UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 30 listopada 2016 roku (data stempla pocztowego) powódka (...) Sp. z o.o. w L. wniosła o zasądzenie od pozwanej (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. kwoty 1 783,50 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 14 lutego 2016 roku do dnia zapłaty i kosztami postępowania.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że w wyniku kolizji komunikacyjnej z dnia 17 grudnia 2015 r, został uszkodzony pojazd marki D. (...) o nr rej. (...), stanowiący własność H. N.. Wyjaśniła, że pozwana jako ubezpieczyciel OC sprawcy tej kolizji uznał swoją odpowiedzialność za szkodę i wypłacił bezsporną część odszkodowania. W związku z uszkodzeniem pojazdu poszkodowany został zmuszony do wynajęcia pojazdu zastępczego, tj. w okresie od dnia 21 grudnia 2015 r. do dnia 10 stycznia 2016 r. Z tyt. najmu pojazdu zastępczego poszkodowanemu została wystawiona faktura VAT nr (...) z dnia 10 stycznia 2016 r. na kwotę 3 075 zł brutto (20 dni x 125,00 zł netto). Powódka dalej wskazała, że w dniu 10 stycznia 2016 r. nabyła wierzytelność obejmującą odszkodowanie za szkodę wynikającą z konieczności najmu pojazdu zastępczego. Na zgłoszone roszczenie pozwana wypłaciła na rzecz powódki odszkodowanie z tyt. kosztów najmu pojazdu zastępczego w wysokości 1 291,50 zł. Zdaniem powódki odszkodowanie wypłacone przez pozwaną z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego nie naprawiało w całości wynikającej stąd szkody. Pozwana bezpodstawnie nie uwzględniła całego okresu korzystania przez poszkodowanego z pojazdu zastępczego. Wobec powyższego powódka przedmiotowym pozwem domaga się zapłaty różnicy pomiędzy kosztami najmu pojazdu zastępczego określonymi na fakturze VAT wystawionej poszkodowanemu, a odszkodowaniem wypłaconym z tego tytułu przez pozwaną.

W dniu 22 grudnia 2016 roku Sąd Rejonowy w Tychach Wydział VI Gospodarczy wydał w sprawie VI GNc 3369/16 nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym zasądził zgodnie z żądaniem pozwu.

W przepisanym terminie pozwana (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty zaskarżając go w całości, wnosząc o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów postępowania.

Pozwana w uzasadnieniu w pierwszej kolejności zarzuciła brak legitymacji procesowej po stronie powódki, która nie wykazała, aby osoba wskazana w umowie najmu oraz cesji była umocowana do działania w imieniu powoda. W dalszej części uzasadnienia pozwana podniosła, że poszkodowany w celu minimalizacji rozmiarów szkody winien korzystać z usług wypożyczalni świadczących najem w cenach, które nie odbiegają od średnich stawek rynkowych, nie powiększając tym samym rozmiarów szkody. Zdaniem pozwanej niczym nieuzasadniony jest wybór wypożyczalni przyjmujących stawki odbiegające od stawek rynkowych. W jej ocenie stawki wynajmu pojazdu zastępczego nie powinny przekraczać stawek stosowanych na rynku lokalnym. Pozwana wskazała, iż za celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty wynajmu pojazdu zastępczego można uznać koszty naliczone wg. średniej stawki stosowanej na rynku lokalnym. Zdaniem pozwanej stawka przyjęta przez powódkę była zawyżona i nie odpowiadała stawkom rynkowym. Pozwana wskazała nadto, że pojazd wynajęty (klasa B) był klasy wyższej od pojazdu uszkodzonego (klasa A). Pozwana zakwestionowała także okres, na jaki poszkodowany wynajął pojazd zastępczy. Niezależnie od powyższego pozwana podniosła, że poszkodowany w znaczącym stopniu przyczynił się do zwiększenia rozmiarów szkody poprzez nie skorzystanie z oferty wynajmu pojazdu zastępczego zaproponowanego przez pozwaną.

Sąd ustalił, co następuję:

W dniu 17 grudnia 2015 roku samochód osobowy marki D. (...) (klasa A) o numerze rejestracyjnym (...), stanowiący własność H. N. uległ uszkodzeniu w wyniku kolizji drogowej. Ubezpieczycielem od odpowiedzialności cywilnej sprawcy kolizji drogowej była pozwana. Po przeprowadzeniu przez pozwaną postępowania likwidacyjnego uznała ona co do zasady swoją odpowiedzialność za szkodę i zakwalifikowała szkodę jako całkowitą. Poszkodowany w dniu 21 grudnia 2015 r. zawarł z powódką umowę najmu pojazdu zastępczego marki N. (...) (klasa B) o nr rej. (...). Stawka dobowa za wynajem pojazdu została określona na kwotę 125,00 zł netto. Pojazd był wynajmowany przez poszkodowanego w okresie od dnia 21 grudnia 2015 r. do dnia 10 stycznia 2016 r., przy czym opłata za wynajem samochodu została udokumentowana fakturą VAT nr (...) z dnia 24 września 2014 r. na kwotę 3 075,00 zł brutto (20 dni x 125,00 zł netto). Powódka zgłosiła pozwanej roszczenie o zapłatę kosztów najmu pojazdu zastępczego, przesyłając jej dokumenty uzasadniające roszczenie. Na zgłoszone roszczenie pozwana wypłaciła na rzecz powódki odszkodowanie z tyt. kosztów najmu pojazdu zastępczego w wysokości 1 291,50 zł (15 dni x 70,00 zł netto). Poszkodowany nie był płatnikiem podatku VAT.

Dowód: faktura VAT (k.11), umowa wynajmu pojazdu wraz OWU (k.13,14, 15,16,17,18), decyzja (...) (k.19), informacja z W. (k.54-55, 56-59v), zeznania świadka H. N. (k.77v-78).

Powódka jako dowód w sprawie przedłożyła umowę cesji wierzytelności z dnia 10 stycznia 2016 roku, wskazując, że nabyła od poszkodowanego H. N. wierzytelność w postaci odszkodowania za najem pojazdu zastępczego wobec ubezpieczyciela (...) S.A., ubezpieczyciela sprawcy kolizji drogowej w pojeździe Cedenta marki D. (...) (klasa A) o numerze rejestracyjnym (...) na skutek kolizji z dnia 17 grudnia 2015 r.

Dowód: umowa cesji wierzytelności (k. 12).

Poszkodowany H. N. początkowo (tj. po kolizji) nie był zainteresowany wynajmem pojazdu zastępczego. Poszkodowany posiadał inny pojazd. Uszkodzonym pojazdem jeździła żona poszkodowanego czasami również syn. Poszkodowany mógł zawozić swoją żonę do pracy w co drugi tydzień z uwagi na wykonywanie pracy w systemie zmianowym.

Dowód: zeznania świadka H. N. (k.77v-78).

Powyższe ustalenia poczynione zostały w oparciu o powołane dowody z dokumentów, które Sąd uznał za wiarygodne w całości. Należy podkreślić, że powołana dokumentacja, pomimo, iż pochodziła z różnych źródeł przedstawiała spójny obraz przebiegu wydarzeń, który był prawdopodobny w świetle zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego. Z tych względów oceniono wymienione dowody, jako w pełni wiarygodną podstawę dla czynienia ustaleń faktycznych.

Sąd uwzględnił również zeznania świadka H. N. (k.77v-78). W ocenie Sądu zeznaniom ww. świadka należało dać wiarę, jako że w sposób spójny przedstawiały one okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy, które znalazły swój wyraz w wyżej ustalonym stanie faktycznym.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo wytoczone w niniejszej sprawie przez (...) Sp. z o.o. w L. przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W. nie zasługiwało na uwzględnienie.

Bezspornym w przedmiotowej sprawie było, że strona pozwana ponosi odpowiedzialność za skutki zdarzenia z dnia 17 grudnia 2015 roku, wskutek którego uszkodzeniu uległ pojazd marki D. (...) (klasa A) o numerze rejestracyjnym (...), stanowiący własność H. N..

Powódka przedmiotowym pozwem domagała się zasądzenia od pozwanej kwoty 1 783,50 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie wskazując, iż w drodze cesji nabył wierzytelność wynikającą z niezapłaconej faktury (pełnej wysokości) najmu samochodu zastępczego, przypadającej na rzecz cedenta H. N. od pozwanej.

Pozwana natomiast kwestionowała roszczenie powoda zarówno co do zasady jak i co do wysokości, podnosząc w pierwszej kolejności brak legitymacji czynnej po stronie powódki.

Zatem najistotniejsze i pierwszorzędne znaczenie w niniejszej sprawie ma kwestia legitymacji czynnej powódki. Legitymacja materialna, jako manifestacja prawa podmiotowego lub interesu prawnego do wytoczenia powództwa, stanowi przesłankę materialną powództwa, a jej brak stoi na przeszkodzie udzieleniu ochrony prawnej. Brak legitymacji materialnej (czynnej lub biernej) skutkuje co do zasady oddaleniem powództwa.

W sytuacji, gdy legitymacja materialna i procesowa zespalają się, oddalenie powództwa następuje w istocie z braku legitymacji materialnej, którego rezultatem jest także brak legitymacji procesowej, będący wtórną przyczyną oddalenia powództwa. W odróżnieniu od zdolności sądowej i zdolności procesowej Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera definicji legalnej legitymacji procesowej. W nauce prawa postępowania cywilnego, jak i w praktyce sądowej przyjmuje się jednak na ogół, że legitymacja procesowa jest właściwością podmiotu, w stosunku do którego sąd może rozstrzygnąć o istnieniu albo nieistnieniu indywidualno – konkretnej normy prawnej przytoczonej w powództwie. Podmiotami dysponującymi legitymacją procesową są np. podmioty posiadające interes prawny w ustaleniu istnienia albo nieistnienia prawa lub stosunku prawnego, którego nie są podmiotem.

Legitymacja procesowa jest więc zawsze powiązana z normami prawa materialnego. Sąd dokonuje oceny istnienia legitymacji procesowej strony w chwili orzekania co do istoty sprawy, a stwierdziwszy brak legitymacji procesowej (zarówno czynnej, jak i biernej), oddala powództwo.

Podstawą prawną roszczenia powódki był art. 509 kc, zgodnie z którym wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Podnieść należy, że w myśl obowiązujących przepisów kodeksu cywilnego wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania (art. 509 § 1 k.c.). Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (art. 509 § 2 k.c.). Celem i skutkiem przelewu wierzytelności jest przejście na nabywcę ogółu uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. W takim wypadku stosunek zobowiązaniowy nie ulega zmianie, a zmienia się osoba uczestnicząca w nim po stronie wierzyciela. W razie podjęcia kroków celem wyegzekwowania należności, warunkiem otrzymania należności przez nabywcę wierzytelności jest udowodnienie, że takie prawo przysługiwało pierwotnemu wierzycielowi.

W ocenie Sądu powódka nie wykazała aby osoba ją reprezentująca była umocowana do działania w jej imieniu w dacie składania oświadczenia woli (zawierania umowy cesji wierzytelności z poszkodowanym). Powódka nie przedłożyła żadnego dowodu, który wskazywałby na takie uprawnienie dla tej osoby. Należy wyjaśnić, że powódkę jako spółkę z .o.o. reprezentuje zarząd zgodnie z art. 201 k.s.h. Powódka zgodnie z art. 6 k.c. nie wykazała jakoby osoba podpisana pod umową cesji wchodziła w skład zarządu spółki.

Zatem powódka nie wykazała, że posiadała legitymację czynną do występowania w niniejszej sprawie.

W konsekwencji, powódka nie mogła skutecznie domagać się zasądzenia na jej rzecz od strony pozwanej pozostałej kwoty odszkodowania, skoro wierzytelność ta jej nie przysługuje, a strona pozwana nie jest zobowiązana do świadczenia na jej rzecz.

W świetle powyższych rozważań roszczenie powódki, z uwagi na brak legitymacji czynnej po jej stronie należało oddalić.

Ponieważ wymóg legitymacji czynnej w procesie jest przesłanką zasadniczą, od której istnienia uzależniona jest możliwość uwzględnienia powództwa, a jej brak, zarówno w postaci czynnej, jak i biernej, prowadzi do wydania wyroku oddalającego powództwo, należało orzec jak w pkt. 1 sentencji wyroku.

Nieistnienie legitymacji procesowej prowadzi do oddalenia powództwa, z tych też względów rozważanie dalszych zarzutów podniesionych przez stronę pozwaną, nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Abstrahując jednak od powyższego należy wskazać, że stosownie do treści art. 822 § 1 kc przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o jakich mowa w § 1, będące następstwem przewidzianego w umowie zdarzenia, które miało miejsce w okresie ubezpieczenia (art. 822 § 2 kc).

Zgodnie z treścią art 361 § 1 kc obowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

W ocenie Sądu, powódka nie wykazała, że na skutek zdarzenia, za które strona pozwana ponosi odpowiedzialność, najem pojazdu zastępczego (ponad uznany okres przez samą pozwaną, tj. 15 dni) przesz poszkodowanego był zasadny, celowy i uzasadniony.

Oceny zasadności korzystania z pojazdu zastępczego należy dokonywać na podstawie indywidualnych sytuacji poszkodowanego i konkretnych okoliczności, natomiast ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodnego, a w szczególności z zeznań świadka H. N. (k.77v-78) wynika, że powódka niezasadnie domaga się zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego.

W przedmiotowej sprawie przede wszystkim wskazać należy, że przed wynajęciem przedmiotowego pojazdu poszkodowany zgłaszając szkodę powiedział, że nie jest zainteresowany, ponadto stwierdził, że jeżeli zmieni zdanie to skontaktuje się z pozwaną spółką w celu uzyskania informacji.

Z zeznań powyższego świadka wynika, że na najem samochodu zastępczego zdecydował się dopiero po zachęcającej go do tego rozmowie z agentem.

Sąd podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale z dnia 17 listopada 2011 roku, sygn. akt III Czp 5/11 zgodnie z którą, jeżeli poszkodowany nie mógł odtworzyć możliwości korzystania z pojazdu mechanicznego przy pomocy innego, wolnego pojazdu, znajdującego się w jego posiadaniu i nadającego się do wykorzystania, to wydatkiem celowym i ekonomicznie uzasadnionym jest koszt najmu pojazdu zastępczego o zasadniczo podobnej klasie do pojazdu zniszczonego lub uszkodzonego, jeśli stawki czynszu najmu odpowiadają stawkom obowiązującym na lokalnym rynku, a poszkodowany korzystał z pojazdu zastępczego w czasie remontu pojazdu lub w okresie niezbędnym do zakupu innego samochodu do realizacji czynności życia codziennego.

W niniejszej sprawie powód nie udowodnił, że najem pojazdu przez poszkodowanego przez okres 20 dni był niezbędny w czynnościach życia codziennego poszkodowanego.

Poszkodowany zeznał, że posiadał również inny pojazd, z którego korzystał. Uszkodzonym pojazdem jeździła natomiast żona poszkodowanego do pracy, czasami również syn. Ponadto w pobliżu mieszkała też dalsza rodzina poszkodowanego, która w razie potrzeby mogła również użyczyć samochodu.

Ocena powyższego w połączeniu z brakiem jakiegokolwiek zainteresowania najmem pojazdu zastępczego po samym zdarzeniu, wskazuje, że pojazd ten poszkodowanemu był zbędny, tj. ponad okres uwzględniony przez samą pozwaną (tj. 15 dni).

Zatem – w ocenia Sądu - powódka nie udowodniła, że poszkodowanemu, (poza okres uwzględniony przez samą pozwaną) samochód był niezbędny, a zatem, że jego wynajęcie na okres powyżej 15 dni pozostawało w związku przyczynowo-skutkowym z zaistniałą szkodą.

Zgodnie z treścią art. 6 kc ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Zatem to obowiązkiem powódki było udowodnienie, że najem pojazdu zastępczego przez poszkodowanego przez okres 20 dni był zasadny i celowy.

Mając powyższe na względzie powództwo jako nieudowodnione należało również z tej przyczyny oddalić.

Na marginesie odnosząc się jeszcze do wysokości przyjętej stawki za dobę najmu pojazdu zastępczego, należy wskazać, że powódka w żaden sposób nie wykazała, że przyjęta przez nią stawka w wysokości 125 zł netto (za pojazd należący do klasy A) była stawką rynkową. Powódka nie przedłożyła żadnego chociażby cennika konkurencyjnych firm zajmujących się tego typu działalnością, żeby wykazać funkcjonowanie takiej stawki przy wynajmie pojazdów należących do klasy A. Istotnym jest również fakt, że poszkodowanemu wynajęto pojazd należący do wyższego segmentu od pojazdu uszkodzonego
(klasa B).

Zatem w ocenie Sądu dokonana przez pozwaną korekta znajduje pełne odzwierciedlenie w zasadzie pełnego odszkodowania. Zasada jest, że wyplata odszkodowania nie może spowodować wzbogacenia poszkodowanego.

O kosztach Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc i art. 99 kpc, zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Koszty poniesione przez stronę pozwaną obejmują- 17 zł tytułem opłaty od pełnomocnictwa i koszty zastępstwa procesowego w kwocie 900 zł - stosownie do § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015.1804).

O tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa wydatkach orzeczono w punkcie 3 wyroku na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zgodnie, z którym kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu.

Sąd w punkcie 3 wyroku nakazał pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa kwotę 41,80 zł tytułem wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.

SSR Jolanta Brzęk

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE