UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 2 lipca 2014 roku - nr (...) - Zakład Ubezpieczeń Społecznych
I Oddział w Ł. stwierdził, że J. P. nie podlega od 1 lutego 2013 roku do 12 października 2013 roku ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik z tytułu zatrudnienia u płatnika składek P. PRESTIŻ A. B.. W uzasadnieniu decyzji ZUS wskazał, że
w związku z roszczeniem J. P. o świadczenie przedemerytalne, powziął wątpliwość, co do faktycznego świadczenia przez nią pracy na podstawie umowy o pracę
z dnia 1 lutego 2013 roku. Po przeprowadzonej kontroli organ rentowy uznał, że zawarcie umowy o pracę i zgłoszenie J. P. do ubezpieczeń społecznych przez A. B. miało na celu jedynie skonstruowanie okoliczności faktycznych świadczących
o wykonywaniu pracy na potrzeby uzyskania świadczenia przedemerytalnego. ZUS podniósł, że w trakcie kontroli nie przedstawiono żadnych dowód na rzeczywiste wykonywanie obowiązków pracowniczych przez J. P. na umówionym stanowisku menadżera. Dokumentacja pracownicza również została w ocenie organu rentowego sporządzona jedynie na potrzeby uwiarygodnienia nieistniejącego stosunku pracy, o czym świadczyć ma mają m. in. podpisy na listach obecności w dniach wolnych od pracy. Organ rentowy wskazał też, że przed zatrudnieniem J. P. płatnik nikogo na tym stanowisku nie zatrudniał,
a obecnie punkt gastronomiczny, gdzie pracę miała świadczyć wnioskodawczyni, został zlikwidowany.

/decyzja - k. 65 - 67 akt ZUS/

Odwołanie od powyższej decyzji w dniu 31 lipca 2014 roku złożyła A. B., wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji, poprzez ustalenie, że J. P. podlega od
1 lutego 2013 roku do 12 października 2013 roku ubezpieczeniom społecznym,
tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik z tytułu zatrudnienia u płatnika składek P. PRESTIŻ A. B.. W uzasadnieniu odwołania wskazała, że nieścisłości na listach płac wynikają jedynie z niewłaściwego przygotowania przez nią tych dokumentów. Wskazała, że J. P. była jedną z osób, która odpowiedziała na zamieszczone ogłoszenie o pracy. Płatnik wybrała ją ze względu na jej doświadczenie zawodowe oraz osobiste predyspozycje. Szukała pracownika, który pomoże jej w prowadzeniu działalności wobec trudnej sytuacji życiowej, w jakiej się znalazła. Prowadzona działalność nie przynosiła jednak planowanych zysków, co doprowadziło do zamknięcia lokalu gastronomicznego. Płatnik podniosła, że wnioskodawczyni bardzo dobrze wywiązywała się z obowiązków menadżerskich i stanowił dużą pomoc dla pracodawcy. Płatnik nie było już jednak stać na dalsze zatrudnianie wnioskodawczyni ze względu na nierentowność działalności.

/odwołanie - k. 2 - 4/

W odpowiedzi na odwołanie złożonej w dniu 8 sierpnia 2014 roku organ rentowy wniósł o jego oddalenie, argumentując jak w treści zaskarżonej decyzji.

/odpowiedź na odwołanie - k. 11 - 12 verte/

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie. Zainteresowana J. P. przyłączyła się do stanowiska wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni poparł odwołanie. Pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

/stanowiska stron - e-protokół z dnia 13 czerwca 2017 roku - 00:01:09 - 00:01:51; 00:12:09-00:19:14 - płyta - k. 162/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawczyni prowadziła działalność gospodarczą pod nazwą A. P. Prestiż od 16 lipca 1997 roku. Prowadziła pizzerię przy ul. (...) w Ł.. W 2012 roku postanowiła otworzyć drugą pizzerię.

/zeznania wnioskodawczyni - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 00:46:57 - 01:03:33 - płyta - k. 146; wydruk z (...) k. 52/

Wnioskodawczyni w dniu 9 sierpnia 2012 roku zawarła umowę najmu lokalu przy
ul. (...) w Ł. z przeznaczeniem na lokal gastronomiczny - pizzerię . Rozpoczęła remont lokalu. Remont przedłużył się z powodu choroby matki wnioskodawczyni. W Wyniku choroby matka wnioskodawczyni zmarła.

/umowa - k. 5 - 7 verte; zeznania wnioskodawczyni - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 01:03:33 - 01:13:42 - płyta - k. 146

Wnioskodawczyni zaczęła szukać pracownika na stanowisko menadżera. Potrzebowała osoby do pomocy w prowadzeniu lokalu. Na ogłoszenie internetowe zamieszczone na portalu internetowym odpowiedziało kilka osób, w tym zainteresowana - J. P.. Zainteresowania nie znała wcześniej wnioskodawczyni.

W dniu 1 lutego 2013 roku wnioskodawczyni zawarła umowę o pracę z J. P. na stanowisku menadżera w pełnym wymiarze czasu pracy, na czas określony do dnia 31 stycznia 2014 roku za wynagrodzeniem 1.600,00 zł brutto. Jako termin rozpoczęcia pracy wskazano 1 lutego 2013 roku. Jako miejsce wykonywania pracy lokale gastronomiczne przy ul (...) i przy ul. (...) w Ł..

/umowa o pracę - k. 53 akt ZUS/

Wcześniej zainteresowana prowadziła własną działalność odzieżową. Zainteresowana szyła odzież i sprzedawała ją na rynkach, targowiskach. Zlikwidowała ją, kiedy przestała być opłacalna. Po jej zlikwidowaniu zaczęła szukać zatrudnienia.

/zeznania zainteresowanej - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 00:21:30 - 00:33:05 - płyta - k. 146/

J. P. w spornym okresie czasu pracowała w obu lokalach. Aktywnie pozyskiwała klientów. Roznosiła ulotki, informując jakiego rodzaju imprezy i na ile osób w lokalu można zorganizować. Organizowała przyjęcia komunijne i inne imprezy. Zajmowała się wystrojem, kupowała serwetki, kwiaty. Zainteresowana uzgadniała z klientami organizację takiej imprezy oraz menu. Zainteresowana zajmowała się również dostawami, zaopatrzeniem, transportem, kontrolą dat ważności do spożycia produktów.

/ zeznania wnioskodawczyni - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 00:46:57 - 01:03:33 - płyta - k. 146; zeznania zainteresowanej - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 00:21:30 - 00:33:05 - płyta - k. 146; zeznania świadka I. D. - e-protokół
z dnia 12 stycznia 2016 roku - 00:03:42 - 00:36:33 - płyta - k. 70; zeznania świadka J. B. - e-protokół z dnia 12 maja 2016 roku - 00:11:54 - 00:16:36 - płyta - k. 87/

Wnioskodawczyni była w pracy codziennie, co najmniej 8 godzin, od 11 do 19. W weekendy organizowała imprezy. Niemal w każdy weekend były przyjęcia. Jeździła pomiędzy dwoma lokalami służbowym samochodem marki S. (...). Miała służbowy telefon. Nie zawierała umowy o odpowiedzialności materialnej.

/ zeznania zainteresowanej - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 00:21:30 - 00:46:57 - płyta - k. 146; zeznania świadka I. D. - e-protokół z dnia 12 stycznia 2016 roku - 00:03:42 - 00:46:57 - płyta - k. 70; zeznania wnioskodawczyni - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 00:46:57 - 01:13:42 - płyta - k. 146

Za zakupy zainteresowana płaciła gotówką otrzymaną od wnioskodawczyni. Rozliczała się na podstawie paragonów i faktur. Rozliczenia te nie były dokumentowane. Nie podpisywała się na fakturach. Rozliczenia miały miejsce bezpośrednio po dokonaniu zakupów , na bierzaco.

/zeznania zainteresowanej - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 00:33:05 - 00:46:57 - płyta - k. 146; zeznania wnioskodawczyni - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 00:46:57 - 01:03:33 - płyta - k. 146

Wnioskodawczyni dojeżdżała do pracy własnym samochodem. Pracowała zawsze od poniedziałku do piątku i w razie potrzeby w weekendy.

zeznania zainteresowanej - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 00:21:30 - 00:33:05 - płyta - k. 146; zeznania świadka I. D. - e-protokół z dnia 12 stycznia 2016 roku - 00:03:42 - 00:12:12 - płyta - k. 70/

Wnioskodawczyni była bardzo zadowolona z pracy zainteresowanej.

/ zeznania wnioskodawczyni - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 00:46:57 - 01:03:33 - płyta - k. 146; akta osobowe - k. 43; listy obecności - k. 14 - 18 akt ZUS/

Zainteresowana podpisywała się na liście obecności.

/listy obecności - k. 14 - 18 akt ZUS/

Zainteresowana otrzymywała wynagrodzenie gotówką do ręki. Nie ma konta bankowego. Podpisywała się na liście płac.

/zeznania zainteresowanej - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 00:21:30 - 00:46:57 - płyta - k. 146; listy płac - k. 23 - 34/

Zainteresowana w okresie od lutego do października 2013 roku nie przebywała na zwolnieniu lekarskim. Korzystała z rehabilitacji. Korzystała z urlopu wypoczynkowego.

/ dokumentacja medyczna - k. 105 - 122; zeznania zainteresowanej - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 00:33:05 - 00:46:57 - płyta - k. 146; zeznania wnioskodawczyni - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 01:03:33 - 01:13:42 - płyta - k. 146/

W obu lokalach znajdowały się piece do pizzy. W lokalu na ul. (...) pizzę wypiekał S. S., a na ul. (...) wnioskodawczyni lub mąż. Córki też pomagały wnioskodawczyni w prowadzeniu działalności. Zatrudnieni byli również I. D. jako pomoc w kuchni oraz kierowca do rozwożenia pizzy.

/ zeznania wnioskodawczyni - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 01:03:33 - 01:14:11 - płyta - k. 146; akta osobowe - k. 43; zeznania świadka I. D. - e-protokół
z dnia 12 stycznia 2016 roku - 00:03:42 - 00:36:33 - płyta - k. 70; zeznania zainteresowanej - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 00:21:30 - 00:46:57 - płyta - k. 146

Lokal przy ul. (...) nie przynosił zysków. Nie przychodziło tam wielu klientów. Drugi lokal działał dłużej. Obecnie wnioskodawczyni od dnia 4 maja 2015 roku zawiesiła prowadzenie działalności. Planuje jej wykreślenie. Utrzymuje się z emerytury męża.

/ zeznania zainteresowanej - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 00:21:30 - 00:33:05 - płyta - k. 146; wydruk z (...) k. 52; zeznania wnioskodawczyni - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 00:46:57 - 01:03:33 - płyta - k. 146

Wnioskodawczyni zdała lokal z dniem 7 sierpnia 2013 roku

/protokół zdawczo - odbiorczy - k. 8 - 9 verte; zeznania zainteresowanej - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 00:21:30 - 00:33:05 - płyta - k. 146/

W 2013 roku wnioskodawczyni osiągnęła z prowadzonej działalności przychód w wysokości 328.313,89 zł i dochód w wysokości 12.540,77 zł. W 2012 roku kwoty te wyniosły odpowiednio: 405.854,26 zł i 5.264,92 zł.

/zestawienie księgowe -k. 43; pismo US - k. 79; dokumenty księgowe - k. 150 - 157/

Księgowość wnioskodawczyni prowadziła firma księgowa.

/zeznania wnioskodawczyni - e-protokół z dnia 18 maja 2017 roku - 01:14:11 - 01:16:39 - płyta - k. 146/

Wnioskodawczyni w dniu 27 września 2013 wypowiedziała zainteresowanej J. P. umowę o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia upływającego z dniem 12 października 2013 roku (art. 30 § 1 pkt 2 k.p.c.). Jako przyczynę rozwiązania umowy o pracę wnioskodawczyni wskazał likwidację stanowiska pracy.

/świadectwo pracy - k. 37; wypowiedzenie - k. 38/

Umowa o pracę zawarta z S. S. uległa rozwiązaniu z upływem czasu na jaki została zawarta, tj. z dniem 31 marca 2013 roku. I. D. wnioskodawczyni wypowiedziała umowę o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia upływającego z dniem 12 października 2013 roku na podstawie art. 30 § 1 pkt 2 k.p.c. z powodu likwidacji stanowiska pracy.

/akta osobowe - k. 43; zeznania świadka I. D. - e-protokół
z dnia 12 stycznia 2016 roku - 00:12:12 - 00:36:33 - płyta - k. 70/

Zainteresowana po zakończeniu pracy u wnioskodawczyni zarejestrowała się jako osoba bezrobotna w dniu 15 października 2013 roku i wystąpiła do ZUS o świadczenie przedemerytalne.

/okoliczności bezsporne, a nadto: decyzja PUP - k. 36/

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie całokształtu materiału dowodowego zebranego w sprawie, w szczególności na podstawie powołanych dowodów w postaci dokumentów oraz zeznań wnioskodawczyni, zainteresowanej i świadków - I. D., która również pracowała u wnioskodawczyni oraz J. B., klientki pizzerii prowadzonej przez wnioskodawczynię.

