącym ustalenia uprawnień do emerytury.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca urodził się (...). W dniu 28.08.2012 roku wnioskodawca złożył w ZUS wniosek o przyznanie prawa do emerytury w związku z ukończeniem 60 lat, posiadaniem odpowiedniego stażu w tym także ponad 15 lat pracy w warunkach szczególnych. Na podstawie złożonych w aktach organu dokumentów Zakład ustalił dla wnioskodawcy łączny okres składkowy i uzupełniający wynoszący na dzień 01.01.1999r r ponad 25 lat pracy w tym 1 rok, 3 miesiące zatrudnienia w warunkach szczególnych. Wśród złożonych przez wnioskodawcę w postępowaniu o świadczenie przedemerytalne dokumentów znajdowało się świadectwa pracy potwierdzające zatrudnienie wnioskodawcy w okresie od dnia 1.08.1978 roku do dnia 31.07.1990 roku w (...)w R. i od dnia 14.07.1995 roku do dnia 17.10.1997 roku w (...) SA w Ł., w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku pomocnika maszynisty i maszynisty żurawia samojezdnego kołowego w(...)i kierowcy samochodu w (...) SA w Ł.. Wnioskodawca w okresie od dnia 1.08.1978 roku do dnia 31.07.1990 roku w (...) w R. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe oraz przeładunkowe w okresie pracy w na stanowisku pomocnika a następnie operator żurawia samojezdnego kołowego posadowionego na samochodzie ciężarowym marki (...) o nośności pow. 3,5 tony, zaś w okresie od dnia 14.07.1995 roku do dnia 17.10.1997 roku w (...) SA w Ł. jako kierowca samochodu ciężarowego o nośności również powyżej 3,5 tony, wymienionych w załączniku do Zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysły Materiałów Budowlanych z dnia 01.08.1983r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach nadzorowanych przez MBiPMB , na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę. Jako pomocnik operatora wnioskodawca wykonywał te same czynności co operator żurawia. Do obowiązków wnioskodawcy należało wykonywanie na terenie prowadzonych przez oba powyższe zakłady pracy wszelkich prac wymagających użycia żurawia lub samochodu ciężarowego. Wnioskodawca w powyższym okresie nie wykonywał innych prac. Charakter jego pracy był taki sam niezależnie od pory roku.

(dowód: dokumentacja w aktach organu, zeznania świadków E. S., T. K., J. W., M. K., A. K., k.42-44, 47 , zeznania wnioskodawcy k. 45, 47 , akta osobowe wnioskodawcy )

Sąd uznał za wiarygodny przeprowadzone w niniejszym postępowaniu dowody z zeznań świadków i wnioskodawcy, które zostały złożone zostały w rzeczowy, konsekwentny i jasny sposób przez osoby współpracujące z wnioskodawcą bądź nadzorujące jego pracę.

Sąd dał wiarę również zebranym w sprawie dokumentom, albowiem nie budzą wątpliwości co do swej treści. Dokumentacja zgromadzona w aktach ZUS, akta osobowe wnioskodawcy w korelacji z zeznaniami dotyczącymi zatrudnienia wnioskodawcy w spornym okresie, w pełni dają podstawę do ustalenia charakteru zajmowanego przez niego stanowiska pracy, rodzaju wykonywanych czynności jak i ram czasowych pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Sąd zważył, co następuje:

W przedmiotowej sprawie istotą sporu pozostawało ustalenie uprawnień T. K. do emerytury w wieku obniżonym ze względu na rodzaj wykonywanej pracy przy uwzględnieniu, iż w/w urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.

Zauważyć należy, iż w strukturze ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r., Nr 39, poz. 353), w dziale II warunki przechodzenia na emeryturę zostały zróżnicowane według kryterium urodzenia: dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. (rozdział 1), dla ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 r. (rozdział 2) oraz dla niektórych ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r. (rozdział 3).

Dalej ustawa w obejmującym przepisy przejściowe rozdziale 2 działu X zawiera szczególną regulację przejściową dotyczącą niektórych ubezpieczonych zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed dniem 1 stycznia 1999 r. Mianowicie w art. 184 zostało przewidziane prawo do wcześniejszej emerytury dla zamkniętego katalogu ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy do końca 1998 r. spełnili ustawowo określone wymogi stażowe. Zróżnicowanie warunków przechodzenia na emeryturę ubezpieczonych, o których mowa w powoływanym przepisie ustawy w stosunku do innych ubezpieczonych dokonane zatem zostało nie tylko według kryterium urodzenia, ale także według dodatkowego kryterium posiadania na dzień 1 stycznia 1999 r. wymaganego stażu "zawodowego" i ubezpieczeniowego (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2007 r. II UZP 14/06 OSNP 2007/13 – 14/199).

Art. 184 dotyczy więc tylko tych ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy w dniu wejścia ustawy w życie tj.1 stycznia 1999 r. osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn).

Takim ubezpieczonym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 ustawy pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Po rozstrzygnięciu kwestii podstawy ubiegania się przez wnioskodawcę o prawo do świadczenia ważkie znaczenie ma ustalenie czy okres nie uznany przez organ emerytalno -rentowy za czas pracy w warunkach szczególnych rzeczywiście nim nie jest.

Ustawa emerytalna nie zawiera katalogu prac uznawanych za wykonywane w szczególnych warunkach, odsyłając w tej mierze do przepisów wydanego przez Radę Ministrów w dniu 7 lutego 1983 r. rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43). Zgodnie z tym rozporządzeniem za okres zatrudnienia uważa się okres liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresu zatrudnienia (§ 3), natomiast okresami pracy są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (§ 2).

Stosowne zaś do treści jego § 4 ust. 1, pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

3) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Niekwestionowanym jest, że mający ukończone (...) lat życia wnioskodawca posiada w sumie ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych ustalonych celem uzyskania uprawnień do świadczenia emerytalnego. Zaistniały zaś w sprawie spór dotyczy kwestii oceny, czy istnieją przesłanki, aby wskazany przez niego okres zatrudnienia od dnia 1.08.1978 roku do dnia 31.07.1990 roku w (...) w R. i od dnia 14.07.1995 roku do dnia 17.10.1997 roku w (...) SA w Ł. uwzględnić jako okres pracy w warunkach szczególnych.

Zauważyć należy, iż przedstawione i przeprowadzone w toku postępowania dowody w sposób nie budzący wątpliwości pozwalają przyjąć, że rzeczywiście istnieje podstawa zaliczenia wnioskodawcy wspomnianych okresów do stażu pracy w warunkach szczególnych. Przesądzają o tym dowody, na których oparł się Sąd czyniąc ustalenia w sprawie a w szczególności zeznania świadków i wnioskodawcy jednoznacznie wskazujące, że w spornych okresach wykonywał on czynności na stanowisku operatora żurawia i operatora dźwigu. Nadto taki charakter pracy potwierdzają świadectwa pracy z których także wynika, iż praca ta wykonywana była przez wnioskodawcę w sposób stały, to jest ciągle, oraz w pełnym wymiarze czasu.

W tym miejscu wspomnieć należy - szczególnie w świetle dokonanych ustaleń faktycznych – iż za formę świadectwa pracy, w którym nie uczyniono wzmianki o wykonywaniu przez wnioskodawcę pracy w warunkach szczególnych oraz błędy w wystawionym przez pracodawcę dokumencie przy kwalifikowaniu prac do właściwych wykazów i pozycji nie może on ponosić negatywnych konsekwencji. Zarzuty podnoszone w tym zakresie przez ZUS nie mogły zostać uwzględnione, zwłaszcza że dla rozstrzygnięcia sporu istotne było czy wnioskodawca rzeczywiście wykonywał prace zaliczoną w świetle obowiązujących przepisów do prac w warunkach szczególnych. O ile na etapie postępowania przed organem rentowym mogły powstać pewne wątpliwości , to zostały one wyjaśnione w toku postępowania sądowego co pozwoliło na merytoryczną ocenę roszczenia wnioskodawcy i ostatecznie korzystne dlań rozstrzygnięcie.

Nie ulega żadnej wątpliwości że do zatrudnienia w warunkach szczególnych należy zaliczyć okres od dnia 1.08.1978 roku do dnia 31.07.1990 roku w (...)w R. i od dnia 14.07.1995 roku do dnia 17.10.1997 roku w (...) SA w Ł. ponieważ przez cały czas trwania spornego okresu wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał czynności operatora żurawia i kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony, zaś prace takie są wymieniona w Dziale V pod pozycją 3 i Działu VIII pod pozycją 2 wykazu A stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. Wzmiankować w tym miejscu należy, iż nazwa „maszynista żurawia” nie budzą wątpliwości bowiem w zakresie tych stanowisk mieści się wykonywanie wszystkich czynności z zakresu obsługi w/w ciężkiego sprzętu budowlanego.

Mając poczynione w sprawie ustalenia na względzie oraz dokonane zważania należy stwierdzić, iż wnioskodawca legitymuje się odpowiednim ogólnym stażem pracy, wiekiem oraz stażem pracy w warunkach szczególnych gdyż łącznie te okresy ustalone w niniejszym postępowaniu dają zdecydowanie ponad 15 lat. Wydana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzja nie odpowiada więc prawu i rzeczywistemu stanowi dlatego też musiała zostać w trybie art. 477¹⁴ § 2 kpc zmieniona i wnioskodawcy przyznano prawo do emerytury poczynając od dnia 1.01.2013 roku tj. od daty spełnienia wszystkich warunków po uprzednim złożeniu wniosku o emeryturę.

W myśl art. 118 ust. 1 tej ustawy, organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w terminie 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, przy czym w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego, za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego (ust. 1a). W niniejszej sprawie nie ma podstaw do uznania, iż opóźnienie w przyznaniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które organ rentowy ponosi odpowiedzialność. Chociaż bowiem orzeczenie w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych ma charakter ustalający i prawo wnioskodawcy do emerytury istniało również w dacie wydania przez ZUS decyzji odmownej, to obowiązek świadczenia po stronie organu rentowego powstał dopiero od chwili ostatecznego rozstrzygnięcia sporu. Odpowiednie dowody przesądzenia kwestii prawa wnioskodawcy do emerytury zostały zgromadzone dopiero w postępowaniu sądowym zakończonym wyrokiem zmieniającym zaskarżoną decyzję. Za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności.

O kosztach sąd orzekł po myśli art. 98 § 1 kpc.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE