UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 28 października 2014r. Sąd Rejonowy w Inowrocławiu I Wydział Cywilny w sprawie z powództwa M. M. przeciwko Powiatowi (...) (sygn. akt i C 2398/14) zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 507,10 zł wraz z ustawowymi odsetkami: od kwoty 500 zł od dnia 19 sierpnia 2013 r. i od kwoty 7,10 zł od dnia 29 lipca 2013 r. (w punkcie 1) oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 227 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (w punkcie 2 wyroku).

Sąd Rejonowy ustalił, że w dniu 9 sierpnia 2004r. powód M. M. dokonał pierwszej rejestracji samochodu osobowego marki V. (...), sprowadzonego na terytorium Polski z innego kraju Unii Europejskiej. Uiścił też na rzecz pozwanego opłatę w kwocie 500 zł za wydanie karty pojazdu - na podstawie obowiązującego wówczas § 1 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz.U. nr 37, poz. 1310). Tej opłaty pozwany nie zwrócił powodowi mimo wezwania z jego strony.

W ramach oceny prawnej tych ustaleń Sąd Rejonowy wskazał, że wyrokiem z dnia 17 stycznia 2006r. Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności § 1 ust. 1 z Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu z art. 77 ust. 4 pkt. 2 i ust. 5 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. 2005, nr 108, poz. 908 ze zm.) oraz art. 92 ust. 1 i art. 217 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej (sygn. akt U 6/04, OTK-A z 2006 r., Nr 1, poz. 3). Przepis ten, zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, stracił moc obowiązującą z dniem 1 maja 2006 r. W tych okolicznościach pozwany winien był zwrócić powodowi uprzednio pobraną opłatę za wydanie karty pojazdu, jako świadczenie nienależne pozwanemu (art.410 § 2 k.c.). Uzasadniając jeszcze szerzej swoje stanowisko Sąd Rejonowy zwrócił uwagę na także na zasadę pierwszeństwa prawa wspólnotowego określoną w art. 91 ust. 3 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, która zobowiązuje organ administracyjny, a także sąd krajowy do stosowania prawa wspólnotowego i do odstąpienia od stosowania sprzecznych z nim przepisów krajowych niezależnie od wyroku krajowego sądu konstytucyjnego, który odracza utratę mocy obowiązującej tych przepisów, uznanych za niekonstytucyjne. Sąd Rejonowy podkreślił także, że na temat zgodności z § 1 ust. 1 rozporządzenia z 2003 r. z prawem wspólnotowym wypowiedział się również Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który postanowieniem z dnia 10 grudnia 2007r. w sprawie C-134/07 (Dz.UE C 64, poz.15) orzekł, że art. 90 akapit pierwszy Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on opłacie, takiej jak ta przewidziana w § 1 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 roku w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, która to opłata w praktyce jest nakładana w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego przywiezionego z innego państwa członkowskiego, lecz nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już zarejestrowany. Postanowienie to ma skutek ex tunc, tj. retroaktywny. W świetle tego postanowienia nakładanie opłaty za kartę pojazdu było sprzeczne z prawem unijnym od samego początku. Oznacza to, że kupujący nie był w ogóle zobowiązany do uiszczenia tej opłaty, a w konsekwencji pozwany, który opłatę pobrał, powinien był ją powodowi zwrócić i to w pełnej wysokości. Taki też pogląd wyraził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 2 czerwca 2010r. w sprawie o sygn. III CZP 37/10, gdzie podkreślił, że postanowienie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 10 grudnia 2007 r. odnosi się do pełnej opłaty pojazdu w kwocie 500 zł, a nie jedynie różnicy 425 zł pomiędzy kwotami określonymi w rozporządzeniach z 2003 roku i z 2006 roku.

Z tych zasadniczych przyczyn Sąd Rejonowy uwzględnił roszczenie powoda w pełnej wysokości (na podstawie art.410 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c.). Odnośnie żądania zasądzenia odsetek ustawowych Sąd Rejonowy wskazał, że należne są na podstawie art. 481 § 1 k.c. i zgodnie z żądaniem powoda od dnia 10 lipca 2013r. Świadczenie z tytułu zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia ma charakter bezterminowy, a zatem winno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika. Powód wezwał pozwanego do spełnienia świadczenia pismem z dnia 4 lipca 2013 r. wyznaczając jako termin zapłaty 3 dni od dnia otrzymania pisma wzywającego do zapłaty. Odmowa uznania zgłoszonego roszczenia miała miejsce 10 lipca 2013 r. W związku z tym należą się powodowi odsetki ustawowe od dnia 10 lipca 2013r. zgodnie z żądaniem pozwu. W ocenie Sądu Rejonowego żądanie powoda o skapitalizowane odsetki, jak i sposób wyliczania skapitalizowanych odsetek wskazany w pozwie także zasługiwały na uwzględnienie na podstawie art. 482 k.c. O kosztach postępowania orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu (art. 98 § 1 k.p.c.)

Apelację od powyższego wyroku złożył pozwany i podniósł następujące zarzuty:

1) naruszenia prawa materialnego, a konkretnie:

- art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c. poprzez wadliwe ich zastosowanie w sytuacji, gdy powód żądał zwrotu opłaty administracyjnej;

- art. 411 pkt. 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie pomimo ustalenia, że powód otrzymał kartę pojazdu, a zatem pozwany mógł zatrzymać część opłaty w wysokości 75 zł;

2) naruszenie prawa procesowego, a konkretnie art. 321 § 1 k.p.c. poprzez orzeczenie ponad żądanie.

Wskazując na powyższe pozwany wniósł o zmianę wyroku i oddalenie powództwa w całości lub jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

W dalszej części apelacji pozwany przedstawił szersze uzasadnienie podniesionych przez siebie zarzutów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie podlegała uwzględnieniu. Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne w zakresie istotnym w sprawie, niezbędnym do jej rozstrzygnięcia. W szczególności ustalił, że powód dokonał sprowadzenia samochodu z innego kraju Unii Europejskiej i w dniu 9 sierpnia 2004 r. dokonał jego rejestracji wraz z uiszczeniem opłaty w kwocie 500 zł na rzecz pozwanego z tytułu wydania karty pojazdu. Sąd odwoławczy przyjął te ustalenia także za podstawę swego wyroku. Podzielił też ocenę prawna tych ustaleń dokonaną przez Sąd Rejonowy, jako właściwą.

Nie znajduje uzasadnienia zarzut pierwszy apelacji. Powtórzyć należy za Sądem Rejonowym, że w kwestii zgodności § 1 ust. l rozporządzenia Min. Infrastruktury z dnia 28.07.2003r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz.U. 137 poz.1310 ze zm.) z prawem wspólnotowym wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który postanowieniem z dnia 10.12.2007r. w sprawie o sygn. akt C-134/07 (Dz. U. UE C 64, poz. 15) orzekł, że art.90 akapit pierwszy Traktatu ustanawiającego WE należy interpretować w ten sposób, iż sprzeciwia się on opłacie, takiej jak ta przewidziana w §1 ust. l w/w rozporządzenia, która w praktyce jest nakładana w związku z pierwszą rejestracją używanego pojazdu samochodowego przywiezionego z innego państwa członkowskiego, lecz nie jest nakładana w związku z nabyciem w Polsce używanego pojazdu samochodowego, jeśli jest on tam już zarejestrowany. W świetle tego postanowienia nakładanie opłaty za kartę pojazdu było sprzeczne z prawem unijnym. Podobnie wypowiedział się w sprawie poboru opłaty za wydanie karty pojazdu Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 17.01.2006r. w sprawie o sygn. U 6/04, który uznał przepis § 1 ust.1 w/w rozporządzenia za niezgodny z Konstytucją, a w konsekwencji przepis uchylił. Powód zgłoszone w pozwie żądanie zapłaty określonej kwoty oparł na przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu, co pozostaje w zgodności ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 02.06.2010r. w sprawie III CZP 37/10 (opublikowanej w systemie informacji prawnej LEX). Podzielając stanowisko wyrażone w tej uchwale i nie czyniąc już szerszego wywodu stwierdzić należy, że skoro powód wykazał, iż podstawa prawna do pobrania opłaty za kartę pojazdu odpadła, to świadczenie przez niego poniesione stało się nienależne i pozwany powinien je zwrócić w pełnej wysokości (zgodnie z art.410 § 1 kc w związku z art.405 kc).

Za chybiony uznać należało także zarzut drugi apelacji. Nie zachodziły podstawy do potrącenia z pobranej opłaty za wydanie karty pojazdu kwoty 75 zł, jako równowartości kosztów druku karty i jej dystrybucji, tak jak to przewiduje § 1 ust.1 aktualnie obowiązującego rozporządzenia Min. Transportu i Budownictwa z dnia 28marca 2006r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu (Dz.U. 59 z 2006r poz.421). Po pierwsze dlatego, że opłata została pobrana od powoda na podstawie przepisu prawa, który został uznany za niezgodny z prawem unijnym i z Konstytucją RP, a w konsekwencji został uchylony i tym samym odpadła podstawa prawna do jej pobrania, a po wtóre, nowe rozwiązanie prawne może znaleźć zastosowanie w przypadku rejestracji pojazdów i wydania kart pojazdów dopiero po jego wejściu w życie tj. z dniem 15 kwietnia 2006r. ( § 3 w/w rozporządzenia). Nie zmienia tej oceny fakt, że wydanie karty pojazdu zarówno dziś, jak i uprzednio wiązało się z jej wydrukiem i dystrybucją, co rodziło określone koszty, bowiem w okresie, gdy powód rejestrował pojazdy sprowadzone z innego kraju unii europejskiej i wydano mu karty pojazdu, taka opłata nie była przewidziana. Prawdą jest, że zarówno w § 1 ust.2 uprzedniego rozporządzenia Min. Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003r. w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu, jak i w § 1 ust.2 aktualnie obowiązującego rozporządzenia Min. Transportu i Budownictwa z dnia 28 marca 2006r. organ rejestrujący pobiera opłatę w wysokości 75 zł za wydanie wtórnika karty pojazdu, ale powodowi nie wydano wtórnika karty pojazdu, tylko pierwszą kartę pojazdu.

Reasumując stwierdzić należy, że jeżeli organ rejestrujący pojazd pobrał opłatę za kartę pojazdu w określonej wysokości (opłatę administracyjną), a następnie okazało się, że podstawa do jej pobrania odpadła, to winien zwrócić opłatę w pobranej wysokości i nie może poszukiwać podstawy do zatrzymania części opłaty stosując inne przepisy w drodze analogii, jakby zachodziła luka w prawie wymagająca jej wypełnienia.

Nie znajduje uzasadnienia także zarzut ostatni apelacji tj. naruszenia przez Sąd I instancji art. 321 § 1 k.p.c., poprzez orzeczenie ponad żądanie powoda zgłoszone w sprawie. Uszło uwagi apelującej, że w piśmie procesowym z dnia 19.08.2013r. powód dokonał modyfikacji powództwa i domagał się zasądzenia od pozwanego kwoty 507,10 zł z ustawowymi odsetkami: od kwoty 500 zł od dnia 19 sierpnia 2013r. oraz od kwoty 7,10 zł (jako skapitalizowanych odsetek ustawowych od kwoty 500 zł za okres od daty odmowy zwrotu opłaty przez pozwanego tj. od 10.07.2013r. do dnia poprzedzającego wytoczenie powództwa) z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa, co dopuszcza art.482 § 1 kc. Z tego wynika, że – wbrew twierdzeniom apelującego – Sąd Rejonowy orzekał w granicach żądania powoda (jak wymaga art.321 § 1 kpc).

Mając zatem wskazane okoliczności na uwadze i podzielając argumenty przywołane w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia Sąd odwoławczy oddalił apelację pozwanego, jako nieuzasadnioną (na podstawie art.385 kpc).