W ocenie Sądu zgromadzony materiał dowodowy jest spójny i wiarygodny, wszystkie zeznania uzupełniają się wzajemnie, są przy tym potwierdzeniem dla zgromadzonej w aktach ZUS dokumentacji osobowej. Wszystko to pozwala na ustalenie faktycznego zakresu obowiązków zainteresowanej w czasie zatrudnienia u wnioskodawczyni oraz rzeczywistego charakteru stosunku prawnego łączącego strony umowy o pracę z dnia 1 lutego 2013 roku.

Sąd na podstawie tak zgromadzonego materiału dowodowego przyjął, że zainteresowana rzeczywiście świadczyła w spornym okresie pracę na rzecz wnioskodawczyni. Świadkowie potwierdzili, że zainteresowana pracowała jako menadżer w obu lokalach gastronomicznych prowadzonych przez wnioskodawczynię. Zainteresowana zajmowała się pozyskiwaniem klientów chętnych do zorganizowania imprez okolicznościowych u wnioskodawczyni. Z tego zadania wywiązywała się z powodzeniem. Dbała też o zaopatrzenie pizzerii, dostawy, zakupy. Mimo to lokal przy ul. (...)
w Ł. nie przynosił spodziewanych dochodów. Z czasem cała działalność prowadzona przez wnioskodawczynię przestała być opłacalna, co doprowadziło do jej zawieszenia.

Wnioskodawczyni przekonująco wyjaśniła, dlaczego zatrudniła zainteresowaną. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że zatrudnienie J. P. było decyzją uzasadnioną i w zamierzeniu miało przełożyć się na poprawę wyników finansowych przedsiębiorstwa. Ponadto nie sposób odmówić wiarygodności twierdzeniom wnioskodawczyni ,iż chciała zatrudnić osobę w zbliżonym do swojego wieku, co e efekcie ułatwiało komunikację na płaszczyźnie zawodowej między obu paniami. Nie sposób przyjąć ,iż zatrudnienie osoby dojrzałej było decyzją nieracjonalną. Pracodawca ma pełne prawo takiego doboru pracowników aby w jego ocenie jak najlepiej wykonywali powierzane mu zadania. Trudno zatem dziwić się wnioskodawczyni ,iż nie chciała zatrudnić osoby młodej , rozpoczynającej dopiero okres aktywności zawodowej a wolała zawrzeć umowę o pracę z osobą starszą i zrównoważoną, z większym doświadczeniem życiowym i zawodowym, w wieku zbliżonym do wnioskodawczyni.

Niewątpliwie w ocenie Sądu zainteresowana świadczyła pracę na rzecz wnioskodawczyni. Wnioskodawczyni nadzorowała jej pracę, rozliczała z powierzonych jej obowiązków. Wobec tych ustaleń nieścisłości na listach obecności nie mogą być samoistną podstawą do odmówienia wiarygodności całej dokumentacji zatrudnienia oraz twierdzeniom stron stosunku pracy oraz świadków, którzy zgodnie stwierdzili, że zainteresowana pracowała w spornym okresie w P. PRESTIŻ A. B.. Nie podważyła tego również uzyskana na wniosek pełnomocnika organu rentowego dokumentacja medyczna zainteresowanej.

Zainteresowana miała też wcześniejsze doświadczenie w prowadzeniu działalności gospodarczej. Choć profil tych działalności były różny, to jednak na pewno doświadczenie to było przydatne na stanowisku menadżera, co rzeczywiście mogło rzutować na decyzję wnioskodawczynie o zatrudnieniu na to stanowisko właśnie zainteresowanej. Oceniając wiarygodność materiału dowodowego zebranego w sprawie należy mieć również na uwadze, że firma prowadzona przez wnioskodawczynię była mała i opierała się w głównej mierze na pracy wnioskodawczyni i jej najbliższej rodziny. Dlatego w ocenie Sądu potrzeba zatrudnienia osoby na stanowisku menadżera faktycznie istniała, szczególnie po otwarciu drugiego lokalu gastronomicznego.

Co istotne wszystkie złożone dokumenty oraz zeznania potwierdziły, że powodem rozwiązania umowy o pracę z zainteresowaną była zła kondycja finansowa wnioskodawczyni. Na podstawie dokumentów księgowych Sąd ustalił, że dochody z prowadzonej działalności w 2013 roku były niskie. Bezspornym jest, że wnioskodawczyni zdała lokal przy
ul. (...) w Ł., a ostatecznie w ogóle zawiesiła swoją działalność. Podkreślić należy, że na tej samej podstawie co z zainteresowaną wnioskodawczyni rozwiązała stosunek pracy w I. D.. Umowa o pracę z S. S. uległa natomiast rozwiązaniu z upływem czasu, na jaki została zawarta.

Nie ma więc wątpliwości co do tego, że plany wnioskodawczyni związane z drugą pizzerią nie powiodły się. Stąd zrozumiałym jest, że stanowisko zainteresowanej zostało ostatecznie zlikwidowane.

Sąd na podstawie art. 217 k.p.c. oddalił wnioski dowodowe pełnomocnika ZUS
o zwrócenie się do (...) w L. oraz do (...) Spółka z o.o., spółki komandytowej
w Z., do Spółdzielni (...) i do Zakładów (...) i (...)
o wskazanie, czy w spornym okresie były wystawione faktury na rzecz wnioskodawczyni,
a jeżeli tak to o wskazanie, który z pracowników zajmował się obsługą wnioskodawczyni,
a następnie o wezwanie tych pracowników w charakterze świadków na okoliczność tego, kto faktycznie wykonywał czynności związane z zamawianiem towarów w spornym okresie. Sąd uznał bowiem, że sporne okoliczności sprawy zostały już dostatecznie wyjaśnione na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, który nie pozostawia wątpliwości co zakresu czynności wykonywanych przez zainteresowaną w ramach umowy o pracę z dnia 1 lutego 2013 roku. Ponadto podkreślenia wymaga okoliczność ,iż powyższy wniosek dowodowy został złożony po blisko dwóch latach trwania procesu a jego uwzględnienie prowadziłoby do nieuzasadnionego przedłużenia postępowania. W ocenie Sądu nic nie stało na przeszkodzie aby wniosek ten pełnomocnik organu rentowego sformułował we wstępnej fazie procesu. Ponadto należy mieć na uwadze ,że Sąd nie jest obowiązany do uwzględniania kolejnych wniosków dowodowych strony tak długo aż udowodni ona korzystną dla siebie tezę i pomija je od momentu dostatecznego wyjaśnienia spornych okoliczności sprawy ( art. 217§2 k.p.c. ( vide wyrok SA w Szczecinie z dnia 29.09.2016 roku w sprawie o sygn.akt III AUa59/16 LEX nr 2166441)

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i jako takie podlega uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych ( t. j. Dz. U. z 2016 roku,
poz. 963 ze zm.) obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, chorobowemu
i wypadkowemu - podlegają pracownicy, czyli osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy, w okresie od nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania.

Jak stanowi art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ( t. j. Dz. U. z 2016 roku, poz. 372 ze zm.) osobom objętym ubezpieczeniem społecznym przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i wysokości określonych ustawą w razie choroby i macierzyństwa.

Kwestią sporną w rozpoznawanej sprawie było, czy J. P. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako pracownik płatnika składek P. PRESTIŻ A. B. w okresie od 1 lutego 2013 roku do 12 października 2013 roku.

O uznaniu stosunku łączącego strony za stosunek pracy rozstrzygają przepisy prawa pracy.

Zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. O tym, że strony zawarły umowę o pracę nie decyduje zatem samo formalne jej spisanie, lecz faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy. Jedną z najważniejszych cech pracy świadczonej w ramach stosunku pracy jest podporządkowanie pracownika.

Najistotniejszymi elementami stosunku pracy są: dobrowolność zobowiązania, obowiązek pracownika świadczenia pracy osobiście, w sposób ciągły, podporządkowany poleceniom pracodawcy, który jest obowiązany do wynagrodzenia pracownika za świadczoną na jego rzecz pracę, ponoszenie ryzyka gospodarczego, produkcyjnego i osobowego przez pracodawcę, staranne działanie w procesie pracy. Jak zważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 października 1998 roku ( sygn. akt I PKN 416/98, publ. OSNAPiUS 1999, nr 24, poz. 775) brak bezwzględnego obowiązku osobistego świadczenia pracy wyklucza możliwość zakwalifikowania stosunku prawnego jako umowy o pracę ( tak SN w wyroku z dnia 28.10.1998 r, I PKN 416/98). Zgodnie z art. 80 k.p. wynagrodzenie przysługuje pracownikowi za wykonaną pracę, a nie jej rezultat. Pracodawca może również wymierzać określone przepisami prawa pracy kary w ramach odpowiedzialności porządkowej.

Art. 22 § 1 ¹k.p. wskazuje, że zatrudnienie w warunkach określonych w § 1 jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Jak trafnie przyjął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 1999 roku ( I PKN 642/98, OSNAPiUS 2000, nr 11, poz. 417) nazwa umowy nie ma znaczenia, jeżeli nawiązany stosunek pracy ma cechy wskazane w art. 22 § 1 k.p.

W przedmiotowej sprawie nie ma wątpliwości, że zgodnym zamiarem stron było zawiązanie stosunku o charakterze pracowniczym. Organ rentowy stanął na natomiast stanowisku, że umowa o pracę zawarta między wnioskodawczynią a zainteresowaną jest nieważna ze względu na jej pozorność.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Główną cechą czynności pozornej jest brak zamiaru wywołania skutków prawnych, jakie łączą się z oświadczeniem określonej treści. Zachodzi wtedy świadoma,
z góry założona sprzeczność między złożonym oświadczeniem, a realnym zgodnym zamiarem obu stron czynności prawnej. Celem zaś tego działania jest, jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 marca 2004 roku w sprawie o sygn. akt III CK 456/02 (publ. Legalis nr 68095), „ upozorowanie woli stron na zewnątrz i wytworzenie przeświadczenia dla określonego kręgu (otoczenia), nie wyłączając organów władzy publicznej, że czynność o określonej treści została skutecznie dokonana”. Konsekwencją tego działania jest uznanie takiego oświadczenia za nieważne, pozbawione cechy konstytutywności. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

Podsumowując czynność prawna pozorna to taka, która zawiera następujące elementy:

1) oświadczenie musi być złożone tylko dla pozoru,

2) oświadczenie musi być złożone drugiej stronie,

3) adresat oświadczenia woli musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru.

Wskazane elementy muszą wystąpić łącznie, brak któregokolwiek z nich nie pozwala na uznanie czynności prawnej za dokonaną jedynie dla pozoru. Osoba składająca oświadczenie woli dla pozoru nie chce, aby powstały takie skutki prawne, jakie normalnie prawo łączy z tego typu oświadczeniem, ponieważ nie chce w ogóle wywoływać żadnych skutków (pozorność czysta) albo chce wywołać inne te, które wynikałyby ze złożonego przez nią oświadczenia woli (pozorność kwalifikowana). Za pozorne uznać można jedynie oświadczenia woli skierowane do określonego adresata, który zgadza się na pozorność danej czynności prawnej. Zgoda musi być wyraźna i nie budzić żadnych wątpliwości. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 lutego 1998 roku (sygn. akt II CKN 816/97), publ. LEX nr 56813 „ nieważność czynności prawnej z powodu pozorności złożonego oświadczenia woli może być stwierdzona tylko wówczas, gdy brak zamiaru wywołania skutków prawnych został przejawiony wobec drugiej strony tej czynności otwarcie tak, że miała ona pełną świadomość co do pozorności złożonego wobec niej oświadczenia woli i co do rzeczywistej woli jej kontrahenta i w pełni się z tym zgadza" (wyrok SN z dnia 25 lutego 1998 r., II CKN 816/97, Lex nr 56813). Zgoda drugiej strony czynności prawnej na jej pozorność musi być wyrażona najpóźniej w chwili jej dokonywania. Czynność prawna pozorna jest dotknięta nieważnością bezwzględną i nie wywołuje żadnych skutków prawnych od początku ( ex tunc).

Podkreślenia wymaga przy tym, że ta sama czynność prawna nie może być równocześnie kwalifikowana jako pozorna (art. 83 § 1 k.c.) i mająca na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.) ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 marca 2006 roku, sygn. akt II PK 163/05, publ. OSNP 2007, nr 5-6, poz. 71). Powołane przepisy stanowią odrębne
i wykluczające się wzajemnie podstawy nieważności czynności prawnej. Czynność pozorna jest zawsze nieważna. Niekiedy ważna może być czynność ukryta. Dopiero wówczas jest możliwe badanie jej treści i celu w świetle kryteriów wyrażonych w art. 58 k.c. Nie jest więc możliwe obejście prawa poprzez dokonanie czynności prawnej pozornej
( por. np. W. W., Obejście prawa jako przyczyna nieważności czynności prawnej, Kwartalnik Prawa Prywatnego 1999 nr 1, s. 69).

O czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy można mówić wówczas, gdy czynność taka pozwala na uniknięcie zakazów, nakazów lub obciążeń wynikających
z przepisu ustawy i tylko z takim zamiarem została dokonana. Nie jest natomiast obejściem prawa dokonanie czynności prawnej w celu osiągnięcia skutków, jakie ustawa wiąże z tą czynnością prawną. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalno-rentowego, chorobowego
i wypadkowego, podjęcie zatrudnienia w celu objęcia ubezpieczeniem i ewentualnego korzystania ze świadczeń z tego ubezpieczenia nie może być kwalifikowane jako obejście prawa. W sytuacji, gdy wolą stron zawierających umowę było faktyczne nawiązanie stosunku pracy i doszło do świadczenia pracy za wynagrodzeniem, sama świadomość jednej ze stron umowy, a nawet obu stron, co do wystąpienia w przyszłości zdarzenia uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, nie daje podstawy do uznania, że umowa miała na celu obejście prawa ( tak też SN w wyroku z dnia 2 lipca 2008 r., sygn. akt II UK 334/07, publ. LEX nr 531865).

Sąd Okręgowy w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone
w wyroku z dnia 24 lutego 2010 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt II UK 204/09 ( Lex nr 590241), zgodnie z którym, o tym czy strony istotnie nawiązały stosunek pracy stanowiący tytuł ubezpieczeń społecznych nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia i opłacenie składki, wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 k.p. Istotne więc jest, aby stosunek pracy zrealizował się przez wykonywanie zatrudnienia o cechach pracowniczych.

Nadto Sąd Najwyższy w wyrok z dnia 25 stycznia 2005 roku ( II UK 141/04, OSNP 2005/15/235), stwierdza, że stronom umowy o pracę, na podstawie której rzeczywiście były wykonywane obowiązki i prawa płynące z tej umowy, nie można przypisać działania w celu obejścia ustawy ( art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. ).

W uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 roku w sprawie
o sygn. akt I UK 43/10 ( Lex nr 619658) wskazano z kolei, że umowa o pracę jest zawarta dla pozoru, a przez to nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, jeżeli przy składaniu oświadczeń woli obie strony mają świadomość, że osoba określona w umowie jako pracownik nie będzie świadczyć pracy, a podmiot wskazany jako pracodawca nie będzie korzystać z jej pracy, czyli strony z góry zakładają, iż nie będą realizowały swoich praw
i obowiązków wypełniających treść stosunku pracy. Skoro z zawarciem umowy o pracę ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych wiąże obowiązek ubezpieczenia emerytalnego i rentowych oraz wypadkowego i chorobowego, to podjęcie zatrudnienia w celu objęcia tymi ubezpieczeniami i ewentualnie korzystania
z przewidzianych nimi świadczeń nie jest obejściem prawa.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 roku w sprawie o sygn. akt
I UK 74/10 ( Lex nr 653664) stwierdzono zaś, że podstawą ubezpieczenia społecznego jest rzeczywiste zatrudnienie, a nie sama umowa o pracę (art. 22 k.p., art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 13 pkt 1 w/w ustawy). Umowa o pracę nie jest czynnością wyłącznie kauzalną, gdyż
w zatrudnieniu pracowniczym chodzi o wykonywanie pracy. Brak pracy podważa sens istnienia umowy o pracę. Innymi słowy jej formalna strona, nawet połączona ze zgłoszeniem do ubezpieczenia społecznego, nie stanowi podstawy takiego ubezpieczenia.

Z powyższego jednoznacznie wynika, że motywacja skłaniająca do zawarcia umowy o pracę nie ma znaczenia dla jej ważności przy założeniu, że nastąpiło rzeczywiste jej świadczenia zgodnie z warunkami określonymi w art. 22 § 1 k.p. Tym samym nie można byłoby czynić nikomu zarzutów, że zawarł kwestionowaną umowę o pracę jedynie w celu uzyskania świadczeń z ubezpieczeń społecznych, pod tym jednak warunkiem, że na podstawie tej umowy realizowałby zatrudnienie o cechach pracowniczych. W ocenie Sądu okoliczność ,iż zainteresowana podjęła zatrudnienie w celu uzyskania w przyszłości świadczeń z ubezpieczenia społecznego w żaden sposób nie jest okolicznością naganną i nie może świadczyć o pozorności zawartej umowy o pracę.

Zgodnie z poglądem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 sierpnia 2013 roku, sygn. akt II UK 11/13 ( LEX nr 1375189), jeżeli strony umowy o pracę nie zamierzają wywołać skutku prawnego w postaci nawiązania stosunku pracy, a ich oświadczenia uzewnętrznione umową o pracę zmierzają wyłącznie do wywołania skutku
w sferze ubezpieczenia społecznego, to taka umowa jako pozorna jest nieważna (art. 83 § 1 k.c.).

Głównym celem zawarcia umowy o pracę winno być zatem nawiązanie stosunku pracy, a jedynie rezultatem i pośrednim celem zatrudnienia jest uzyskanie wskazanych korzyści. Podkreślić przy tym należy, że zarówno przepisy prawa pracy, prawa ubezpieczeń społecznych, jak i przepisy ustrojowe pozwalają kształtować elementy stosunku pracy zgodnie z wolą stron.

Mając na uwadze dotychczas poczynione rozważania prawne należy podkreślić,
że w realiach niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w Łodzi w celu dokonania kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego musiał ustalić, czy pomiędzy J. P., a płatnikiem składek istotnie doszło do nawiązania i realizacji stosunku pracy
w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle dokonanych ustaleń faktycznych, nie ma podstaw do uznania, że zawarta pomiędzy wnioskodawczynią a zainteresowaną umowa
o pracę nie była realizowana. Strony te łączył stosunek pracy w rozumieniu art. 22 § 1 k.p. Stanowisko takie uzasadniają ustalone okoliczności faktyczne.

Wnioskodawczyni wykazała, jakie obowiązki i w jaki sposób realizowała zainteresowana świadcząc pracę w spornym okresie na stanowisku menadżera. Nie zaprzeczyły temu zeznania świadków ani złożona dokumentacja. Zainteresowana ze względu na charakter wykonywanych obowiązków nie sporządzała dokumentacji, którą dodatkowo mogłaby przedstawić na potwierdzenie wykonywanej pracy. Nie sporządzała faktur ani innych dokumentów. Z niewielkich stosunkowo kwot rozliczała się na bieżąco ze swoją pracodawczynią. Nawet jednak gdyby sporządzone przez nią dokumenty istniały, to i tak byłyby dowodem jedynie na fakt ich sporządzenia. Potwierdzeniem dla wypełnienie wszystkich elementów stosunku pracy są natomiast okoliczności ustalone na podstawie całokształtu materiału dowodowego, który tworzy spójny obraz przebiegu zatrudnienia zainteresowanej.

Nie można mieć przy tym wątpliwości, dlaczego stosunek pracy z zainteresowaną został rozwiązany. Dotyczyło to bowiem wszystkich pozostałych pracowników oraz samej wnioskodawczyni, która ostatecznie zdecydowała się zaprzestać prowadzenia jakiejkolwiek działalności gospodarczej.

W istniejącym stanie faktycznym nie ma podstaw, aby twierdzić, że strony zawierając umowę o pracę miały zamiar wywołania innych skutków prawnych niż te, które wynikają z umowy o pracę. Wobec udowodnienia zgodnego zamiaru realizacji stosunku pracy przez obie strony umowy oraz świadczenia pracy w rozumieniu art. 22 § 1 k.p. przez zainteresowaną, kwestią drugorzędną pozostaje jej motywacja poszukiwania zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Nawet jeśli podjęcie zatrudnienia wiązało się z chęcią uzyskania zabezpieczenia socjalnego, które wynika ze stosunku pracy, to jak wynika z przeprowadzonych wcześniej rozważań prawnych, nie można jej czynić z tego powodu zarzutów, pod warunkiem, że pracę tę rzeczywiście wykonywała. Należy mieć również na uwadze okoliczność ,iż zainteresowana przez większość czasu była aktywna zawodowo, prowadziła własną działalność gospodarczą i pozostawała w systemie ubezpieczeń społecznych. W okresie zatrudnienia u wnioskodawczyni cały czas wykonywała pracę , nie była niezdolna do pracy z jakichkolwiek powodów, co skutkowałoby wypłacaniem świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Zakwestionowanie podlegania ubezpieczeniom społecznym i wydanie spornej decyzji w ocenie Sadu nastąpiło bezpodstawnie .

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477¹⁴§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i stwierdził, że J. P. podlega od dnia 1 lutego 2013 roku do dnia 12 października 2013 roku ubezpieczeniom społecznym – emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu jako pracownik z tytułu zatrudnienia u A. B..

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE